Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bukokeshi bua Yehowa ne Bukalenge bua Nzambi

Bukokeshi bua Yehowa ne Bukalenge bua Nzambi

Bukokeshi bua Yehowa ne Bukalenge bua Nzambi

‘Yehowa, bunene ne bukole ne butumbi ne kutamba ne bulengele butambe mbiebe; Yehowa, bukalenge mbuebe.’​—1 KULONDOLOLA 29:11.

1. Bua tshinyi Yehowa udi ne bukenji bua kuikala Mukokeshi wa diulu ne buloba?

‘YEHOWA wakajadika nkuasa wende wa butumbi mu diulu, bukalenge buende budi bukokesha ku mutu kua bantu bonso.’ (Musambu 103:19) Mu diamba mêyi aa, mufundi wa misambu wakalenga bulelela bua nshindamenu budi butangila bumfumu. Bu mudi Yehowa Nzambi Mufuki, udi ne bukenji bua kuikala Mukokeshi wa diulu ne buloba.

2. Mmunyi muvua Danyele mumvuije mushindu udi Yehowa ukokesha mu diulu?

2 Bushuwa, bua mukalenge kukokeshaye, bidi bikengela kuikale bantu badiye ukokesha. Ku ntuadijilu, Yehowa uvua ukokesha bifukibua biende bia mu nyuma bivuaye mufuke, tshia kumpala Muanende umuepele mulela ne pashishe misumba ya banjelu. (Kolosai 1:15-17) Kunyima kua tshikondo tshile menemene, muprofete Danyele wakamona mu tshikoso mushindu udi Yehowa ukokesha mu diulu. Wakamba ne: ‘Pangakadi ntangila, bakateka nkuasa wa bukalenge. Wa Kale wa Matuku a Bungi wakashikamapu. Banjelu binunu ne binunu bakamukuatshila mudimu, banjelu binunu dikumi misangu binunu dikumi bakimana kumpala kuende.’ (Danyele 7:9, 10) Munkatshi mua nkama ne nkama ya bidimu, Yehowa, “Wa Kale wa Matuku a Bungi” uvua ukokesha dîku dinene dia bana bende ba mu nyuma badi bamusadila mu bulongame bu ‘bakuatshi bende ba mudimu’ badi benza disua diende.​—Musambu 103:20, 21.

3. Mmunyi muakalabaja Yehowa bukokeshi buende pa bintu bionso bidi bimueneka?

3 Kunyima, Yehowa wakalabaja bukokeshi buende pakafukaye bintu binenanenayi nkongo ne nsanzu pamue ne buloba ebu. (Yobo 38:4, 7) Padi muntu utangidila pa buloba, udi umona mudi bintu bia mulu bienda mu bulongame ne bujalame bua bungi bienze anu bu se: kabiena ne muntu udi ubilombola anyi ubikokesha. Pabi mufundi wa misambu wakamba ne: ‘[Yehowa] wakela dîyi diende, biakafukibua. Wakabijadika kabidi bua kuikalabi too ne kashidi. Wakabielela mukenji udibi kabiyi bisambuka.’ (Musambu 148:5, 6) Katshia anu kuonso aku, Yehowa utu ukokesha pa kuludika, kulombola ne kukokesha luendu lua bintu bionso bidi kabiyi bimueneka ne bidi bimueneka.​—Nehemiya 9:6.

4. Mmunyi mudi Yehowa ukokesha bantu?

4 Nzambi uvua ukokesha kabidi mu mushindu mukuabu pakafukaye baledi betu ba kumpala. Pa kumbusha dipesha bantu bintu bionso bivuabu nabi dijinga bua kuikalabu ne nsombelu wa nsongo udi usankisha, Yehowa wakabambila bua kukokesha bifukibua bishadile bia pa buloba, mbuena kuamba ne: wakabitabila bua kukokesha pa muaba wende. (Genese 1:26-28; 2:8, 9) Nenku tudi tumona patoke ne: bukokeshi bua Nzambi kabuena anu bulenga ne buambuluisha bantu patupu to, kadi budi bupesha kabidi bantu badi babulamata lumu ne buneme. Pavua anu Adama ne Eva bakokela bukokeshi bua Yehowa, bavua ne bua kuikala ne ditekemena dia kushala ne muoyo kashidi mu mparadizu pa buloba.​—Genese 2:15-17.

