Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi witaba dibika dia bafue anyi?

Udi witaba dibika dia bafue anyi?

Udi witaba dibika dia bafue anyi?

“Dibika dia bafue nedikaleku.”​—BIENZEDI 24:15.

1. Bua tshinyi bantu badi bamona lufu bu ludi kaluyi kuepuka?

“PA BULOBA apa tudi mua kuepuka bintu bionso pa kumbusha anu lufu ne bitadi.” Bantu ba bungi batu bamona mêyi aa akamba muena mbulatadi wa mu Amerike Benjamin Franklin mu 1789 bu mêyi a meji. Pabi, bantu ba bungi batu bibila pamutu pa kufuta bitadi. Anu lufu nkayalu ke ludi bantu bamona kaluyi kuepuka. Muntu nansha umue wa kutudi kena ne bukole bua kuluepuka yeye nkayende kashidi to. Ludi lutulondakaja tuetu bonso. Lufu kalutu lukuta, lutu lumina bantu batudi banange. (Nsumuinu 27:20) Kadi mona bualu budi butukolesha ku muoyo.

2, 3. (a) Bishilangane ne mudi bantu ba bungi bela meji, bua tshinyi kudi mushindu wa kuepuka lufu? (b) Mmalu kayi atualonga mu tshiena-bualu etshi?

2 Dîyi dia Yehowa didi ditupetesha ditekemena dishindame dia dibika dia bafue, dia kupetulula muoyo tshiakabidi. Etshi ki mmuanu wa patupu to, bualu kakuena muntu mu diulu anyi pa buloba udi mua kupangisha Yehowa bua kutukumbajila ditekemena edi nansha. Tshidibi, bamue bantu badi bitaba mudiku mushindu wa kuepuka lufu nansha mudi ba bungi kabayi bela meji nanku. Bua tshinyi? Bualu “tshisumbu tshinene” tshia bantu bungi kabuyi kubala netshishale ne muoyo palua “dikenga dinene” mu katupa kîpi emu. (Buakabuluibua 7:9, 10, 14) Bantu aba nebashale ne muoyo ne ditekemena dia kuikalaku kashidi. Nenku buabu bobu, kudi mushindu wa kuepuka lufu. Kabidi, ‘lufu ludi ne bua kujimijibua.’​—1 Kolinto 15:26.

3 Tudi ne bua kuikala ne dishindika bua dibika dia bafue anu bu mupostolo Paulo wakamba ne: “Dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia babi.” (Bienzedi 24:15) Tuandamunayi nkonko isatu idi itangila dibika dia bafue. Lua kumpala: ntshinyi tshidi tshivuija dibika dia bafue bualu bua kutekemena menemene? Luibidi: mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kukusamba wewe? Luisatu: mmunyi mudi ditekemena edi mua kuikala ne bukole pa nsombelu webe kubangila ku mpindieu?

Dibika dia bafue mbualu buenzeka

4. Bua tshinyi dibika dia bafue didi nshindamenu wa malu adi Yehowa mulongolole?

4 Kudi malu a bungi adi ajadika ne: dibika dia bafue mbualu buenzeke bulelela. Tshia kumpalampala, dibika ke nshindamenu wa malu adi Yehowa mulongolole. Vuluka ne: Satana wakabueja bantu mu mpekatu udi mubakebele lufu ludibu kabayi mua kuepuka. Ke bualu kayi Yezu wakamba Satana ne: ‘Ku tshibangidilu yeye wakadi mushipianganyi.’ (Yone 8:44) Kadi Yehowa wakalaya ne: ‘mukaji’ anyi bulongolodi buende bua mu diulu budi bu mukajende buvua ne bua kupatula diminu anyi “muana” uvua ne bua kuboza “nyoka au wa kale” ku mutu e kubutula Satana butubutu. (Genese 3:1-6, 15; Buakabuluibua 12:9, 10; 20:10) Pavua Yehowa wenda usokolola ku kakese ku kakese malu avuaye mulongolole bua Diminu divua Masiya, biakamueneka patoke ne: Diminu adi divua ne bua kuenza malu makuabu a bungi pa kumbusha dibutula dia Satana. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Bua bualu ebu Muana wa Nzambi wakamueneshibua bua kubutulaye midimu ya Diabolo.’ (1 Yone 3:8) Munkatshi mua midimu ya Satana idi Yehowa mulongolole bua Yezu Kristo kubutula mudi diambedi lufu lukebesha kudi mpekatu utuvua bapiane kudi Adama. Mu muanda eu, mulambu wa Yezu udi upikula ne dibika dia bafue bidi ne mushinga wa bungi menemene.​—Bienzedi 2:22-24; Lomo 6:23.

