Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Neutungunuke ne ‘kuenda mu nyuma muimpe’ anyi?

Neutungunuke ne ‘kuenda mu nyuma muimpe’ anyi?

Neutungunuke ne ‘kuenda mu nyuma muimpe’ anyi?

‘Endayi mu nyuma muimpe, nunku kanuena nulonda lukuka lua mubidi.’​—GALATIA 5:16.

1. Mmunyi mutudi mua kumbusha dipampakana dia ne: tudi mua kuikala benzele nyuma bubi?

KUDI mushindu wa kumbusha dipampakana dia ne: tudi mua kuikala benzele nyuma muimpe wa Yehowa bubi. Mushindu au ngua kuenza tshiakamba mupostolo Paulo ne: ‘Endayi mu nyuma muimpe, nunku kanuena nulonda lukuka lua mubidi.’ (Galatia 5:16) Tuetu balekele nyuma wa Nzambi utulombola, majinga mabi a mubidi kaakutupita bukole.​—Lomo 8:2-10.

2, 3. Kuenda mu nyuma muimpe nekutupeteshe masanka kayi?

2 Tuetu batungunuke ne ‘kuenda mu nyuma muimpe,’ bukole budi Nzambi wenza nabu malu nebutusake bua tuetu kumutumikila. Netuidikije ngikadilu ya Nzambi mu buambi, mu tshisumbu, ku nzubu ne miaba mikuabu. Mamuma a nyuma neamueneke patoke mu malanda etu ne muena dibaka netu, bana betu balela, bena Kristo netu ne bantu bakuabu.

3 Kuikala ne muoyo “mu nyuma bu mudi Nzambi musue” kudi kutuambuluisha bua kukandamena mpekatu. (1 Petelo 4:1-6) Tuetu balekele nyuma muimpe utulombola, katuakuenza bubi budi kabuyi mua kubuikidibua to. Kadi mmu malu kayi makuabu mutuapeta masanka bituatungunuka ne kuenda mu nyuma muimpe?

Shala pabuipi ne Nzambi ne Kristo

4, 5. Mmunyi mudi kuenda mu nyuma kushintulula mushindu utudi tumona Yezu?

4 Bu mutudi tuenda mu nyuma muimpe, tudi tupeta bukole bua kushala mu malanda mimpe ne Nzambi ne Muanende. Paulo wakambila bena Kristo nende ba mu Kolinto bua bipedi bia nyuma ne: ‘Ndi nnumanyisha [nuenu bavua batendelela mpingu kale] ne: kakuena muntu udi wakula mu nyuma wa Nzambi, udi wamba ne: Yezu udi muedibue mulawu; ne kakuena muntu udi mua kuamba ne: Yezu udi Mukalenge, bikalaye kayi mu nyuma muimpe.’ (1 Kolinto 12:1-3) Nyuma yonso udi usaka bantu bua kuela Yezu mulawu udi ufumina kudi Satana Diabolo. Kadi tuetu bena Kristo badi benda mu nyuma tudi bajadike ne: Yehowa wakabisha Yezu ku lufu ne wakumuteka ku mutu kua bifukibua bikuabu bionso. (Filipoi 2:5-11) Tudi ne ditabuja mu mulambu udi upikula wa Kristo ne tudi tumuitaba bu Mukalenge udi Nzambi muteke.

5 Mu bidimu lukama bia kumpala, bamue bantu bavua badiamba muvuabu bena Kristo kabavua bitaba ne: Yezu uvua mulue mu mubidi. (2 Yone 7-11) Ditaba mmuenenu mubi wa malu au diakafikisha bamue ku dibenga malongesha avua atangila Yezu Masiya. (Mâko 1:9-11; Yone 1:1, 14) Kuenda mu nyuma muimpe kudi kutuambuluisha bua kubenga kukuluka mu butontolodi bua nunku. Kadi anu tuetu tulonda malongesha adi malelela ne tshidi Nzambi wamba mu Bible ke tuetu kushisha kutungunuka ne kupeta bulenga bua Yehowa budi kabuyi butuakanyine ne ‘kuenda mu bushuwa.’ (3 Yone 3, 4) Nenku tuikalayi badisuike bua kubenga butontolodi mu mishindu yabu yonso bua tumone mua kulama malanda mimpe ne Tatu wetu wa mu diulu.

