Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kuenzela Yehowa mudimu ndiakalenga dinene be!

Kuenzela Yehowa mudimu ndiakalenga dinene be!

Malu a mu nsombelu

Kuenzela Yehowa mudimu ndiakalenga dinene be!

Malonda kudi Zerah Stigers

Bayanyi uvua muena dianyi wa lulamatu mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba wakafua mu 1938. Wakanshiya ne muana wa pambidi ne mukuabu wa bidimu 10. Mvua musue kutungunuka ne mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Kadi mmushindu kayi? Lekelayi nganji kunulondela malu makese a mu nsombelu wanyi wa kale.

MATUKU makese panyima pa diledibua dianyi mu dia 27 a ngondo wa 7 wa tshidimu tshia 1907 mu tshimenga tshia Alabama mu ditunga dia États-Unis, baledi banyi bakaya nanyi ne bakunyi banyi basatu mu ditunga dia Géorgie. Matuku makese pashishe, tuakaya mu Tennessee ne pashishe tuetu kuya pabuipi ne tshimenga tshia Tampa ne tshia Floride. Patuvua mu tshimenga atshi mu 1916, ngakamona foto ivua ne mêyi makuate ivuabu babikila ne: “Foto-drama wa bufuki.” Malu a biamu bia bindindimbi atshivua mashadile bikole musangu au, ne muntu yonso wakasanka bua “Foto-drama” bikole.

Baledi banyi bavua babala Tshibumba tshia Nsentedi ne mikanda mikuabu ya malu a mu Bible bikole. Tatu uvua musue kubala mikanda bikole, kadi tshikondo atshi kavua udisangisha ne Balongi ba Bible (ke muvuabu babikila Bantemu ba Yehowa). Kadi mamu yeye uvua uya netu mu bisangilu. Tshilejilu, matuku makese tuetu bamane kuya mu Niles, mu Michigan, tuvua ne tshibidilu tshia kuenza luendu lua kilometre mipite pa 10 mu kawulu bua kuya mu bisangilu ku South Bend mu Indiana.

Pashishe mu dia 22 ngondo wa 7 wa 1924, ngakatambula bua kuleja didilambula dianyi kudi Yehowa. Kunyima kua matuku makese, mamu wakakaja programe wende ne kulua kolportere (ke muvuabu babikila bampanda-njila kudi Bantemu ba Yehowa tshikondo atshi). Tshilejilu tshiende tshimpe ne tshia bampanda-njila bakuabu tshiakampesha panyi dijinga dia kuenza mudimu eu.

Ndi mpeta mulume

Patuvua mu mpungilu munene mu tshipalu tshia Indianapolis mu Indiana, mu 1925 ngakapetangana ne James Stigers uvua mufumine mu tshimenga tshia Chicago. Diakamue, ngakamona James umueneka muikale musadidi wa Yehowa wa disanka. Muaba uvuaye musombele ne umvua uvua mutantshi wa kilometre mitue ku 160, ke bualu kayi bivua bikole bua tuetu kutantshilangana. Tshikondo atshi, kuvua anu tshisumbu tshimue mu tshimenga atshi tshinene ne tuvua tuenzela bisangilu mu nzubu wa tshilala kulu. James uvua umfundila misangu yonso bua kunkankamija mu nyuma. Tuakaselangana mu ngondo wa 12 wa 1926, ne pakamba tshidimu tshijima kukumbana, meme kulela Eddie muanetu wa kumpala.

Kunyima kua matuku makese, tuakalua bampanda-njila ne James. Tuakenza mudimu eu mu bimenga 8 ebi: Michigan, Louisiana, Mississippi, Dakota du Sud, Iowa, Nebraska, Californie ne mu Illinois. Tshivua tshikondo tshimpe be mu nsombelu wetu. Disanka dituvua nadi mu dîku dietu diakajika anu pakalua James kusama.