5. Ntshinyi tshitudi mua kuamba bua mushindu udi Yehowa ukokesha?

5 Ntshinyi tshitudi mua kuamba bua bionso ebi? Bualu bua kumpala budi ne: Yehowa utu anu ukokesha bifukibua biende bionso. Buibidi budi ne: bukokeshi bua Nzambi budi buambuluisha bantu ne bubapesha buneme. Bua ndekelu budi ne: tuetu bakokele bukokeshi bua Nzambi ne babulamate, netupete masanka a kashidi. Kabiena bikemesha muvua Davidi Mukalenge wa Isalele mufike ku diamba ne: ‘Yehowa, bunene ne bukole ne butumbi ne kutamba ne bulengele butambe mbiebe; bualu bua bintu bionso bia mu diulu ne bia pa buloba mbiebe; Yehowa, bukalenge mbuebe, ne wewe udi ubandishibua ku mutu kua bionso.’​—1 Kulondolola 29:11.

Bukalenge bua Nzambi budi ne mushinga kayi?

6. Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa bukokeshi bua Nzambi ne Bukalenge buende?

6 Bu mudi Yehowa, Mukokeshi wa diulu ne buloba muikale anu uleja bukole ne ngulu yende, mmushinga kayi udi nawu Bukalenge bua Nzambi? Mukalenge utu pa tshibidilu ukokesha ku diambuluisha dia ndongoluelu kampanda udiye muteke ku mutu kua bantu badiye ukokesha. Nenku Bukalenge bua Nzambi mmushindu udi Nzambi ukokesha bifukibua biende bia mu diulu ne bia pa buloba, mmushindu udiye ukumbaja malu adi atangila bumfumu buende.

7. Bua tshinyi Yehowa wakenza nkokeshilu mupiamupia?

7 Yehowa mmukokeshe mu mishindu mishilangane mu bikondo bishilangane. Wakenza nkokeshilu mupiamupia bua kumona mua kujikija muanda mupiamupia uvua mumueneke. Muanda eu wakamueneka pavua muana wa Nzambi wa mu nyuma uvua mumutombokele, Satana, mufike ku disaka Adama ne Eva bua kutombokelabu bukokeshi bua Yehowa. Ditomboka diabu edi divua dileja muvuabu beleshe bukokeshi bua Nzambi mpata. Mmushindu kayi? Pavua Satana muambile Eva ne: ‘kabavua ne bua kufua bulelela’ pavuabu badia tshimuma tshia mutshi mukandika, uvua usua kuleja ne: Yehowa uvua muena mashimi ne kavua muntu wa kueyemena to. Pashishe Satana wakambila Eva ne: ‘Nzambi udi mumanye ne: Panuadia mamuma au, mêsu enu neabululuke, nenuikale bu Nzambi, nenumanye malu mimpe ne malu mabi.’ Satana uvua usua kuamba ne: Adama ne Eva bavua mua kuikala bimpe bitambe pavuabu bashipa mukenji wa Nzambi ne bashala badikadile. (Genese 3:1-6) Mu diamba nanku wakaleja patoke muvuaye welesha mpata ne: Nzambi kena ne bukenji bua kukokesha. Ntshinyi tshivua Yehowa mua kuenza?

8, 9. (a) Ntshinyi tshidi mukalenge yonso eu mua kuenza bua kujikija buntomboji mu bukalenge buende? (b) Ntshinyi tshiakenza Yehowa bua buntomboji buakajuka mu Edene?

