Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Nzambi ke udi ubidiundisha’

‘Nzambi ke udi ubidiundisha’

‘Nzambi ke udi ubidiundisha’

‘Muntu udi ukuna bintu kena bualu bunene, anyi udi ubimiamina mâyi, kadi anu Nzambi udi ubidiundisha.’​—1 KOL. 3:7.

1. Mmu mushindu kayi mutudi ‘benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi’?

MUPOSTOLO Paulo wakamba bua diakalenga ditudi nadi ne: tudi ‘benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi.’ (Bala 1 Kolinto 3:5-9.) Muaba eu Paulo udi wakula bua mudimu wa kuvuija bantu bayidi. Wakaufuanyikija ne dikuna maminu ne kuamiamina mâyi. Bua tuetu kuenza mudimu eu bimpe, tudi dijinga ne diambuluisha dia Yehowa. Paulo udi utuvuluija ne: ‘Nzambi ke udi ubidiundisha.’

2. Bua tshinyi kumanya ne: ‘Nzambi ke udi ubidiundisha’ kudi kutuambuluisha bua kubenga kuditumbisha?

2 Bualu ebu budi butuambuluisha bua kubenga kuditumbisha bua mudimu utudi tuenza. Tudi mua kuyisha ne kulongesha ne tshisumi, kadi ndekelu wa bionso butumbi budi buya kudi Yehowa padi muntu alua muyidi. Bua tshinyi? Bualu nansha tuetu benze mudimu mukole, katuena bamanye mudi muntu ufika ku dilua muyidi to. Mukalenge Solomo wakumvuija bualu ebu bimpe pakambaye ne: “Kuena mumanye mudimu wa Nzambi udi wenza malu onso.”​—Muam. 11:5.

3. Ndifuanangana kayi didi pankatshi pa mudimu wa kukuna maminu ne wa kuvuija bantu bayidi?

3 Tudiku mua kuteketa mu mikolo bualu katuena bamanye mudi muntu ufika ku dilua muyidi anyi? Tòo. Kadi bidi ne bua kutusankisha. Mukalenge Solomo wakamba ne: “Kuna maminu ebe ne dinda, kuikishi dilolo; bualu bua kuena mumanye ne: bidi bidiunda ngebi anyi mbiabia, anyi bubidi buabi nebidiunde.” (Muam. 11:6) Patudi tukuna maminu etu a bushuwa aa, katuena bamanye nkuepi kuatolokawu anyi bikalawu ne bua kukola. Kudi malu a bungi adi enzeka atudi katuyi bamanye. Ke mudibi kabidi bua mudimu wa kuvuija bantu bayidi. Yezu wakaleja bualu ebu ku diambuluisha dia bilejilu bibidi bidi mu nshapita 4 wa mukanda wa Mâko. Tukonkononayi tshidi bilejilu ebi bitulongesha.

Maloba mashilangane

4, 5. Umvuija mu tshikoso tshilejilu tshia Yezu tshia tshidima udi umuangalaja maminu.

4 Mu Mâko 4:1-9, Yezu udi wakula bua tshidima udi umuangalaja maminu adi amata mu maloba mashilangane. Wakamba ne: ‘Umvuayi, mumiaminyi wakaya kumiamina maminu; pakadiye umiamina, maminu makuabu akamata kukala kua njila, nyunyi yakalua, yakaazokola. Makuabu akamata pa buloba buakadi pa mutu pa mabue, kaakadipu ne buloba bua bungi; tshitupa tshipi akatoloka bua kaakadi ne buloba bule; pakabanda dîba, akababuka, akafubidila bualu bua kaakadi ne miji. Makuabu akamata mu mionji ya meba, mionji yakadiunda, yakaanyengela, kaakalua maminu. Makuabu akamata pa buloba buimpe, akavudija maminu, akalepa, akadiunda; makuabu akavudija makumi asatu asatu, makuabu makumi asambombo asambombo, makuabu lukama lukama.’

5 Pa tshibidilu, batu bamiamina ntete mu budimi. Tshidima utu uyambula mu tshilamba tshiende anyi uyela mu tshitonga ne uyimuangalaja mu budimi bujima. Nunku mu tshilejilu etshi, tshidima kena usungula miaba idiye umiamina ntete to. Kadi ntete idi imata miaba mishilangane.

