Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu manene a mu mukanda wa Matayo

Malu manene a mu mukanda wa Matayo

Dîyi dia Yehowa didi ne muoyo

Malu manene a mu mukanda wa Matayo

MUNTU wa nzanzanza wakafunda malu a mu nsombelu wa Yezu ne mudimu wende uvua Matayo. Matayo uvua kumpala mulambuishi wa bitadi, kadi wakalua mulunda wa pa muoyo wa Yezu Kristo. Wakafunda mukanda wende eu mu tshiena Ebelu, kuluabu kuukudimuna pashishe mu tshiena Greke. Mukanda eu wakajika pabuipi ne tshidimu tshia 41 ne mmuenze anu bu tshilamba pankatshi pa Mifundu ya tshiena Ebelu ne ya tshiena Greke.

Bidi bimueneka ne: mukanda eu uvua mufundila diambedi bena Yuda ne udi uleja mudi Yezu muikale Masiya uvuabu balaye, Muana wa Nzambi. Tuetu babale mukanda eu ne ntema, ditabuja dietu dia Nzambi, dia Muanende ne dia malu adiye mulaye nedikole.​—Eb. 4:12.

‘BUKALENGE BUA MU DIULU BUDI PABUIPI’

(Mat. 1:1–20:34)

Matayo mmutambe kuimanyina pa tshiena-bualu tshia Bukalenge ne malongesha a Yezu nansha mudi kuenza nunku kumupangishe mua kufunda malu muvuawu malondangane. Tshilejilu, Muyuki wa pa mukuna udi ku mbangilu kua mukanda wende, pabi Yezu wakawenza pabuipi ne tshidimu tshijima ne tshitupa panyima pa yeye mumane kutuadija mudimu wende.

Pavua Yezu wenza mudimu mu Galela, wakenza bishima, kulejaye bapostolo bende 12 mushindu wa kuyisha, kuelaye malu mabi avua Bafalese benza patoke ne kufilaye bilejilu bivua biumvuija malu a Bukalenge. Pashishe kumbukaye mu Galela bua kulua mu ‘luseke lua Yudaya ludi dishiya dia Yadene.’ (Mat. 19:1) Yezu wakambila bayidi bende mu njila ne: ‘Tudi tubanda ku Yelushalema, ne bakuidi nebafundile Muana wa muntu tshibawu tshia lufu, kadi papita matuku asatu yeye neabishibue.’​—Mat. 20:18, 19.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

3:16—Mmushindu kayi uvua ‘diulu dibululuke’ pavua Yezu mutambule? Bidi bimueneka ne: Yezu wakavuluka nsombelu uvuaye nende mu diulu.

5:21, 22—Kuleja tshiji patoke nkubi kupita kutshikanda anyi? Yezu wakamba ne: muntu udi ulamina muanabu tshiji munda udi wenza bubi bunene. Kadi kuamba muntu mêyi a kapeja bua tshiji nkubi kupita ne kudi mua kufikisha muntu ku kabadi kanene.

5:48—Tudiku mua kuikala “bakane bu mudi Tatu [wetu] wa mu diulu muakane” anyi? Eyowa, mu mushindu kampanda. Muaba eu Yezu uvua wakula bua dinanga, ne uvua wambila bantu bua kuidikija Nzambi ne kuikala ne dinanga didi kadiyi ne kaba kashale. (Mat. 5:43-47) Mushindu kayi? Bavua ne bua kunanga too ne bena lukuna babu.

7:16—“Mamuma” adi aleja tshitendelelu tshilelela ntshinyi? Ki nganu bienzedi nkayabi to, kadi malongesha onso atudi tuitaba adi kabidi munkatshi mua mamuma aa.

10:34-38—Malongesha a mu Bible ke adi atapulula bena mu dîku anyi? Tòo. Kadi matapuluka adi alua padi bena mu dîku badi kabayi bitabuja malongesha aa baluisha badi baitaba. Badi mua kukebesha matapuluka mu dîku padibu babenga malongesha a bena Kristo ne batuadija kuluisha badi bitabe bua kulua bena Kristo.​—Luka 12:51-53.

