Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu a mu nyuma a bushuwa, mmunyi muudi mua kuapeta?

Malu a mu nyuma a bushuwa, mmunyi muudi mua kuapeta?

Malu a mu nyuma a bushuwa, mmunyi muudi mua kuapeta?

MUPOSTOLO Paulo wakamba ne: ‘Meji mateka ku malu a mudibi adi lufu, meji mateka ku malu a nyuma adi muoyo ne ditalala.’ (Lomo 8:6) Mu mêyi aa, mupostolo uvua usua kuleja ne: kunanga malu a mu nyuma ki mbualu bua muntu udienzela bu mudiye musue to. Bushuwa, ntshilumbu tshia muoyo ne lufu. Mmu ngumvuilu kayi mudi muntu udi munange malu a mu nyuma upeta “muoyo ne ditalala”? Bilondeshile Bible, muntu wa mushindu eu udi ne ditalala munda muende ne udi kabidi mu ditalala ne Nzambi mpindieu, ne mu matuku atshilualua neikale ne muoyo wa tshiendelele. (Lomo 6:23; Filipoi 4:7) Ke bualu kayi Yezu wakamba ne: ‘Ba diakalenga mbadi bamanye majinga abu a mu nyuma’!​—Matayo 5:3, NW.

Tshilejilu bu muudi ubala tshibejibeji etshi bidi bileja ne: udi munange malu a mu nyuma ne ke njila wa meji. Kadi bu mudiku mumvuija a bungi bua malu a mu nyuma, pamuapa udi mua kudiebeja ne: ‘Malu a mu nyuma a bushuwa ntshinyi? Ne mmunyi mudi muntu mua kuapeta?’

‘Meji a Kristo’

Nansha muvua mupostolo Paulo muleje mushinga ne masanka adi afumina kudituma meji ku malu a mu nyuma, uvua kabidi ne bia bungi bua kuamba bua malu a mu nyuma malelela. Paulo wakumvuija bena Kristo ba mu Kolinto wa kale dishilangana didi pankatshi pa muntu wa mubidi udi ulonda majinga a mubidi ne muntu wa nyuma udi munange bikole malu a mu nyuma. Paulo wakafunda ne: ‘Muntu wa pa buloba [wa mubidi] kêna witabuja malu a nyuma wa Nzambi, bualu bua malu aa adi mapote kudiye.’ Kadi Paulo wakumvuija bua muntu wa nyuma wamba ne: udi ne ‘meji a Kristo.’​—1 Kolinto 2:14-16.

Kuikala ne ‘meji a Kristo’ kudi kumvuija ‘kulonda tshilejilu tshia [anyi mmuenenu wa buena wa] Kristo Yezu.’ (Lomo 15:5, MMM; Filipoi 2:5) Mu mêyi makuabu, muntu udi munange malu a mu nyuma ngeu udi wela meji bu Yezu ne udi ulonda mu makasa ende. (1 Petelo 2:21; 4:1) Padi ngelelu wa meji wa muntu ufuanangana bikole ne wa Kristo, dîba adi dinanga diende dia malu a mu nyuma didi dikola ne udi ufika ku dipeta “muoyo ne ditalala.”​—Lomo 13:14.

Mua kufika ku dimanya ‘meji a Kristo’

Bua muntu kuikala ne meji a Kristo, udi ne bua kuanji kumanya meji au. Ke bualu kayi tshidia tshia kumpala bua kutuadija kunanga malu a mu nyuma nkufika ku dimanya meji a Kristo. Kadi mmunyi mutudi mua kumanya meji a muntu uvua ne muoyo pa buloba kukadi bidimu 2 000 mpindieu? Tshilejilu, mmushindu kayi uvua mufike ku dimanya bantu badi benze malu manene mu ditunga dienu? Pamuapa uvua mubale malu a bantu abu. Bia muomumue, dibala miyuki ya Yezu mmushindu muimpe wa wewe kufika ku dimanya meji a Kristo.​—Yone 17:3.

Kudi mikanda anyi Evanjeliyo inayi mifunda kudi Matayo, Mâko, Luka ne Yone idi yakula bua Yezu. Dibala mikanda eyi ne muoyo mujima nedikuambuluishe bua kumanya mushindu uvua Yezu wela meji, udiumvua ne tshivua tshimusaka bua kuenza malu. Wewe muangate dîba dia kuelela meji pa biudi ubala bua Yezu, neumanye tshivuaye menemene. Nansha biwikala uvua udiangata kuonso eku bu muyidi wa Kristo, dibala dia mushindu eu ne dielangana meji nebikuambuluishe bua ‘kudiunda mu ngasa ne mu dimanya bia Mukalenge wetu ne Musungidi Yezu Kristo.’​—2 Petelo 3:18.

Tukonkononayi mpindieu imue mvese mu Evanjeliyo eyi bua kumona tshivua tshivuije Yezu muntu uvua munange malu a Nzambi anyi a mu nyuma wa mushindu eu. Pashishe udi mua kuela meji bua mushindu uudi mua kumuidikija.​—Yone 13:15.

