Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dibaka dienu dikale anu bu ‘mionji isatu milukakaja’

Dibaka dienu dikale anu bu ‘mionji isatu milukakaja’

Dibaka dienu dikale anu bu ‘mionji isatu milukakaja’

‘Kabena mua kutula mionji isatu milukakaja lukasa.’​—MUAM. 4:12.

1. Nganyi wakasangisha bantu babidi ba kumpala mu dibaka?

YEHOWA NZAMBI mumane kufuka mitshi ne nyama, wakafuka muntu wa kumpala Adama. Pashishe Nzambi wakamuladika tulu tukole ne kuangata lubadi luende ne kufuka nalu mumuambuluishi mukumbane tshishiki. Pakatangila Adama mukaji eu, wakamba ne: “Eu udi mufuba wa mifuba yanyi ne musunyi wa misunyi yanyi.” (Gen. 1:27; 2:18, 21-23) Yehowa wakaleja muvuaye musanka bua mukaji uvuaye mufuka eu pakabasangishaye mu dibaka ne kubabenesha.​—Gen. 1:28; 2:24.

2. Mmunyi muvua Satana mukebeshe tshimvundu pankatshi pa Adama ne Eva?

2 Diakabi, matuku makese pashishe bakatuadija kuluisha dibaka divua Nzambi muenze edi. Mushindu kayi? Muanjelu mubi wakaluabu kubikila ne: Satana wakadinga Eva bua kudiaye tshimuma tshia ku mutshi umue patupu uvua Nzambi mubakandike. Pashishe Adama wakalonda mukajende mu ditombokela bumfumu bua Nzambi ne bukokeshi buvuaye nabu bua kubalombola. (Gen. 3:1-7) Pakabakonka Yehowa tshivuabu benze, biakamueneka patoke ne: yeye ne mukajende kabatshivua ne malanda mimpe to. Adama wakela mukajende tshilumbu pambidi wamba ne: ‘Mukaji uwakumpa bua kuikala nanyi wakumpa tshimuma tshia mutshi, ngakudia.’​—Gen. 3:11-13.

3. Ndungenyi kayi lubi luvua nalu bamue bena Yuda?

3 Katshia anu ku tshikondo atshi, Satana udi ne mishindu ya bungi idiye ujudija nayi bilumbu mu mabaka. Tshilejilu, imue misangu utu usaka balombodi ba bitendelelu bua kupesha bantu lungenyi lubi bua dibaka. Bamue bamfumu ba tshitendelelu tshia bena Yuda bavua bapepeja mikenji ya Nzambi, bitabila balume bua kushipa dibaka nansha bua tumalu tukese bu mudi kuela mukele mupite mu biakudia. Kadi Yezu wakamba ne: ‘Umusha mukajende kabuyi bua masandi, pabakaye mukaji mukuabu, yeye udi wenda masandi; biabaka mulume mukaji mumusha nunku, yeye udi wenda masandi.’​—Mat. 19:9.

4. Mmunyi mudibu baluisha dibaka lelu eu?

4 Satana utshidi anu wenza muende muonso bua kunyanga lungenyi lua bantu bua dibaka. Bidi bimueneka ne: mmunyangakaje lungenyi lua bantu bua dibaka bualu kudi balume ne balume badi baselangana, bakaji ne bakaji baselangana, mulume ne mukaji babanjijangana ne dishipa dia mabaka tshianana tshianana. (Bala Ebelu 13:4.) Ntshinyi tshitudi tuetu bena Kristo bua kuenza bua lungenyi lubi elu kalutunyangi? Tukonkononayi malu adi mua kutupetesha disanka mu dibaka.

Yehowa ikale ne muaba mu dibaka dienu

5. Ntshinyi tshidi ‘mionji isatu milukakaja’ yumvuija bua dibaka?

5 Bua nuenu kuikala ne disanka mu dibaka, Yehowa udi ne bua kuikalamu ne muaba. Dîyi diende didi diamba ne: ‘Kabena mua kutula mionji isatu milukakaja lukasa.’ (Muam. 4:12) ‘Mionji isatu milukakaja’ ntshimfuanyi patupu. Padibu bakula bua mionji isatu milukakaja mu dibaka, badi bakula bua mulume ne mukaji badi benza mionji ibidi ya kumpala ne bua Yehowa Nzambi udi muikale muonji munene udi munkatshi muabu. Padi bena dibaka bikale tshintu tshimue ne Nzambi, badi bapeta bukole bua kutantamena ntatu ne bapeta disanka.