11:2-6—Bua tshinyi Yone wakebeja kabidi bua kumanya bikala Yezu ke ‘yeye ulualua,’ pende mumane kumanya ne: Yezu ke uvua Masiya bualu uvua mumvue Nzambi nkayende wamba muvuaye wanyisha Muanende? Yone uvua mua kuikala muele lukonko elu bua Yezu nkayende amujadikile bualu ebu. Kadi uvua musue kumanya kabidi ni kuvua ‘mukuabu’ uvua ne bua kulua ne bumfumu ne kukumbaja malu onso avua bena Yuda bindile. Diandamuna dia Yezu diakaleja ne: kakuvua muntu mukuabu uvua ulua panyima pende to, yeye ke uvua Masiya.

19:28—“Bisamba dikumi ne bibidi bia Isalele” bikalabu ne bua kulumbuluisha bidi bileja tshinyi? Kabiena bileja bisamba 12 bia bena Isalele ba Nzambi to. (Gal. 6:16; Buak. 7:4-8) Bapostolo bavua Yezu wambila bualu ebu bavua ne bua kulua bena Isalele ba Nzambi, kabavua ne bua kubalumbuluisha to. Yezu uvua mudie nabu tshipungidi tshia ‘bukalenge’ ne bavua ne bua kulua ‘bukalenge ne bakuidi kudi Nzambi.’ (Luka 22:28-30; Buak. 5:10) Kadi bena Isalele ba Nzambi ‘nebalumbuluishe ba pa buloba.’ (1 Kol. 6:2) Nunku, “bisamba dikumi ne bibidi bia Isalele” bikala aba baya kukokesha mu diulu ne bua kulumbuluisha bidi ne bua kuikala bantu badi kabayi mu kasumbu ka bakalenge ne bakuidi anu mudibi bileja kudi bisamba 12 bia mu dituku dia dibuikidibua dia mibi.​—Lew. nshap. 16.

Malongesha adi atutangila:

4:1-10. Muyuki eu udi utulongesha ne: Satana mmuntu wetu wa bushuwa eu, ki mbubi budi munda mua muntu to. Udi ututeta ne ‘lukuka lua mubidi, ne lukuka lua mêsu ne kudisua ku muoyo.’ Kadi tuetu tutumikila mibelu ya Bible, nebituambuluishe bua kushala balamate Nzambi.​—1 Yone 2:16.

5:1–7:29. Ikala mumanye ne: udi dijinga ne kuikala mu malanda mimpe ne Nzambi. Ikala muena ditalala. Kuikadi wela meji ku malu mabi to. Ikala ukumbaja malu audi ulaya bua kuenza. Paudi usambila, ikala uteka malu adi atangila Nzambi kumpala kua malu ebe wewe. Ikala mubanji ku mêsu kua Nzambi. Ikala ukeba Bukalenge bua Nzambi ne buakane buende kumpala. Kuikadi welela bantu meji mabi to. Ikala wenza disua dia Nzambi. Malongesha adi mu Muyuki wa pa mukuna adi ne mushinga bulelela.

9:37, 38. Tuenzayi mudimu wa kuvuija bantu bayidi ne tshisumi bua kuleja ne: tudi tusambidilamu patudi tulomba Mukalenge bua ‘atume bena mudimu mu kunowa kuende.’​—Mat. 28:19, 20.

10:32, 33. Katuikadi tutshina bua kuakula bua ditabuja dietu to.

13:51, 52. Patudi tumanya malu a Bukalenge, tudi tupeta dibanza dia kualongesha bakuabu ne kubambuluisha bua kuumvua.

14:12, 13, 23. Bikondo bitudi pa nkayetu bidi ne mushinga bua kuela meji.​—Mâko 6:46; Luka 6:12.

17:20. Tudi ne bua kuikala ne ditabuja bua kutantamena ntatu idi mienze bu mikuna ne idi mua kunyanga malanda etu ne Nzambi. Katuena ne bua kulengulula bua kukolesha ditabuja dietu dia Yehowa ne dia malu adiye mulaye.​—Mâko 11:23; Luka 17:6.

18:1-4; 20:20-28. Dipanga bupuangane ne tshitendelelu tshiabu tshia kale tshivua tshitambe kuimanyina pa mianzu biakenza bua bayidi ba Yezu bikale baditatshisha bikole bua kumanya uvua munene munkatshi muabu. Tudi ne bua kuikala tudipuekesha bua kudimukila mapanga etu ne kuikala ne lungenyi luimpe bua midimu ya pa buayi ne majitu atudi nawu mu tshisumbu.

