Malu a mu nsombelu

Mudimu wa kuvuija bantu bayidi mmulengeje nsombelu wanyi

Malonda kudi Lynette Peters

Basalayi ba pa mâyi bavua balue ne ndeke wa Elikoptere bua kutuambula mu Dia lumingu adi mu dinda. Musalayi wa ndudi muimpe uvua muimane pamutu pa nzubu. Bakuabu bavua badiadije mu mashinda ne bingoma, bindile bua kuasa. Meme ne bamisionere nanyi tuakanyema batangile ku ndeke, tuditatshisha bua kushala anu batukije. Mutantshi mukese pashishe, tukavua mulu. Minite 10 panyima, tuakikila pa mazuwa a basalayi avua mimane pabuipi ne ku muelelu wa mbuu.

PAKATSHIABU, tuakumvua ne: bantomboji bavua bele bombe ne babutule nzubu wa tshilala benyi utuvua banyemene butuku au. Bimvundu bia bena mu ditunga dia Sierra Leone bikavua bienze bidimu bia bungi biakakudimuka mu mvita milelela. Bakenzeja benyi bonso, kusangisha ne tuetu, bua kupatuka mu ditunga. Lekelayi ntuadije ku mbangilu bua kunulondela mumvua mufike mu nsombelu au.

Mvua mukolele mu Guyane-Britannique wakaluabu kuinyika dîna dia Guyana mu 1966. Bidimu bianyi bia ku buana, mu bidimu bia 1950 bivua bia disanka. Baledi bavule bavua bangata tulasa ne mushinga wa bungi, ne batekemena bua bansonga balonge bimpe. Ndi mvuluka muvua muena mudimu mukuabu wa ku banke muebeje tatu ne: “Bua tshinyi udi ufuta makuta a bungi nunku bua tulasa tua bana bebe?” Tatu wakamuandamuna ne: “Anu bobu balonge bimpe ke pikalabu bantu ba nsongo.” Tshikondo atshi uvua wela meji ne: bua kulonga bimpe bivua bikengela kuya mu bilongelu bienda lumu. Kadi wakalua kushintulula lungenyi luende.

 Pamvua ne bidimu 11, mamu wakatuadija kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa. Uvua muye ku Nzubu wa Bukalenge ne muena mutumba wetu mukuabu. Bua malu avuabu bumvue dilolo adi, bakatuishibua ne: bavua bapete bulelela. Pashishe, mamu wakalondela muena mutumba mukuabu kabidi malu avuabu bumvue. Matuku makese pashishe, bonso basatu bakatuadija kulonga Bible ne Daphne Harry (wakaluabu kusela kudi Baird) ne Rose Cuffie bavua bamisionere. Tshidimu tshijima katshiyi tshianji kukumbana, mamu ne balunda bende babidi abu bakatambula. Bidimu bitanu pashishe, tatu wakumbuka mu Ekeleziya wa ba-Adventiste ne kuluaye Ntemu wa Yehowa.

Tuvua bana dikumi mu dîku dietu ne meme ke uvua muanabute. Meme ne bakunyi banyi babidi ba bakaji bavua bandonde tuvua tuya kusombesha Daphne ne Rose ku nzubu wabu wa bamisionere. Tuvua tuteleja ne disanka pavuabu batulondela malu avuabu bapeta mu buambi. Bamisionere aba bavua ne disanka dia kulongesha bakuabu malu a Nzambi kabayi batshioka. Tshilejilu tshiabu tshiakampesha dijinga dia kulua misionere.

Kadi ntshinyi tshivua tshingambuluishe bua kulama tshipatshila tshia kulua mpanda-njila munkatshi mua balela ne balongi nanyi bavua basue anu kupeta midimu ya mfranga ya bungi? Kuvua mateta a bungi be! Mvua mua kulonga tulasa tua bundumbulula, tua mijiki, tua bumunganga anyi tukuabu. Kadi tshilejilu tshimpe tshia baledi banyi tshiakandombola. Bavua batumikila bulelela mu nsombelu wabu, balonga Bible ne tshisumi, ne bavua badifila ne muoyo umue mu diambuluisha bakuabu bua kumanya Yehowa. * Bualu bukuabu kabidi, bavua ne tshibidilu tshia kubikila bana betu bavua benza mudimu ba ku dîba ne ku dîba kuetu. Disanka divua bana betu aba nadi, diakakolesha dijinga dianyi dia kulekela mudimu wa kuvuija bayidi ulengeja nsombelu wanyi.

