Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dîyi dia Yehowa kaditu dipangila

Dîyi dia Yehowa kaditu dipangila

Dîyi dia Yehowa kaditu dipangila

“Malaya onso avua [Yehowa Nzambi] wenu munulaye, mmakumbane onso bualu buenu. Kakuena dilaya nansha dimue didi kadiyi dikumbane.”​—YOSHUA 23:14, MMM.

1. Yoshua uvua nganyi, ne ntshinyi tshiakenzaye ku ndekelu kua muoyo wende?

YOSHUA uvua komanda wa basalayi wa mukitshi ne wa dikima, muntu uvua ne ditabuja ne lulamatu lua bungi. Wakenda ne Mose ne Yehowa wakamusungula bua kulombola bena Isalele mu tshipela tshivua tshikuatshisha buôwa ne bua kubabueja mu buloba buvua ne mabele ne buitshi. Ku ndekelu kua muoyo wa muntu eu uvuabu banemeka bikole, wakenza muyuki wa kulaya nawu bakulu ba mu Isalele. Kakuyi mpata, muyuki au wakakolesha ditabuja dia bantu bakamuteleja. Udi mua kukolesha kabidi dietu petu.

2, 3. Nnsombelu kayi uvuaku mu Isalele pakenzela Yoshua bakulu ba mu Isalele muyuki, ne ntshinyi tshiakamba Yoshua?

2 Tangila nsombelu uvuaku bilondeshile tshidi Bible umvuija: ‘Pakapita matutu a bungi, ne pakamana Yehowa kupa bena Isalele dikisha kudi bena lukuna babu bonso bakadi babanyunguluka, ne pakalua Yoshua muntu mununu ne bidimu biende biakakumbana, Yoshua wakabikila bena Isalele bonso ne bakulu babu ne bakadi ku mutu kua bisamba biabu ne balumbuluishi babu ne tupita tuabu, wakabambila ne: Meme ndi muntu mununu, ne bidimu bianyi biakukumbana.’​—Yoshua 23:1, 2.

3 Yoshua ukavua pabuipi ne bidimu 110, mumane kumona malu a mu tshimue tshia ku bikondo bitambe buimpe mu mianda ya bantu ba Nzambi. Ukavua mudimuene ne ende abidi malu a dikema avua Nzambi muenze, ne ukavua mumone muvua milayi ya bungi ya Yehowa mikumbane. Ke bualu kayi uvua ne dishindika dikole dipetela ku malu avuaye mudimuene pakambaye ne: “Numanye ne muoyo wenu mujima, ne lungenyi luenu luonso ne: Malaya onso avua [Yehowa Nzambi] wenu munulaye, mmakumbane onso bualu buenu. Kakuena dilaya nansha dimue didi kadiyi dikumbane.”​—Yoshua 23:14, MMM.

4. Mmalu kayi avua Yehowa mulaye bena Isalele?

4 Mmilayi kayi ya Yehowa ivua mikumbane mu tshikondo tshivua Yoshua ne muoyo? Netumone malu asatu avua Yehowa mulaye bena Isalele. Bua kumpala: Nzambi uvua ne bua kubapikula mu bupika. Buibidi: uvua ne bua kubakuba. Buisatu: uvua ne bua kubakuatshisha. Yehowa mmulaye basadidi bende ba mu matuku etu aa malu a muomumue, ne tudi bamone mudiwu makumbane mu tshikondo tshitudi ne muoyo etshi. Kadi kumpala kua tuetu kuakula bua malu adi Yehowa muenze mu bikondo bietu ebi, tuanji kumona malu avuaye muenze mu tshikondo tshia Yoshua.

Yehowa udi upikula bantu bende

5, 6. Mmunyi muvua Yehowa mupikule bena Isalele mu Ejipitu, ne abi bivua bileja tshinyi?