“NEBAFILE MUANA WA MUNTU”

(Mat. 21:1–28:20)

Mu dia 9 ngondo wa Nisana wa 33, Yezu udi ubuela mu Yelushalema mubande pa “nyama wa mpunda.” (Mat. 21:5) Dituku diakalonda, udi ulua ku ntempelo ne wipata bantu bavua bendelaku mushinga. Mu dia 11 Nisana, udi ulongesha mu ntempelo, wela bafundi ne Bafalese patoke, ne pashishe upesha bayidi bende ‘tshimanyinu tshia paluaye tshiakabidi ne tshia ku nshikidilu kua tshikondo etshi.’ (Mat. 24:3) Dituku didi dilonda udi ubambila ne: ‘Nudi bamanye ne: Papita matuku abidi, Kupita kua Yehowa nekulue, nebafile Muana wa muntu bua kumushipabu ku mutshi.’​—Mat. 26:1, 2.

Tudi mu dia 14 Nisana. Panyima pa Yezu mumane kubanjija Tshivulukilu tshia lufu luende lukavua pabuipi, badi bamutungila tshitungu, bamukuata, bamulumbuluisha ne bamushipa ku mutshi. Mu dituku disatu, udi ubika ku lufu. Kumpala kua Yezu kubandaye mu diulu, udi wambila bayidi bende ne: ‘Ndayi bienu, nuvuije ba bisamba bionso bayidi.’​—Mat. 28:19.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

22:3, 4, 9—Ndîba kayi divuabu babikile bantu ku disanka dia dibaka misangu isatu? Musangu wa kumpala dibikila dia kusangisha bena mu kasumbu ka mukaji diakenzeka dîba divua Yezu ne bayidi bende batuadije kuyisha mu 29 ne diakatungunuka too ne mu 33. Dibikila dibidi diakatuadija dîba divua nyuma muimpe mutulukile bayidi mu Pentekoste wa mu 33 ne diakaya too ne mu 36. Misangu yonso ibidi eyi, bavua babikila anu bena Yuda, bantu bavua bitabuja malongesha abu ne bena Samalea. Kadi musangu muisatu bakabikila bantu mu masangu a njila, mbuena kuamba ne: bantu bavua kabayi bena Yuda ne bavua kabayi batengula; dibikila edi diakatuadija mu 36 pavua Kônelio mfumu wa basalayi muena Lomo muitabe Buena-Kristo ne didi ditungunuka too ne lelu.

23:15—Bua tshinyi muena kuitabuja wa Bafalese uvua ‘muana wa Ngena mutambe Bafalese bubi misangu ibidi’? Bantu bavua bitabuja Bafalese bavua mua kuikala kumpala bantu babi menemene. Kadi pavuabu bitabuja mikenji mikolesha ya Bafalese, bavua balua babi kupita, imue misangu balua ne muoyo mubi kupita too ne balongeshi babu babi abu. Nunku bavua balua ‘bana ba Ngena’ misangu ibidi pa kubafuanyikija ne Bafalese bena Yuda.

27:3-5—Yudasa wakanyingalala bua tshinyi? Kakuena tshidi tshileja ne: Yudasa uvua munyingalale ne muoyo wende mujima to. Pamutu pa kulomba Nzambi luse, wakaya katonda bubi buende kudi bakuidi banene ne bakulu. Bu muvua Yudasa muenze ‘bubi bua lufu,’ uvua mumvue muoyo wende umupisha ne katshivua kabidi ne ditekemena to. (1 Yone 5:16) Wakanyingalala bualu uvua mumanye ne: anu kabutu ke kavua kamuindile.

Malongesha adi atutangila:

21:28-31. Tshidi ne mushinga ku mêsu kua Yehowa nkuenza disua diende. Tshilejilu, tudi ne bua kuenza mudimu wa kuyisha Bukalenge ne wa kuvuija bantu bayidi ne tshisumi.​—Mat. 24:14; 28:19, 20.

22:37-39. Mikenji ibidi mitambe bunene idi ileja mu tshikoso tshidi Nzambi ulomba bantu badi bamutendelela.

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Udiku wenza mudimu wa kunowa ne tshisumi anyi?

[Mêyi a dianyisha]

© 2003 BiblePlaces.com

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Matayo mmutambe kuimanyina pa tshiena-bualu tshia Bukalenge