6. Mmunyi muakumvuija Yezu tshilejilu tshia tshidima?

6 Yezu nkayende udi utumvuija tshilejilu etshi. Udi wamba mu Mâko 4:14-20 ne: ‘Mumiaminyi udi umiamina dîyi dia Nzambi. Ke bobu aba ba kukala kua njila kuakumiaminabu dîyi; pakumvuabu dîyi, Satana ulualua lukasa, udi unyenga dîyi diakadi dimiamina munda muabu. Ke bobu aba kabidi bakadi bamiamina pa miaba ya mabue; pakumvuabu dîyi badi baditabuja lukasa ne disanka; kadi bobu kabena ne miji munda muabu, badi bikala tshitupa tshipi; pashishe palua dikenga anyi lutatu bualu bua dîyi dia Nzambi, nebalenduke lubilu. Bakuabu badi bantu bakadi bamiamina mu mionji ya meba; bobu bakumvua dîyi, kadi meji a malu a pa buloba ne mashimi a biuma ne lukuka lua malu makuabu bidi bibuela munda, bidi binyengela dîyi, kadiena dimanye mua kuvudija maminu makuabu. Ke bobu aba bakadi bamiamina pa buloba buimpe; bobu badi bumvua dîyi, badi baditabuja, badi bavudija maminu, bakuabu makumi asatu asatu, bakuabu makumi asambombo asambombo, bakuabu lukama lukama.’

7. Ntete ne maloba mashilangane bidi bileja tshinyi?

7 Yezu kena wamba ne: tshidima udi ukuna ntete mishilangane to. Kadi udi wakula bua ntete imue idi imata pa maloba mashilangane, ne ikuama mishindu mishilangane. Buloba bua kumpala mbushile; buibidi mbua mabue; buisatu budi ne meba; ne buinayi mbuimpe ne bua bufuka. (Luka 8:8) Kadi ntete mine ntshinyi? Ndumu lua Bukalenge ludi mu Dîyi dia Nzambi. (Mat. 13:19) Maloba mashilangane aa adi aleja tshinyi? Mbantu badi ne mioyo mishilangane.​—Bala Luka 8:12, 15.

8. (a) Tshidima nganyi? (b) Bua tshinyi bamue bantu badi bitaba lumu luimpe ne bakuabu balubenga?

8 Tshidima nganyi? Udi uleja benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi badi bamanyisha lumu luimpe lua Bukalenge buende. Anu bu Paulo ne Apolo, badi bakuna maminu ne baamiamina mâyi. Kadi nansha mudibu benza mudimu mukole, mudimu wabu udi upatula bipeta bishilangane. Bua tshinyi? Bualu bantu badibu bayisha badi ne mioyo mishilangane. Mu tshilejilu tshia Yezu, tshidima ki ngudi ukolesha bintu bidiye ukuna to. Bualu ebu budi butukolesha ku muoyo nangananga bua bana betu ba lulamatu badi benze mudimu eu bidimu bia bungi kadi bamueneka ne: mbambuluishe anu bantu bakese patupu. * Bua tshinyi?

9. Mbualu kayi buvua Paulo ne Yezu bambe budi bukolesha ku muoyo?

9 Ki mbipeta bia mudimu udi tshidima wenza bidi bileja lulamatu luende to. Paulo wakaleja bualu ebu pakambaye ne: ‘Muntu ne muntu neangate difutu bu mudi mudimu wende.’ (1 Kol. 3:8) Badi bafuta muntu bua mudimu udiye muenze, ki mbua tshidi mudimu au mupatule to. Yezu wakaleja bualu ebu pakapingana bayidi bende bafumina ku diyisha. Bavua ne disanka bualu bademon bavua babatshina pavuabu batela dîna dia Yezu. Kadi Yezu wakabambila ne: ‘Kanusanki bua nyuma mibi idi itumikila dîyi dienu, kadi nusanke bua mêna enu adi mafunda mu diulu.’ (Luka 10:17-20) Nansha tshidima kayi uvuija bantu ba bungi bayidi, kabiena bileja ne: mmuena lulengu anyi ditabuja diende ndishadile ku dia bakuabu to. Misangu ya bungi, muoyo wa muntu udi uteleja ke udi ne bualu. Kadi ndekelu wa bionso, Nzambi ke udi ubidiundisha.

Dibanza didi nadi bantu badi bumvua Dîyi

10. Ntshinyi tshidi tshienza bua muntu udi umvua dîyi ikale buloba buimpe anyi bubi?

10 Kadi netuambe bishi bua muntu udi umvua dîyi? Nzambi ukavua mumufundile bua kuitaba dîyi anyi kudibenga anyi? Tòo. Yeye ke udi usungula bua kuikala buloba buimpe anyi bubi. Bushuwa, muoyo wa muntu udi mua kulengela anyi kunyanguka. (Lomo 6:17) Yezu wakamba mu tshilejilu tshiende ne: ‘Pakumvuabu’ dîyi, Satana ulualua lukasa ne ubanyengadi. Kadi kudi mushindu wa bualu ebu kubenga kuenzeka. Badi bakankamija bena Kristo mu Yakobo 4:7 bua ‘kukandamena Diabolo,’ ne yeye neabanyeme. Yezu wakaleja ne: bantu bakuabu badi bitaba dîyi ne disanka kadi pashishe badi balenduka bualu ‘kabena ne miji munda muabu.’ Ke bualu kayi badi babela bena Kristo bua ‘kuela miji ne kuashibua mu dinanga’ bua bafike ku diumvua ‘mudi butshiama ne bule ne bule bua mulu ne ndondo, ne bua kumanya mudi dinanga dia Kristo didi ditamba lungenyi lua bantu ku dimanya.’​—Ef. 3:17-19; Kolos. 2:6, 7.

