Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tuende mu njila ya Yehowa

Tuende mu njila ya Yehowa

Tuende mu njila ya Yehowa

‘Disanka didi kudi muntu yonso udi unemeka Yehowa, udi wenda mu njila yende!’​—MUS. 128:1.

1, 2. Bua tshinyi tudi bajadike ne: kudi mushindu wa kuikala ne disanka?

MUNTU yonso utu musue kuikala ne disanka. Kadi, kukeba bua kuikala ne disanka kakuena kumvuija ne: tudi nadi to.

2 Nansha nanku, kudi mushindu wa kuikala ne disanka. Musambu wa 128:1 udi wamba ne: ‘Disanka didi kudi muntu yonso udi unemeka Yehowa, udi wenda mu njila yende!’ Tudi mua kuikala ne disanka tuetu tutendelela Nzambi ne tuenda mu njila yende pa kuenza disua diende. Mmunyi mudi bualu ebu mua kutulombola mu malu atudi tuenza ne mu ngikadilu yetu?

Tuikale bantu ba kueyemena

3. Mmunyi mudi kuikala bantu ba kueyemena kupetangana ne didilambula dietu kudi Nzambi?

3 Bantu badi batshina Yehowa mbantu ba kueyemena anu bu yeye. Yehowa wakakumbaja malu onso avuaye mulaye bena Isalele wa kale. (1 Bak. 8:56) Didilambula dietu kudi Nzambi ke mulayi wa mushinga wa bungi utudi benze, ne kusambila pa tshibidilu nekutuambuluishe bua kuukumbaja. Tudi mua kusambila anu bu Davidi wakamba ne: ‘Bualu bua wewe, Nzambi, wakumvua mitshipu yanyi. Nunku nengimbe misambu ya kutumbisha nayi dina diebe tshiendelele, pandi mmana mitshipu yanyi ku dituku ne ku dituku.’ (Mus. 61:5, 8; Muam. 5:4-6) Bua tuetu kuikala balunda ba Nzambi, tudi ne bua kuikala bantu ba kueyemena.​—Mus. 15:1, 4.

4. Mmunyi muvua Yefeta ne muanende wa bakaji banemeke mutshipu uvuaye muenze kudi Yehowa?

4 Mu matuku a Balumbuluishi ba mu Isalele, Yefeta wakaditshipa ne: pavua Yehowa umuambuluisha bua kutshimuna bena Amona, uvua ne bua kufila muntu wa kumpala uvua ulua kusambakena nende pavuaye ufuma ku mvita bu ‘mulambu wa kuosha pa kapia.’ Muntu wakalua kusambakena nende uvua muanende wa bakaji, muine au mulela umuepele. Bu muvua Yefeta ne muanende eu utshivua mujike bikale ne ditabuja kudi Yehowa, bakakumbaja mutshipu wende. Nansha muvuabu bangata dibaka ne dilela bana ne mushinga wa bungi mu Isalele, muana wa bakaji wa Yefeta wakitaba bua kushala mujike ne wakapeta diakalenga dia kuenzela Yehowa mudimu wa tshijila ku ntenta wa kusambakena.​—Bal. 11:28-40.

5. Mmunyi muvua Hana muleje ne: uvua muntu wa kueyemena?

5 Hana, mukaji uvua utshina Nzambi, uvua muntu wa kueyemena. Uvua musombele ne bayende muena Lewi Elekana ne mukenende Penina mu tshitupa tshia ku mikuna tshia Efelayima. Penina uvua mulele bana ba bungi. Kadi uvua useka Hana uvua kayi mulele nangananga pavua dîku edi dijima diya ku ntenta wa kusambakena. Umue musangu uvuabu baye ku ntenta wa kusambakena, Hana wakalaya Yehowa ne: pavuaye ulela muana wa balume, uvua ne bua kumupesha Yehowa. Mutantshi eu yeye kuimita difu ne kulelaye muana wa balume wakinyikabu ne: Samuele. Pakalekesha Hana muana eu dibele, wakamufila kudi Yehowa ku Shilo ‘matuku ende onso a muoyo wende.’ (1 Sam. 1:11) Nunku wakakumbaja mutshipu wende nansha muvuaye kayi mumanye ne: uvua mua kulela bana bakuabu.​—1 Sam. 2:20, 21.