8 Ntshinyi tshidi mukokeshi mua kuenza padi buntomboji bujuka mu bukalenge buende? Bantu badi bamanye miyuki ya kale badi mua kuvuluka bikondo bivua malu a nunku menzeke. Pamutu pa kulengulula bualu abu, pa tshibidilu mukalenge (nansha yeye muikale muntu muimpe), neikale mua kupisha bantomboji abu bua mudibu bakeba kutonkola bukalenge buende. Pashishe udi mua kupesha muntu mukuabu bukokeshi bua kutekesha bantomboji abu ne kupingaja ditalala. Bia muomumue, Yehowa wakaleja ne: uvua ne malu onso mu bianza pakalumbuluishaye bantomboji abu kayi ujingakana. Wakamba ne: Adama ne Eva kabavua bakanyine dipa dia muoyo wa tshiendelele, ne wakabipata mu budimi bua Edene.​—Genese 3:16-19, 22-24.

9 Pakalumbuluishaye Satana, Yehowa wakaleja mushindu mupiamupia wa nkokeshilu wende uvuaye ne bua kuenza nende mudimu bua kupingaja ditalala ne bulongame mu bukalenge buende buonso. Nzambi wakambila Satana ne: “Nenteke lukuna pankatshi pebe ne mukaji, pankatshi pa ndelanganyi yebe ne ndelanganyi yende. Yeye neaboze mutu webe, ne wewe kabidi neumusume ku tshikankanya.” (Genese 3:15, MMM) Nenku Yehowa wakasokolola ne: disua diende divua dia kupesha “ndelanganyi” bukokeshi bua kuboza Satana ne makole ende ne bua kujadika mudi nkokeshilu wa Yehowa muakane.​—Musambu 2:7-9; 110:1, 2.

10. (a) Nnganyi wakalua kumueneka ne: yeye ke “ndelanganyi”? (b) Ntshinyi tshiakamba Paulo bua dikumbana dia mêyi a buprofete bua kumpala?

10 “Ndelanganyi” uvuabu bambe au uvua Yezu Kristo, kusangisha ne kasumbu kasunguluke ka bantu bakokesha nende. Bonso pamue badi benza Bukalenge bua Nzambi bulombola kudi Masiya. (Danyele 7:13, 14, 27; Matayo 19:28; Luka 12:32; 22:28-30) Kadi Nzambi kavua mumanyishe malu onso aa musangu umue to. Bushuwa, dikumbana dia mêyi a kumpala a buprofete diakashala ‘bualu busokoka [buvua] bupuwishibue ku bikondo bia tshiendelele.’ (Lomo 16:25) Munkatshi mua bidimu nkama mivule, bantu ba ditabuja bavua bindile tshikondo tshivua “bualu busokoka” ebu ne bua kusokolodibua, ne mêyi a buprofete bua kumpala akabingisha bukokeshi bua Yehowa.​—Lomo 8:19-21.

“Bualu busokoka” bubulula ku kakese ku kakese

11. Ntshinyi tshivua Yehowa mumanyishe Abalahama?

11 Pavua bidimu bienda bipita, Yehowa wakabulula ku kakese ku kakese ‘malu a bukalenge bua Nzambi avua masokoka.’ (Mâko 4:11) Munkatshi mua bantu bavuaye mubuluile malu au muvua Abalahama, uvuabu babikila ne: “Mulunda wa Nzambi.” (Yakobo 2:23) Yehowa wakalaya Abalahama ne: uvua ne bua kumuvuija “tshisamba tshinene.” Pashishe, Nzambi wakamanyisha Abalahama ne: ‘Bakalenge nebaledibue munda muebe,’ kabidi ne: ‘bisamba bionso bia pa buloba [nebidibeneshe] bualu bua tunkanunuina tuebe.’​—Genese 12:2, 3; 17:6; 22:17, 18.

12. Mmunyi muakadileja patoke ndelanganyi ya Satana kunyima kua Mvula wa kabutu?

12 Mu tshikondo tshia Abalahama, kukavua bantu bavua bateta kulombola ne kukokesha bakuabu. Tshilejilu, Bible udi wamba bua Nimeloda munkana wa Noa ne: ‘Wakabanga kuikala muntu mukole. Wakadi tshilembi tshikole ku mêsu kua Yehowa.’ (Genese 10:8, 9) Bushuwa, Nimeloda ne bantu bakuabu bavua baditeke bakalenge bavua ku bulombodi bua Satana. Bobu ne bantu bavua babatua mu nyima bakalua tshitupa tshia ndelanganyi ya Satana.​—1 Yone 5:19.