5 Pakadidila bena Isalele Nzambi muadi bua bupika buabu mu Ejipitu, Yehowa wakateleja muadi wabu. (Ekesode 2:23-25) Pavua Mose ku tshipuka tshivua tshitema kapia, Yehowa wakamuambila ne: ‘Ngakulua panshi bua kusungila [bantu banyi] mu bianza bia bena Ejipitu, ne bua kubalopola mu buloba abu, ne bua kulua nabu mu buloba buimpe ne bunene, ne mu buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi.’ (Ekesode 3:8) Bavua ne bua kuikala ne disanka dia bungi pakamonabu Yehowa ukumbaja bualu ebu! Pakabenga Palô bua kulekela bena Isalele, Mose wakamuambila ne: Nzambi uvua ne bua kuandamuna mâyi a Nile alua mashi. Dîyi dia Yehowa diakakumbana. Mâyi a musulu wa Nile akandamuka mashi. Mishipa yakafua ne muntu nansha umue kavua mua kunua mâyi aa nansha. (Ekesode 7:14-21) Palô wakashala anu mupapishe mutshima, ne Yehowa wakatuma bipupu bikuabu tshitema, udianjila kumvuija tshipupu tshionso kumpala kua kutshituma. (Ekesode, nshapita 8-12) Kunyima kua tshipupu tshia dikumi tshimane kushipa banabute ba mu Ejipitu, Palô wakambila bena Isalele bua bumbuke mu Ejipitu, ne ke tshiakenzabu!​—Ekesode 12:29-32.

6 Dipikula dia bena Isalele adi diakunzuluila Yehowa njila wa kuvuija Isalele bu tshisamba tshiende tshidiye musungule. Diakatumbisha Yehowa bu Mukumbaji wa milayi, muena dîyi ditu kadiyi dipangila. Diakaleja muvua Yehowa mupite tunzambi tukuabu tuonso tua bisamba. Patudi tubala malu a mushindu uvuaye mubapikule bidi bikolesha ditabuja dietu. Elabi meji tshivuabu ne bua kuikala bumvue pakenzeka bualu ebu! Yoshua wakamona ne: kakuyi mpata Yehowa ke uvua ‘Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’​—Musambu 83:18.

Yehowa udi ukuba bantu bende

7. Mmunyi muvua Yehowa mukube bena Isalele ku tshiluilu tshia Palô?

7 Bidi munyi bua mulayi muibidi, wa se: uvua ne bua kukuba bantu bende? Mulayi eu uvua mu bualu buvua Yehowa mulaye ne: uvua ne bua kubapikula mu Ejipitu ne kubabueja mu Buloba Bulaya. Vuluka ne: bua tshiji tshivua natshi Palô, wakalondakaja bena Isalele ne tshiluilu tshiende tshia bukole, muikale ne matempu a mvita nkama ne nkama. Muena diambu eu uvua ne bua kuikala ne dishindika dia kubakuata nangananga pakamueneka bena Isalele kabayi ne kua kunyemena, bikale pankatshi pa mikuna ne mâyi manene! Mpindieu Nzambi wakakuba bantu bende pakatekaye divuba pankatshi pa bena Isalele ne bena Ejipitu. Ku luseke lua bena Ejipitu kuvua mîdima; ku luseke lua bena Isalele kuvua butoke. Pavua eku mîdima itekesha luendu lua bena Ejipitu, Mose wakela dikombo mulu ne mâyi a Dijiba Dikunze akapanduluka, kupeteshawu bena Isalele mushindu wa kupanduka ne kuluawu buteyi bua kukuata nabu bena Ejipitu. Yehowa wakabutula tshiluilu tshionso tshia bukole tshia Palô butubutu, ne kukubaye bantu bende bua kababatshimunyi mu mushindu kampanda.​—Ekesode 14:19-28.

8. Mmunyi muvua Yehowa mukube bena Isalele (a) mu tshipela ne (b) pakabuelabu mu Buloba Bulaya?

8 Bena Isalele bamane kusabuka Dijiba Dikunze, bakatambakana mu buloba buvuabu babikila ne: ‘tshipela tshinene tshibi, tshiakadi ne nyoka isuma bu kapia ne tuminyiminyi, ne buloba budi kabuyi ne mâyi.’ (Dutelonome 8:15) Yehowa wakakubamu kabidi bantu bende. Kadi bivua munyi bua dibuela diabu mu Buloba Bulaya? Biluilu bia bukole bia bena Kanâna biakabaluisha. Nansha nanku, Yehowa wakambila Yoshua: ‘Bika biebe, usabuke musulu eu wa Yadene, wewe ne bantu aba bonso, uye mu buloba bundi mpa bena Isalele. Kakuena muntu udi mua kuimana kumpala kuebe too ne matuku onso autshidi ne muoyo; nengikale nebe bu mungakadi ne Mose; tshiena nkulekela, tshiena nkushiya nkayebe.’ (Yoshua 1:2, 5) Mêyi a Yehowa aa akakumbana. Mu bidimu bitue ku bisambombo, Yoshua wakatshimuna bakalenge 31 ne kukuataye bitupa binene bia Buloba Bulaya. (Yoshua 12:7-24) Kabavua mua kuikala batshimune nanku bu Yehowa kayi mubakube to.

