Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Malu awapangadija nealubuluke’

‘Malu awapangadija nealubuluke’

‘Malu awapangadija nealubuluke’

DAVIDI wakasambila mu musambu mukuabu uvuaye mufunde wamba ne: ‘Nzambi, umfukile mutshima mutoke munda muanyi, ungenzele nyuma mujalame munda muanyi. Umpingajile disanka dia lupandu luebe, unshindike ne mutshima wa mua kuenza bu mu disua diebe.’ (Musambu 51:10, 12) Mu mvese eyi, Davidi mumane kunyingalala bua mpekatu uvuaye muenze ne Beta-sheba, wakalomba Yehowa bua kukezula muoyo wende ne kutekamu nyuma anyi lungenyi lua kuenza anu malu adi makane.

Yehowa utu menemene utufukila muoyo mupiamupia munda muetu ne utuelamu lungenyi lupialupia lua kuenza disua diende anyi? Tudi ne bua kuluangana bua kupeta muoyo mutoke ne bua kuulama anyi? “Yehowa udi uteta mitshima,” kadi ntshinyi tshidiye uteta ne tshidiye kayi uteta padiye utangila malu adi munda muetu? (Nsumuinu 17:3; Yelemiya 17:10) Nku tshinyi kudi tshidiye wenza atshi tshikudimuna nsombelu wetu, ne meji etu ne bienzedi bietu?

Mu Nsumuinu 16:1-9 badi batela dîna dia Yehowa misangu muanda mukulu. Mu mvese eyi badi batuleja mutudi mua kulekela Yehowa ulombola muoyo wetu bua ‘malu atuapangadija alubuluke.’ (Nsumuinu 16:3) Mu mvese wa 10 too ne wa 15 badi bakula bua mudimu wa mukalenge anyi mukokeshi.

‘Malu adi bantu bapangidija mu mitshima’

Nsumuinu 16:1a udi wamba ne: ‘Malu adi bantu bapangidija mu mitshima adi afuma kudibu.’ Bushuwa, ‘malu atudi tupangadija mu mitshima’ mbujitu buetu. Yehowa katu ulongolola mitshima yetu mu tshishima anyi utupesha lungenyi luimpe nansha. Tudi ne bua kuedienzeja bua kupeta dimanya dilelela dia Dîyi dia Nzambi, kuela meji a malu atudi tulonga ne kuenza bua ngenyi yetu ipetangane ne yende.​—Nsumuinu 2:10, 11.

Kadi dilomba dia Davidi dia ‘mutshima mutoke’ didi dileja ne: uvua witaba muvuaye muenji wa bibi ne uvua dijinga ne diambuluisha dia Nzambi bua kutokesha mutshima wende. Bu mutudi bena mpekatu, muoyo udi mua kutusaka bua kubuela mu njila wa “malu mabi adi mubidi wenza.” (Galatia 5:19-21) Bua ‘kufuisha bitupa bia mibidi yetu ya pa buloba: masandi, malu a bukoya, nkuka ya mubidi, disamina dibi dia mutshima, ne dikuma dia mutshima ku bintu,’ tudi dijinga ne diambuluisha dia Yehowa. (Kolosai 3:5) Mbia mushinga bua tuetu kumulomba diambuluisha bua kumona mua kubenga kudishinda mu mateta ne kumusha meji a mpekatu mu mutshima wetu!

Tudiku mua kuambuluisha bantu bakuabu bua ‘kupangadija malu’ a mu mitshima yabu anyi? Bible udi wamba ne: ‘Muntu udi wamba mêyi a tshiakulakula adi atapa bu muele wa mvita, kadi ndimi ya bena meji idi isangaja bantu.’ (Nsumuinu 12:18) Ndîba kayi didi ludimi luetu mua kusangaja muntu? Anu dîba didi ‘dîyi didi ludimi lukudimuna difuma kudi Yehowa,’ mmumue ne: dîba ditudi tuambila bakuabu mêyi mimpe a bulelela bua mu Bible.​—Nsumuinu 16:1b.