13. Ntshinyi tshiakamanyisha Yehowa mukana mua Yakoba?

13 Nansha muakadienzeja Satana bua kupatula bakalenge pa buloba, disua dia Yehowa nditungunuke anu ne kuya kumpala. Yehowa wakamanyisha mukana mua Yakoba munkana wa Abalahama ne: ‘Dikombo dia bukalenge kadiena diumuka kudi Yuda, tshibangu tshia bukokeshi katshiena tshiumuka pankatshi pa makasa ende too ne palua Shilo, ne bantu bonso nebamukukuile.’ (Genese 49:10) Dîna edi “Shilo” didi diumvuija ne: “Yeye udi muena [dikombo dia bukalenge].” Nenku, mêyi a buprofete aa akaleja ne: kuvua ne bua kulua muntu uvua ne bukenji bua kuangata “dikombo” anyi bukokeshi, ne “tshibangu tshia bukokeshi” anyi bumfumu ku mutu kua “bantu bonso.” Muntu eu uvua nganyi?

‘Too ne palua Shilo’

14. Ntshipungidi kayi tshivua Yehowa mudie ne Davidi?

14 Muntu wa kumpala uvua Yehowa musungule mu ndelanganyi ya Yuda bua kuikalaye mukalenge ku mutu kua bantu bende uvua Davidi mulami wa mikoko, muana wa Yishai. * (1 Samuele 16:1-13) Nansha muvua Davidi muenze mibi ne bilema, wakalengelela Yehowa bualu uvua mulamate bukokeshi bua Yehowa. Bua Yehowa kutokesha mêyi a buprofete avuaye mambe mu Edene, wakenza tshipungidi ne Davidi wamba ne: ‘Nensungule muana webe udi ulopoka munda muebe, nenjadike bukalenge buende.’ Mêyi au kaavua atangila anu Solomo muana wa Davidi uvua ne bua kupingana pa muaba wende to, bualu mêyi a tshipungidi etshi avua amba ne: ‘Nenjadike nkuasa wa bukalenge buende tshiendelele.’ Tshipungidi tshia Davidi atshi tshiakaleja patoke ne: “muana” uvuabu balaye bua kuangata Bukalenge uvua ne bua kuluila mu dîku dia Davidi.​—2 Samuele 7:12, 13.

15. Bua tshinyi bavua bangata bukalenge bua Yuda bu tshilejilu tshia Bukalenge bua Nzambi?

15 Davidi ke wakatuadija mulongo wa bakalenge bavua bedibue manyi a tshijila kudi muakuidi munene. Ke bualu kayi bavua mua kubikila bakalenge aba ne: bela manyi anyi bamasiya. (1 Samuele 16:13; 2 Samuele 2:4; 5:3; 1 Bakelenge 1:39) Bavua bamba muvuabu basombe pa nkuasa wa bumfumu wa Yehowa ne bavua bakokesha pa muaba wa Yehowa mu Yelushalema. (2 Kulondolola 9:8) Mu ngumvuilu au ke muvua bukalenge bua Yuda buleja Bukalenge bua Nzambi budi buikale mushindu udi Yehowa ukokesha.

16. Mmalu kayi akamueneka mu matuku a bakalenge ba Yuda?

16 Pavua mukalenge ne bantu bakokela bukokeshi bua Yehowa, yeye uvua ubakuba ne ubabenesha. Bukalenge bua Solomo buvua tshikondo tshia ditalala ne bubanji kabiyi kuelekeja, ne buvua buleja mu tshiprofete Bukalenge bua Nzambi dîba dikalabu bumane kumusha malu mabi onso a Satana ne bubingishe nkokeshilu wa Yehowa. (1 Bakelenge 4:20, 25) Diakabi, bakalenge bavule ba mu mulongo wa Davidi bakabenga kutumikila malu avua Yehowa ubalomba, ne bantu bakapona mu ditendelela dia mpingu ne mu tshiendenda tshia masandi. Ndekelu wa bionso, Yehowa wakalekela bena Babulona babutula bukalenge ebu mu 607. Satana wakamueneka bu uvua munyange lumu lua nkokeshilu wa Yehowa.

17. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yehowa utshivua ne malu mu bianza nansha muakatonkoka bukalenge bua Davidi?

17 Ditonkola dia Bukalenge bua Davidi (ne ditonkola dikavua dienzeke dia bukalenge bua Isalele bua ku nord) kabivua bileja muvua Yehowa mupangile bua kukokesha bimpe to, kadi bivua bileja ntatu idi ifumina ku malu adi Satana wenzeja ne ku budikadidi budi muntu mudikebele kumpala kua Nzambi. (Nsumuinu 16:25; Yelemiya 10:23) Bua Yehowa kuleja ne: utshivua ukokesha, wakamanyisha mukana mua muprofete Yehezekele ne: ‘Umusha tshitambala, utule tshifulu tshiebe tshia bumfumu. Nembutule, nembutule, nembutule kabutu; kabuena buikalaku kabidi too ne palua udi muakanangane nabu, ne nemmupebu.’ (Yehezekele 21:26, 27) Mêyi au adi aleja ne: “ndelanganyi” anyi “muana” uvuabu balaye, “[uvua] muakanangane nabu” utshivua ne bua kulua.

18. Mbualu kayi buvua muanjelu Gabaliele mumanyishe Mariya?

18 Tuyayi mu tshidimu bu 2 kumpala kua diledibua dia Yezu. Bakatuma muanjelu Gabaliele bua kuya kudi Mariya, nsongakaji utshivua kamama wa mu Nazaleta, tshimenga tshia mu Galela ku nord kua Palestine. Muanjelu wakamuambila ne: ‘Mona, wewe newimite difu, neulele muana mulume, neumuinyike ne: Yezu; yeye neikale munene, nebamuinyike dîna ne: Muana wa Udi Mutambe Bunene wa mu diulu; Mukalenge Nzambi neamupe nkuasa wa butumbi wa tatu wende Davidi; neikale mukalenge wa nzubu wa Yakoba tshiendelele; bukalenge buende kabuena ne tshishikidilu.’​—Luka 1:31-33.

19. Ntshikondo tshia mianda milenga kayi tshivua tshisemene pabuipi?

19 Ndekelu wa bionso tshikondo tshia kubulula “bualu busokoka” tshivua tshisemene pabuipi. Muntu wa kumpala wa mu “ndelanganyi” uvuabu balaye ukavua pa kumueneka. (Galatia 4:4; 1 Timote 3:16) Bavua ne bua kumusuma ku tshikankanyi kudi Satana. Kadi “ndelanganyi” au pende neaboze Satana ku mutu, umubutula yeye ne bena diende bonso. Uvua kabidi ne bua kuyisha ne: Bukalenge bua Nzambi nebulengeje malu onso avua Satana munyange ne nebubingishe bukokeshi bua Yehowa. (Ebelu 2:14; 1 Yone 3:8) Mmunyi muvua Yezu mua kukumbaja bualu ebu? Ntshilejilu kayi tshiakashiyaye bua tuetu kulonda? Netupete mandamuna mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 14 Shaula, muntu wa kumpala uvua Yehowa musungule bua kulombola Isalele uvua wa mu tshisamba tshia Benyamina.​—1 Samuele 9:15, 16; 10:1.

Udi mua kumvuija anyi?

• Bua tshinyi Yehowa udi ne bukenji bua kuikala Mukokeshi wa diulu ne buloba?

• Bua tshinyi Yehowa wakapangadija bua kuenza Bukalenge?

• Mmunyi muvua Yehowa mubulule “bualu busokoka” ku kakese ku kakese?

• Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yehowa uvua ne malu mu bianza nansha muakatonkoka Bukalenge bua Davidi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Mbualu kayi buakamanyisha Yehowa ku butuangaji bua Abalahama?

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Bua tshinyi ditonkoka dia bukalenge bua Davidi kadiena dijadika mudi Yehowa mupangile bua kukokesha bimpe?