11. Ntshinyi tshidi muntu mua kuenza bua malu a pa buloba ne biuma kabijingidi dîyi?

11 Yezu udi uleja mudi bantu bakuabu badi bumvua dîyi balekela ‘meji a malu a pa buloba ne mashimi a biuma’ bijingila dîyi edi. (1 Tim. 6:9, 10) Mmunyi mudibu mua kuepuka bualu ebu? Mupostolo Paulo udi wandamuna ne: ‘Mioyo yenu kayikadi ne lukuka lua biuma, nuikale ne disanka ne bintu binudi nabi, bualu bua Nzambi muine wakuamba ne: Tshiena nkulekela nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana.’​—Eb. 13:5.

12. Bua tshinyi bantu badibu bafuanyikije ne buloba buimpe badi bakuama mamuma bungi bushilangane?

12 Ndekelu wa bionso, Yezu udi wamba bua bantu badibu bakuna mu buloba buimpe ne: badi ‘bavudija maminu, bakuabu makumi asatu asatu, bakuabu makumi asambombo asambombo, bakuabu lukama lukama.’ Nansha mudi bamue bantu badi bitaba dîyi bikale ne muoyo muimpe ne bavudija maminu, badi bayisha bilondeshile nsombelu wabu. Tshilejilu, bukulakaje anyi disama dikole bidi mua kupangisha bamue bua kuyisha mudi bakuabu mua kuenza. (Tangila Mâko 12:43, 44.) Apa kabidi, tshidima kena ne bia bungi bidiye mua kuenza, kadi udi usanka padiye umona Yehowa ubidiundisha.​—Bala Musambu wa 126:5, 6.

Tshidima udi ulala

13, 14. (a) Umvuija mu tshikoso tshilejilu tshia Yezu tshia tshidima udi umuangalaja ntete. (b) Tshidima nganyi, kadi ntete ntshinyi?

13 Tshilejilu tshikuabu tshia tshidima tshidi mu Mâko 4:26-29. Yezu wakamba ne: ‘Bukalenge bua Nzambi budi bu mudi muntu mukune maminu mu buloba; udi ulala tulu, udi ubika butuku ne munya; maminu adi atoloka, adi alepa, kadi yeye kena mumanye mudiwu adienzela. Buloba budi budivuijila maminu nkayabu; diambedi mutoloko, kunyima muepu, pashishe maminu manene ku muepu. Kadi puma maminu, yeye neatume bena miele, bualu bua matuku a kunowa akufika.’

14 Tshidima nganyi? Bamue bena mu bukua Buena Kristo batu bela meji ne: n’Yezu. Kadi mmunyi mudibu mua kuamba ne: Yezu udi ulala ne kena umanya mudi maminu akola? Kakuyi mpata, Yezu mmumanye mudi maminu atoloka too ne mudiwu akola. Kadi tshidima eu, anu bu utukavua batele kulu au, udi uleja bamanyishi ba Bukalenge badi bakuna ntete ya Bukalenge padibu bayisha ne tshisumi. Maminu adibu batangalaja mu budimi ndîyi didibu bayisha. *

15, 16. Mbualu kayi buvua Yezu muleje bua dikola dia maminu ne dia bayidi mu tshilejilu tshiende tshia tshidima?

15 Yezu udi wamba ne: tshidima ‘udi ulala butuku ne ubika mu munya.’ Dilala tulu kadiena dileja ne: tshidima eu mmuena lulengu to. Kadi didi dileja bualu butu bantu bonso benza. Mvese eu udi uleja bualu budi buenzeka mu bule bua tshikondo kampanda, padi muntu wenze mudimu mu munya ne ulala butuku. Yezu wakumvuija tshivua tshienzeka mu tshikondo atshi. Wakamba ne: ‘Maminu adi atoloka, adi alepa.’ Pashishe kuambaye ne: ‘Kadi yeye kena mumanye mudiwu adienzela.’ Udi ushindamena pa mushindu udiwu adikolela.

