Mmushindu kayi undi mua kukolesha bana banyi bimpe?

KUKOLESHA muana kudi anu bu kuenza luendu lule lua ntatu. Nduendu luudi wewe ne bana bebe nuenza pamue. Udi wenda ubakankamika ne ubapesha mibelu mimpe, ubambuluisha bua kutungunukabu ne kuendela mu njila wa muoyo. Badi ne bintu bia bungi bidibu ne bua kulonga!

Bua bana kututabu diakalengele ne kuikalabu ne disanka mu nsombelu, badi ne bua kulonga bikadilu bilenga ne kudia malanda ne Nzambi, ne kumanya mua kusunguluja tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Bobu bamanye Yehowa ne bamunange, dikola diabu nedisankishe bantu ne malu alongabu neabambuluishe kashidi. Malu adi bana benu balonga, mushinga udibu baapesha ne mushindu udibu baumvua mbisuikila ku mudimu uudi wewe muledi wenza.

Mu luendu luenu elu mudi ntatu inudi ne bua kutshimuna. Bana batu bidikijangana bipepele, ne badi mua kulonga malu mabi menemene ku bidibu bumvua kudi bena mutumba anyi miaba mikuabu. Tudi basombele pa buloba budi ku bukokeshi bua Satana Diabolo. (1 Yone 5:19) Yeye pende udi uditatshisha bua nkoleshilu wa bana benu, kadi kayi ne bipatshila bia buena bienu nuenu to. Satana mmulongeshi wa kale mupiluke, kadi wa muoyo mubi. Nansha mudiye udileja bu “muanjelo wa munya,” buende butoke mbua mafi ne budi bubengangane ne Dîyi dia Nzambi ne disua diende. (2 Kolinto 4:4; 11:14; Yelemiya 8:9) Bademon ne mfumuabu Satana mbashimianganyi bapiluke; badi bakankamija lungenyi lua budisu, dishima ne bikadilu bibi.​—1 Timote 4:1.

Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kulama bana benu bua kababashimi? Mmunshindu kayi uudi mua kubalongesha bua kumanya malu adi malelela ne adi makane? Bualu bua mushinga buudi ne bua kuenza mbua kudikenketa wewe muine. Udi ne bua kufila tshilejilu tshilenga, kukumbaja mudimu webe wa kukolesha bana bebe ne kukeba dîba dia kuenza bualu ebu. Kadi kumpala kua tuetu kuakula bua malu aa, tuanji kumona tshidi nshindamenu wa nkoleshilu mulenga.

Nshindamenu wa nkoleshilu mulenga

Tshilejilu tshia Solomo mukalenge wa Isalele wa kale uvua ne meji a katshia ne katshia tshidi mua kutulongesha malu a bungi. Bible udi wamba ne: ‘Nzambi wakapa Solomo ngenyi ya bungi be ne dijingulula ditambe ne bunene bua mutshima, biakadi bungi bua nsenga ya ku muelelu wa mâyi manene. Lungenyi lua Solomo luakapita lungenyi lua bantu bonso ba ku Est ne lungenyi luonso lua bena Ejipitu.’ Solomo uvua mua ‘kuela nsumuinu binunu bisatu; misambu yende yakadi tshinunu tshimue ne itanu.’ Uvua mumanye malu a bungi a mitshi ne a nyama. (1 Bakelenge 4:29-34) Mukalenge Solomo wakalombola midimu ya dibaka mu Isalele, ne wa dibaka dia ntempelo mulengele wa Yehowa mu Yelushaleme.

Mikanda ivua Solomo mufunde bu mudi wa Muambi, idi ileja ne: uvua mumanye bimpe menemene tshidi bikadilu bia bantu. Wakaleja ku nyuma wa Nzambi tshidi tshikale nshindamenu wa nkoleshilu mulenga. Solomo wakamba ne: “Ditshina dia Yehowa ntshibangidilu tshia lungenyi.” Mukalenge wa meji eu kuambaye kabidi ne: “Ditshina dia Yehowa ntshibangidilu dia meji, kumanya Wa Tshijila ndijingulula dia mianda.”​—Nsumuinu 1:7; 9:10.