Malu a mu nyuma ne “mamuma a nyuma”

Evanjeliyo wa Luka udi wamba ne: nyuma muimpe wa Nzambi wakapuekela Yezu mu tshikondo tshia batismo wende ne Yezu uvua ‘muule tente ne nyuma muimpe.’ (Luka 3:21, 22; 4:1) Yezu pende kuleja bayidi bende mudibi bia mushinga bua nyuma muimpe wa Nzambi anyi bukole buenzeji kubalombola. (Genese 1:2; Luka 11:9-13) Bua tshinyi bidi ne mushinga? Bualu nyuma wa Nzambi udi ne bukole bua kushintulula meji a muntu bua kufuananganawu ne meji a Kristo. (Lomo 12:1, 2) Nyuma muimpe udi upatuisha muntu ngikadilu mimpe bu mudi ‘dinanga, disanka, ditalala, lutulu, luse, buimpe, ditabuja, didipuekesha, didikanda.’ Ngikadilu eyi ke idi Bible ubikila ne: ‘mamuma a nyuma’ adi aleja muntu udi munange malu a mu nyuma malelela. (Galatia 5:22, 23) Mu tshikoso, muntu udi munange malu a mu nyuma mmuntu udibu balombola kudi nyuma wa Nzambi.

Yezu wakaleja muvuaye ne mamuma a nyuma mu mudimu wende wa buambi. Ngikadilu bu mudi dinanga, buimpe, luse ivua imuenekela nangananga ku mushindu uvuaye wenzela bantu bavuabu bamona bu bashadile malu. (Matayo 9:36) Tangila tshilejilu bualu budi mupostolo Yone ulonda. Tudi tubala ne: ‘Pavua [Yezu] upita wakamona muntu mulela mufofo.’ Bayidi ba Yezu bakamona pabu muntu eu kadi bakamuangata bu muena mibi. Bakankonka ne: ‘wakuenza bubi nganyi, muntu eu anyi baledi bende?’ Bena mutumba ba muntu eu bavua pabu bamumone, kadi bobu bonso bavua bamuangata bu mulombi wa ka-pa-luse. Bakamba ne: ‘Eu ki muntu wakadi ushikama ulomba anyi?’ Kadi Yezu wakamona mpofu eu bu muntu uvua dijinga ne diambuluishi. Wakayukila nende ne yeye kumondopa.​—Yone 9:1-8.

Bualu ebu budi bukulongesha tshinyi bua meji a Kristo? Tshia kumpala, kavua ulengulula bapele to, kadi uvua ubenzela malu ne mutshima wa luse. Tshibidi, uvua ukeba mua kuambuluisha bakuabu. Udi wela meji ne: udiku mua kulonda tshilejilu tshia Yezu etshi anyi? Udiku umona bantu bu muvua Yezu ubamona, ubambuluisha bua kulongololabu nsombelu wabu wa mpindieu ne wa matuku atshilualua anyi? Peshi udi wanyisha anu bantu badi ne mushinga ne ulengulula bantu ba tshianana? Wewe umona bantu bu muvua Yezu ubamona, udi ulonda tshilejilu tshiende bimpe.​—Musambu 72:12-14.

Malu a mu nyuma ne disambila

Malu malonda mu Evanjeliyo adi aleja ne: Yezu uvua usambila Nzambi pa tshibidilu. (Mâko 1:35; Luka 5:16; 22:41) Mu tshikondo tshia mudimu wa Yezu wa pa buloba, uvua ukeba dîba bua kusambila. Muyidi Matayo wakafunda ne: ‘Pakatuma [Yezu] bisumbu bia bantu kuabu, wakaya ku mukuna nkayende bua kutendelela Nzambi’ anyi kusambila. (Matayo 14:23) Yezu uvua upeta bukole pavuaye ufuma ku diyukidilangana bimpe ne Tatuende wa mu diulu. (Matayo 26:36-44) Lelu eu bantu badi banange malu a mu nyuma batu bakeba mishindu ya kuyukila ne Nzambi bualu mbamanye ne: disambila didi dikolesha malanda abu ne Mufuki ne didi dibambuluisha bua kuikala ne meji bu a Kristo.

Yezu uvua ne tshibidilu tshia kusambila musangu mule. (Yone 17:1-26) Tshilejilu, kumpala kua kusungula bapostolo bende 12, Yezu ‘wakaya ku mukuna bua kutendelela Nzambi; wakamutendelela too ne butuku buonso.’ (Luka 6:12) Nansha mudibi kabiyi anu ne mushinga bua kusambila butuku bujima, bantu badi banange malu a mu nyuma badi balonda tshilejilu tshia Yezu. Kumpala kua kuangatabu mapangadika menene, batu bangata dîba dia bungi bua kusambila Nzambi, benda bakeba bulombodi bua nyuma muimpe padibu basungula malu adi atangila nsombelu wabu wa mu nyuma.