Ntatu ituakapeta bua makuta a kuondopesha nawu James yakatupingashisha mu tshimenga tshia Chicago mu 1936, tuetu kuya kusomba pamue ne mamu muenu uvua pende Ntemu. Pakavua James pakufua, mvua ne difu dia muanetu muibidi ne mvua ngenza mudimu mu nzubu wa tshidiilu kampanda muvuabu bamfuta dolare umue ku dituku. Mamu muenu umvua munange uvua ututumina biakudia bipite bungi ne kavua witaba bua tumupingajila dikuta nansha dimue to. Uvua ututabalela bikole.

James wakasama disama didi diuja buongo (encéphalite) munkatshi mua bidimu bibidi, kufuaye mu ngondo wa 7 wa tshidimu tshia 1938. Pavuaye usama, kavua kabidi mua kuendesha mashinyi anyi kuyisha ku nzubu ne ku nzubu to, kadi uvua uyisha bantu misangu yonso ivuaye upeta mpunga. Bua kumona mua kupeta bintu bituvua nabi dijinga mu dîku dietu, ngakalekela mudimu wa bumpanda-njila. Ngakapeta midimu mishilangane, kadi kayivua inenga to.

Muanetu muibidi Bobby wakaledibua matuku 8 panyima pa lufu lua tatuende mu ngondo wa 7 wa tshidimu tshia 1938. Kadi mamu muenu kakitaba bua meme kuya mu lupitadi luvua kaluyi ne doktere to. Wakantuma mu lupita luimpe lutambe bua meme kumonangana ne doktere. Kabidi wakafuta makuta onso avuabu bandombe, bualu ebu buvua tshienzedi tshia dinanga dia buena Kristo tshindi tshiyi mua kupua muoyo.

Ndi ndua tshiakabidi mpanda-njila

Tuakasomba ne mamu muenu too ne pakakumbaja Bobby bidimu 2, kadi Eddie ukavua yeye ne bidimu 12. Nansha mumvua mushintulule nsombelu wanyi, ntshivua anu ne dijinga dikole dia kuenzela Yehowa mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Mu mpungilu wa mu 1940 utuakenzela mu tshipalu tshia Detroit mu Michigan, ngakapetangana ne muanetu mukuabu wa balume ne mukajende bakankankamija bua meme kuya kusombela ku Caroline du Sud bua kulua mpanda-njila. Ke meme kusumba muaba wa kusombela mu Pontiac 1935 ku dolare 150 ne kudilongolola bua kuya kusombelamu. Pakaditua ditunga dia États-Unis mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima mu 1941, meme ne bana banyi babidi tuakaya ku Sud kua États-Unis ne meme kutuadija tshiakabidi mudimu wa bumpanda-njila.

Patuakaya ku Caroline du Sud, tuakanji kuya mu tshimenga tshia Camden, pashishe mu tshia Little River ne mu tshia Conway. Muomu emu ngakapeta kazubu kakese ka kontenere. Muena muaba uvuabu bapanyishila kasolonyi mukuabu wa muoyo muimpe wakanganyishila bua meme kuteka kazubu kanyi aku ku luseke lua tshipanyishilu tshiende, kuangata nzembu yende ne kuikala tubuela mu tshiowedi ne nkumba bivua muaba au. Mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima, kasolonyi kavua kakole ne tshivua ne mushindu wa kupeta nansha kakese to. Ke meme kusumba dikalu dia kale. Pashishe mu 1943 pakamuenekabi ne: tshivua kabidi mua kutungunuka ne bumpanda-njila bua lutatu lua makuta lutuvua nalu, bakandomba bua kulua mpanda-njila wa pa buende. Nunku makuta avuabu bampesha ku ngondo akatuambuluisha bua kupeta bituvua nabi dijinga. Munkatshi mua bidimu bia bungi, Yehowa uvua mungambuluishe bikole!

