Bishima bibidi biakenzeka mu mpungilu wa mu Géorgie

MALU abidi a tshishima akenzeka mu tshibilu tshidi katshiyi kupua muoyo tshivuabu benze mu 2006 mu ditunga dia Géorgie. Mpungilu wa distrike wa Bantemu ba Yehowa wa “Lupandu luetu lukadi pabuipi” uvua muenzekele miaba isambombo mu ditunga edi mu matuku asatu: kumbukila ku dia 7 too ne dia 9 ngondo wa 7. Tshivua ntshibilu tshinene tshia malu a Nzambi tshiakabuelabu kudi bantu bapite pa binunu 17.

Mu ngondo wa kumpala 2006, bakakeba mua kupeta muaba mukumbane wa kuenzela disangisha dinene dia binunu ne binunu bia bantu mu tshimenga tshikulu tshia Tbilissi tshia ditunga dia Géorgie. Miaba mikuabu ivua mpungilu wenzekela bantu bavua mua kumutelejila ku nshinga.

Mu Géorgie bavua babange kuenda kuitabila Bantemu bua kutendelela badikadile anu mu bule bua bidimu bishale ebi. Nunku, nansha muvuabu baluishe Bantemu bikole ku kale, bobu bakaditua anu mu dikeba ne disuminyina bajadike ne: bavua mua kupeta muaba wa kuenzelabu mpungilu mu tshimenga tshikulu amu. Bena mu Géorgie mbantu balenga anu ku tshifukilu tshiabu ne bamanye mua kuakidila benyi. Kadi bamue bamfumu badimu batu bakine bitendelelu bikuabu bikole bitambe. Kabavuaku mua kukanda lukinu luabu bua kuitabila Bantemu bua kupeta muaba wa kuenzela mpungilu anyi?

Bana betu bavua balongolola malu a mpungilu bakanyunguluka mu bipalu bia ndundu bia bungi ne bibambalu binene bia manaya. Bamfumu ba miaba eyi kubalayabu bua kubapeshayi, kadi pavua bana betu bajula bualu bua dituku dijalama dia kuenza mpungilu, kubabengelabu. Kadi bana betu aba bakakema pavua balombodi ba tshisumbu tshia bimbi ba mijiki ba ku Tbilissi bitabe bua kushila Bantemu ba Yehowa nzubu wabu wa mijiki bua kuenzelamu mpungilu. Nzubu au udi anu munkatshi mua tshimenga mutubu benzela bibilu bivule bia mushinga mukole.

Pavuabu bamone ndekelu wa bionso tshipeta tshia disuminyina diabu, bana betu abu bakatuadija kulongolola mpungilu wa mu Tbilissi ne ya mu bimenga bikuabu binene ne bikese mu ditunga  diabu dijima, ne tshia Tsnori, Koutaïssi, Zugdidi, Kaspi ne Gori. Kuenzabu mudimu mukole bua bavua mu mpungilu ya miaba yonso eyi kulondelabu mpungilu eu bonso tshiapamue ku nshinga. Kulongololabu malu onso anu bimpe. Kadi kushala anu lumingu lumue bua mpungilu kutuadija, batangidi ba nzubu wa dimbila mijiki wa ku Tbilissi au kushipabu tshipungidi tshivuabu badie ne Bantemu atshi kabayi bumvuija ne: mbua tshinyi to.

Bualu bua kumpala bua tshishima

Ntshinyi tshivua bana betu mua kuenza dîba adi matuku mamane kushala makese? Tshivua tshibashadile tshivua anu tshia kunyemena mu tshimenga tshia Marneuli, mutantshi wa kilometre 40 ne Tbilissi, tshitu ne babidima ba bungi. Muomu amu mmukavuabu benzelanzele mpungilu mivule mu lupangu lua dîku dikuabu dia bana betu. Kumpala, lupangu alu luvua budimi bunene. Luolu alu ke muaba umuepele uvua bisumbu bia ku Tbilissi bienzela mpungilu mu bidimu 10 kumpala. Pabi, ku Marneuli aku kabidi mmuaba uvuabu baluishe Bantemu ba Yehowa ne tshikisu tshionso kudi bisumbu bia bantu bena tshimvundu.

Umue wa ku misangu ivuabu babaluishe mmu dia 16 ngondo wa 9 mu 2000. Bampulushi ba ku Marneuli bavua bajike njila bua kupangisha Bantemu mua kufika muaba wa mpungilu. Ke kuluaku bise miuwule ne bena tshikisu bungi tshianana balombola kudi Basil Mkalavishvili, muena Ortodokse uvuabu bumushe mu mudimu wa budiambike. Kuimanyikabu tushinyi tukese ne bise ivua iya mu mpungilu ku Marneuli, bapatula bana betu mu mashinyi ku bukole babanga kubatuta kakuyi luse to, eku banyenga bakuabu bintu biabu ne Bible yabu ne mikanda ya malu a mu Bible.