6. Mmunyi muakaleja Tukiko ne: uvua muntu wa kueyemena?

6 Tukiko wa mu bidimu lukama bia kumpala uvua muena Kristo wa kueyemena ne “muena mudimu wa lulamatu.” (Kolos. 4:7) Wakenza ngendu ne mupostolo Paulo, kumbukabu ku Grèce ne kupitshilabu mu Makedonia, kufikabu mu Asia Mukese ne pamuapa bakaya too ne ku Yelushalema. (Bien. 20:2-4) Uvua mua kuikala ‘muanetu’ wakambuluisha Tito bua kufila bintu bivuabu basangishile bena kuitabuja nabu ba mu Yudaya bavua bakenga. (2 Kol. 8:18, 19; 12:18) Pakelabu Paulo mu buloko musangu wa kumpala mu Lomo, wakatuma Tukiko uvua muntu wa kuyemena ne mikanda ya kupesha bana babu ba mu Efeso ne mu Kolosai. (Ef. 6:21, 22; Kolos. 4:8, 9) Pavua Paulo mu buloko mu Lomo musangu muibidi, wakatuma Tukiko ku Efeso. (2 Tim. 4:12) Tuetu bikale bantu ba kueyemena, netupete petu masanka mu mudimu wa Yehowa.

7, 8. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Davidi ne Yonatana bavua balunda balelela?

7 Nzambi udi utulomba bua kuikala balunda ba kueyemena. (Nsu. 17:17) Yonatana muana wa Mukalenge Shaula wakadia bulunda ne Davidi. Pakumvua Yonatana ne: Davidi uvua mushipe Goleyata, ‘mutshima wa Yonatana wakakuatakana ne mutshima wa Davidi; Yonatana wakamunanga bu mutshima wende mene.’ (1 Sam. 18:1, 3) Yonatana wakadimuija mene Davidi pavua Shaula ukeba kumushipa. Pakanyema Davidi, Yonatana wakaya kutuilangana nende ne kudiaye nende tshipungidi. Shaula uvua ukeba kushipa Yonatana bualu uvua wakuila Davidi, kadi balunda babidi aba bakapetangana kabidi ne bobu kukolesha bulunda buabu. (1 Sam. 20:24-41) Musangu wa ndekelu wakapetanganabu, Yonatana wakakolesha maboko a Davidi “mu Nzambi.”​—1 Sam. 23:16-18.

8 Yonatana wakafua mu mvita ivuabu baluangana ne bena Peleshete. (1 Sam. 31:6) Davidi wakamba mu kasala ne: ‘Mutshima wanyi udi munyingalale bualu buebe, muanetu Yonatana, wewe wakatamba kunsankisha; dinanga diebe kundi diakankemesha, diakapita dinanga dia bakaji bulengele.’ (2 Sam. 1:26) Davidi ne Yonatana bavua balunda balelela.

Tuikale misangu yonso ne ‘mitshima mipuekele’

9. Mmunyi mudi Balumbuluishi nshapita 9 uleja mushinga wa kuikala ne budipuekeshi?

9 Bua kuikala balunda ba Nzambi, tudi ne bua kuikala ne ‘mitshima mipuekele.’ (1 Pet. 3:8; Mus. 138:6) Balumbuluishi nshapita 9 udi uleja mushinga wa kuikala ne budipuekeshi. Yotama muana wa Gideona wakamba ne: ‘Kale mitshi yonso yakadisangisha bua kusungula mukalenge wa ku mutu kuayi.’ Wakatela mutshi wa olive, wa mfigi ne muonji wa tumuma tua mvinyo. Mitshi eyi ivua ileja bena Isalele bavua bakumbane bua kuikala bakalenge kadi kabayi bakeba bua kukokesha bena Isalele nabu to. Kadi mutshi wa meba (utu muimpe anu bua kulamba nawu) uvua uleja bukalenge bua Abimeleke muena diambu ne mushipianganyi uvua ukeba kukokesha bakuabu. Nansha muvuaye ‘mukalenge ku mutu kua bena Isalele bidimu bisatu,’ wakafua lufu lua tshikoso. (Bal. 9:8-15, 22, 50-54) Bualu ebu kabuenaku buleja mushinga wa kuikala ne ‘mutshima mupuekele’ anyi?