6, 7. (a) Ntshinyi tshidi bena Kristo ne bua kuenza bua Nzambi ikale ne muaba mu dibaka diabu? (b) Ntshinyi tshitu muanetu wa bakaji mukuabu munangile bayende?

6 Kadi ntshinyi tshidi bena dibaka mua kuenza bua dibaka diabu dikale bu mionji isatu milukakaja? Davidi wakafunda ne: “Ndi ne disanka bua kuenza disua diebe, Nzambi wanyi, bulelela, mukenji webe udi mu mutshima wanyi.” (Mus. 40:8) Bia muomumue, dinanga ditudi banange Yehowa didi ditusaka bua kumuenzela mudimu ne muoyo mujima. Nunku, bena dibaka bonso babidi badi ne bua kuikala mu malanda mimpe ne Yehowa ne kuenza disua diende ne disanka. Muena dibaka yonso udi ne bua kudienzeja bua kusaka muena dibaka nende bua kunanga Nzambi bikole.​—Nsu. 27:17.

7 Mikenji ya Nzambi yoyi mikale munda muetu, netuikale ne ngikadilu bu mudi ditabuja, ditekemena ne dinanga ne ngikadilu eyi neyituambuluishe bua kukolesha dibaka dietu. (1 Kol. 13:13) Sandra, muena Kristo ukadi muenze bidimu 50 mu dibaka udi wamba ne: “Bayanyi utu utamba kunsankisha bikole bualu utu umpesha mibelu mimpe ya mu Bible, undombola bimpe ne mmunange Yehowa kumpita meme.” Wewe muanetu wa balume, mukajebe udiku pende mua kukuela diboko mulu mushindu eu anyi?

8. Ntshinyi tshidi bena dibaka ne bua kuenza bua bapete “difutu dimpe”?

8 Wewe ne mukajebe nutuku nuteka malanda enu ne Yehowa ne midimu ya bena Kristo pa muaba wa kumpala anyi? Utuku umona mukajebe anyi bayebe bu muenzejanganyi nebe wa mudimu wa Yehowa anyi? (Gen. 2:24) Mukalenge wa meji Solomo wakafunda ne: ‘Bantu babidi badi bapita umue, bua bobu badi bapeta difutu dimpe ku mudimu wabu.’ (Muam. 4:9) Nunku mulume ne mukajende badi ne bua kuenza mudimu mukole bua bapete “difutu dimpe” dia kudi Nzambi dia kushala banangangane kashidi.

9. (a) Mmajitu kayi adi nawu mulume? (b) Bilondeshile Kolosai 3:19, mmunyi mudi mulume mua kuenzela mukajende malu?

9 Tshidi mua kuleja mulume ne mukaji ne: Nzambi udi mu dibaka diabu mmushindu udibu badienzeja bua kutumikila mikenji yende. Mulume udi ne bujitu bunene bua kukumbajila ba mu dîku diende majinga abu a ku mubidi ne kubalongesha Dîyi dia Nzambi. (1 Tim. 5:8) Udi kabidi ne bua kuenzela mukajende malu adi aleja ne: mmumunange. Kolosai 3:19 udi wamba ne: ‘Nuenu balume, suayi bakaji benu ne lekelayi kuikala ne mitshima ya luonji kudibu.’ Mumanyi mukuabu wa malu a mu Bible udi wamba bua tshiambilu tshia “mitshima ya luonji” ne: tshidi tshiumvuija “kubamba mêyi mabi anyi kubakuma ne kubenga kubananga, kubenga kutabalela majinga abu ne kubenga kubalama bimpe.” Bidi bimueneka ne: ngikadilu wa mushindu eu ki mmuakanyine muena Kristo to. Mulume udi ukokesha mukajende ne dinanga udi umusaka bua kuikalaye umukokela ne disanka.

10. Ndungenyi kayi ludi mukaji muena Kristo ne bua kuikala nalu?

10 Bakaji bena Kristo badi bajinga bua Yehowa ikale mu dibaka diabu badi pabu ne bua kutumikila mikenji yende. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bakaji, nukokele babayenu bu munudi nukokela Mukalenge. Bualu bua mulume udi ku mutu kua mukaji bu mudi Kristo ku mutu kua ekeleziya.’ (Ef. 5:22, 23) Satana wakadinga Eva pakamuambilaye ne: kubenga kutumikila Nzambi ne kudienzela malu nekumupeteshe disanka. Bidi bimueneka patoke ne: lungenyi lua kudienzela malu ndutampakane mu mabaka a bungi lelu. Kadi mukaji muena Kristo kena ne bua kumona dikokela bayende dimutonda to. Udi ne bua kuvuluka ne: Yehowa wakateka Eva bua kuikala “mukuatshishi” wa bayende ne wakamona ne: muaba uvuaye mupeshe Eva eu uvua mumukumbanyine. (Gen. 2:18) Mukaji muena Kristo udi witaba mudimu udi Nzambi mumupeshe eu udi “tshifulu tshia butumbi” kudi bayende.​—Nsu. 12:4.