5. Bua tshinyi dibika dia bafue neditumbishe dîna dia Yehowa?

5 Yehowa mmudisuike bua kutumbisha dîna diende dia tshijila. Satana mmupendeshe dîna dia Nzambi, mutangalaje ne mashimi a bungi. Wakashima pakambaye ne: Adama ne Eva ‘kabavua mua kufua bulelela’ pavuabu badia tshimuma tshia mutshi uvua Nzambi mubakandike. (Genese 2:16, 17; 3:4) Katshia anu ku dîba adi, Satana mmutangalaje mashimi makuabu a muomumue, bu mudi dilongesha dia mafi dia ne: padi muntu ufua anyima wende udi ushala ne muoyo. Kadi Yehowa neele mashimi onso a malongesha aa patoke ku dibika dia bafue. Nealeje bua kashidi ne: yeye nkayende ke udi ulama bantu ne muoyo ne udi mua kubapeshilulawu.

6, 7. Yehowa udi umvua bishi bua kubisha bantu ku lufu? Mmunyi mutudi bamanye meji ende aa?

6 Yehowa udi ne dijinga dikole dia kubisha bafue. Bible udi uleja patoke mudi meji adi nawu Yehowa mu muanda eu. Tshilejilu, tangila mêyi aa avua nyuma musake muena lulamatu Yobo bua kuamba, a ne: ‘Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi anyi? Ngakadi kuindila matuku onso a tshikondo tshianyi tshia kuluangana mvita, too ne pakadi kulua tshikondo tshia kundekela. Wewe wakadi kumbikila ne meme ngakadi kuitaba kuudi; wewe wakadi kunjinga, meme mudimu wa bianza biebe.’ (Yobo 14:14, 15) Mêyi aa adi umvuija tshinyi?

7 Yobo uvua mumanye ne: pavuaye ufua, uvua ushala mulale tulu mu lufu mutantshi bule kampanda. Uvua umona tshikondo atshi bu tshia ‘kuluangana mvita’ tshivuaye ne bua kushala muindile bua lufu kulualu kumulekela. Buende yeye, dikopoka mu muonji wa lufu mbualu buvuaye mutekemene. Yobo uvua mujadike ne: lufu luvua ne bua kulua kumulekela. Bua tshinyi? Bualu uvua mumanye tshivua Yehowa ujinga. Yehowa uvua ne bua ‘kumujinga’ bua kumumona tshiakabidi. Bushuwa, Nzambi udi ujinga bikole bua kupeshilula bantu bakane bonso bakadi bafue muoyo tshiakabidi. Yehowa neapeteshe kabidi bantu bakuabu mushindu wa kuikala ne muoyo wa kashidi mu Mparadizu pa buloba. (Luka 23:43; Yone 5:28, 29) Bu mudi disua dia Nzambi dikale dia kukumbaja bualu ebu, kakuena muntu udi mua kumupangishabu to.

8. Mmunyi mudi Yehowa ‘mutujadikile’ muakumbana ditekemena dietu?

8 Dibika dia Yezu ku lufu didi ditujadikila muakumbana ditekemena dietu. Pakenza Paulo muyuki mu Atena, wakamba ne: ‘[Nzambi] wakujadika dituku dikalaye ne bua kulumbuluisha ba pa buloba bujima ne buakane, kudi muntu udiye mujadike. Wakujadikila bantu bonso pakubisheye muntu eu ku lufu.’ (Bienzedi 17:31, MML) Bamue bantu bakaseka Paulo pakamumvuabu wakula bua dibika dia bafue. Kadi bantu bakese ke bakalua bena kuitabuja. Pamuapa bakitabuja pakumvuabu ne: ditekemena edi didi ne malu adi adijadika. Pavua Yehowa mubishe Yezu ku lufu, uvua muenze tshishima tshitambe bionso bunene. Wakabisha Muanende Yezu bu muanjelu wa bukole. (1 Petelo 3:18) Pakabika Yezu, wakalua muntu mutambe bunene menemene kupita ne muvuaye mu diulu kumpala kua kulua panu. Bu mudiye kayi mua kufua ne muikale ne bukole bupite bua bonso mu diulu pa kumusha anu Yehowa nkayende, mmukumbane mpindieu bua kuangata midimu milenga idi Tatuende umupesha. Yezu ke udi Yehowa mupeshe bukokeshi bua kubisha bafue bakuabu bonso, nansha baya mu diulu anyi bashala ne muoyo pa buloba. Yezu nkayende wakamba ne: “Meme ndi bianyi dibisha, ndi bianyi muoyo.” (Yone 5:25; 11:25) Pavua Yehowa mubishe Muanende eu, wakapesha bena lulamatu bonso tshijadiki tshia muakumbana ditekemena diabu.