Bible udi wamba ne: ‘Mutshima udi upita bintu bionso kudinga muntu, ne udi utamba kunyanguka.’ (Yelemiya 17:9) Mutshima wetu wa mu tshimfuanyi utu udibingisha ne udidinga. Mukalenge Solomo wakadimuija bua buteyi ebu ne: ‘Njila yonso idi muntu wendela idi mitoke ku mêsu kuende, kadi Yehowa udi uteta mioyo ya bantu.’​Nsumuinu 16:2.

Didinanga didi mua kutufikisha ku dibingisha bilema bietu, ku disokoka ngikadilu mibi ne ku dibuikila mêsu pa bilema bietu. Pabi, katuena mua kushima Yehowa to. Utu uteta mioyo ya bantu. Muoyo wa muntu anyi lungenyi luende mmeji adi amulombola adi mu diumvuangana ne mutshima wende. Misangu ya bungi, divulangana dia lungenyi elu didi dilondeshila ku malu adi mu mutshima wetu wa mu tshimfuanyi bu mudi: meji etu, bitudi tumvua ne bidi bitusaka bua kuenza malu kampanda. Lungenyi ke lutu ‘mutetshi wa mioyo’ uteta, ne katu uluteta ne kansungasunga nansha. Mbia meji bua tuetu kulama lungenyi luetu.

“Teka mudimu webe mu bianza bia Yehowa”

Bua kupangadija malu bidi bilomba kuela meji, kudi kuikale mudimu udi mutshima wetu wenza. Pa tshibidilu bienzedi bitu bilua panyima pa malu atudi tupangadija. Malu atudi tupangadija nealubuluke anyi? Solomo udi wamba ne: ‘Teka mudimu webe mu bianza bia Yehowa, ne malu awapangidija nealubuluke.’ (Nsumuinu 16:3) Kuteka mudimu wetu mu bianza bia Yehowa kudi kumvuija kumueyemena, kumutekela muoyo, kudifila kudiye, mbuena kuamba ne: kumbusha bujitu pa etu makaya bua kubuteka pa ende yeye. Mufundi wa Misambu wakimba ne: ‘Uteke njila webe mu bianza bia Yehowa; umueyemene yeye kabidi, ne yeye neenze malu ende.’​—Musambu 37:5.

Kadi bua malu atudi tupangadija kulubulukawu, adi ne bua kuikala mu diumvuangana ne Dîyi dia Nzambi ne kufumina ku meji mimpe. Tudi kabidi ne bua kulomba Yehowa diambuluisha ne dikuatshisha, ne tudi ne bua kudienzeja muetu muonso bua kutumikila mibelu ya mu Bible. Bidi nangananga ne mushinga bua tuetu ‘kuteka bujitu buetu pambidi pa Yehowa’ dîba ditudi ne ntatu mikole bualu ‘yeye neatukoleshe.’ Bulelela, Yehowa ‘kakuitabuja tshiendelele bua bantu bakane banyungishibue.’​—Misambu 55:22.

“Yehowa wakafuka tshintu tshionso ne kafukila katshi”

Ntshinyi tshikuabu tshituapeta bua diteka mudimu wetu mu bianza bia Yehowa? Solomo udi wamba ne: “Yehowa wakafuka tshintu tshionso ne kafukila katshi.” (Nsumuinu 16:4a) Nzambi wakafuka bintu bionso ne tshipatshila. Patudi tuteka malu etu mu bianza bia Yehowa, nsombelu wetu udi uula ne malu adi ne tshipatshila. Ne dipangadika divua Yehowa mufukile buloba ne bantu ndia kashidi. (Efeso 3:11) Wakenza buloba bua ‘bantu bashikamepu.’ (Yeshaya 45:18) Kabidi, tshivuaye mulongoluele bantu pa buloba tshidi ne bua kukumbana bulelela. (Genese 1:28) Muntu udi mudifile kudi Nzambi mulelela neashalaku kashidi ne muoyo wende newikale anu ne tshipatshila.

