Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tutungunuke ne kuenza malu mimpe

Tutungunuke ne kuenza malu mimpe

Tutungunuke ne kuenza malu mimpe

“Nubenzele bimpe.”​—LUKA 6:35.

1, 2. Bua tshinyi kabitu anu bipepele bua kuenzela bantu malu mimpe?

KABITU anu bipepele bua kuenzela bantu bakuabu bimpe to, bualu bantu batutu tunanga kabatu anu batunanga pabu to. Nansha mutudi tudienzeja bua kuambuluisha bantu patudi tubambila “lumu luimpe lua butumbi bua Nzambi” wa disanka ne lua Muanende, badi mua kutubuidia anyi kubenga kuleja dianyisha. (1 Tim. 1:11) Bakuabu mbena ‘lukuna ba mutshi wa makenga wa Kristo.’ (Filip. 3:18) Mmunyi mutudi tuetu bena Kristo ne bua kubenzela malu?

2 Yezu Kristo wakambila bayidi bende ne: ‘Suayi badi nenu lukuna, nubenzele bimpe.’ (Luka 6:35) Tukonkononayi bimpe mubelu eu. Netumone mudi malu makuabu avua Yezu muambe mua kutuambuluisha bua kuenzela bakuabu malu mimpe.

‘Suayi badi nenu lukuna’

3. (a) Umvuija mu mêyi ebe tshivua Yezu muambe mu Matayo 5:43-45. (b) Mmunyi muvua bamfumu ba bitendelelu bena Yuda bamona bena Yuda ne bavua kabayi bena Yuda?

3 Mu Muyuki muende lumu uvua Yezu muenze pa Mukuna, wakambila bantu bavua bamuteleja bua kunanga bena lukuna babu ne bua kusambila bua bavua babakengesha. (Bala Matayo 5:43-45.) Bantu bavuaye wambila mêyi aa bavua bena Yuda bavua bamanye bimpe mukenji wa Nzambi eu: ‘Kudisombuedi, kuikadi ne lukuna kudi bana ba bana benu; kadi sua mukuenu bu muudi mudisue.’ (Lew. 19:18) Bamfumu ba bitendelelu bena Yuda ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua bela meji ne: “bana ba bana benu” ne “mukuenu” bavua anu bena Yuda nkayabu. Mikenji ya Mose ivua ilomba bena Isalele bua kababuelakanyi ne bantu ba bisamba bikuabu, kadi bobu bakatuadija kumona muntu yonso uvua kayi muena Yuda bu muluishi uvuabu ne bua kukina.

4. Ntshinyi tshivua bayidi ba Yezu ne bua kuenzela bena lukuna babu?

4 Kadi Yezu yeye wakamba ne: ‘Suayi badi nenu lukuna, lombelayi badi banukengesha Nzambi.’ (Mat. 5:44) Bayidi bende bavua ne bua kunanga bantu bavua babakine. Bilondeshile mufundi wa mukanda wa Luka, Yezu wakamba ne: ‘Ndi nnuambila nuenu badi bateleja ne: Suayi badi nenu lukuna, nuenzele badi nenu tshiji malu mimpe, nusankishe badi banuela mulawu, lombelayi badi banukengesha Nzambi.’ (Luka 6:27, 28) Anu bu bantu ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua batumikila malongesha a Yezu, tuetu petu tudi ‘tuenzela badi netu tshiji malu mimpe’ patudi tubenzela bimpe. Tudi ‘tusankisha badi batuela mulawu’ patudi tubandamuna ne mêyi malenga. Nansha bantu badi batukengesha, batupenda anyi batuenzela malu mabi, tudi ‘tubalombela Nzambi.’ Masambila a nunku adi aleja ne: tudi banange bena lukuna betu bualu tudi tulomba Yehowa bua bashintuluke ne batuadije kuenza malu adi amusankisha.

5, 6. Bua tshinyi tudi ne bua kunanga bena lukuna betu?