Yehowa udi ukuatshisha bantu bende

9, 10. Mmunyi muvua Yehowa mukuatshishe bantu bende mu tshipela?

9 Tangila mpindieu mulayi muisatu, wa se: Yehowa uvua ne bua kukuatshisha bantu bende. Matuku makese kunyima kua dipikudibua dia bena Isalele mu Ejipitu, Nzambi wakabambila ne: ‘Mona, nennulokeshile bidia bia mu diulu, bantu nebaye, nebabisangishe ku dituku bikumbane ku dituku bikumbane.’ Kakuyi mpata, Nzambi wakafila “bidia bia mu diulu” abi. ‘Pakabimonabu, bena Isalele bakakonkangana ne: Etshi ntshinyi?’ Tshivua mana, diampa dikavua Yehowa mubalaye.​—Ekesode 16:4, 13-15.

10 Munkatshi mua bidimu 40 biakenzabu mu tshipela, Yehowa wakakuatshisha bena Isalele pakabapeshaye biakudia ne mâyi a kunua. Wakenza mene bua ne: bilamba biabu kabisunsuki ne makasa abu kauwudi to. (Dutelonome 8:3, 4) Yoshua wakamona malu onso au. Yehowa wakapikula bantu bende, kubakubaye ne kubakuatshishaye anu mukavuaye mubalaye.

Bupikudi mu tshikondo tshietu etshi

11. Ntshinyi tshiakenzeka ku Betele wa Brooklyn, mu New York, mu 1914, ne tshikondo tshivua tshikumbane bua bualu kayi?

11 Bidi munyi bua tshikondo tshietu etshi? Mu Ditanu dia matuku 2 Kasuamansense 1914 mu dinda, Charles Taze Russell (eu uvua ulombola midimu ya Balongi ba Bible tshikondo atshi) wakabuela mu nzubu wa tshidilu ku Betele mu Brooklyn, ku New York. Kuelaye bantu muoyo ne musangelu ne: “Muoyo wenu bonso.” Pashishe kumpala kua kusombaye mu nkuasa, wakamanyisha ne disanka ne: “Bikondo bia bantu ba bisamba bia bende biajiki; bakalenge babu mbamane kupeta dituku diabu.” Musangu eu kabidi, tshikondo tshivua tshikumbane bua Yehowa, Mukalenge wa diulu ne buloba kuambuluishaye basadidi bende. Ne ke tshiakenzaye!

12. Mbupikudi kayi buakenzeka mu 1919, ne kuakapatuka bipeta kayi?

12 Kunyima kua bidimu bitanu patupu, Yehowa wakapikula basadidi bende mu “Babulona munene,” nsangilu munene wa bitendelelu bia dishima bia buloba bujima. (Buakabuluibua 18:2) Kudi bantu bakese munkatshi muetu bakamona bupikudi bua dikema abu. Nansha nanku, tudi tumona bipeta biabu patoke. Yehowa wakajadika tshiakabidi ntendelelu mulelela ne kusangishaye mu buobumue bantu bavua basue kumutendelela ne muoyo mujima. Muprofete Yeshaya ukavua mumanyishe bualu ebu ne: ‘Mu [tshitupa tshia ndekelu tshia matuku] mukuna wa nzubu wa Yehowa neujadikibue bu mukuna mupite mikuabu bule, neubandishibue pa mutu pa mikuna mikese; ne ba mu bisamba bionso nebabuelemu.’​—Yeshaya 2:2.