10. Dibenga dia Helode bua ‘kutumbisha Nzambi’ ndikulongeshe tshinyi?

10 Mu bidimu lukama bia kumpala, bimvundu biakajuka pankatshi pa Mukalenge wa lutambishi Helode Agipa wa mu Yudaya ne bantu ba mu Tulo ne mu Sidona, bavua bakeba bua kuikala nende mu ditalala. Dimue dituku pavua Helode wenza muyuki kumpala kua bantu aba, bakela mbila ne: ‘Ndîyi dia nzambi, ki ndia muntu.’ Helode kakabenga mêyi aa avuabu bamutumbisha nawu to, ke bualu kayi muanjelu wa Yehowa wakamukuma ne kufuaye lufu lubi ‘bualu bua yeye kakadi utumbisha Nzambi.’ (Bien. 12:20-23) Nansha tuetu bikale balongeshi bapiluke ba Dîyi dia Nzambi, mbimpe tupeshe Nzambi butumbi bua malu adiye utuanyishila bua kuenza.​—1 Kol. 4:6, 7; Yak. 4:6.

Tuikale ne dikima ne bukole

11, 12. Mmunyi mudi tshilejilu tshia Hanoka tshileja ne: Yehowa utu upesha basadidi bende dikima ne bukole?

11 Tuetu tuenda mu njila ya Yehowa ne budipuekeshi, neatupeshe dikima ne bukole. (Dut. 31:6-8, 23) Hanoka, muntu wa muanda mutekete mu ndelanganyi ya Adama, uvua wenda ne Nzambi ne dikima pa kuenza malu makane munkatshi mua bantu babi ba tshikondo tshiende. (Gen. 5:21-24) Yehowa wakapesha Hanoka bukole bua kubamanyisha mukenji wende bua mêyi ne bienzedi biabu bibi. (Bala Yuda 14, 15.) Utuku ne dikima dia kumanyisha malu alua Nzambi kuenzela bantu babi anyi?

12 Yehowa wakabutula bantu babi ba mu matuku a Noa mu mvula wa kabutu. Kadi malu akamanyisha Hanoka adi atukolesha ku muoyo, bualu misumba ya banjelu bende ba tshijila neyibutule bantu babi ba mu matuku etu aa. (Buak. 16:14-16; 19:11-16) Yehowa udi wandamuna masambila etu padiye utupesha dikima dia kumanyisha mukenji wende, nansha wowu utangila dibutula dia bantu babi anyi mabenesha apeshaye bantu mu Bukalenge buende.

13. Bua tshinyi tudi bajadike ne: Nzambi udi mua kutupesha dikima ne bukole bua kutantamena malu adi anyingalaja?

13 Tudi dijinga ne dikima ne bukole bidi Nzambi ufila bua kumona mua kutantamena malu adi anyingalaja. Pavua Esau musele bakaji babidi ba bena Hete, ‘bobu bakanyingalaja mutshima wa Isaka ne wa Lebeka’ baledi bende. Lebeka wakadilakana wamba ne: ‘Bana bakaji ba bena Hete badi batondesha muoyo wanyi; biabaka Yakoba bana bakaji ba bena Hete, bu bana bakaji badi mu buloba ebu, muoyo wanyi newikale ne mushinga kayi kundi?’ (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isaka wakatuma Yakoba bua kukeba mukaji munkatshi mua batendeledi ba Yehowa. Nansha muvua Isaka ne Lebeka kabayi mua kushintulula tshivua Esau muenze, Nzambi wakabapesha meji, dikima ne bukole bua kushalabu bamulamate. Tuetu tulomba Yehowa diambuluisha, neatuenzele petu bia muomumue.​—Mus. 118:5.

14. Mmunyi muvua muana wa bakaji mukese wa bena Isalele muleje dikima?

14 Kunyima kua bidimu bia bungi, banyengi bena Sulia bakakuata muana mukese wa bakaji wa bena Isalele mu bupika ne yeye kulua muena mudimu mu nzubu wa Nâmana mfumu wa basalayi wa bena Sulia, uvua ne nsudi. Bu muvua muana eu mumvue lumu lua bishima bivua Nzambi muenze ku tshianza tshia muprofete Elisha, wakambila mukaji wa Nâmana ne dikima dionso ne: ‘Bu mukalenge wanyi mua kuya mu Isalele, muprofete wa Yehowa udi mua kumuondopa disama diende dia nsudi.’ Nâmana wakaya mu Isalele ne bakamuondapa mu tshishima. (2 Bak. 5:1-3) Etshi ntshilejilu tshilenga tshidi nsongakaji eu mushile bansonga badi beyemena Yehowa bua kupeta dikima dia kuyisha balongeshi babu, balongi babu ne bantu bakuabu.