Ngakatambula ne bidimu 15. Pashishe, diakamue pangajikija tulasa tuanyi tua bikadilu, ngakatuadija bumpanda-njila. Muntu wa kumpala umvua muambuluishe bua kudilambula ne kutambula, uvua munganga Philomena. Dinanga divuaye nadi bua Yehowa divua dingenza disanka ne diakakolesha dijinga dianyi dia kutungunuka ne bumpanda-njila. Matuku makese pashishe, bakandomba bua kuenza mudimu mu biro kampanda bia mbulamatadi mumvua ne bua kuikala sekretere. Meme kubenga ne kusungula bua kutungunuka ne bumpanda-njila.

Mvua musombele anu kuetu, ne bamisionere batshivua anu balua kutusombesha. Mvua nteleja malu avuabu balonda ne disanka dia bungi. Malu onso aa akakolesha dijinga dianyi dia kulua misionere, nansha muvuabi bimueneka kabiyi mua kuenzeka. Batshivua batuma bamisionere mu Guyana tshikondo atshi ne batshidi batungunuka ne kubatuma. Dimue dituku mu 1969, ngakapeta diakalenga dia kumbikilabu ku Gilada, Tshilongelu tshia Bible tshia Watchtower ku Brooklyn, mu New York.

 Badi bantuma muaba umvua tshiyi muelele meji

Mu kalasa ka 48 ka Gilada, tuvua balongi 54, bafumine mu matunga 21. Tuvua nsongakaji 17 ivua kayiyi mianji kubuela mu dibaka. Nansha mukadiku kupite bidimu 37, ntshidi mvuluka malu onso avua menzeke mu ngondo itanu ya kalasa aku. Tuvua balonge malu a bungi menemene. Katuvua balonge anu malu a mu Bible nkayawu to, kadi bakatupesha kabidi ngenyi mimpe ne mibelu pa nsombelu wa bamisionere. Tshilejilu, ngakalonga bua kuitaba buludiki, kuikala ne nkatshinkatshi mu dilonda miodele mipiamipia, ne kunanukila mu ntatu.

Baledi banyi bavua bashindamena bikole pa dibuela mu bisangilu pa tshibidilu. Muana yonso uvua udinga muvuaye usama bua kubenga kuya mu bisangilu mu Dia lumingu, kabavua bamuanyishila bua kupatuka anyi kuenza malu makuabu to. Kadi pamvua ku Gilada, ntshimvua mpeta mushindu wa kubuela mu bisangilu bionso to. Ditanu dikuabu ku dilolo, ngakateta bua kudibingisha bua mumvua njinga kupumbisha bisangilu kumpala kua Don Adams ne mukajende Dolores, bena ku Betele bavua bangambula mu mashinyi abu bua kuya mu bisangilu. Meme kubambila mumvua ne mudimu wa bungi kakuyi mushindu wa meme kubuela mu Kalasa ka mudimu wa Nzambi ne Tshisangilu tshia mudimu. Panyima pa muanetu Adams mumane kungeleshisha meji tshitupa, wakangambila ne: “Kondo kebe ka muoyo kakulombole.” Ngakalonda mubelu wende ne kuya mu bisangilu dilolo adi ne matuku akalonda. Nansha panyima pa bidimu bivule, tshitu ndekela ntshintu nansha tshimue tshinkanda bua kubuela mu bisangilu, anu padi nsombelu unkolela bikole menemene.

Pavua kalasa kenda kasemena ku ndekelu, balongi bakatuadija kuyukila pa miaba yabatumabu. Buanyi meme, mvua ngela meji ne: nebampingaje anu mu Guyana, bualu mudimu wa kuyisha utshivuamu wa bungi. Elayi meji mushindu umvua mukeme pangakamanya ne: tshivua mpingana kuetu to. Bavua bantume mu Sierra Leone, ditunga didi ku Ouest kua Afrike. Mvua ne dianyisha dia bungi kudi Yehowa bua muvua dijinga dianyi dia kuikala misionere kule ne kuetu dikumbane!