13. Ndidiunda kayi diudi mumone munkatshi mua basadidi ba Yehowa?

13 Mêyi a Yeshaya akakumbana. Mu 1919 bela manyi batshivua ne muoyo pa buloba bakatuadija mudimu wa kuyisha pa buloba bujima wakabandisha ntendelelu mulelela wa Nzambi ku mutu kua yonso. Mu bidimu bia 1930, biakamueneka patoke ne: bavua basangisha “mikoko mikuabo” mu ntendelelu eu. (Yone 10:16) Diambedi kuakalua binunu bia bantu, pashishe nkama ya binunu, ne mpindieu bantu miliyo mivule badi bakuatshisha ntendelelu mulelela! Mu tshikena-kumona tshivua mupostolo Yone mupete badi babikila bantu aba ne: ‘tshisumbu tshinene tshia bantu tshiakadi muntu kayi mua kubala, munkatshi mua ditunga dionso, ne munkatshi mua bisamba bionso, ne bantu bonso, ne miaku yonso.’ (Buakabuluibua 7:9) Mmalu kayi audi mumone mu tshikondo tshiudi ne muoyo etshi? Dîba diwakalonga bulelela kuvua Bantemu ba Yehowa bungi munyi pa buloba? Lelu, bantu badi benzela Yehowa mudimu mbapite pa 6 700 000. Pakapikula Yehowa basadidi bende mu Babulona munene, wakunzuluila didiunda ditudi tumona mpindieu pa buloba bujima njila.

14. Mbupikudi kayi budi ne bua kulua?

14 Bupikudi bukuabu budi ne bua kulua buikala mua kutangila muntu yonso udi pa buloba. Yehowa nealeje bukole buende mu mushindu wa dikema pabutulaye bantu bonso badi bamubenge, ne papikulaye basadidi bende bua kubabueja mu bukua panu bupiabupia mudi buakane ne bua kuikalamu. Nebienze disanka kadiyi kuamba bua kumona nshikidilu wa malu mabi ne ntuadijilu wa tshikondo tshitambe buimpe bua bantu bonso!​—Buakabuluibua 21:1-4.

Bukubi bua Yehowa matuku etu aa

15. Bua tshinyi mu bikondo bietu ebi bantu ba Yehowa badi dijinga ne bukubi buende?

15 Anu mutukadi bamone, bena Isalele ba mu matuku a Yoshua bavua dijinga ne bukubi bua Yehowa. Basadidi ba Yehowa ba matuku etu aa badiku bashilangane nabu anyi? Tòo! Yezu wakadimuija bayidi bende ne: ‘Nebanufile mu dikenga, nebanushipe; bisamba bionso nebikale nenu lukuna bua dîna dianyi.’ (Matayo 24:9) Munkatshi mua bidimu bia bungi, Bantemu ba Yehowa ba mu matunga a bungi bakatantamena buluishi ne dibakengesha dia tshikisu. Nansha nanku, Yehowa uvua anu ukuatshisha bantu bende. (Lomo 8:31) Dîyi diende didi ditujadikila ne: kakuena tshintu nansha tshimue, nansha ‘tshielelu tshia mvita tshidibu batula bua kutuluisha natshi’ tshikala mua kuimanyika mudimu wa dimanyisha Bukalenge ne wa dilongesha bantu.​—Yeshaya 54:17.

16. Mmalu kayi audi mumone adi ajadika ne: Yehowa udi ukuba basadidi bende?

16 Nansha mudi bena panu ne lukuna, basadidi ba Yehowa mbaye kumpala. Bantemu ba Yehowa badi balubuluka mu matunga 236, bitujadikila bushuwa ne: Yehowa udi netu bua kutukuba kudi bantu badi bakeba kutubutula anyi kutupuwisha. Udiku mua kuvuluka mêna a bena tshididi banene anyi balombodi ba bitendelelu bavua bakengeshe bikole basadidi ba Nzambi mu mu tshikondo tshiudi ne muoyo etshi anyi? Ntshinyi tshidi tshibenzekele? Badi penyi mpindieu? Ba bungi kabatshienaku to, anu bu Palô wa mu matuku a Mose ne Yoshua. Netuambe tshinyi bua basadidi ba Nzambi ba matuku etu aa badi bafue ne lulamatu? Yehowa mmubavuluke. Kakuena muntu udi mua kubumusha mu meji ende nansha. Bushuwa, mu mianda ya bukubi, mêyi a Yehowa mmakumbane tshia bushuwa.