9. Mmunyi mudi miyuki ya mu Bible ijadika ne: dibika dia bafue mbualu bulelela?

9 Bantu bakamona bafue babika, kufundabu bualu ebu mu Bible. Mu Bible mudi malu a bantu muanda mukulu mujima bavuabu babishe ku lufu bapetulule muoyo anu pa buloba apa. Bishima ebi kabivua bienzeke mu musokoko to, kadi biakenzeka misangu ya bungi kumpala kua bantu ba bungi. Lazalo uvua mufue matuku anayi mamane kupita Yezu wakamubisha kumpala kua tshisumbu tshia bantu bavua badila. Mu bantu abu muvua pamuapa balela ba Lazalo, balunda ne bena mutumba nende. Dibika edi divua tshijadiki katshiyi kuela mpata tshia ne: Yezu uvua mutumibue kudi Nzambi, nunku nansha baluishi bende bine ba mu bitendelelu kabavua mua kudiela mpata to. Bu muvuabu kabayi mua kudivila, bakabanga kuela tshifufu bua kushipa Yezu ne Lazalo muine! (Yone 11:17-44, 53; 12:9-11) Bulelela, tudi ne bua kuikala bajadike ne: dibika dia bafue mbualu buenzeka bulelela. Nzambi mmutupeshe miyuki ya bantu bavua babike kale bua kutusamba ne kukolesha ditabuja dietu.

Tuenzayi bua ditekemena dia dibika ditusambe

10. Mmunyi muafika miyuki ya mu Bible ya bantu bavua babike ku lufu ku ditusamba?

10 Utuku dijinga ne busambi padi lufu lukukuata anyi? Udi mua kupeta busambi ebu mu malu a mu Bible adi akula bua bantu bavua babike ku lufu. Wewe ubala miyuki eyi, uyelela meji ne umona malu adiyi yamba au mu lungenyi luebe, neumone ditekemena dia dibika dia bafue bu bualu buenzeka bulelela. (Lomo 15:4) Miyuki eyi ki mmianu ya patupu to. Mmalu avua menzekele bantu balelela bu tuetu bavua ne muoyo tshikondo kampanda ne basombele miaba mimanyike. Tuakulayi mu tshikoso bua tshilejilu tshimue patupu: bualu bua muntu wa kumpala uvuabu babishe budibu bafunde mu Bible.

11, 12. (a) Ndikenga kayi diakakuata mukaji mukamba wa ku Salefata? Ntshinyi tshiakenzaye pavuadi dimukuate musangu umue? (b) Umvuija bualu buvua Yehowa muanyishile muprofete wende Eliya bua kuenzela mukaji mukamba.

11 Mona muvua malu menzeke. Mbingu ikavua ya bungi ivua muprofete Eliya musombele mu nzubu wa kulu kua mukaji mukuabu mukamba wa mu Salefata. Tshikondo atshi tshivua tshia lutatu lua bungi. Munanga mukole uvua muenzeke mu tshitupa atshi ne kuvua nzala ya bungi. Nunku, bantu ba bungi bavua benda bafua. Kadi Yehowa ukavua muenzeje tshishima kudi Eliya ne tshipatshila tshia kufuta mukaji mukamba mudipuekeshi au bua ditabuja diende. Yeye ne muanende wa balume bakavua pa kufua pabu ne nzala, bualu kuvua kubashadile anu biakudia bia dituku dimuepele pakapeshabu Eliya bukole kudi Nzambi bua kuenza tshishima, ke bukula ne mafuta a mukaji eu kushala matuku a bungi kabuyi bujika. Kadi mpindieu dikenga kukuatadi mukamba au. Muanende wa balume wakakuatshika disama dia tshimpitshimpi ne mutantshi eu, kufuaye. Mukaji mukamba au e kupeta kanyinganyinga kakayi kuamba! Pabi ukavua ne lutatu lukole bua muvuaye kayi ne mulume uvua mua kumukuatshisha, kadi mpindieu nyeye au wafuishi muanende umuepele muine uvuaye nende. Bua bukole bua kanyinganyinga kavuaye naku, wakela mene Eliya ne Nzambi wende Yehowa tshilumbu pambidi. Ntshinyi tshivua muprofete eu mua kuenza?