Bia bungi bia kulonga

Musangu wa kumpala ungakafika mu Sierra Leone, ngakamona ne: “Mmuaba muimpe be,” bua mikuna idimu, ne miaba milenga ivua ku muelelu kua mâyi. Kadi bena mu ditunga ke bavua batamba kundenga ku muoyo bua dinanga diabu ne bulenga, bidi bienza bua benyi badiumvue bimpe. Ngikadilu eyi idi yambuluisha bamisionere bapiabapia bikole bua kuabu kakubasaminyi muoyo. Bena mu Sierra Leone batu banange kuakula bua bilele biabu ne kuambuluisha benyi bua kumanya muakulu wa Krio (muakulu udi utuangaja bisamba bishilangane bia mu ditunga).

Muakulu wa Krio udi ne nsumuinu mimpe be! Tshilejilu lusumuinu lua ne: Nsoko udi wenza mudimu, nkima udi udia. Lusumuinu elu ludi lumvuija ne: muntu udi ukuna bintu ki nganu yeye utu ubidia to. Lusumuinu elu ludi luleja bimpe menemene malu mabi adi enzeka pa buloba.​—Yeshaya 65:22.

Mudimu wa kuvuija bantu bayidi uvua muimpe. Bivua bikole bua kupeta muntu uvua malu a Nzambi kaayi asankisha. Mu bidimu bionso bidi bishale ebi, bamisionere ne Bantemu ba matuku a bungi mbambuluishe bantu ba mishindu yonso, ba bisamba bishilangane,  bansonga ne bakulumpe bua kulua Bantemu.

Erla Saint Hill, uvua muenzejanganyi nanyi wa mudimu wa kumpala, uvua wenza mudimu kayi utshioka. Uvua ne tshisumi tshikole bua mudimu wa kuyisha, ke muvuaye kabidi natshi bua kuenza midimu ya ku nzubu wa bamisionere. Uvua mungambuluishe bua kumona mushinga wa malu a bungi, bu mudi kumanyangana ne bena mutumba, kutangila Bantemu ne bantu bavua banyisha bulelela bavua basama ne kuya ku madilu padiku mushindu. Uvua kabidi mundeje mushinga wa kuya kutangila bana betu bavua basombela mu teritware umvua nyishila panyima pa mudimu wanyi nansha bua mutantshi mukese patupu. Pamvua ngenza malu aa, ngakapeta bamamu, bana betu ba balume ne ba bakaji, balunda, ne muaba uvua ngenzela mudimu wakalua anu bu kuetu.​—Mâko 10:29, 30.

Ngakadia kabidi bulunda ne bamisionere bimpe bamvua ngenza nabu mudimu. Munkatshi muabu mudi Adna Byrd utuvua tulala nende mu nzubu umuepele ne uvua muenze mudimu mu Sierra Leone kutuadijila mu 1978 too ne mu 1981. Kudi kabidi Cheryl Ferguson utudi tulala nende mu nzubu umue kukadi bidimu 24.

Mvita idi ikebesha ntatu

Mu 1997, ngondo bu umue panyima pa dibanjija dia Betele mupiamupia mu Sierra Leone, tuakanyema mvita anu mudibi bileja ku ntuadijilu. Bidimu bisambombo kumpala, ditabuja dia Bantemu ba mu ditunga dia Liberia bavua banyeme mvita muabu balue mu Sierra Leone diakatulenga ku muoyo bikole. Bakuabu bavua balue bianza bitupu. Nansha muvuabu mu ntatu mikole, bavua bayisha matuku onso. Mushindu uvuabu banange Yehowa ne bantu uvua ulenga ku muoyo.

Mpindieu patuvua tuetu petu mu tshimuangi mu ditunga dia Guinée, tuakalonda tshilejilu tshia bana betu ba mu Liberia ne tuakatungunuka ne kueyemena Yehowa ne kuteka malu a Bukalenge buende kumpala. Tshidimu tshimue panyima, tuakapingana mu Sierra Leone; kadi ngondo muanda mutekete pashishe, mvita yakatuadijilula ne tuetu kunyemena kabidi mu Guinée.