6. Nngikadilu kayi idi nyuma wa Nzambi upatula munda mua bantu badi benda mu nyuma?

6 Paulo wakatela ditendelela mpingu dia batontolodi ne matapuluka munkatshi mua “malu mabi adi mubidi wenza” bu mudi masandi ne bienzenza. Kadi wakumvuija ne: ‘Badi mu Kristo Yezu bakamana kushipa mubidi ne milowo yawu ne nkuka yawu ku mutshi. Bituikala ne muoyo bua nyuma, tuende bua nyuma kabidi.’ (Galatia 5:19-21, 24, 25) Nngikadilu kayi idi bukole budi Nzambi wenza nabu malu ebu mua kupatula munda mua aba badi benda mu nyuma? Paulo wakafunda ne: ‘Mamuma a nyuma adi dinanga, disanka, ditalala lutulu, luse, buimpe, bunanukidi bua lulamatu, kudipuekesha, kudikanda.’ (Galatia 5:22, 23) Tukonkononayi mamuma a nyuma aa.

“Tunangangane”

7. Dinanga ntshinyi, ne ngamue malu kayi adi enza bimanyinu biadi?

7 Dinanga, didi dikale dimue dia ku mamuma a nyuma muimpe, ditu misangu mivule diumvuija kusua bakuabu bikole ne kudia nabu malanda mimpe kabuyi bua kupeta bintu to. Bible udi wamba ne: “Nzambi udi dinanga” bualu yeye ke tshiuwidi tshia dinanga. Dinanga dinene dia Nzambi ne dia Muanende didi dimuenekela mu mulambu udi upikula wa Yezu Kristo. (1 Yone 4:8; Yone 3:16; 15:13; Lomo 5:8) Tuetu bayidi ba Yezu tudi tumanyikila ku dinanga ditudi banangangane. (Yone 13:34, 35) Bushuwa, Bible udi utulomba bua “tunangangane.” (1 Yone 3:23) Paulo udi wamba ne: dinanga didi dikenga musangu mule ne didi dienzela bakuabu bimpe. Kadiena ne mukawu, kadiena difunafuna, kadiena dienza malu ne dikamakama, kadiena didikebela bintu. Kadiena dikuata tshiji lubilu, kadiena dibala malu mabi adibu badienzela. Didi disanka bua kuikala ne bulelela, kadi ki mmalu mabi to. Dinanga didi dilekelelangana, ditaba, ditekemena ne didikankamika mu malu onso. Kabidi, dinanga kaditu dipanga tshiendelele.​—1 Kolinto 13:4-8.

8. Bua tshinyi tudi ne bua kunanga bena Kristo netu?

8 Tuetu balekele nyuma wa Nzambi upatula dinanga munda muetu, ngikadilu eu neamueneke mu malanda etu ne Nzambi ne muntu netu. (Matayo 22:37-39) Mupostolo Yone wakamba ne: Muntu ‘udi kayi ne dinanga udi muikale mu lufu. Muntu yonso udi ne muanabu lukuna udi mushipianganyi; ne nudi bamanye ne: kakuena mushipianganyi udi ne muoyo wa tshiendelele muikale munda muende.’ (1 Yone 3:14, 15) Mu Isalele, muntu uvua ushipa mukuabu uvua mua kunyemena mu musoko wa tshisokomenu anu bikalaye kavua mukine muntu uvuaye mushipe au. (Dutelonome 19:4, 11-13) Tuetu bituikala balombola kudi nyuma muimpe, netunange Nzambi, bena Kristo netu ne bantu bakuabu.

“Disanka dia Yehowa mbukole buenu”

9, 10. Disanka ntshinyi, ne ngamue malu kayi atudi ne bua kuikadila ne disanka?

9 Disanka nkuikala ne musangelu wa bungi. Yehowa udi “Nzambi wa disanka.” (1 Timote 1:11, NW; Musambu 104:31) Muana udi ne disanka dia kuenza disua dia Tatuende. (Musambu 40:8; Ebelu 10:7-9) Ne “disanka dia Yehowa mbukole [buetu].”​—Nehemiya 8:10.

