Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Dipa dinene” dipesha bena Pologne

“Dipa dinene” dipesha bena Pologne

“Dipa dinene” dipesha bena Pologne

MU DIA 6 ngondo wa 7 mu 1525, Duke Albrecht wa mu ndelanganyi ya Hohenzollern wakavuija tshitendelelu tshia Luther tshitendelelu tshia mbulamatadi. Nunku Ducal Prusse wakalua tshimenga tshia kumpala tshia ku Mputu tshiakitaba malongesha a Martin Luther ku bimenga bionso bivua ku bukokeshi bua bena Pologne tshikondo atshi.

Albrecht uvua musue kuvuija Königsberg tshimenga tshikulu tshia ku Est kua Prusse muaba munene wa ntendelelu wa bena Mishonyi. Wakashisha iniversite mu tshimenga ne kupatuishaye mikanda ya malongesha a Luther mu miakulu ya bungi. Mu 1544, Albrecht wakela kabidi mukenji ne: bena Pologne bavua basombele mu buloba buende badi ne bua kumvua pabu ne kubala bimue bitupa bia Mifundu Minsantu mu muakulu wabu. Kadi kakuvua Bible nansha umue mukudimuna mu tshiena Pologne.

Bible mukudimuna mu “ngakuilu wa matuku onso”

Bua kushintulula nsombelu eu, Albrecht wakakeba muntu uvua mukumbane bua kukudimuna Mifundu ya tshiena Greke ya bena Kristo mu tshiena Pologne. Mu bidimu bia 1550, wakangata Jan Sklucjan uvua mufundi, mupanyishi wa mikanda ne muyipatudi ku mudimu bua kuenzaye mudimu eu. Seklucjan uvua mujikije mu iniversite wa Leipzig ne uvua muende lumu bua muvuaye unyingalaja bena Katolike pa kumuangalaja malongesha a bena Mishonyi. Ke bualu kayi wakanji kunyemena mu tshimenga tshia Königsberg bua kabalu kumukengesha bua dimuangalaja dia malongesha ende.

Jan Seklucjan uvua ne disanka dia kupatula Bible mu tshiena Pologne. Kunyima kua tshidimu tshimue patupu, wakapatula mukanda wa Matayo mu tshiena Pologne. Tshitupa etshi tshivua ne mumvuija ne mêyi kumpenga kua mabeji avua ambuluisha bua kumanya mushindu udibu bakudimune imue mvese. Kunyima kua matuku makese, Seklucjan wakalombola mudimu wa dipatula tshitupa tshivua ne Evanjeliyo yonso inayi. Mu bidimu bisatu patupu, wakapatula Mifundu yonso ya tshiena Greke ya bena Kristo.

Bua kumona mua kupatula nkudimuinu mujalame, mukudimunyi uvua utangila mifundu ya tshiena Greke. Kabidi, mêyi a mbangilu a nkudimuinu wa mu 1551 avua aleja ne: Bavua batangile nkudimuinu ya mu Latin ne “imue nkudimuinu ya miakulu mikuabu.” Stanisław Rospond, mufundi wa mukanda kampanda udi uleja ne: nkudimuinu eu uvua “muimpe mutambe uvua ne ngakuilu mupepele.” (Studies on the Polish Language of the 16th Century) Rospond udi wamba ne: mukudimunyi kavua muitabe bua kulonda “ngakuilu ya mu mikanda” ya bantu badi balonge bikole to. Kadi uvua muditatshishe bua kufunda miaku ya mu tshiena Pologne “mu ngakuilu wa matuku onso.”

Nansha muvua Seklucjan utangila midimu eyi ya dikudimuna, kudi malu adi aleja ne: kavua mukudimunyi to. Kadi mukudimunyi eu uvua mulonge nnganyi? Uvua Stanisław Murzynowski, muntu uvua ne bidimu bu 23 pavua Seklucjan mumuangate bua kuenzaye mudimu eu mukole.

Murzynowski bakamulela ku musoko, kadi pakakolaye tatuende wakamutuma ku Königsberg bua kulonga tshiena Greke ne tshiena Ebelu. Pashishe Murzynowski wakabuela mu iniversite wa Wittenberg mu ditunga dia Allemagne muaba uvuaye pamuapa mupetelangane ne Martin Luther. Nsonga eu utshivua ulonga uvua uteleja miyuki ivuabu benza kudi Philipp Melanchthon, uvua mumuambuluishe bua kumanya tshiena Greke ne tshiena Ebelu. Kunyima kua Murzynowski mumane kujikija tulasa tuende mu ditunga dia Italie, wakapingana ku Königsberg ne kuambuluishaye Duke Albrecht.

Maria Kossowska udi wamba mu mukanda wende mukuabu ne: “Murzynowski wakenza mudimu ne tshisumi bimpe bitambe, kayi ukoka ntema ya bantu kudiye, kayi musue kuenda lumu anyi kulomba bua bafunde dîna diende mu dibeji dia ntuadijilu dia Bible.” (The Bible in the Polish Language) Bushuwa, nsonga eu udi ufunda bua dimanya divuaye nadi wamba ne: “Tshiena mumanye mua kufunda bimpe ni mu Latin ni mu tshiena Pologne.” Nansha muvua Murzynowski welakana, uvua muambuluishe bua bena Pologne kupetabu Dîyi dia Nzambi mu muakulu wabu. Muenzejanganyi nende wa mudimu Seklucjan, wakabikila nkudimuinu uvuabu bapatule au ne: “dipa dinene” bua bena Pologne.

Dimue dia ku mapa manene

Kubangila ku nkudimuinu wa kumpala wa Bible mu tshiena Pologne, nkudimuinu mikuabu ya bungi yakalonda. Tshilejilu mu 1994 bakapatula Bible wa Les Écritures grecques chrétiennes​—Traduction du monde nouveau ne mu 1997 kupatulabu Bible mujima wa Les Saintes Écritures​—Traduction du monde nouveau mu tshiena Pologne. Bakudimunyi ba Bible eu kabakaditumbisha to, kadi bakenza muabu muonso bua kukudimuna Dîyi dia Nzambi mu mushindu mujalame ne mu ngakuilu wa bantu ba matuku etu aa, kadi ki mu ngakuilu wa mu bidimu bia 1700 to.

Lelu eu mbakudimune Bible mujima anyi bimue bitupa biende mu miakulu 2 400. Wewe ne mushindu wa kupeta nkudimuinu mujalame wa Dîyi dia Nzambi mu muakulu webe, ndipa dinene diutu kuyi muanji kupeta didi Yehowa Nzambi ukupesha bua kukulombola.​—2 Timote 3:15-17.

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Dibue bua kuvuluka Stanisław Murzynowski, mukudimunyi wa Dipungila Dipiadipia mu tshiena Pologne

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Nshapita 3 wa mukanda wa Matayo mukudimuna kudi Stanisław Murzynowski

[Mêyi a dianyisha]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego