Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Imanayi, numone lupandu lua Yehowa’

‘Imanayi, numone lupandu lua Yehowa’

‘Imanayi, numone lupandu lua Yehowa’

‘Yehowa udi nanyi, tshiena ntshina nansha. Muntu udi mua kungenzela tshinyi?’​—MUSAMBU 118:6.

1. Mmalu kayi adi enza buôwa adi matuindile kumpala eku?

MU MATUKU etu aa, bantu bakadi pa kumona malu a dikema atubu kabayi banji kumona to. Yezu wakambila bayidi bende bua matuku etu aa ne: ‘Tshikondo atshi dikenga dinene nedilue; ku tshibangidilu tshia buloba too ne katataka kakuakadi dikenga bu adi nunku, kadiena dilua kabidi tshiendelele. Bu matuku au kaayi makepeshibue kudi Nzambi, nansha muntu wakadi kupanduka; kadi Yeye neakepeshe matuku au bualu bua badibu basungula kudi Nzambi.’​—Matayo 24:21, 22.

2. Ntshinyi tshidi tshipangisha dikenga dinene bua kutuadijadi?

2 Patudi tuakula apa, banjelu mbakuate dikenga dinene edi bua kadilu nansha mutudi tuetu bantu katuyi tubamona to. Mupostolo Yone wakapeta diakalenga dia kumanya tshidibu banji kukuatshila dikenga edi ku diambuluisha dia malu akamulejabu kudi Yezu. Mupostolo eu ukavua mukulakaje wakumvuija ne: ‘Ngakatangila banjelu banayi bimane ku matengu anayi a buloba, bakuate mpepele inayi ya buloba. Ngakatangila muanjelu mukuabu ubanda mulu, ufuma kudi kubanda dîba, muikale ne tshimanyishilu tshia Nzambi udi ne muoyo; ne wakela dîyi dikole kudi banjelu banayi ne: Kanunyangi buloba, nansha mâyi manene, nansha mitshi, too ne patuamana kuteka tshimanyishilu pa mpala pa bapika ba Nzambi wetu.’​—Buakabuluibua 7:1-3.

3. Dikenga dinene nedituadije ne bualu kayi?

3 Ditua dia tshimanyinu pa mpala ya ‘bapika ba Nzambi wetu’ dia ndekelu dikadi pa kujika. Banjelu banayi bakadi pa kulekelela mpepele eyi idi ibutula. Mbualu kayi bua kumpala buenzeka payilekelabu? Muanjelu mukuabu wakandamuna lukonko elu ne: ‘Babulona musoko munene newedibue panshi ne dipona dinene, ne kawena usanganyibua kabidi tshiendelele.’ (Buakabuluibua 18:21) Banjelu nebatue tshianga mu diulu pabutulabu nsangilu wa bitendelelu bionso bia dishima.​—Buakabuluibua 19:1, 2.

4. Mmalu kayi enzeka kabidi kumpala eku?

4 Bisamba bionso bia pa buloba nebidisange bua kuluisha bantu ba Yehowa. Bisamba ebi nebibutule bena Kristo ba lulamatu aba anyi? Bidi mua kumueneka bu bidi mua kuenza nanku. Kadi monayi! Biluilu bia mu diulu bidi Yezu Kristo ulombola nebienze bua bisamba ebi bibutudibue. (Buakabuluibua 19:19-21) Ndekelu wa bionso, nebakuate Diabolo ne banjelu bende ne nebabele mu tshina tshia midîma muikalabu kabayi mua kuenza bualu nansha bumue. Nebenzamu bidimu tshinunu ne kabakuikala ne mushindu wa kudinga bantu to. Eyowa, tshisumbu tshinene tshia bantu bapanduka netshisombe ku matshi talalaa.​—Buakabuluibua 7:9, 10, 14; 20:1-3.

5. Ndisanka kayi didi dindile bantu badi balamate Yehowa?

5 Tukadi pa kumona malu a kukema aa. Malu onso aa neambuluishe bua kuleja mudi Yehowa mukumbane bua kuikala mukokeshi wa diulu ne buloba. Elabi meji ne: Tuetu bashale balamate anu Yehowa ne bumfumu buende, netuikale petu ne diakalenga dia kuvuija dîna diende dia tshijila ne kuambuluisha bua disua diende dikumbane. Nedikale disanka kadiyi kuamba.

6. Bua kudilongolola ku malu manene adi alua, netukonkonone tshinyi?

6 Tudiku badilongolole bua malu manene aa anyi? Tudiku batuishibue ne: Yehowa udi ne bukole bua kutusungila anyi? Tudiku bajadike ne: neatuambuluishe mu tshikondo tshiakanyine ne mu mushindu muimpe anyi? Patudi tudiela nkonko eyi ne tudiandamunayi, tuvuluke mêyi avua mupostolo Paulo muambile bena Kristo nende ba mu Lomo aa: ‘Malu onso akafundabu diambedi akafundibua bua kutuyisha, bua tuetu tuikale ne ditekemena bua ditantamana dietu ne bua busambi bua mu Mukanda wa Nzambi.’ (Lomo 15:4) Ku malu adibu bafunde bua kutulongesha, kutusamba ne kutupesha ditekemena, kudi muyuki wa malu avua menzeke pavua Yehowa mupatule bena Isalele mu bupika bua bena Ejipitu bavua babakengesha. Tuetu bakonkonone malu avua Yehowa muenze bua kusungila bena Isalele nebitukankamije bikole patudi bindile dikenga dinene dikadi pa kulua.

Yehowa udi usungila bantu bende

7. Mbualu kayi bukole budi buenzeka mu Ejipitu mu 1513 kumpala kua Yezu?

7 Tudi mu tshidimu tshia 1513 kumpala kua Yezu. Yehowa ukadi mutumine bena Ejipitu bipupu tshitema. Panyima pa tshia tshitema, Palô udi wipata Mose kumpala kuende wamba ne: “Umuka kundi, udimuke biebe, kuntangidi kabidi; mu dituku diudi utangila mpala wanyi wewe neufue.” Mose udi umuandamuna ne: “Wewe wakuamba bimpe, tshiena ntangila mpala webe kabidi.”​—Ekesode 10:28, 29.

8. Mmalu kayi adibu balomba bena Isalele bua kuenza, ne ntshinyi tshidi tshienzeka pashishe?

8 Mpindieu Yehowa udi wambila Mose ne: udi ne bua kutumina Palô ne bena Ejipitu bonso tshipupu tshia ndekelu tshibi tshitambe. Mu dia 14 wa ngondo wa Abiba (anyi Nisana), muanabute wa muena Ejipitu yonso ne wa nyama yonso udi ne bua kufua. Kadi ba mu nzubu wa muena Isalele yonso nebapanduke bobu balonde bimpe malu adi Nzambi ubambila ku butuangaji bua Mose. Badi ne bua kuangata ndambu wa mashi a mukoko, kualaba ku mabaya abidi a ku tshiibi ne ku mukamba wa pa mutu patshi ne kushala mu nzubu yabu. Ntshinyi tshidi tshienzeka butuku abu? Mose nkayende udi utuambila ne: ‘Mundankulu, Yehowa wakashipa banabute bonso ba mu buloba bua Ejipitu.’ Palô kêna ujingakana to, udi ujuka anu butuku abu, ubikila Mose ne Alona ubambila ne: ‘Bikayi, yayi bienu munkatshi mua bantu banyi, yayi bienu nutendelele Yehowa bu munuakamba.’ Diakamue bena Isalele batue ku miliyo isatu badi bamata mu njila pamue ne “tshisumbu tshinene” tshia bantu bavua kabayi bena Isalele.​—Ekesode 12:1-7, 29, 31, 37, 38.

9. Padi bena Isalele bapatuka mu Ejipitu, Nzambi udi ubalombola mu njila kayi? Bua tshinyi?

9 Njila wa tshikoso udi bena Isalele mua kuyila ngua kumpenga kua Mbuu wa Mediterane ne udi upitshila mu buloba bua bena Peleshete. Kadi tshitupa etshi ntshia baluishi babu. Nunku pamuapa bua kulama bantu bende bua kabayi kuluangana mvita, Yehowa udi ubalombola mu njila wa tshipela bua kufika ku Mbuu Mukunze. Nansha muvuabu bantu binunu ne binunu, bavua benda mu bulongame. Bible udi wamba ne: “Bena Isalele bavua bumbuke mu ditunga dia Ejipitu, badilongolole bu bantu badi baya ku mvita.”​—Ekesode 13:17, 18, MMM.

‘Monayi lupandu lua Yehowa’

10. Bua tshinyi Nzambi udi wambila bena Isalele bua kutudila kumpala kua Pi-hahilota?

10 Pashishe, malu adi ashintuluka mu mushindu wa dikema. Yehowa udi wambila Mose ne: ‘Wambile bena Isalele ne: Nupingane, shikamayi kumpala kua Pi-hahilota, pankatshi pa Migedola ne mâyi manene, kumpala kua Bâla-sefona.’ Bena Isalele badi batumikila dîyi edi ne badi badimona kabayi ne kua kuyila bualu badi pankatshi pa mikuna ne Mbuu Mukunze. Bidi bimueneka bu ne: kakuena njila wa kuyila to. Kadi Yehowa mmumanye tshidiye wenza. Udi wambila Mose ne: ‘Meme nenkoleshe mutshima wa Palô, yeye neabalonde; nempete butumbi kudi Palô ne kudi bisumbu biende bionso; bena Ejipitu nebamanye ne: Meme ndi Yehowa.’​—Ekesode 14:1-4.

11. (a) Ntshinyi tshidi Palô wenza? Kadi ntshinyi tshidi bena Isalele benza padibu bamumona? (b) Mmunyi mudi Mose wandamuna bena Isalele padibu badilakana?

11 Palô udi ushala wela meji ne: mmuenze tshilema padiye mulekele bena Isalele baye, ke kuangataye makalu a mvita 600 ne kubalondakaja. Pakamona bena Isalele biluilu bia bena Ejipitu, bakumvua buôwa bua dikema, kuambilabu Mose ne: ‘Bualu bua kakuakadi nkita mu Ejipitu, wewe wakulua netu bua tuetu kufuila mu tshipela anyi?’ Bu mudi Mose mujadike ne: Yehowa neabasungile, udi ubandamuna ne: ‘Kanutshinyi, imanayi, numone lupandu lua Yehowa lualuaye kunupa lelu. Yehowa neanuluile mvita yenu, nenuikale polaa.’​—Ekesode 14:5-14.

12. Mmunyi mudi Yehowa usungila bantu bende?

12 Anu bu mudi Mose muambe ne: Yehowa nealuile bena Isalele, banjelu badi bangata malu mu bianza. Muanjelu wa Yehowa udi umusha ditutu divua dilombola bena Isalele mu tshishima ne uditeka pankatshi pabu ne bena Ejipitu. Didi dikenkesha luseke ludi bena Isalele kadi dienzeja midîma mikole luseke lua bena Ejipitu. (Ekesode 13:21, 22; 14:19, 20) Mpindieu Mose udi utumikila tshidi Nzambi umuambila ne olola tshianza pa Mbuu. Bible udi utungunuka wamba ne: ‘Yehowa wakatuma lupepele lukole lua ku esete, wakapingaja mâyi butuku abu buonso. Bena Isalele bakaya mu bunene bua mâyi pa buloba buume buakamueneka kuakadi mâyi, mâyi akadi bu tshimanu kudibu ku tshianza tshia balume ne ku tshianza tshia bakaji.’ Bena Ejipitu badi batungunuka ne kulonda bena Isalele, kadi Yehowa udi ne bantu bende. Udi ubueja kayumbayumba mu bena Ejipitu ne pashishe wambila Mose ne: ‘Olola tshianza tshiebe pa mâyi, mâyi apingane kabidi pa mutu pa bena Ejipitu ne pa makalu abu ne pa masalayi abu adi enda pa tubalu.’ Nunku, tshiluilu tshia Palô tshionso tshidi tshibutuka butubutu.​—Ekesode 14:21-28; Musambu 136:15.

Tshitudi tulongela ku lupandu lua bena Isalele

13. Ntshinyi tshiakenza bana ba Isalele bua muvuabu babasungile?

13 Ntshinyi tshiakumvua bena Isalele bua muvuabu babasungile mu tshishima? Mose ne bana ba Isalele bonso bakatumbisha Yehowa mu musambu bamba ne: ‘Nengimbile Yehowa musambu, bualu bua yeye wakatamba bukole ne butumbi buende. Yehowa neakokeshe bantu tshiendelele.’ (Ekesode 15:1, 18) Eyowa, bualu bua kumpala buakenzabu buvua bua kutumbisha Nzambi. Dituku adi, Yehowa wakaleja mudiye mfumu wa diulu ne buloba.

14. (a) Malu avua Yehowa muenzele bena Isalele adi atulongesha tshinyi? (b) Mvese kayi udibu basungule bua tshidimu tshia 2008?

14 Malu a kukema aa adi atulongesha, atukolesha ne atupesha ditekemena. Bushuwa, tudi tumona ne: Yehowa mmumanye mua kupita ne lutatu luonso ludi lujuka kumpala kua bantu bende. Udi ne bukole bua kujikija dikenga dionso didi mua kubakuata. Pakatuma Yehowa lupepele lua ku esete, Mbuu Mukunze kakapangisha bena Isalele bua kupita nansha. Pashishe wakenza bua anu yeye Mbuu Mukunze au kuluaye lukita lua Palô ne biluilu biende. Patudi tumona bionso ebi, tudi tuambulula petu mêyi a muimbi wa Misambu wakamba ne: ‘Yehowa udi nanyi, tshiena ntshina nansha. Muntu udi mua kungezela tshinyi?’ (Musambu 118:6) Mêyi avua Paulo mufunde mu Lomo 8:31 adi pawu atukolesha ku muoyo. Wakamba ne: ‘Bikala Nzambi netu, nganyi udi mumanye mua kutupumbisha?’ Mêyi aa mafundisha ku nyuma muimpe adi atupesha bukole. Adi umbusha buôwa buetu buonso ne dielakana ne atuuja ne ditekemena. Nunku, mvese wetu wa tshidimu tshia 2008 mmuakanyine, bualu udi wamba ne: ‘Imanayi, numone lupandu lua Yehowa.’​—Ekesode 14:13.

15. Mmunyi muvua ditumikila ne mushinga bua lupandu lua bena Isalele, ne munyi mudidi kabidi ne mushinga lelu?

15 Ntshinyi tshikuabu tshitudi mua kulongela ku dipatuka dia bena Isalele mu Ejipitu? Dilongesha didi ne: Tudi ne bua kutumikila Yehowa mu malu onso adiye utulomba. Bena Isalele bavua benze bionso bivua Yehowa mubambile bua kuenza bua Kupita kua Yehowa. Bakashala mu nzubu yabu mu butuku bua dia 14 Nisana anu bu muvuabu babambile. Ndekelu wa bionso pakapatukabu mu Ejipitu, bakaya “badilongolole bu bantu badi baya ku mvita.” (Ekesode 13:18, MMM) Lelu eu, mbimpe tuetu kulonda buludiki butudi tupetela kudi ‘mupika wa lulamatu ne wa budimu.’ (Matayo 24:45, NW) ‘Patuakeba kusesuka ku tshianza tshia balume anyi ku tshianza tshia bakaji,’ tudi ne bua kuteleja bimpe dîyi dia Nzambi padiye wamba kunyima kuetu ne: ‘Njila nyeye ewu, endelamu.’ (Yeshaya 30:21) Bu mutudi basemene bikole pabuipi ne dikenga dinene, badi mua kutuambila amue malu masunguluke atudi ne bua kuenza. Bua tuetu kupanduka mu matuku aa makole, tudi ne bua kuenda pamue ne basadidi bakuabu ba lulamatu ba Yehowa.

16. Mushindu uvua Yehowa muenze malu bua kupikula bena Isalele udi utulongesha tshinyi?

16 Tuvuluke kabidi ne: Yehowa wakalombola bena Isalele mu njila wakayabu kudimona pankatshi pa mikuna ne Mbuu Mukunze. Bushuwa biakamueneka bu ne: kavua njila muimpe to. Kadi Yehowa uvua ne malu mu bianza ne malu onso akenzeka bua butumbi buende ne lupandu lua bantu bende. Lelu eu bidi mua kuenzeka ne: katuena bumvue bua tshinyi mbangate dipangadika kampanda mu bulongolodi bua Yehowa, kadi tueyemenayi anu Yehowa ne mupika udiye ukuata nende mudimu bua kutuambila malu. Imue misangu bidi mua kumueneka bu ne: baluishi betu batupitshi bukole. Bu mudiku malu makuabu atudi katuyi mua kumona, tudi mua kuikala katuyi bamanye bionso bidi bienzeka to. Tshidibi, Yehowa udi ne bukole bua kushintulula malu anu bu muvuaye muenze kale bua bana ba Isalele.​—Nsumuinu 3:5.

Eyemena Yehowa

17. Bua tshinyi tudi ne bua kueyemena bulombodi bua Nzambi ne muoyo mujima?

17 Udiku mua kuela meji bua tshivua bena Isalele bumvue pavuabu bavuluka ditutu divua dibalombola mu munya ne butuku dibakenkeshila njila anyi? Bualu ebu buvua buleja ne: ‘muanjelu wa Nzambi’ uvua ubalombola mu luendu luabu. (Ekesode 13:21, 22; 14:19) Tumanyayi ne: lelu eu Yehowa udi ne bantu bende bua kubalombola, kubalama ne kubasungila. Tuikalayi tuvuluke mulayi eu: ‘Yehowa kêna ulekela bansantu bende. Bantu bakane nebalamibue tshiendelele.’ (Musambu 37:28) Katupu muoyo ne: banjelu ba bukole badi bambuluisha basadidi ba Yehowa lelu eu nansha. Ku diambuluisha diabu tudi mua ‘kuimana ne kumona lupandu lua Yehowa.’​—Ekesode 14:13.

18. Bua tshinyi tudi ne bua ‘kuluata bintu bionso bia mvita bia Nzambi’?

18 Ntshinyi tshiatuambuluisha tuetu bonso bua ‘kuimana’ bashindame mu njila wa bulelela? Tudi ne bua kuluata bia mvita bia Nzambi bidi Paulo utela mu mukanda wakafundilaye bena Efeso. Mupostolo udi utuambilamu bua ‘kuluata bintu bionso bia mvita bia Nzambi.’ Tudiku baluate bia mvita bionso bia Nzambi anyi? Nebikale bimpe bua yonso wa kutudi kudikonkonona ku diambuluisha dia kalandriye ketu ka tshidimu tshidi tshilonda bua kumona ni mmuluate bia mvita bionso ne kabidi tshintu tshionso tshidi pa muaba watshi. Muluishi wetu Satana Diabolo mmumanye matekete etu ne udi ukeba kutukuata katuyi bamanye anyi kubuelela pa butekete buetu kampanda. Tudi ‘tuluangana’ ne makole a nyuma mibi. Kadi ku diambuluisha dia bukole bua Yehowa netutshimune.​—Efeso 6:11-18; Nsumuinu 27:11.

19. Tuetu bananukile netupete diakalenga dia kuenza tshinyi?

19 Yezu wakambila bayidi bende ne: “Nenudiangatshile mioyo yenu bualu bua dinanukila dienu.” (Luka 21:19) Tuikalayi petu munkatshi mua bantu badi bananukila ntatu yonso idibu bapeta bua tupete diakalenga dia ‘kuimana ne kumona lupandu lua Yehowa’ bua bulenga buende budi kabuyi butuakanyine.

Newandamune munyi?

• Mmalu kayi a kukema ikale ne bua kuenzeka mu katupa kakese emu?

• Mmunyi muvua Yehowa muleje mudiye ne bukole bua kusungila bantu mu 1513 kumpala kua Yezu?

• Ntshinyi tshiudi mudisuike bua kuenza mu matuku adi kumpala?

[Nkonko ya dilonga]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 20]

Mvese wa tshidimu tshia 2008 udi wamba ne: ‘Imanayi, numone lupandu lua Yehowa.’​—Ekesode 14:13.

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

‘Malu onso akafundabu diambedi akafundibua bua kutuyisha’

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Tshitunu tshia Palô tshiakakebela bena Ejipitu kabutu

[Tshimfuanyi mu dibeji 19]

Bena Isalele bakapanduka bualu bakatumikila bionso bivua Yehowa mubambile