10 Disanka dia kudi Nzambi didi ditupesha musangelu wa bungi patudi tuenza disua diende nansha mu bikondo bia ntatu, bia dibungama anyi bidibu batukengesha. “Dimanya dia malu a Nzambi” didi ditupetesha disanka dia bungi. (Nsumuinu 2:1-5) Malanda mimpe atudi badie ne Nzambi mmashindamene pa dimanya dilelela ne ditabuja ditudi nadi kudiye ne mu mulambu udi upikula wa Yezu. (1 Yone 2:1, 2) Kuikala munkatshi mua bana betu balelela badi pa buloba bujima kudi kutupetesha kabidi disanka. (Sefanya 3:9; Hagai 2:7) Ditekemena dietu dia Bukalenge ne diakalenga dinene dia kuyisha lumu luimpe bidi pabi bitupetesha disanka dia bungi. (Matayo 6:9, 10; 24:14) Ditekemena dia muoyo wa tshiendelele didi kabidi dituenza disanka. (Yone 17:3) Bu mutudi ne ditekemena dilenga edi, tudi ne bua ‘kuikala ne disanka dingi.’​—Dutelonome 16:15.

Ikala ne ditalala ne lutulu

11, 12. (a) Ditalala ntshinyi? (b) Ditalala dia Nzambi didi dituenzela tshinyi?

11 Ditalala ndimue dia ku mamuma a nyuma muimpe ne didi diumvuija kuikala ne bupole kakuyi tshintu tshidi tshitupampakaja. Tatu wetu wa mu diulu udi Nzambi wa ditalala, ke bualu kayi badi batujadikila ne: ‘Yehowa neasankishe bantu bende ne ditalala.’ (Musambu 29:11; 1 Kolinto 14:33) Yezu wakambila bayidi bende ne: ‘Ndi nnushila ditalala, ndi nnupa ditalala dianyi.’ (Yone 14:27) Mmunyi muvua bualu abu mua kuambuluisha bayidi bende?

12 Ditalala divua Yezu mupeshe bayidi bende diakapolesha mioyo ne meji abu ne diakakepesha buôwa buvuabu nabu. Bakapeta ditalala nangananga pakapetabu nyuma muimpe uvuaye mubalaye. (Yone 14:26) Bu mudi nyuma utulombola ne Nzambi wandamuna masambila etu lelu, tudi ne “ditalala dia Nzambi” didi kadiyi kufuanyikija ne tshinga tshintu, didi dipolesha muoyo ne meji etu. (Filipoi 4:6, 7) Kabidi, nyuma wa Yehowa udi utuambuluisha bua kuikala bapole ne basombe mu ditalala ne bena Kristo netu ne bantu bakuabu.​—Lomo 12:18; 1 Tesalonike 5:13.

13, 14. Lutulu ntshinyi, ne bua tshinyi tudi ne bua kululeja?

13 Lutulu ludi lupetangana ne kuikala ne ditalala, bualu ludi lumvuija kutantamena mayobo anyi bualu bubi budibu batuenzela ne ditekemena ne: nsombelu nealongoloke. Nzambi udi ne lutulu. (Lomo 9:22-24) Yezu pende udi ne lutulu. Tudi mua kupeta petu masanka bua lutulu luakaleja Yezu, bualu Paulo wakafunda ne: ‘Bua bualu ebu ngakafuidibua luse, bua munda muanyi bu muntu mubi mupite bakuabu, Yezu Kristo amueneshe lutulu luende luonso, bu tshilejilu kudi bantu balua kumuitabuja too ne ku muoyo wa tshiendelele.’​—1 Timote 1:16.

14 Ngikadilu wa lutulu udi utuambuluisha bua kutantamena mêyi anyi malu mabi adi bakuabu batuamba peshi batuenzela. Paulo wakambila bena Kristo nende ne: “Nuikale ne lutulu kudi bantu bonso.” (1 Tesalonike 5:14) Bu mutudi tuetu bonso bena mapanga, tudi basue bua bakuabu bikale netu lutulu patudi tubenzela bibi. Nunku tuenzayi muetu muonso bua kuikala ne “lutulu lusangisha ne disanka.”​—Kolosai 1:9-12.

Ikala ne luse ne buimpe

15. Umvuija luse, ne tela bilejilu bia luse.

15 Tudi tuleja luse anyi bulenga patudi tutabalela bakuabu ne mêyi ne bienzedi bimpe bidi mua kubambuluisha. Yehowa udi ne luse anyi bulenga, ne ke mudi kabidi Muanende. (Lomo 2:4; 2 Kolinto 10:1) Bena Kristo badi basadila Nzambi badi ne bua kuikala ne luse. (Mika 6:8; Kolosai 3:12) Nansha bamue bantu bavua kabayi mu malanda ne Nzambi bavua baleje “luse lua bungi.” (Bienzedi 27:3; 28:2) Nenku tudi mua kuleja luse bituatungunuka ne ‘kuenda mu nyuma.’