5 Bua tshinyi tudi ne bua kunanga bena lukuna betu? Yezu wakamba ne: “Nunku nenuikale bana ba Tatu wenu udi mu diulu.” (Mat. 5:45) Tuetu batumikile mubelu eu, netulue “bana” ba Nzambi bualu tudi tumuidikija ‘yeye utu wabandishila bantu babi ne bantu bimpe dîba, yeye kabidi utu watumina bantu bakane ne bantu babi mvula.’ Anu bu mudi Luka uleja, Nzambi ‘udi wenzela badi kabayi bamusakidila ne badi babi malu mimpe.’​—Luka 6:35.

6 Yezu wakaleja muvuabi ne mushinga bua bayidi bende kutungunuka ne ‘kunanga baluishi babu’ pakambaye ne: “Panuikala nunanga amu badi banunange, ndifutu kayi dinuapeta? Nansha balambuishi ba bitadi kabatu benza pabo nanku anyi? Panuikala nuelangana muoyo amu ne bana benu, ngenzelu wenu mmupite wa bantu bakuabo ku tshinyi? Nansha bena bisamba bikuabo kabatu benza nanku awu anyi?” (Mat. 5:46, 47, MMM) Tuetu banange anu bantu badi batunange, katuena mua kutekemena “difutu” dia kudi Nzambi anyi dianyisha diende to. Nansha balambuishi ba bitadi bavuabu kabayi bangata ne mushinga, bavua banange bantu bavua babanange.​—Luka 5:30; 7:34.

7. Bua tshinyi ki mbualu bua dikema patudi tuela anu “bana betu” muoyo?

7 Pavua bena Yuda belangana muoyo bavua batela muaku “ditalala.” (Bal. 19:20; Yone 20:19) Bavua bajingila muntu uvuabu bela muoyo bua ikale ne makanda a mubidi, disanka ne diakalenga. ‘Kabavua bapite bantu bakuabu’ bu bobu bela anu bantu bavuabu bangata bu ‘bana babu’ muoyo. Anu muvua Yezu muleje, “bena bisamba bikuabo” bavua benza pabu bia muomumue.

8. Ntshinyi tshivua Yezu ulomba bantu bua kuenza pakambaye ne: ‘Nuikale bakane’?

8 Bubi buvua bayidi ba Yezu bapiane buvua bubapangisha bua kuikala bantu bakane anyi bapuangane. (Lomo 5:12) Pabi Yezu wakajikija tshitupa tshia muyuki wende eu wamba ne: “Nunku nuenu nenuikale bakane bu mudi Tatu wenu wa mu diulu muakane.” (Mat. 5:48) Nunku uvua ukankamija bantu bavua bamuteleje bua kuidikija ‘Tatu wabu wa mu diulu’ Yehowa pa kulengeja dinanga diabu bua kunanga too ne baluishi babu. Ke tshitudi petu ne bua kuenza.

Bua tshinyi tudi ne bua kufuilangana luse?

9. Ntshinyi tshidi mêyi a ne: ‘Utulekelele mabanza etu’ umvuija?

9 Tudi tutungunuka ne kuenza malu mimpe patudi tufuila muntu udi mutuenzela bibi luse. Yezu wakamba mu disambila dia tshilejilu ne: ‘Utulekelele mabanza a malu mabi etu bu mutuakumana kulekelela kabidi badi netu mabanza a malu mabi.’ (Mat. 6:12) Muaba eu Yezu kavua wakula bua mabanza a makuta to. Luka udi uleja ne: pavua Yezu wakula bua “mabanza,” uvua wakula bua mibi bualu udi wamba ne: ‘Utujimijile mibi yetu, bualu bua tuetu tudi tulekelele muntu yonso udi netu dibanza.’​—Luka 11:4.