15. Mbualu kayi bua dikima buakenza Obadaya?

15 Dikima didi Nzambi utupesha didi dituambuluisha bua kushala ne lulamatu padibu batukengesha. Angata tshilejilu tshia Obadaya, muena mudimu wa Mukalenge Ahaba wa mu tshikondo tshia muprofete Eliya. Pakatuma Mukalenge-mukaji Izebele dîyi bua kushipabu baprofete ba Nzambi, Obadaya wakasokoka baprofete 100 “makumi atanu mu nyongolo makumi atanu mu nyongolo mukuabo.” (1 Bak. 18:13; 19:18) Udiku mua kuambuluisha ne dikima bena Kristo nebe badibu bakengesha anu bu muvua Obadaya muambuluishe baprofete ba Yehowa anyi?

16, 17. Ntshinyi tshiakenza Alistako ne Gayo pavuabu babakengesha?

16 Bobu batukengesha, tuikale bashindike ne: Yehowa udi netu. (Lomo 8:35-39) Tshilejilu, Alistako ne Gayo benzejanganyi ba mudimu ne Paulo bakadimona kumpala kua tshisumbu tshia bantu binunu bivule bavua ne tshiji mu tshinayilu tshia manaya tshia mu Efeso. Nsenda wa biamu Demetelio ke uvua mujudije tshimvundu atshi. Yeye ne bansenda nende bavua benza tuzubu tua tshijila tua tshiamu tshia argent tua nzambi-mukaji Atemise. Mudimu wabu eu uvua ubapetesha mfranga uvua mu njiwu bualu diyisha dia Paulo divua difikisha bantu ba mu tshimenga etshi ku dilekela ditendelela dia mpingu. Nenku tshisumbu etshi tshiakapulumuna Alistako ne Gayo too ne mu tshinayilu tshia manaya ne kubanga kuela mbila ne: “Atemise wa bena Efeso ke udi munene.” Alistako ne Gayo bavua bele meji ne: bakavua pa kufua, kadi mufundi wa mu musoko wakapolesha musumba wa bantu abu.​—Bien. 19:23-41.

17 Bu wewe muikale mu lutatu lua mushindu eu, uvuaku mua kuikala mukebe nsombelu uvua kayi wa lutatu anyi? Kakuena bualu budi butuleja ne: Alistako ne Gayo bakateketa mu mikolo to. Bu muvua Alistako mufumine ku Tesalonike, uvua mumanye ne: kumanyisha lumu luimpe kuvua mua kumukengeshisha. Umue musangu kale, tshimvundu tshivua tshijuke pavua Paulo uyisha mu musoko wabu. (Bien. 17:5; 20:4) Bu muvua Alistako ne Gayo benda mu njila ya Yehowa, yeye wakabapesha bukole ne dikima biakabambuluisha bua kutantamena dibakengesha.

Tutangile malu a bakuabu

18. Mmunyi muvua Pisikila ne Akula ‘batangila’ malu a bakuabu?

18 Nansha bobu batukengesha mpindieu anyi kabayi batukengesha, tudi ne bua kuditatshisha bua bena Kristo netu. Pisikila ne Akula bavua ‘batangila’ malu a bakuabu. (Bala Filipoi 2:4.) Mulume eu ne mukajende bavua mua kuikala bapeshe Paulo muaba wa kulala mu Efeso pavua Demetelio mujudije tshimvundu tshitudi batele kulu eku. Nsombelu au uvua mua kuikala musake Akula ne Pisikila bua ‘kufila nshingu yabu bua kuyikosabu’ bua Paulo. (Lomo 16:3, 4; 2 Kol. 1:8) Lelu, diditatshisha bua bana betu badibu bakengesha didi ditusaka bua ‘kuikala ne budimu bu nyoka.’ (Mat. 10:16-18) Tudi tutungunuka ne kuenza mudimu wetu ne budimu buonso, ne tudi tubenga bua kutungila bana betu pa kufila mêna abu anyi kumanyisha manga malu kudi bantu badi babakengesha.