16. Ngamue malu kayi adi ne bua kutusaka bua kuleja bakuabu luse?

16 Tudi mua kuleja luse nansha patudi bafike munda ne kafikila bualu muntu kampanda mmutuambe mêyi adi atapa ku muoyo anyi mmutuenzele bibi. Paulo wakamba ne: ‘Nuikala ne tshiji kadi kanuenji bualu bubi; dîba kadibueledi tshiji tshienu; kanushidi Diabolo muaba. Nulejangane kalolo, nuikalangane ne mitshima ya luse, nulekelelangane malu mabi enu bu muakanulekelela Nzambi malu mabi enu mu Kristo.’ (Efeso 4:26, 27, 32) Bidi bitambe buimpe bua kuleja luse kudi bantu badi ne ntatu. Bushuwa, mukulu muena Kristo neapangile mua kuleja luse biabengaye kubela muanetu udi mufuanyike kulekela njila wa “malu mimpe onso ne malu makane ne malu malelela” anu bua kubenga kumubungamija.​—Efeso 5:9.

17, 18. Buimpe ntshinyi, ne ngikadilu eu udi ne bua kuikala ne mudimu kayi mu nsombelu wetu?

17 Buimpe mbulenga bua bikadilu anyi kuikala muimpe. Nzambi mmuimpe mu malu onso. (Musambu 25:8; Zekâya 9:17) Yezu mmuntu muimpe ne udi ne bikadilu bimpe. Kadi kavua mua kuitaba “buimpe” bu muanzu pakamubikilabu ne: “Muyishi muimpe” nansha. (Mâko 10:17, 18) Bivua mua kuikala nanku bualu uvua wangata Nzambi bu tshilejilu tshitambe bulenga tshia buimpe.

18 Tudi ne lutatu lua kuenza malu mimpe bualu tudi bapiane bubi. (Lomo 5:12) Nansha nanku, tudi mua kuleja ngikadilu eu tuetu balombe Nzambi bua ‘atuyishe [buimpe].’ (Musambu 119:66) Paulo wakambila bena Kristo nende ba mu Lomo ne: ‘Meme kabidi, bana betu, ndi ngitabujibua ne: Nuenu mene nudi buule tente ne buimpe, buujibue tente ne lungenyi luonso.’ (Lomo 15:14) Mukulu muena Kristo udi ne bua ‘kunanga malu mimpe.’ (Tito 1:7, 8) Bituikala balombola kudi nyuma wa Nzambi, netumanyike bua buimpe buetu, ne Yehowa ‘neatuvuluke bua malu mimpe atudi tuenza.’​—Nehemiya 5:19; 13:31.

‘Ditabuja didi kadiyi ne lubombo’

19. Umvuija ditabuja bilondeshile Ebelu 11:1.

19 Ditabuja didi padi dimue dia ku mamuma a nyuma, ne “didi dishindika malu malenga atudi batekemene, dijadika malu malelela atudi katuyi tumona.” (Ebelu 11:1, MMM) Tuetu bikale ne ditabuja, tudi bajadike ne: bualu buonso budi Yehowa mulaye budi ne tshia bua kukumbana. Bijadiki bia malu malelela atudi katuyi tumona mbikole menemene mu mushindu wa se: badi bafuanyikija ditabuja ne bijadiki abi. Tshilejilu, dikalaku dia bintu bifuka didi ditujadikila ne: Mufuki udiku. Tuetu batungunuke ne kuenda mu nyuma netuikale ne ditabuja dia mushindu eu.

20. ‘Bubi budi butujingila’ bipepele ntshinyi, ne mmunyi mutudi mua kubuepuka pamue ne malu a mubidi?

20 Kubenga kuikala ne ditabuja ‘mbubi budi butujingila.’ (Ebelu 12:1, MMM) Tudi ne bua kueyemena nyuma wa Nzambi bua tuetu kumona mua kuepuka malu a mubidi, dinanga dia bintu ne malongesha a dishima adi mua kunyanga ditabuja dietu. (Kolosai 2:8; 1 Timote 6:9, 10; 2 Timote 4:3-5) Lelu nyuma wa Nzambi udi upatula munda mua basadidi ba Nzambi ditabuja dia buena dia bantemu ba kumpala kua Yezu kuluaye pa buloba ne bakuabu badibu batele mu Bible. (Ebelu 11:2-40) Kabidi, ‘ditabuja dietu didi kadiyi ne lubombo’ didi mua kukolesha ditabuja dia bakuabu.​—1 Timote 1:5; Ebelu 13:7.