Bena tshimvundu batue ku 60 bakaya kabidi kujula ndululu muaba wa mpungilu wa ku Marneuli. Kutapabu Bantemu batue ku 40 mputa, kutuabu ne muanetu mukuabu kele mu tshiadi. Bamue bavua bafunkuna bana betu tungoma tukese tuvuabu bakuma mulu ne tshiji. Umue wabu kufunkunaye muanetu wa bakaji muena muaba au kangoma umulomba makuta ne biju. Muvua nzubu wende ku ndekelu kua lupangu, bena tshimvundu abu bakakalakajamu e kumuibabu bintu biende bia mushinga mukole. Bobu kupomona madidishi a ku nzubu, kuosha mikanda yetu ne bibasa bivuabu balongolole anu bua mpungilu au. Mikanda yetu ivuabu banyangakaje ivua tone mujima ne tshitupa. Pamutu pa bampulushi bavuapu kukandabu buenzavi abu, bobu pabu bakaditua kabidi mu dienzela Bantemu bibi. *

Kasumbu kavua kalongolola malu a mpungilu kakavua anu ne lutatu lua mua kupita ne tshikisu tshia baluishi nkayalu to, kavua kabidi ne lutatu lua mua bantu 5 000 kukumbana mu kaba kavua  kabuela anu bantu batue ku 2 500. Mmunyi muvuabu mua kujikija lutatu lua nunku anu mu matuku makese au? Biakenza anu bu tshishima pavua bena mpangu ibidi ivua mutumba ne muaba au balue kuyikila ne bana betu e kubambila bua babafute bua benzelamu kabidi mpungilu.

Kuvuija miaba ayi muaba muimpe wa kuenzela mpungilu kuvua kabidi mudimu mukole mutambe. Mvula uvua muloke pende lumingu lujima kumpala kua mpungilu uvua muvuije kabidi mudimu au kauyi kutua tshiadi. Mpangu ya bena mutumba ayi ivua ne bilunga bikunamu, nanku bivua bikengela kuanji kubiumbula. Tshia kumpala, bena budisuile bakadisanga mu mvula mukole au bua kumbula bilunga. Pashishe kumbushabu bivuabu bakosolole nabi mpangu ayi e kuasa mikamba ya kubuikila ntenta pa mutu bua kujika bantu munya ne mvula. Kujingabu bua kuenza bibasa bikuabu bia mabaya, kuasabu ne biamu bikuabu bia mêyi. Bana betu badisuile e kuenza midimu ya bena mabaya ayi butuku ne munya, bakuabu bapumba ne tulu.

Bantu bonso bavua badikonka ne: “Kadi mvula yeye mutungunuke ne kuloka anu nunku mu mpungilu mujima netuenze tshinyi? Bantu nebadivuanda mu bitotshi emu anyi nebenze bishi?” Ke kusumbabu malenge kuela miaba yonso ivua bitotshi bua kuyibuikila. Ndekelu wa bionso munya kutemawu! Matuku onso asatu a mpungilu, kamunya kimpe ne nsese milengele ya dîba kutuilabi panshi ponso.

Dîba divua bantu bafika mu mpungilu, bavua bamona muaba au mulengele mutambe. Muvua ku madimi aku kutalale talalaa kakuyi mutoyi, kuvua kumueneka anu bu mu mparadizu. Bantu bavua basombe bilengele, mitshi ya mfigi ne ya bimuma bikuabu mibanyunguluke ne madimi a matala ne a tumata. Panyima pa miaba eyi pavua kabidi mionji ya tumuma tua mvinyo. Misangu mikuabu anu munkatshi mua mpungilu amu bateleji bavua bumvua nzolo ya bitala isama ne ya bikuka ituta mikuekue eku benda basangisha mayi ayi. Kuvua mitoyi mikuabu anu mutu ya ku musoko, kadi bavua mu mpungilu bavua buyumvua bobu anu bu tusambu tuimpe tuvuabu babimbila. Pamutu pa mitoyi ayi kubueja bateleji mu ditanaji, kabavua nansha bayiteke mu lungenyi to, bualu ntema yabu yonso ivua anu ku malu mimpe a mu Bible avuabu babalongesha. Kadi malu avuabu kabayi mua kupua muoyo mu mpungilu au kaavua anu aa nansha.

Bualu buibidi bua tshishima

Ku ndekelu kua tshitupa tshia mpungilu tshia mu dinda mu Ditanu, bantu bakakema bikole pavua muanetu Geoffrey Jackson (wa mu Kasumbu Kaludiki ka midimu ya Bantemu ba Yehowa) mumanyishe dipatuka dia Bible mujima wa Les Saintes Écritures​—Traduction du monde nouveau mu tshiena Géorgie. * Bantu bavule bavua bakatshila bualu ebu bavua ne binsonji bitengebele  mu mêsu. Bena mu dîku dikuabu bakakema banyina ne: “Etshi ntshishima tshia Yehowa, katuena mua kupanga kuleja dianyisha dietu bua bualu bua tshishima bua nunku to. Mudimu bunene nunku anu mu matuku makese nunku!”