Tuetu tutshina Nzambi, netumunemeke ne netuepuke bua kumunyingalaja. Netuitabe  kabidi ne: yeye ke Mfumuetu ne tudi ne bua kumulubuila malu. Bantu badi bapetula eu udi mutupeshe muoyo badi mua kumueneka ku mêsu kua bantu bakuabu bu bena meji, kadi meji a mushindu eu adi ‘mapote ku mêsu kua Nzambi.’ (1 Kolinto 3:19) Bana bebe badi dijinga ne nkoleshilu udi mushindamene pa ‘meji adi afuma mu diulu.’​—Yakobo 3:15, 17.

Kutshina bua kunyingalaja Yehowa kudi kuenda pamue ne dimunanga. Yehowa mmusue bua basadidi bende bamutshine ne bamunange kabidi. Mose wakamba: ‘Nuenu bena Isalele, Yehowa, Nzambi wenu, udi musue nuenze malu kayi? Mbua kutshina Yehowa, Nzambi wenu, ne kuenda mu njila yende yonso, ne bua kumusua, ne bua kuenzela Yehowa, Nzambi wenu, mudimu ne mitshima yenu yonso, ne bukole buenu buonso, ne bua kutumikila mikenji ya Yehowa ne mêyi ende angakunuambila lelu bua nuenu kukuma dikasa dimpe.’​—Dutelonome 10:12, 13.

Tuetu balongeshe bana betu ditshina dia Yehowa dia kanemu, netuase tshishimikidi bua nkoleshilu wabavuija menemene bena meji. Bobu batungunuke ne kuikala ne ditshina adi, dianyisha diabu kudi Mufuki wabu udi Mufidi wa dimanya dilelela dionso nedikole padi. Abi nebiambuluishe bana bua kumvuabu bimpe malu adibu balonge ne bua kuepuka diela meji adi kaayi makane. Nebamanye mua ‘kujingulula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.’ (Ebelu 5:14) Ditshina dia Nzambi edi nedibambuluishe bua kuikala ne budipuekeshi ne kuepuka malu mabi.​—Nsumuinu 8:13; 16:6.

Bana bebe badi bakutentekela!

Kadi mmunyi mutudi mua kuambuluisha bana betu bua kunanga Yehowa ne kumutshina? Diandamuna dia lukonko elu didi mu Mikenji ivua Yehowa mupeshe tshisamba tshia Isalele ku butuangaji bua muprofete Mose. Wakambila baledi bena Isalele ne: ‘Sua Yehowa, Nzambi webe, ne mutshima webe wonso, ne muoyo webe wonso, ne bukole buebe buonso. Mêyi au angakukuambila lelu eu ikale mu mutshima webe; wewe newayishe bana bebe, wewe neusombelele nabu bua mêyi au, pawashikama mu nzubu webe, ne pawenda mu njila, ne pawalala, ne pawabika.’​—Dutelonome 6:5-7.

Mvese eu udi ulongesha baledi malu manene. Bumue budi ne: Wewe muledi udi ne bua kufila tshilejilu tshilenga. Bua kumona mua kulongesha bana bebe bua kunanga Yehowa, wewe muine udi ne bua kuanji kunanga Nzambi ne mêyi ende adi ne bua kuikala mu mutshima webe. Bua tshinyi bualu ebu budi ne mushinga? Bualu wewe ke mulongeshi wa kumpala wa muanebe. Malu adi tshilejilu tshiebe tshibalongesha neikale ne bukole bua bungi kudibu. Kabidi, kakutu tshintu tshitu ne bukole bua bungi kudi bana kupite tshilejilu tshia baledi babu to.