10. Mmunyi mutudi mua kuidikija Nzambi mu difuilangana luse?

10 Tudi ne bua kuidikija Nzambi utu misangu yonso ufuila bantu babi badi banyingalala luse. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Nulejangane kalolo, nuikalangane ne mitshima ya luse, nulekelangane malu mabi enu bu muakanulekela Nzambi malu mabi enu mu Kristo.’ (Ef. 4:32) Davidi mufundi wa misambu wakamba ne: ‘Yehowa udi ne luse ne dinanga, kena ukuata tshiji lubilu, udi muule tente ne dinanga dijalame. Kena mutuenzele bu mudi mibi yetu, kena mutufute bu mudi malu etu a tshishiku. Bu mudi luseke lua esete kule ne lua wesete, mbu mudiye mumushe matomboka etu kule kutudi. Bu mudi tatu ufuila bana bende luse, mbu mudi Yehowa ufuila badi bamunemeka luse. Bua yeye udi mumanye buntu buetu, udi uvuluka ne: tudi dimfuenkenya.’​—Mus. 103:8-14.

11. Mbanganyi badi Nzambi ufuila luse?

11 Nzambi udi ufuila bantu luse anu pakadibu bafuile pabu badi babenzele bibi luse. (Mâko 11:25) Yezu wakashindika bualu ebu pakambaye ne: ‘Binuajimijila bantu mibi yabu, Tatu wenu udi mu diulu neanujimijile mibi yenu. Kadi binuikala kanuyi nujimijila bantu mibi yabu, Tatu wenu kena unujimijila mibi yenu.’ (Mat. 6:14, 15) Eyowa, anu bantu badi bafuilangana luse ke badi Nzambi ufuila luse. Mushindu mukuabu wa kutungunuka ne kuenza malu mimpe nkutumikila mubelu wa Paulo eu: ‘Bu muakanubuikidila Mukalenge mibi yenu; nuenu nuenze muomumue kabidi.’​—Kolos. 3:13.

‘Kanulumbuluishi’

12. Mmubelu kayi uvua Yezu mufile bua dilumbuluisha bakuabu?

12 Yezu wakaleja mushindu mukuabu wa kuenza malu mimpe mu Muyuki wende wa pa Mukuna pakambilaye bantu bua kubenga kulumbuluisha bakuabu ne wakalua kufila tshilejilu tshimpe bua kumvuija bualu ebu. (Bala Matayo 7:1-5.) Tukonkononayi tshivua Yezu musue kumvuija pakambaye ne: ‘Kanulumbuluishi malu adi munda mua bantu bakuabu.’

13. Mmunyi muvua bateleji ba Yezu mua ‘kulekela bantu’?

13 Mu mukanda wa Matayo, mêyi a Yezu aa adi ne: ‘Kanulumbuluishi malu adi munda mua bantu bakuabu, nunku bobu kabena balumbulula malu adi munda muenu.’ (Mat. 7:1) Bilondeshile Luka, Yezu wakamba ne: ‘Kanulumbuludi malu adi munda mua bantu bakuabu, nunku bobu kabena balumbulula malu adi munda muenu; kanupishi bantu bakuabu, nunku bobu kabena banupisha; nulekele bantu, nunku nebanulekele kabidi.’ (Luka 6:37) Bafalese bavua babipisha bantu bakuabu bikole bualu bavua bashindamena pa bilele bivua kabiyi mu Mukanda wa Nzambi. Muntu yonso uvua uteleja Yezu ne uvua wenza nanku uvua ne bua kulekela ‘kulumbuluisha’ bakuabu. Uvua ne bua ‘kulekela bantu,’ mmumue ne: kubafuila luse bua bilema biabu. Mupostolo Paulo wakafila mubelu wa muomumue bua difuilangana luse anu bu mutukadi bamone kulu eku.

14. Pavua bayidi ba Yezu bafuila bakuabu luse, bavua basaka bantu abu ku dienza tshinyi?

14 Pavua bayidi ba Yezu bafuila bantu luse, bavua babasaka bua kufuilangana pabu luse. Yezu wakamba ne: ‘Nebalumbulule malu adi munda muenu bu munudi nulumbulula malu adi munda muabu; nebanuidikijile bintu ne luidi lunudi nubidikijila nalu kabidi.’ (Mat. 7:2) Mu tshilumbu tshia dienzelangana malu, tudi tunowa anu bitudi tukuna.​—Gal. 6:7.