Yehowa udi ukuatshisha bantu bende lelu

17. Mbualu kayi buvua Yehowa mulaye bantu bende bua biakudia bia mu nyuma?

17 Yehowa wakakuatshisha bantu bende mu tshipela ne udi ubakuatshisha kabidi lelu. ‘Mupika wa lulamatu udi ne meji’ udi utudisha mu nyuma. (Matayo 24:45) Tudi tupeta dimanya dia malu malelela a Nzambi avua mashale masokoka munkatshi mua nkama ya bidimu. Muanjelu wakambila Danyele: ‘Lama mêyi aa, uteke tshimanyishilu ku mukanda eu, bishale nunku too ne ku tshikondo tshia ku nshikidilu. Ba bungi nebatambakane, [dimanya] nedivulangane.’​—Danyele 12:4.

18. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: dimanya dilelela ndivulangane lelu?

18 Mpindieu tudi mu matuku a ku nshikidilu, ne dimanya dilelela ndivulangane tshia bushuwa. Pa buloba bujima, nyuma muimpe mmulombole banangi ba bulelela ku dimanya dijalame dia Nzambi mulelela ne dia majinga ende. Lelu Bible mmitangalake pa buloba bujima, nansha kabidi mikanda idi yambuluisha bua kumvua malu malelela a mushinga mukole adi mu Bible. Angata tshilejilu tshia biena-bualu bidi mu tshikebelu tshia mukanda wa kulongesha nawu bantu Bible wa Bible utu ulongesha tshinyi menemene? * Munkatshi mua nshapita idimu mudi eyi idi yamba ne: “Bulelela pa bidi bitangila Nzambi,” “Bafue batu penyi?,” “Bukalenge bua Nzambi ntshinyi?” ne “Bua tshinyi Nzambi mmulekele makenga?” Bantu mbakebe mandamuna a nkonko eyi munkatshi mua bidimu binunu bivule. Mpindieu mandamuna aa adi apeteka bipepele. Nansha kunyima kua bidimu bivule bia dipanga ne bia malongesha a Bukua-buena-Kristo butontolodi, Dîyi dia Nzambi didi ditamba bukole pa kukuatshisha bonso badi basue kusadila Yehowa ne muoyo mujima.

19. Mmilayi kayi iudi mumone mikumbane, ne mbikufikishe ku diamba tshinyi?

19 Bushuwa, malu atudi badimuene ne mêsu etu adi atufikisha ku diamba ne: “Malaya onso avua [Yehowa Nzambi] wenu munulaye, mmakumbane onso bualu buenu. Kakuena dilaya nansha dimue didi kadiyi dikumbane.” (Yoshua 23:14, MMM) Yehowa udi upikula bantu bende, ubakuba ne ubakuatshisha. Udiku mua kutela bualu kampanda buvuaye mulaye kadi kabuyi bukumbane dîba divuaye mulongolole anyi? Kabuenaku to. Tudi beyemene Dîyi dia Nzambi ne meji onso.

20. Bua tshinyi tudi mua kutekemena malu a matuku atshilualua ne dishindika?

20 Netuambe tshinyi bua matuku atshilualua? Yehowa mmutuambile ne: ba bungi ba kutudi badi mua kutekemena bua kuikala ne muoyo pa buloba bukudimuna mparadizu. Bantu bakese munkatshi muetu ke badi ne ditekemena dia kukokesha ne Kristo mu diulu. Nansha tuetu bikale ne ditekemena kayi, kakuena tshidi mua kutupangisha bua kushala ne lulamatu bu Yoshua. Nekulue dituku diakumbana ditekemena dietu. Pashishe netuvuluke milayi yonso ivua Yehowa mutulaye, ne tuetu petu netuambe ne: ‘Mmikumbane yonso.’

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 18 Mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

Udi mua kumvuija anyi?

• Yoshua wakamona muakakumbana milayi kayi ya Yehowa?

• Mmilayi kayi ya Nzambi iudi mumone mikumbane?

• Ntshinyi tshitudi ne bua kuikala bajadike bua dîyi dia Nzambi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Yehowa wakapikula bantu bende

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Mmunyi muvua Yehowa mukube bantu bende ku Dijiba Dikunze?

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Mmunyi muvua Yehowa mukuatshishe bantu bende mu tshipela?

[Bimfuanyi mu dibeji 25]

Yehowa udi ulama basadidi bende lelu