Ikala ne bupole malu ne didikanda

21, 22. Bupole malu ntshinyi, ne bua tshinyi tudi ne bua kubuleja?

21 Bupole malu ngikadilu wa ditukija ne bulenga. Bupole malu ngumue wa ku ngikadilu ya Nzambi. Tudi tuamba nanku bualu Yezu uvua mupole malu ne uvua uleja ngikadilu ya Yehowa bimpe menemene. (Matayo 11:28-30; Yone 1:18; 5:19) Kadi ntshinyi tshidibu batulomba tuetu basadidi ba Nzambi?

22 Bu mutudi bena Kristo, tudi ne bua ‘kuikala ne bupole bua malu kudi bantu bonso.’ (Tito 3:2, MMM) Tudi tuleja bupole malu mu buambi. Badi babela bana betu badi ne ngikadilu ya mu nyuma bua kuambuluisha muena Kristo udi mupambuke “ne muoyo wa lutulu” anyi bupole malu. (Galatia 6:1, MMM) Tuetu bonso tudi mua kukankamija buobumue ne ditalala pa kuikala ne ‘bupuekele ne bupole.’ (Efeso 4:1-3, MMM) Tudi mua kuleja bapole malu bituikala misangu yonso tuenda mu nyuma ne tuleja didikanda.

23, 24. Didikanda ntshinyi, ne mmunyi mudidi dituambuluisha?

23 Didikanda didi dituambuluisha bua kukontolola meji atudi tuela, mêyi atudi tuamba anyi malu atudi tuenza. Yehowa ‘wakadikanda’ mu bivuaye usua kuenzela bena Babulona bakabutula Yelushalema. (Yeshaya 42:14) Muanende ‘mmutushile tshilejilu’ tshimpe tshia didikanda dîba divuaye mu makenga. Mupostolo Petelo wakabela bena Kristo nende bua ‘kutentakaja didikanda ku lungenyi.’​—1 Petelo 2:21-23; 2 Petelo 1:5-8.

24 Badi balomba bakulu bena Kristo bua kuikalabu ne didikanda. (Tito 1:7, 8) Bushuwa, bantu bonso badi balombola kudi nyuma muimpe badi mua kudikanda ne badi mua kuepuka tshiendenda tshia masandi, ngakuilu mubole anyi bualu buonso budi mua kufikisha Yehowa ku dibabenga. Tuetu balekele nyuma wa Nzambi upatula didikanda munda muetu, nebimueneke kudi bantu bakuabu bua ngakuilu mulenga ne ngikadilu muimpe bituikala nabi.

Tungunuka ne kuenda mu nyuma

25, 26. Mmunyi mudi kuenda mu nyuma kulengeja malanda etu mpindieu ne matuku atshilualua?

25 Tuetu tuenda mu nyuma, netumanyishe Bukalenge bua Nzambi ne tshisumi. (Bienzedi 18:24-26) Netuikale balunda bimpe, ne bantu badi balamate Nzambi nebatambe kusanka bua kusomba netu. Bu mutudi bantu balombola kudi nyuma muimpe, netuikale bakankamiji ba bena Kristo netu. (Filipoi 2:1-4) Bena Kristo bonso mbasue kulua bantu ba nunku, ki mmuomu anyi?

26 Ki mbitekete bua kuenda mu nyuma pa buloba ebu budi ku bukokeshi bua Satana to. (1 Yone 5:19) Nansha nanku, bantu binunu ne binunu badi benda mu nyuma lelu. Tuetu beyemene Yehowa ne muoyo wetu mujima, netusanke bua muoyo utudi nawu mpindieu ne netumone mua kutungunuka ne kuenda bua kashidi mu njila miakane ya Nzambi wa dinanga udi utupesha nyuma muimpe.​—Musambu 128:1; Nsumuinu 3:5, 6.

Newandamune munyi?

• Mmunyi mudi ‘kuenda mu nyuma’ kulengeja malanda etu ne Nzambi ne Muanende?

• Mamuma a nyuma muimpe mmenza ne ngikadilu kayi?

• Ngimue mishindu kayi itudi mua kuleja mamuma a nyuma wa Nzambi?

• Mmunyi mudi kuenda mu nyuma kulengeja nsombelu wetu mpindieu ne matuku atshilualua?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Nyuma muimpe wa Yehowa udi utusaka bua kunanga bena Kristo netu

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Mêyi ne bienzedi biebe bileje muudi ne luse