Majinga ebe, meji ebe, malu autu wangata ne mushinga ne autu musue adi amuenekela ku mêyi ebe ne ku bienzedi biebe kabidi. (Lomo 2:21, 22) Kubangila anu ku buana, bana batu balonga mu ditentekela bidi baledi babu benza. Bana batu bamona malu atu baledi  babu bangata ne mushinga, ne misangu ya bungi malu au ke atubu pabu bangata ne mushinga. Nuenu banange Yehowa ne muoyo mujima, bana benu nebamone bualu ebu. Tshilejilu, nebamone ne: nudi nuangata dibala dia Bible ne dimulonga ne mushinga. Nebajingulule ne: nudi muteka malu a Bukalenge kumpala. (Matayo 6:33) Dibuela diebe mu bisangilu ne diyisha lumu luimpe lua Bukalenge nedibaleje ne: udi wangata kuenzela Yehowa mudimu wa tshijila ne mushinga wa bungi.​—Matayo 28:19, 20; Ebelu 10:24, 25.

Kumbajayi mudimu wenu

Dilongesha dikuabu didi baledi mua kupeta mu Dutelonome 6:5-7 didi ne: Nudi ne mudimu wa kulongesha bana benu. Munkatshi mua basadidi ba Yehowa ba kale, baledi bavua ne mudimu wa kulongesha bana babu. Munkatshi mua bena Kristo ba kumpala, baledi bavua anu ne mudimu wa kulongesha bana babu. (2 Timote 1:5; 3:14, 15) Pavua mupostolo Paulo mufundile bena Kristo nende, wakambila batatu bua batungunuke ne ‘kudiundisha [bana babu] bimpe ne dibela ne didimuija bia Mukalenge.’​—Efeso 6:4.

Bu mudi baledi ne bia bungi bia kuenza dituku dionso, mudimu ne malu makuabu adibu kabayi bapetela dîba dia kuenza, batu misangu mikuabu badimona bu benzejibue bua kufila bana babu mu bianza bia bantu bakuabu bua babalongeshilabu. Nansha nanku, kakuena muntu nansha umue udi mua kuangata muaba wa baledi bimpe ba dinanga to. Nuenu baledi, kunulenguludi mushinga ne bukole binudi nabi kudi bana benu. Nuenu dijinga ne diambuluisha, nukebe didi dimpe menemene, kadi kunufidi mudimu eu udi Nzambi munupeshe kudi muntu mukuabu nansha.

Usombe ne bana bebe

Dinga dilongesha didi baledi bapeta mu Dutelonome 6:5-7 didi ne: Kulongesha bana kudi kulomba dîba ne didifila. Muledi muena Isalele uvua ne bua ‘kuyisha’ bana bende bulelela bua Nzambi. Muaku wa tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: ‘kuyisha’ udi umvuija: “kuambulula,” “kuamba misangu ne misangu.” Muledi uvua ne bua kuenza bualu ebu munda munya, mmumue ne: mu ntanta wa ku dinda too ne ku dilolo, mu ‘nzubu wabu,’ ne ‘mu njila.’ Bidi bilomba dîba dia bungi ne didifila bua kulongesha bana ne kuakaja ngelelu wabu wa meji ne bikadilu biabu bua basankishe Nzambi.

Nanku ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kukolesha bana bebe bimpe? Kudi bia bungi bia kuenza. Ubalongeshe bua kunanga Yehowa ne kumutshina. Wikale tshilejilu tshilenga kudibu. Ukumbaje mudimu webe wa kulongesha bana bebe, ne ufile dîba didi dikengedibua mu dibalongesha. Bu muudi muena mpekatu, newenzaku anu bilema mu dibakolesha diebe. Kadi wewe mudifile ne muoyo mujima bua kuenza disua dia Nzambi, bana bebe nebanyishe bikole didifila diebe ne nedibambuluishe. Nsumuinu 22:6 udi wamba ne: ‘Yisha muana mu njila udiye ne bua kuendela; nunku pakoleye, kena umukamu.’ Dîyi edi ndikumbanyine bana ba balume ne ba bakaji.

Kulonga kudi anu bu luendu ludi muntu wenza matuku ende onso a muoyo. Binuikala wewe ne bana bebe banange Nzambi, dilonga edi neditungunuke bua kashidi ne tshiendelele. Bidi nanku bualu netuikale anu ne malu a bungi a kulonga pa bidi bitangila Yehowa ne mushindu utudi mua kukumbaja disua diende.​—Muambi 3:10, 11.

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Utu ubadila bana bebe Bible anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Ikala ne dîba dia kulongesha bana bebe malu a Mufuki