19. Mmalu mimpe kayi avua Dôka wenzelangana?

19 Kudi mishindu ya bungi ya kutangila malu a bakuabu. Bamue bena Kristo badi dijinga ne bintu kampanda, ne tudi mua kuikala ne mushindu wa kubakumbajila majinga abu. (Ef. 4:28; Yak. 2:14-17) Mu tshisumbu tshia Yopa tshia mu bidimu lukama bia kumpala muvua mukaji mukuabu muena kalolo diende Dôka. (Bala Bienzedi 9:36-42.) Dôka “wakadi ne midimu mimpe ya bungi ne luse” ivua mua kuikala ikonga dienzela bakaji bakamba bilamba. Pakafuaye mu tshidimu tshia 36, bakaji bakamba bakanyingalala bikole. Nzambi wakasaka mupostolo Petelo bua kubisha Dôka, ne bidi bimueneka ne: mu matuku ende a muoyo avua mashale Dôka wakayisha lumu luimpe ne disanka dionso ne wakenzelangana malu mimpe. Katuenaku ne disanka dia bungi bua kuikala ne bakaji bena Kristo ba buena aba munkatshi muetu lelu anyi?

20, 21. (a) Mmunyi mudi dikankamijangana dipetangana ne ditangila malu a bakuabu? (b) Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kukankamija bakuabu?

20 Tudi tuditatshisha bua bakuabu patudi tubakankamija. (Lomo 1:11, 12) Sila muenzejanganyi wa mudimu ne Paulo uvua ukankamijangana bikole. Panyima pa bamane kukosa tshilumbu tshia ditengula bu mu tshidimu tshia 49, kasumbu kaludiki ka mu Yelushalema kakatuma bantu bua kutuadilabu bena kuitabuja ba miaba mikuabu mukanda uvuabu babafundile. Sila, Yuda, Bânaba ne Paulo bakaya nawu ku Antiokia. Pakafika Sila ne Yuda mu tshimenga etshi, ‘bakambila bantu mêyi a bungi, bakakolesha mitshima yabu.’​—Bien. 15:32.

21 Pashishe, Paulo ne Sila bakedibua mu buloko ku Filipoi kadi bakapatukamu pakenzeka tshikumina. Bavua ne bua kuikala bumvue disanka dia bungi dia kuyisha mulami wa buloko ne dia kumumona yeye ne bena mu nzubu muende balue bena kuitabuja! Kumpala kua Sila ne Paulo kumbukabu mu tshimenga atshi, bakakolesha bana babu ku muoyo. (Bien. 16:12, 40) Anu bu Paulo ne Sila, keba bua kukankamija bakuabu ne mandamuna audi ufila mu bisangilu ne miyuki iudi wenzamu ne mudimu wa buambi uudi wenza ne lukunukunu. Wewe muikale ne ‘dîyi dia kukolesha nadi mitshima ya bantu, udiambe.’​—Bien. 13:15.

Tungunuka ne kuenda mu njila ya Yehowa

22, 23. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua miyuki ya mu Bible kutuambuluishayi?

22 Tudi ne bua kuikala ne dianyisha dia bungi bua miyuki milelela idibu bafunde mu Dîyi dia Yehowa, “Nzambi wa busambi buonso.” (2 Kol. 1:3) Bua miyuki eyi kutuambuluishayi, tudi ne bua kutumikila malongesha adimu ne kulekela nyuma muimpe wa Nzambi utulombola.​—Gal. 5:22-25.

23 Dielangana meji bua miyuki eyi ya mu Bible nedituambuluishe bua kuikala ne ngikadilu idi isankisha Nzambi. Nedikoleshe malanda etu ne Yehowa, udi utupesha “meji, lungenyi ne disanka.” (Muam. 2:26) Nanku netusankishe mutshima wende. (Nsu. 27:11) Tuikalayi badisuike bua kuenza nanku pa kutungunuka ne kuenda mu njila ya Yehowa.

Newandamune munyi?

• Mmunyi muudi mua kudileja muntu wa kueyemena?

• Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne ‘mitshima mipuekele’?

• Mmunyi mudi miyuki ya mu Bible mua kutuambuluisha bua kuikala ne dikima?

• Mmu mishindu kayi mutudi mua kutangila malu a bakuabu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Yefeta muntu wa kueyemena ne muanende wa bakaji bakakumbaja mutshipu wende, nansha muvuabi bikole

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Bansonga, ndilongesha kayi dinudi bapete mu muyuki wa muana wa bakaji muena Isalele?

[Tshimfuanyi mu dibeji 11]

Mmunyi muvua Dôka ukumbaja majinga a bena Kristo nende?