16 Ntshinyi tshivua Yezu musue kuamba muaba eu? Udi ushindamena pa dikola dia maminu ne mudidi dienzeka ku kakese ku kakese. ‘Buloba budi budivuijila maminu nkayabu; diambedi mutoloko, kunyima muepu, pashishe maminu manene ku muepu.’ (Mâko 4:28) Dikola edi didi dienzeka ku kakese ku kakese. Muntu kena mua kudienzeja ku bukole to. Ke mudibi kabidi padi muntu ulua muyidi. Bidi bienzeka ku kakese ku kakese padi Yehowa wenza bua bulelela budiunde mu muoyo wa muntu udi mubunange.​—Bien. 13:48; Eb. 6:1.

17. Mbanganyi badi basanka padi bulelela budiunda mu muoyo wa muntu?

17 Mmunyi mudi tshidima wenza pende mudimu wa kunowa ‘padi maminu uma’? Padi Yehowa wenza bua bulelela budiunde mu mioyo ya bayidi, badi bafika tshikondo tshidibu bumvua bua kudilambula kudi Nzambi bua kuleja mudibu bamunange. Badi baleja ne: bakadi badilambule padibu batambula. Bana betu badi batungunuka ne kukola badi bapeta midimu ya pa buayi mu tshisumbu ku kakese ku kakese. Tshidima udi unowa mamuma pamue ne bamanyishi bakuabu bavua imue misangu kabayi nansha benze nende mudimu wa kukuna lutete ludi luvuija muntu au muyidi to. (Bala Yone 4:36-38.) Nunku ‘mukunyi ne munowi badi basanka popamue.’

Tshidi bilejilu ebi bitulongesha

18, 19. (a) Dikonkonona dia bilejilu bia Yezu edi ndikuambuluishe wewe ku tshinyi? (b) Ntshinyi tshitualonga mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

18 Mmalu kayi atudi balonge mu dikonkonona bilejilu bibidi ebi bidi mu Mâko nshapita 4? Tudi balonge ne: tudi ne mudimu wa kukuna. Katuena mua kulekela ntatu yetu itupangisha bua kuwenza to. (Muam. 11:4) Kadi tudi kabidi ne bua kumanya ne: tudi ne diakalenga dia kuikala benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi. Yehowa ke udi wenza bua bantu balue bayidi, udi ubenesha mudimu wetu ne wambuluisha bantu badi bitaba lumu luimpe. Tudi bumvue ne: katuena mua kuenzeja muntu bua kuluaye muyidi to. Bia muomumue, katuena ne bua kuteketa mu maboko padi muntu ukola bitekete anyi ubenga kulua muyidi. Bidi bitukolesha ku muoyo patudi tumanya ne: lulamatu luetu kudi Yehowa ne diakalenge didiye mutupeshe dia kuyisha ‘lumu luimpe lua bukalenge bua luikale tshimanyishilu ku bisamba bionso’ ke bidi bileja mutudi tuenza mudimu muimpe.​—Mat. 24:14.

19 Mmalu kayi makuabu avua Yezu mutulongeshe bua dikola dia bayidi ne mudimu wa kuyisha Bukalenge? Netuandamune lukonko elu ku diambuluisha dia bilejilu bikuabu bidi mu mikanda ya Evanjeliyo. Netukonkonone bimue bia ku bilejilu ebi mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 8 Tuangate tshilejilu tshia mudimu uvua muanetu Georg Fjölnir Lindal muenze mu ditunga dia Islande udibu baleje mu Annuaire des Témoins de Jéhovah 2005 mu dibeji 210-211, ne bilejilu bia Bantemu bakuabu bavua benze mudimu mu ditunga dia Irlande bidimu bia bungi kabayi bavuije bantu bayidi diakamue anu mudibi bileja mu Annuaire des Témoins de Jéhovah 1988, dibeji 82-99.

^ tshik. 14 Kumpala tshibejibeji etshi tshivua tshiumvuija ne: maminu ngikadilu idi ne bua kukola ne kushindama bilondeshile nsombelu. Kadi mu tshilejilu tshia Yezu etshi, maminu kaena ashintuluka bua kulua maminu mabi anyi bimuma bibole to. Bidi bileja ne: adi akola.​—Bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15 Kabitende 1980, dibeji 17-19, mu Mfualansa.

Udi muvuluke anyi?

• Ndifuanangana kayi didi pankatshi pa dikuna maminu ne kuyisha Bukalenge?

• Ntshinyi tshidi tshileja Yehowa ne: mumanyishi kampanda udi ne lulamatu?

• Ndifuanangana kayi didi pankatshi pa dikola dia maminu ne dia bayidi divua Yezu mushindamene?

• Mmunyi mudi ‘mukunyi ne munowi basanka popamue’?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 13]

Bua tshinyi Yezu wakafuanyikija mumanyishi wa Bukalenge bua Nzambi ne tshidima?

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Bantu badi bafuane buloba buimpe badi bayisha Bukalenge ne muoyo mujima bilondeshile nsombelu wabu

[Bimfuanyi mu dibeji 16]

Nzambi ke udi ubidiundisha