Yehowa “wakalongoluela muntu mubi dituku dia dikenga.” (Nsumuinu 16:4b) Kavua mufuke bantu babi to, bualu “mudimu wende udi mupuangane.” (Dutelonome 32:4, MMM) Kadi mmubalekele bua bikale ne muoyo ne batungunuke nawu too ne dîba diamonaye dikumbane bua kubanyokaye. Tshilejilu, Yehowa wakambila Palô wa mu Ejipitu ne: ‘Ndi mukulekele ne muoyo bua kukuleja bukole buanyi, bua batumbishe dîna dianyi pa buloba bujima.’ (Ekesode 9:16, MMM) Bipupu dikumi ne dibutuka dia Palô ne basalayi bende bonso mu Mbuu Mukunze bivua malu kaayi kupua muoyo avua aleja bukole bua Nzambi budi kabuyi kuelekeja.

Yehowa utu kabidi mua kushintulula luendu lua mianda bua muntu mubi kuenzaye disua dia Yehowa kayi mumanye. Mufundi wa Misambu wakamba ne: “Tshiji tshia bantu netshikutumbishe; wewe [Yehowa] neudiluatshishe ne tshiji tshidi tshishala.” (Musambu 76:10) Yehowa udi mua kulekela baluishi bende bajikijila tshiji tshiabu pambidi pa basadidi bende, kadi anu mu mikalu idi ikengedibua bua kunyoka bantu bende ne bua kubalongesha. Bualu buonso budi bupita mikalu ebu, Nzambi nkayende udi udiangatshilabu.

Padi eku Yehowa wambuluisha basadidi bende badipuekeshi, ntshinyi tshidiye wenza bua bena kudisua ne bena tshitshiu? Solomo udi wamba ne: ‘Muntu yonso udi ne kudisua mu mutshima udi utondesha Yehowa, manya bimpe ne: Kêna upanga kukengeshibua.’ (Nsumuinu 16:5) Bantu badi ne “kudisua mu mutshima” badi mua kudisangisha bua kuambuluishangana, kadi kabakuepuka dinyoka to. Nanku mbimpe tuetu kudienzeja bua kuikala badipuekeshi nansha tuetu ne dimanya dia mushindu kayi, ne nansha tuetu bikale ne midimu kayi mu tshisumbu.

“Bua ditshina . . . dia Yehowa”

Bu mutudi balela mu mpekatu, meji etu mmatangija anu ku dienza bilema. (Lomo 3:23; 5:12) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kubenga kupangadija malu adi mua kutufikisha mu njila mubi? Nsumuinu 16:6 udi wamba ne: ‘Luse lujalame ne lulamatu lua ku bushuwa bidi bibuikila malu mabi, ne bua ditshina diabu dia Yehowa bantu badi [bepuka malu mabi].’ Nansha Yehowa utubuikidila mibi yetu bua luse luende lujalame ne bua lulamatu luende ku bushuwa, ditshina dia Yehowa ke didi ditukanda bua kuenza bibi. Pa kumbusha dinanga Nzambi ne dimuanyisha bua luse luende lujalame, bidi kabidi ne mushinga wa bungi bua tuetu kutshina bua kumubungamija!