Tshikondo atshi kakuvua Ntemu mukuabu mu tshimenga tshia Conway to, nunku bivua bikole bua meme ne bana banyi kuya nkayetu mu buambi. Ke meme kufundila biro bietu ne kulomba bua batutumine mpanda-njila wa pa buende mukuabu. Mu 1944, bakatutumina muanetu Edith Walker. Tuakenza nende mudimu miaba ya bungi munkatshi mua bidimu 16. Kadi diakabi, wakalua kusama ne kualukila mu tshimenga tshia Ohio.

Masanka andi tshinyi mua kupua muoyo

Ku masanka mavule andi mupete mu bidimu bionso ebi, tshiena mua kupua muoyo Albertha uvua ne bidimu 13 ne musombele mu Conway ulama kakuende ne bana babu ba balume babidi. Uvua munange bulelela bua mu Bible bumvua mmulongesha ne uvua musue kubuambila bantu bakuabu. Wakananga pende mudimu wa bumpanda-njila ne kuluaye mpanda-njila pakajikijaye tulasa tuende tubandile mu 1950. Kukadi bidimu bipite pa 57 mpindieu, utshidi anu mpanda-njila.

Mu 1951, bakatutuma ne Edith bua kuenza mudimu bua matuku makese mu Rock Hill, mu Caroline du Sud muvua Bantemu bakese. Pashishe tuakaya kabidi mu Elberton, mu Géorgie ne kuenzamu bidimu bisatu. Kunyima tuetu kupingana mu Caroline du Sud mu 1954 too ne mu 1962. Mu tshimenga tshia Walhalla, ngakapetangana ne mamu mukuabu mukulakaje uvua kamama ne musombe pa nkayende, diende uvua Nettie. Bua kulonga nende Bible, uvua ubala tshikoso mu mukanda, mvua mmuleja ne munu lukonko lua tshikoso atshi kuinshi kua dibeji ne yeye pende uvua undeja ne munu muaba uvua diandamuna mu tshikoso.

Pavuaye kayi mumvue bualu kampanda, uvua ufunda lukonko pa dibeji, pashishe meme panyi mmufundila diandamuna kuinshi aku. Panyima pa matuku, Nettie wakananga bulelela bua Bible bikole, yeye kutuadija kubuela mu bisangilu ne kuyisha ku nzubu ne ku nzubu. Uvua uyisha ku nzubu ne ku nzubu nkayende, kadi mvua misangu yonso pabuipi apu bua kumuambuluisha pavuabi bikengela.

Pamvua mu Walhalla, mashinyi anyi akavua a kale akanyanguka. Kuakamueneka mushindu wa meme kusumba mashinyi ku dolare 100, kadi tshivua ne makuta to. Meme kuya kudi muanetu mukuabu uvua wenda mishinga, kunsombeshaye dolare 100. Matuku makese pashishe, meme kupeta mukanda uvua muakunyanyi wa bakaji mufundile wamba ne: pavua tatu mufue, uvua mushiye ndambu wa makuta ku banke. Bakayukila bua tshivuabu mua kuenza ne makuta au ne kuangatabu dipangadika dia kuantumina. Avua matue ku dolare 100.

Tudi tuenza bumpanda-njila ne bana banyi

Patshivua Eddie ne Bobby bapuekele, bavua baya kumfila mu mudimu wa ku nzubu ne ku nzubu. Tshikondo atshi, bantu ba bungi kabavua banua diamba to, ne tshiendenda tshia masandi katshivua tshimuangalake bu muditshi lelu to. Kubenga mua kukeba bubanji ne kudifila bikole mu mudimu wa kuyisha nkungambuluishe bua kubenga kupeta ntatu mivule idi baledi bapeta lelu eu bua kukolesha bana babu bua kuenzelabu Yehowa mudimu.