12 Eliya kakatandisha mukaji mukamba au bua muvuaye mumushiminyine bualu abu to. Kadi wakamuambila ne: ‘Umpe muanebe mulume.’ Eliya wakabanda ne tshitalu tshia muana au mu nzubu wa kulu, wakasambila njila ne njila bua muoyo wa muana kupinganawu. Ndekelu wa bionso, Yehowa wakamuenzela muvua kulomba kuende. Elabi meji disanka diakumvua Eliya pakamonaye muana au ubanga kueyela. Ke muana kubulula mêsu ende anu mutu a muntu udi ne muoyo. Pashishe Eliya wakapueka ne muana au mutangile nende kudi mamuende e kumuambilaye ne: ‘Tangila, muanebe udi ne muoyo.’ Mukaji mukamba au wakumvua disanka kadiyi kuamba. Wakamba ne: ‘Katataka ndi mumanye ne: wewe udi muntu wa Nzambi ne dîyi dia Yehowa didi mukana muebe didi dilelela.’ (1 Bakelenge 17:8-24) Ditabuja diende kudi Yehowa ne kudi mutumibue wende eu diakakola kupita kumpala.

13. Bua tshinyi muyuki udi wakula bua muana wa mukaji mukamba uvua Eliya mubishe udi utusamba lelu?

13 Wewe wela meji bua miyuki ya buena eyi neyikusambe bikole. Kabienaku bimueneke patoke ne: Yehowa udi ne bukole bua kutshimuna muluishi wetu lufu anyi? Mpindieu elabi meji bua dituku dikala bantu binunu ne binunu mua kumvua disanka dia buena dia mukaji mukamba eu, pabika bantu ku lufu! Disanka dinene nedikale kabidi mu diulu pikala Yehowa ne bua kutumina Muanende dîyi bua kubisha bantu pa buloba bujima. (Yone 5:28, 29) Lufu lukadiku luangate muntu uudi munange anyi? Kabienaku bikusankisha bikole bua kumanya ne: Yehowa udi mua kubisha bantu bafue ne neababishe tshiakabidi anyi?

Ditekemena diebe ne nsombelu webe lelu

14. Mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kukuambuluisha nsombelu webe?

14 Mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kukuambuluisha mu nsombelu webe kubangila anu ku lelu? Didi mua kukupesha bukole paudi mu ntatu, padibu bakukengesha anyi paudi mu njiwu. Satana mmusue bua utshine lufu bikole ne ufike too ne ku dilekela lulamatu luebe bua kuitaba dilaya diende dia dishima dia kukukuba. Vuluka muvua Satana muambile Yehowa ne: ‘Bionso bidi muntu nabi yeye neabifile bua kusungila muoyo wende.’ (Yobo 2:4) Pakamba Satana mêyi aa, wakatudingila tuetu bonso malu, ne wewe kabidi. Bidiku bushuwa bua ne: neulekele kuenzela Yehowa mudimu bikala muoyo webe mu njiwu anyi? Wewe welangana meji bua ditekemena dia dibika dia bafue, udi mua kuangata dipangadika dikole dia kutungunuka ne kuenza disua dia Tatu webe wa mu diulu.

15. Mmunyi mudi mêyi a Yezu adi mu Matayo 10:28 atukolesha ku muoyo patudi mu njiwu?

15 Yezu wakamba ne: ‘Kanutshinyi badi bashipa mubidi, kadi kabena bamanye mua kushipa muoyo; kadi nutshine udi mumanye mua kujimija muoyo ne mubidi kabidi mu Ngena.’ (Matayo 10:28) Katuena ne bua kutshina Satana anyi bantu badi bamuenzela mudimu nansha. Bulelela, bamue ba kudibu badi mua kuikala ne bukole bua kutuenzela bibi, nansha kutushipa kuine. Kadi nansha bobu batuenzele bualu bubi bua mushindu kayi, budi anu bua tshitupa tshîpi. Bualu bubi nansha buobu bua mushindu kayi budibu benzele basadidi ba Yehowa ba lulamatu, Yehowa udi mua kubujikija ne neabujikije; nansha pikalabi bilomba bua kubabisha ku lufu, neababishe. Yehowa nkayende ke utudi ne bua kutshina ne kunemeka bikole. Yeye nkayende ke udi ne bukole bua kupala muntu muoyo ne kumupala ditekemena dionso dia kuikala nawu matuku atshilualua, pa kubutula mubidi ne muoyo mu Ngena. Diakalenga, Yehowa ki mmusue bua bualu bua nunku bukuenzekele to. (2 Petelo 3:9) Bu mutudi ne ditekemena dia dibika dia bafue, tuetu basadidi ba Nzambi tudi bajadike misangu yonso ne: tudi mu bukubi. Netupete muoyo wa tshiendelele udi mutuindile kumpala eku anu tuetu bashale ne lulamatu. Kabidi, Satana anyi bantu bende kabena mua kuenza tshintu nansha tshimue bua kushintulula bualu ebu to.​—Musambu 118:6; Ebelu 13:6.