Ditshina dia Nzambi didi dibuela mu mutshima wetu patudi tulonga mua kunemeka bukole bua dikema budi nabu Nzambi. Anji elabi meji bua bukole buende budi bumuenekela mu bintu bidiye mufuke! Yobo wakashintulula meji ende pakamuvuluijabu bintu bidi Nzambi mufuke bidi bileja bukole buende. (Yobo 42:1-6) Katuenaku petu tushintulula meji etu patudi tubala ne tuelangana meji pa malu avua Yehowa muenzele bantu bende kale adibu bafunde mu Bible anyi? Mufundi wa Misambu wakimba ne: ‘Luayi, numone bienzedi bidi Nzambi muenze: udi ubakuatshisha buôwa ne bienzedi bidiye wenza munkatshi mua bukua bantu.’ (Musambu 66:5) Katuena ne bua kupepeja luse lujalame lua Yehowa nansha. Pavua bena Isalele ‘batombokele Nzambi, banyingalaje nyuma wende muimpe; Yehowa wakadikudimuna bu muena lukuna wabu, ne yeye muine wakaluangana nabu.’ (Yeshaya 63:10) Ku lukuabu luseke, ‘Bikala bienzedi bia muntu bisankishe Yehowa, yeye udi umulengejija ne bena lukuna bende.’ (Nsumuinu 16:7) Kutshina Yehowa kudi kutukuba tshia bushuwa!

Solomo udi wamba ne: ‘Kuikala ne bintu bibalê ne buakane kudi kupita kuikala ne lupetu luvule ne kulumbulula kubi buimpe.’ (Nsumuinu 16:8) Nsumuinu 15:16 udi wamba ne: ‘Kuikala ne bintu bibalê ne ditshina dia Yehowa kudi kutamba kuikala ne biuma bia bungi ne ntatu buimpe.’ Bua kutungunuka ne kuendela mu njila muakane, bidi bikengela kutshina Nzambi.

“Muntu udi upangadika njila wa kulonda mu muoyo wende”

Muntu uvua mufukibue ne tshipedi tshia kudisunguila malu, muikale ne budikadidi bua kusungula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. (Dutelonome 30:19, 20) Mutshima wetu wa mu tshimfuanyi udi ne bukokeshi bua kusungula malu mashilashilangane ne bua kuimanyina pa bumue anyi pa a bungi a kudiwu. Bua kuleja mudi diangata mapangadika dikale bujitu bunene, Solomo udi wamba ne: “Muntu udi upangadika njila wa kulonda mu muoyo wende.” Yeye mumane kupangadija malu mushindu eu, Yehowa udi “umuludika.” (Nsumuinu 16:9, MMM) Bu mudi Yehowa uludika makasa etu, mbimpe bua tuetu kukeba diambuluisha kudiye mu ‘malu atudi tupangadija bua alubuluke.’

Anu bu mutukavua bamone, mutshima udi utamba kudinga muntu ne udi mua kuluka ngenyi mibi. Tshilejilu, muntu udi mua kuenza mpekatu, mutshima wende udi mua kukeba malu a kudibingisha nawu. Pamutu pa kulekela njila wa mpekatu, udi mua kutuadija kuela meji ne: Nzambi udi ne dinanga, buimpe ne utu ufuilanangana luse. Muntu wa nunku udi udiambila mu muoyo wende ne: ‘Nzambi wakupua muoyo; udi usokoka mpala wende, kêna utangila bualu ebu kashidi.’ (Musambu 10:11) Tumanye ne: mbibi menemene ne mbia njiwu bua kumona luse lua Nzambi bu tshintu tshia kunaya natshi.

“Tshiamu ne malonga bidi biteta bujitu biakane mbia Yehowa”

Solomo udi ulekela kuakula bua mutshima ne bienzedi bia bantu, udi utuadija kuakula bua malu a mukalenge wamba ne: ‘Dikosa dia bualu dia tshijila didi ku mishiku ya mukalenge; mukana muende kamuena mushipa mikenji pakosaye nsambu.’ (Nsumuinu 16:10) Ke muikalabi nanku menemene bua mukalenge udi mu nkuasa Yezu Kristo. Dikokesha diende pa buloba nediumvuangane ne disua dia Nzambi.