15. Mmunyi muvua Yezu muleja ne: kutamba kubipisha bakuabu nkubi?

15 Tuvuluke ne: bua kuleja bubi bua kutamba kubipisha bakuabu, Yezu wakamba ne: ‘Udi utangidila kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu tshinyi, kuyi utangila mutshi munene udi mu dîsu diebe? Munyi muudi wambila muanenu ne: Nkumushe kasonsa kadi mu dîsu diebe, kadi mutshi munene udi mu diebe dîsu?’ (Mat. 7:3, 4) Muntu utu musue kubipisha bakuabu, utu ulondolola tubilema tudi mu ‘dîsu’ dia muanabu. Udi usua kuleja ne: muanabu au kena umona malu bimpe to. Nansha mudi tshilema tshia muanabu au tshikese bu kasonsa, yeye udi umuambila bua ‘kumusha kasonsa’ aku. Bua lubombo luende, udi uleja mudiye musue kuambuluisha muanabu bua kutuadijaye kumona bimpe.

16. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Bafalese bavua ne “mutshi munene” mu dîsu diabu?

16 Bamfumu ba bitendelelu bena Yuda ke bavua nangananga batamba kubipisha bakuabu. Tshilejilu, pavua mpofo kampanda uvua Yezu mutabeje muambe ne: Yezu uvua ne bua kuikala mufume kudi Nzambi, Bafalese bakamuandamuna ne: “Wakuledibua mu malu mabi bulelela, wewe udi utuyisha tuetu anyi?” (Yone 9:30-34) Bua pa bidi bitangila dilumbuluisha bilondeshile mikenji ya Yehowa, Bafalese bavua ne “mutshi munene” mu dîsu diabu ne bavua bampofo betu ba bushuwa aba. Ke bualu kayi Yezu wakamba ne: ‘Wewe udi muena lubombo, diambedi umushe mutshi munene udi mu dîsu diebe, nunku neumone bimpe mua kumusha kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu.’ (Mat. 7:5; Luka 6:42) Tuetu badisuike bua kuenza malu mimpe ne kuenzela bakuabu bimpe, katuakuikala bena malu makole tukeba anu kalema anyi kasonsa kadi mu dîsu dia muanetu to. Kadi tudi ne bua kumanya ne: tudi bantu bapange bupuangane ne nunku tuepuke kulumbuluisha anyi kubipisha bana betu.

Mutudi mua kuenzela bakuabu malu

17. Bilondeshile Matayo 7:12, mmunyi mutudi ne bua kuenzela bakuabu malu?

17 Mu Muyuki wa pa Mukuna, Yezu wakaleja ne: Nzambi utu anu bu tatu kudi bantu badi bamutendelela bualu utu wandamuna masambila abu. (Bala Matayo 7:7-12.) Mbikumbanyine bua muvua Yezu mutuelele mukenji ne: ‘Nuenzele bantu malu onso anudi basue banuenzele.’ (Mat. 7:12) Anu patudi tuenzela bantu netu malu mushindu eu, ke patualeja mutudi bayidi ba Yezu Kristo.

18. Mmunyi muvua ‘Mikenji ya Mose’ ileja ne: tudi ne bua kuenzela bakuabu malu atudi basue batuenzele?

18 Yezu mumane kuamba ne: tudi ne bua kuenzela bakuabu malu atudi basue batuenzele, wakamba kabidi ne: ‘Bualu bua mikenji ya Mose ne mêyi a baprofete bidi nunku.’ Patudi tuenzela bakuabu malu bu muvua Yezu muambe, tudi tuenza malu adi umvuangana ne ‘Mikenji ya Mose’ mbuena kuamba ne: malu adi mu mukanda wa Genese too ne ku Dutelonome. Mikanda eyi idi ileja dilongolola dia Yehowa bua dimiinu divua ne bua kumbusha bubi ne yakula kabidi bua Mikenji ivua Nzambi mupeshe tshisamba tshia Isalele ku butuangaji bua Mose mu 1513 kumpala kua Yezu. (Gen. 3:15) Mikenji eyi ivua ileja kabidi patoke ne: bena Isalele bavua ne bua kukosa bilumbu bimpe, kabavua ne bua kuikala ne kansungasunga ne bavua ne bua kuenzela bakengi ne benyi malu mimpe.​—Lew. 19:9, 10, 15, 34.

