Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Paulo wakapitshila mu Sulakusa

Paulo wakapitshila mu Sulakusa

Paulo wakapitshila mu Sulakusa

MAZUWA kampanda avua afumina mu tshidila tshia Melita mu mbuu wa Méditerranée matangile ku Italie pabuipi ne tshidimu tshia 59. Mazuwa au avua ne dîna dia ‘nzambi ya mapasa,’ (anyi bana ba Zeus) ivua bantu bangata bu balami ba bendeshi ba matu. Luka mmufunde mu Bible ne: mazuwa aa ‘akafika mu Sulakusa’ ku muelelu kua tshidila tshia Sicile, ne ‘akalalamu matuku asatu.’ (Bienzedi 28:11, 12, MMM, note kuinshi kua dibeji) Mu mazuwa amu muvua Luka ne Alistako ne mupostolo Paulo, uvua uya ku Lomo bua kulumbulula kumpala kua tubadi.​—Bienzedi 27:2.

Katuena bamanye ni bavua balekele Paulo atuluke mu Sulakusa to. Kadi bu yeye ne balunda bende batuluke, bavua mua kuikala bamone tshinyi?

Mu tshikondo tshia bena Greke ne bena Lomo, Sulakusa uvua tshimenga tshinene anu bu tshia Atena ne tshia Lomo. Batu bamba ne: bena Kolinto ke bavua bibake tshimenga etshi mu 734 kumpala kua bikondo bietu (K.B.B.). Kuvua tshikondo tshivua Sulakusa mutumbe bikole. Bamue bantu ba kale bende lumu bu mudi: mufundi wa manaya Épicharme ne muena makumi Archimède bavua baledibue mu tshimenga etshi. Mu 212 K.B.B., bena Lomo bakakuata Sulakusa.

Tuetu baye kuendakana mu tshimenga etshi lelu, tudi mua kufuanyikija muvua Sulakusa muikale mu tshikondo tshia Paulo. Tshimenga tshivua ne bitupa bibidi: tshimue mu tshidila tshikese tshia Ortygie (pamuapa muaba uvua mazuwa a ba Paulo mimanyine) ne tshikuabu mu tshidila tshia Sicile.

Lelu udi mua kumona mu tshidila tshikese etshi bibumba bia ntempelo wa kale menemene wa mu Sicile uvuabu bibakile Apolo mu bidimu bia 500 K.B.B. ne ngibakilu wa kale wa bena Greke. Kudi kabidi makunji a ntempelo wa Atena uvuabu bibake mu bidimu bia 400 K.B.B., kadi bakaatuangaja ku nzubu wa mvidi mukulu.

Tshitupa tshinene tshia tshimenga tshidi lelu mu tshidila tshia Sicile, ne udi mua kuya kumona muaba munene menemene udi bintu bia kale, udibu babikila ne: Neapoli. Ku tshibuelelu, kudi nzubu wa manaya wa bena Greke. Nzubu eu udi tshilejilu tshinene tshia mushindu uvuabu bibaka nzubu ya manaya ya bena Greke. Bu mudiye mutangile ku mbuu, uvua muaba wa dikema wa kuenzela manaya. Ku ditumba dia ku Sud dia muaba eu, kudi tshipalu tshia manaya tshia bena Lomo tshia mu bidimu bia 200. Tshipalu etshi ntshienza anu bu diyi ne tshidi ne metre 140 mu bule, ne 119 mu butshiama. Ke tshipalu tshinene tshisatu tshia mu Italie.

Wewe mupete mushindu wa kuya kuendakana mu Sulakusa, udi mua kusomba pa bibasa bidi bitangile ku mbuu, kubulula Bible webe mu Bienzedi 28:12, ne kufuanyikija muvua mupostolo Paulo mu mazuwa avua alua bua kutudila muaba eu.

[Diumvuija dia bidi mu tshimfuanyi/​Diumvuija dia karte mu dibeji 30]

(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)

Melita

Sicile

Sulakusa

ITALIE

Legio

Potiolo

Lomo

[Tshimfuanyi mu dibeji 30]

Bibumba bia nzubu wa manaya wa bena Greke mu Sulakusa