Muanetu kampanda wa bakaji wa mu tshimenga tshia Tsalendjikha uvua mulondele mpungilu eu ku nshinga wakamba ne: “Tshiena mumanye mua kumvuija disanka dimvua mumvue patuvua bapete Bible mu bujima buende nansha. Ndi nnuela tuasakidila muvule bua mpungilu wa dikema wa matuku asatu eu. Uvua tshibilu tshia mushinga mukole menemene.” Bena dîku dikuabu ba mu tshisumbu kampanda tshia ku Ouest kua Géorgie ku mikalu ne Mbuu Mufike bakamba ne: “Kuonso eku tuvua anu ne Bible umuepele mu dîku dietu, kadi mpindieu tuetu bonso banayi tudi muntu ne muntu ne wende Bible wa Traduction du monde nouveau. Mpindieu yonso wa kutudi udiku mua kudilongelaku Bible pa nkayende.”

Pinapu malu kaavua anu enda onso bimpe muinshimuinshi emu to. Tshilejilu, nansha muvuabu badianjile kupatula Bible ya Traduction du monde nouveau ayi bayitume kumpala kua dîba mu Géorgie bua kuyifila mu mpungilu, bena mbulamatadi batu batangila dibuela ne dipatuka dia bintu mu ditunga bavua babenge bua Bible ayi kubuelamu. Ke bana betu kufikishabu tshilumbu atshi ku biro bia ndumbulula kampanda uvua mua kubakuila. Au pende kubuejijaye Bible ayi anu matuku akavua mpungilu wa distrike usua kutuadija. Yeye kutuma ne tshindonda tshiende ku mpungilu wa ku Marneuli bua kuangatshila ba mu biro biabu Bible mipiamipia ayi.

Batu basekelelangana ne disanka mu Géorgie

Kuvua bualu bukuabu kabidi buvua buvuije mpungilu wa distrike wa ku Marneuli tshibilu tshia pa buatshi. Umue wa ku bena mu Kasumbu Kaludiki ka midimu ya Bantemu ba Yehowa uvua ulua mu mpungilu amu. Bonso bavuamu bavua bindile ne muoyo kulu kulu bua kumusekelela ne disanka bu mu tshia kuabu. Bana betu bakajinga bua muanetu Jackson kulua kuimana, kuelangana nabu mioyo mêba mavule kumpala, munkatshi, ne ku ndekelu kua mpungilu; nansha nanku muanetu eu wakasanka bua kuenza nanku.

Kale mu 1903 ku ndekelu kua mpungilu mukuabu, muanetu mukuabu pende uvua muambe ne: “Tshiena mua kuitaba bua kujimija malu mimpe andi mupete mu mpungilu eu nansha bua dolare tshinunu tshijima to; panyi si ndi anu mupele.” Panyima pa bidimu bipite pa 100, Bantemu bavua babuele mu mpungilu mikuabu minene ivua mienzeke mu ditunga dia Géorgie mu 2006 bavua pabu ne meji anu amue amue aa.

[Mêyi adi kuinshi]

[Kazubu mu dibeji 19]

‘Muntu mupuekele’ mmulue kudiunda

Ditunga dia Géorgie ndilue kukumbanyina mêyi a mu Yeshaya 60:22 a ne: ‘Muntu udi utamba kupuekela nealue tshisamba, udi mutambe bukese nealue tshisamba tshipite bukole. Meme Yehowa nengendeshe muanda eu mu tshikondo tshiawu.’ Mu bidimu bishadile ku 20 patupu, bayishi ba Bukalenge mbumbuke ku bantu bashadile ku 100 bafike ku bantu batue ku 16 000. Bayishi ba Dîyi dia Nzambi ba tshisumi aba badi balonga Bible ne bantu pabuipi ne 8 000 ku lumingu luonso, bileja muavulangana bamanyishi ba lumu luimpe dikema mu Géorgie.

[Diumvuija dia bidi mu tshimfuanyi/​Diumvuija dia tuarte mu dibeji 16]

(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)

RUSSIE

GÉORGIE

⇨ Zugdidi

⇨ Koutaïssi

Marneuli ⇨ Gori

⇨ Kaspi

⇨ Tsnori

TBILISSI

TURQUIE

ARMÉNIE

AZERBAÏDJAN

[Mêyi a dianyisha]

Globe: Based on NASA/​Tshimfuanyi tshia buloba

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Lupingu lua ku Tbilissi

[Bimfuanyi mu dibeji 17]

Mpungilu wa ku Marneuli bakamulondela kabidi miaba mikuabu itanu ku nshinga

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Bavuamu bakasanka bakema muvua Bible mujima wa “Traduction du monde nouveau” mupatuke mu tshiena Géorgie