Matuku makese pashishe bakatuambila ne: tshisumbu tshikuabu tshia basalayi tshivua mu mvita tshivua tshisombele mu nzubu wetu wa bamisionere mu tshimenga tshia Kissy ne bavua bapawule bintu bietu ne banyange bikuabu. Pamutu pa tuetu kuteketa ku muoyo, tuvua ne dianyisha bua mutuvua ne muoyo.  Tuvua bashale ne bintu bikese, kadi tuakatantamena lutatu alu.

Musangu muibidi utuvua banyeme mvita, meme ne Cheryl utuvua tusomba nende pamue tuakashala mu Guinée. Bivua bikengela tulonge Mfualansa. Bamue bamisionere nanyi bavua bakula Mfualansa ivuabu balonge, kabayi bumvua bundu bua kuakula ne bilema. Kadi meme, tshivua musue kuakula ne bilema to; ke bualu kayi mvua ngakula Mfualansa anu pavuabi bikengedibua. Bivua bingenza bibi menemene. Kadi mvua mvuluka dituku dionso tshimvua muluile mu Guinée: kuambuluisha bantu bakuabu bua kumanya Yehowa.

Ngakalengeja diakula dianyi ku kakese ku kakese pa kulonga muakulu eu, kuteleja bantu bavua bawakula bimpe ne ku diambuluisha dia bana ba mu tshisumbu, bualu bana batu bakula kabayi batshina ditondesha muntu. Pashishe, diambuluisha dimvua tshiyi mutekemene diakalua ku butuangaji bua bulongolodi bua Yehowa. Kutuadijila mu ngondo wa tshitema wa 2001, batu bafila mu Mudimu wetu wa Bukalenge ngenyi ya mushindu wa kufila bibejibeji misakidila pa mishindu ikavuabu baleja ya kufila mikanda ne broshire kudi bantu ba mu bitendelelu bishilangane. Pandi nyisha mpindieu, ndi koku ne dikima, nansha mundi tshiyi mua kuakula bimpe bu muntu ngenza mu muakulu wanyi wa ku dibela.

Dikolela mu dîku dia bantu ba bungi ndingambuluishe bua kumanya mua kusomba ne bantu ba bungi muaba umue. Tshimue tshikondo mvua musombe ne bantu 17 mu nzubu umue. Munkatshi mua bidimu 37 bindi misionere, ndi musombe ne bamisionere bapite pa 100. Ndiakalenga dinene menemene dia kumanya bantu bungi nunku badi ne ngikadilu mishilangane, kadi bonso benza mudimu ne kipatshila kamue. Ndi kabidi ne disanka dia kuenzejangana mudimu ne Nzambi ne kumona mudi bantu bitaba bulelela.​—1 Kolinto 3:9.

Mu bungi bua bidimu, ndi mupangile malu a bungi adi menzekele bena mu dîku dietu, bu mudi mabaka a bakunyi banyi ba bungi. Tshitu kabidi mmona bana ba bana betu misangu yonso intu njinga to. Tudi badienzeje bikole, meme ne bena mu dîku dietu batu bansaka ne muoyo umue bua kutungunuka ne mudimu wa bumisionere.

Kadi malu andi mupangile bua diumuka kuetu, ndi muapete mu mudimu wa bumisionere tshikondo kampanda anyi kansanga. Nansha mumvua mbenga bua kabansedi, ndi ne bana ba bungi ba mu nyuma; ki nganu bandi meme mulonge nabu Bible, kadi bakuabu bandi mudie nabu bulunda. Bualu bukuabu kabidi, ndi mumone mudi bana babu bakole, babuele mu dibaka, bakoleshe babu bana mu bulelela. Bamue ba kudibu mbanyishe bua mudimu wa kuvuija bantu bayidi ulengeje nsombelu wabu anu bu meme.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tuarte mu dibeji 15]]

(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)

Badi bantuma mu Sierra Leone, mu Afrike wa ku Ouest

GUINÉE

SIERRA LEONE

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Bakunyi banyi batuvua tuya nabu kua bamisionere mu bidimu bia 1950

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Tudi ne balongi netu bakuabu mu kalasa ka 48 ka Gilada

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Dituku divuabu babanjije Betele wa mu Sierra Leone