Eddie wakalonga mu Camden too ne muakajikijaye tulasa tua bikadilu ne kutuadijaye kuenza nanyi bumpanda-njila. Tuakenza nende bumpanda-njila ndambu wa bidimu. Pashishe kujingaye bua kuenza mudimu ku biro bietu bia Bantemu ba Yehowa bidi bilombola mudimu wetu pa buloba bujima bidi ku Brooklyn mu New York, kuakenzaye mudimu kutuadijila mu 1947 too ne mu 1957. Mu 1958 wakasela Albertha, umvua mulonge nende Bible ne kuluabu bampanda-njila. Bivua disanka dia bungi pakabuela basatu ba kutudi mu Kalasa ka bampanda-njila mu 2004.

Ntshidi muvuluke mungakumvua Bobby wanyi patshivuaye muana ulomba Yehowa bua angambuluishe mpete kasolonyi ka kuela mu mashinyi bua meme kuya kulongesha bantu Bible pa tshibidilu. Kutuadijila ku buana buende, Bobby wakaleja muvuaye munange mudimu wa kuyisha ne mmuenze bumpanda-njila bidimu bia bungi. Diakabi, Bobby wakapeta pende lutatu mu dîku diende. Mu 1970, tshidimu tshimue ne ngondo 10 panyima pa dibaka diabu, mukajende wakafuila pa lulelu ne bana ba mapasa babidi. Meme ne muananyi Bobby tuvua anu bu mukaba ne tshilamba, tuvua banangangane bikole.

Ntshidi anu mpanda-njila

Mu 1962, bakantuma mu tshisumbu tshindi mpindieu tshia Lumberton, mu Caroline du Nord ne nkadi muenzamu bidimu 45. Ngakatungunuka ne kuendesha mashinyi too ne pangakakumbaja bidimu 80. Mpindieu bena mu dîku dikuabu dia Bantemu ke batu baya nanyi mu bisangilu ne mu buambi.

Ndi ne kantu ka kuendela ne kakalu ka balema kadi tshiena nabi dijinga to, bualu ndi mua kuenda nkayanyi tshiyi ne tshintu ku bianza. Ndi ngela Yehowa tuasakidila wa bungi bua makanda a mubidi avuaye mumpeshe pa kumbusha lutatu lua mêsu lundi mulue kupeta ku bukunda eku. Tshitu mpumbisha mu bisangilu to, anu meme muikale nsama bikole ne ntshidi anu ntungunuka ne kuikala mpanda-njila wa pa tshibidilu udi ufila mêba bilondeshile bukole buende bua mubidi.

Pakumona bidimu bia disanka 70 bindi muenze mu mudimu wa bumpanda-njila, ndi mua kuamba ne muoyo mujima ne: Yehowa mmungambuluishe mu nsombelu wanyi mujima. * Ndi mumanye ne: tshiena ne meji kupita bantu bonso anyi muenji wa mudimu kupita bonso, kadi Yehowa mmumanye tshindi mua kuenza ne tshindi tshiyi mua kuenza. Ndi mmuela tuasakidila bua mudiye mumanye ne: ndi ndienzeja kadi yeye ke udi wenza nanyi mudimu.

Ndi mumone ne: kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo mujima bilondeshile bukole butudi nabu kudi ne mushinga bualu bintu bionso bitudi nabi mbiende. Bua pantshidi ne mushindu apa, tshiena mua kusungula bua kuenza mudimu mukuabu anu wa bumpanda-njila. Edi ndiakalenga dinene ditambe! Dijinga dianyi ndia ne: Yehowa enze nanyi mudimu kashidi ne tshiendelele.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 30 Muanetu wa bakaji Stigers mmufue mu dia 20 ngondo muinayi wa 2007, ngondo isatu panyima pa yeye mumane kukumbaja bidimu 100. Mudimu udiye muenze ne lulama munkatshi mua bidimu bia bungi udi utukolesha ne tudi tusanka bua mudiye mupete difutu diende mu diulu.

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Meme ne bayanyi tuakenza mudimu ne mashinyi aa patuvua ba kolportere

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Meme ne bana banyi ba balume mu 1941

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Meme, Eddie ne Bobby matuku mashale aa