19. Mmunyi mudi ‘mêyi a baprofete’ aleja ne: tudi ne bua kuenza malu mimpe?

19 Pavua Yezu wakula bua ‘mêyi a baprofete,’ uvua wakula bua mikanda ya baprofete idi mu Mifundu ya tshiena Ebelu. Idi yakula bua milayi ivua itangila Masiya yakakumbanyina Kristo. Mikanda eyi idi kabidi ileja ne: Nzambi udi ubenesha bantu bende padibu benza malu adi amusankisha ne benzela bakuabu bimpe. Tshilejilu, muprofete Yeshaya wakapesha bena Isalele mubelu eu: ‘Yehowa udi wamba dîyi edi ne: Nulonde kulumbulula kuakane, nuenze malu makane. Udi muvudijibue disanka mmuntu udi wenza muanda eu, muana wa muntu udi uulamata bikole, udi ukanda tshianza tshiende bua katshienji bualu bubi.’ (Yesh. 56:1, 2) Eyowa, Nzambi mmusue bua bantu bende batungunuke ne kuenza malu mimpe.

Tuikalayi tuenzela bantu malu mimpe

20, 21. Ntshinyi tshiakenza bantu pakajikija Yezu kuenza muyuki wende, ne bua tshinyi udi ne bua kuelelapu meji?

20 Tudi bakonkonone anu malu makese a mushinga adi mu Muyuki wa tshikuma uvua Yezu muenze pa Mukuna. Nansha nanku, tudi mua kumvua tshivua tshifikishe bantu bavua bateleje muyuki eu ku dikema. Bible udi wamba ne: ‘Pakajikija Yezu mêyi aa, diyisha diende diakakemesha bantu; bualu bua yeye wakabayisha bu muena mêyi, kakabayisha bu bafundi.’​—Mat. 7:28, 29.

21 Kakuyi mpata, Yezu wakaleja muvuaye “Mubakemeshi Muena Meji” uvuabu balaye. (Yesh. 9:6) Muyuki wa pa Mukuna ntshintu tshia kumpala tshidi tshileja mudi Yezu mumanye mutu Tatuende umona malu. Pa kumbusha malu atudi bakonkonone aa, mu muyuki eu Yezu udi kabidi wakula bua mushindu wa kupeta disanka dia bushuwa, wa kulekela tshiendenda, wa kuenza malu makane, tshia kuenza bua kuikala ne disanka mu matuku atshilualua ne malu makuabu a bungi. Kuenaku mua kubala kabidi Matayo nshapita 5 too ne wa 7 ne kusambila anyi? Ela meji pa mibelu milenga idi Yezu mufile mu muyuki eu ne uyitumikile mu nsombelu webe. Dîba adi neusankishe Yehowa, newenzele bakuabu bimpe ne neutungunuke ne kuenza malu mimpe.

Newandamune munyi?

• Mmunyi mutudi ne bua kuenzela baluishi betu malu?

• Bua tshinyi tudi ne bua kufuilangana luse?

• Ntshinyi tshivua Yezu muambe bua dilumbuluishangana?

• Bilondeshile Matayo 7:12, mmunyi mutudi ne bua kuenzela bakuabu malu?

[Nkonko ya dilonga]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 10]

Udi mumanye bua tshinyi Yezu wakamba ne: ‘Kanulumbuluishi’ anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Bua tshinyi tudi ne bua kulombela badi batukengesha Nzambi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Utuku wenzela bakuabu malu muudi musue bua bakuenzele pebe anyi?