Solomo udi uleja kudi buakane ne malu mimpe bifumina padiye wamba ne: “Tshiamu ne malonga bidi biteta bujitu biakane mbia Yehowa; mabulu onso a mu tshibombi mbintu biakuenzeye.” (Nsumuinu 16:11) Biamu biakane bia kupima nabi bujitu mbifume kudi Yehowa. Ki mmukalenge udi ne bua kujadika bipimu ebi bilondeshile bidiye yeye musue to. Pavua Yezu pa buloba, wakamba ne: ‘Meme nkayanyi tshiena mumanye mua kuenza bualu; ndi ndumbulula bu mundi ngumvua; ndi ndumbulula biakane, bua tshiena nkeba kuenza bu mundi musue, ndi nkeba kuenza bu mudi wakuntuma musue.’ Tudi mua kutekemena bua Muana udi Tatu ‘mupe bulumbuluishi buonso’ kuenzaye malu ne bua buakane buonso.​—Yone 5:22, 30.

Mbualu kayi bukuabu butudi mua kutekemena kudi mukalenge udi muleji-mpala wa Yehowa? Mukalenge wa Isalele udi wamba ne: ‘Bienza bakalenge malu mabi, badi banyanguka, bualu bua nkuasa wa bukalenge udi ujadikibua ku buakane.’ (Nsumuinu 16:12) Bukalenge bua Masiya mbulombola bilondeshile mikenji miakane ya Nzambi. Ki mbuenze tshipungidi ne ‘bakokeshi babi badi bapangidija malu mabi’ to.​—Musambu 94:20; Yone 18:36; 1 Yone 5:19.

Tupetayi diakalengele ku mêsu kua Mukalenge

Ntshinyi tshidi bantu badi bakokela mukalenge munene ne bua kuenza? Solomo udi wamba ne: ‘Mishiku idi yamba mêyi makane idi isankisha bakalenge, badi bananga muntu udi wamba dîyi diakane. Tshiji tshia mukalenge tshidi messager wa lufu, muntu udi ne meji neatshitalaje.’ (Nsumuinu 16:13, 14) Lelu, batendeledi ba Yehowa badi bangata mêyi aa ne mushinga wa bungi, ne mbadifile mu diyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne mu divuija bantu bayidi. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Mbamanye ne: dikuata mudimu ne mukana muabu mushindu eu didi disankisha bikole Mukalenge Yezu Kristo. Pamutu pa kujula tshiji tshia muntu uvua mukalenga wa bukole, bivua bia meji bua kukeba diakalengele ku mêsu kuende. Nenku mbitambe buimpe bua kukeba diakalengele ku mêsu kua Mukalenge Masiya!

Solomo udi utungunuka wamba ne: ‘Mpala wa musangelu wa mukalenge udi uvuija muoyo, diakalengele didi muntu upeta kudiye didi bu matutu adi avuija mvula mishishe.’ (Nsumuinu 16:15) ‘Mpala wa musangelu wa mukalenge’ udi umvuija dianyishibua kudiye anu bu mutu ‘munya wa pa mpala pa Yehowa’ uleja kabidi dianyishibua kudi Nzambi. (Musambu 44:3; 89:15) Anu bu mutu matutu atujadikila ne: mvula neafile mâyi akolesha bikunyibua, diakalengele dia kudi mukalenge ntshijadiki tshia bintu bimpe bitshilualua. Mu bukokeshi bua Mukalenge Masiya nsombelu neikale wa masanka a bungi ne bubanji, anu bu muvuabi mu tshitupa tshikese mu bukokeshi bua mukalenge Solomo.​—Musambu 72:1-17.

Patutshidi bindile bua Bukalenge bua Nzambi kuangata malu a pa buloba mu bianza, tukebayi diambuluisha dia Nzambi bua kumona mua tulengeja mitshima yetu. Kabidi, tueyemenayi Yehowa ne tutshine bua kumubungamija. Patuenza nanku, netuikale bajadike ne: ‘malu atudi tupangadija nealubuluke.’​—Nsumuinu 16:3.

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Mmu ngumvuilu kayi mudi Yehowa mulongoluele “muntu mubi dituku dia dikenga”?