Pavua Yezu usambila, uvua kabidi uleja patoke mushindu uvuaye udiumvua ne tudi ne bua kumuidikija patudi petu tusambila. Tangila tshidi Luka ulonda bua mushindu uvua Yezu musambile kumpala kua kufuaye. Udi wamba ne: ‘Wakatamba kukenga ne kanyinganyinga, wakatendelela Nzambi bikole; luanga luakapatuka mamata manene pambidi pende bu mashi amata panshi.’ (Luka 22:44) Kumpala Yezu uvua usambila bikole, kadi pavuaye kumpala kua diteta dinene dia muoyo wende pa buloba, wakasambila ‘bikole menemene’ ne Nzambi wakateleja disambila diende. (Ebelu 5:7) Bantu badi banange malu a mu nyuma badi balonda tshilejilu tshia Yezu. Padibu nangananga kumpala kua ntatu mikole, batu basambila ‘bikole menemene’ bua Nzambi abapeshe nyuma muimpe, abalombole ne abambuluishe.

Bu muvua Yezu muntu uvua musue kusambila ne kabiena bikemesha bua muvua bayidi bende basue kumuidikija mu bualu ebu. Ke bualu kayi bakamulomba ne: “Mfumu, utulongeshe mua kusambila.” (Luka 11:1, MMM) Bia muomumue lelu, bantu badi ne malu a mu nyuma a bushuwa ne badi basue bua nyuma muimpe wa Nzambi abalombole badi balonda tshilejilu tshia Yezu bua disambila Nzambi. Malu a mu nyuma a bushuwa adi enda pamue ne disambila.

Malu a mu nyuma ne diyisha dia lumu luimpe

Mu Evanjeliyo wa Mâko, tudi tupeta muyuki udi uleja mushindu uvua Yezu muondope bantu ba bungi bavua basama, mubondope too ne butuku. Dituku dia kalonda patshiatshia pavua Yezu usambila pa nkayende, bapostolo bende bakalua ne kumuambilabu ne: bantu ba bungi bavua bamukeba, pamuapa bua abondope. Kadi wakabambila ne: ‘Tuyayi bietu kukuabu mu minga misoko idi pabuipi, mbambilaku bualu bua Nzambi.’ Pashishe Yezu wakumvuija ne: mbualu ‘ngakuluila bua bualu ebu.’ (Mâko 1:32-38; Luka 4:43) Nansha muvua Yezu wangata kuondopa bantu ne mushinga, kadi mudimu wende wa kumpala uvua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi.​—Mâko 1:14, 15.

Lelu eu, kuambila bakuabu malu adi atangila Bukalenge bua Nzambi ntshimanyinu tshia bantu badi ne meji bu a Kristo. Yezu watumina bonso badi basue kuikala bayidi bende dîyi edi: ‘Yayi bienu nuvuije ba bisamba bionso bayidi, nubayishe mua kuenza malu onso angakanuambila.’ (Matayo 28:19, 20) Yezu wakadianjila kuamba kabidi ne: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu mu bisamba bionso; pashishe nshikidilu nealue.’ (Matayo 24:14) Ke bualu kayi Dîyi dia Nzambi didi dileja ne: mudimu wa kuyisha udi wenjibua ku bukole bua nyuma muimpe ne kudifila ne tshisumi mu mudimu eu ntshimanyinu tshia malu a nyuma malelela.​—Bienzedi 1:8.

Bua kuyisha bantu ba pa buloba Bukalenge bua Nzambi bidi bikengela ne: bantu miliyo mivule badi bayisha bikale mu buobumue. (Yone 17:20, 21) Bantu badi badifile mu mudimu eu mbanange bikole malu a mu nyuma ne mbadilongolole kabidi bimpe pa buloba bujima bua kuwenza. Udiku mumanye bantu badi balonda mu makasa a Kristo ne badi bayisha lumu luimpe lua Bukalenge pa buloba bujima anyi?

Udiku mukumbaje malu bua kuikala muntu wa mu nyuma anyi?

Bulelela, kudi malu makuabu adi aleja muntu udi munange malu a mu nyuma a bushuwa, kadi utuku ukumbaja malu atukadi bakonkonone kulu eku anyi? Bua wewe kumanya, diebeje ne: ‘Ntuku ne tshibidilu tshia kubala Dîyi dia Nzambi ne ntumikila malu andi mbala anyi? Ntuku ndeja mamuma a nyuma mu nsombelu wanyi anyi? Ntuku ne tshibidilu tshia kusambila anyi? Ntuku musue kudisangisha ne bantu badi bayisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi pa buloba bujima anyi?’

Didikonkonona dilelela dia mushindu eu didi mua kukuambuluisha bua kumanya tshiudi mu malu a Nzambi. Tudi tukulomba bua wenze malu adi ne mushinga mpindieu bua umone mua kupeta pebe “muoyo ne ditalala.”​—Lomo 8:6; Matayo 7:13, 14; 2 Petelo 1:5-11.

[Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 7]

BIMANYINU BIA MUNTU UDI MUNANGE MALU A MU NYUMA

◆ Mmunange Dîyi dia Nzambi

◆ Udi uleja mamuma a nyuma mu nsombelu wende

◆ Udi usambila Nzambi dituku dionso ne muoyo mujima

◆ Udi uyisha bakuabu lumu luimpe lua Bukalenge

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Bible udi ukuambuluisha bua kumanya ‘meji a Kristo’