16. Mmunyi mudi mushindu utudi tuangata muoyo muikale ne bukole pa malu atudi tudifundila bua kuenza?

16 Bituikala tumona dibika dia bafue bu bualu bulelela, didi mua kushintulula mushindu utudi tuangata muoyo. Netufike ku dimona ne: ‘nansha bituikala ne muoyo anyi bituafua, tudi ba Mukalenge [Yehowa].’ (Lomo 14:7, 8) Patudi tudifundila malu a kuenza, tudi tutumikila mubelu wa Paulo wa ne: ‘Kanudifuanyikiji ku malu a mu tshikondo etshi, kadi nuandamuke ku dikudimuna dia meji enu bu meji mapiamapia bua nuenu nujingulule mudi disua dia Nzambi didi dimpe, didi dimusankisha, ne didi diakane tshishiki.’ (Lomo 12:2) Bantu ba bungi mbadifile ne kasuki mu dikeba bua kusankisha majinga abu onso, bipatshila biabu bionso ne lukuka luonso ludibu nalu. Bu mudibu bamona muoyo wa tshitupa tshîpi, badi bamueneka badifile mu dikeba masanka, ne bikalabu mu ntendelelu kampanda, ntendelelu au kena upetangana ne ‘disua dia Nzambi didi diakane tshishiki’ to.

17, 18. (a) Ntshinyi tshidi Dîyi dia Yehowa dijadika bua buipi bua muoyo wa muntu? Kadi Nzambi udi utujingila tshinyi? (b) Bua tshinyi tudi tumvua muoyo utusaka bua kutumbisha Yehowa dituku dionso?

17 Bulelela, muoyo ngua tshitupa tshîpi. Bidimu bietu ‘bidi bipita lubilu, ne tudi tuya lukasa’ pamuapa kunyima kua bidimu bu 70 anyi 80. (Musambu 90:10) Bantu badi balua ne bapita bu bisonsa bibishi, bu mundidimbi udi upita, bu mupuya udi upatuka mukana. (Musambu 103:15; 144:3, 4) Kadi Nzambi kavua mulongolole bua tuetu kuenza bidimu bikese bia dikola ne kupeta ndambu wa meji ne dimanya, pashishe kuenza bidimu bikese bikuabu bia dikenga ne masama ne ndekelu wa bionso kufua to. Yehowa wakapesha bantu dijinga dia kuikala ne muoyo wa kashidi pakabafukaye. Bible udi utuambila ne: “Wakateka lungenyi [lua tshiendelele] mu mitshima ya bantu.” (Muambi 3:11) Nzambi udiku ne tshikisu bua kutupesha dijinga dia mushindu eu kadi kutupangisha bua kudikumbaja anyi? Kabiena nanku to, bualu “Nzambi udi dinanga.” (1 Yone 4:8) Neabishe bafue bua kubapetesha mushindu wa kuikala ne muoyo wa kashidi.

18 Ditekemena dia dibika dia bafue didi ditusaka bua kuindila malu mimpe matuku atshilualua. Katuena ne bua kulubakana, tukeba bua kukumbaja anu mpindieu malu onso atudi tukeba kuenza nansha. Katuena ne bua kulonda tshishiki malu a bukua panu ebu budi bupunga ne lufu to. (1 Kolinto 7:29-31; 1 Yone 2:17) Katuena bu bantu badi kabayi ne ditekemena dilelela to, bualu tuetu mbatupeshe dimanya dilenga dia se: tuetu bashale ne lulamatu kudi Yehowa Nzambi, netuikale ne disanka ne muoyo bidimu binunu ne binu katuyi tufua bua kumutumbisha. Nenku tuenzayi muetu muonso bua kutumbisha Yehowa dituku dionso, bualu udi uvuija ditekemena dia dibika dia bafue bualu bulelela!

Newandamune munyi?

• Ntshinyi tshitudi ne bua kumvua bua dibika dia bafue?

• Mmalu kayi adi atujadikila ne: bafue nebabike?

• Mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kukusamba?

• Mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kushintulula nsombelu webe?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Yobo uvua mumanye ne: Yehowa udi ujinga bikole bua kubisha bantu bakane

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

‘Tangila, muanebe udi ne muoyo’