11. Bilondeshile muanetu wa balume kampanda, ntshinyi tshidi tshibambuluishe mu dibaka diabu?

11 Bualu bukuabu budi mua kuambuluisha bena dibaka bua Nzambi ikale mu dibaka diabu nkulonga Bible pamue. Gerald ukadi muenze bidimu 55 mu dibaka udi wamba ne: “Bualu bunene budi bupetesha mulume ne mukajende disanka nkubala Bible pamue ne kumulonga pamue.” Udi wamba kabidi ne: “Kuenza malu pamue nangananga midimu yetu ya bena Kristo kudi kuambuluisha bena dibaka bua kunangangana bikole ne kunanga kabidi Yehowa.” Padi bena mu dîku balonga Bible pamue, bidi bibambuluisha bua kubenga kupua mikenji ya Yehowa muoyo, kukolesha malanda abu nende ne kulua bena Kristo bashindame.

12, 13. (a) Bua tshinyi kusambila pamue kudi ne mushinga bua mulume ne mukajende? (b) Mmidimu kayi mikuabu ya bena Kristo idi mua kukolesha dibaka?

12 Mulume ne mukajende badi kabidi bapeta disanka padibu basambila pamue. Padi mulume ‘upumuna milombu ya mu mutshima wende’ bua malu masunguluke adi abatatshisha, nebakoleshe dibaka diabu. (Mus. 62:8) Tshilejilu, nebikale bipepele bua kujikija tshilumbu kampanda tshivua tshijuke pankatshi penu panuikala bamane kulomba Nzambi diambuluisha ne buludiki. (Mat. 6:14, 15) Mu diumvuangana ne disambila dinuvua benze, mbimpe yonso wa kunudi adienzeje bua kuambuluisha mukuabu ne bua ‘kulejangana lutulu, kulekelelangana mibi.’ (Kolos. 3:13) Kanupu muoyo ne: kusambila kudi kuleja munudi nueyemena Nzambi. Mukalenge Davidi wakamba ne: “Mesu a bifukibua bionso adi akutekemena.” (Mus. 145:15) Patudi tutekemena Yehowa mu disambila, tunyinganyinga tuetu tudi tukepela bualu tudi bamanye ne: ‘Udi utulama.’​—1 Pet. 5:7, MMM.

13 Mushindu mukuabu wa kulama Yehowa mu dibaka dietu nkubuela mu bisangilu ne kuyisha pamue. Mu bisangilu ke mudi mulume ne mukaji balonga mua kuluisha “mateyi” adi Satana wela bua kukosolola mêku. (Ef. 6:11) Mulume ne mukaji badi bayisha pamue bikole badi bafika ku dikala ‘bakole ne batantamane.’​—1 Kol. 15:58.

Padi ntatu imueneka

14. Mmalu kayi adi mua kukebesha tunyinganyinga mu dibaka?

14 Nudi mua kumona ne: mibelu idi kulu eyi ki mmipiamipia to, kadi kanuenaku mua kuyukidilanganapu ne muena dibaka nebe anyi? Nukebe bua kumona ni kudi malu anudi mua kutamba kutabalela. Bible udi wamba ne: nansha bantu badi ne Nzambi mu dibaka diabu nebikale ne “kanyinganyinga mu mibidi yabo.” (1 Kol. 7:28) Nansha mabaka a bena Kristo ba lulamatu adi mua kupeta tunyinganyinga bualu tudi bantu bapange bupuangane, tudi mu buloba budi bantu kabayi batumikila mikenji ya Nzambi ne bua mateyi adi Satana utuela. (2 Kol. 2:11) Kadi tudi mua kutantamena tunyinganyinga etu bualu Yehowa udi utuambuluisha. Yobo muntu uvua ne lulamatu lua bungi, wakajimija bintu biende bionso, bena mudimu bende ne bana bende. Kadi Bible udi wamba ne: ‘Mu malu au onso Yobo kakenza bibi, kakabanda Nzambi ne: Udi wenza bibi.’​—Yobo 1:13-22.

15. Tunyinganyinga tudi tusaka bantu ku tshinyi, ne ntshinyi tshidi bena dibaka ne bua kuenza?

15 Mukaji wa Yobo wakamuambila ne: ‘Wewe utshidi unanukila kulamata ku buakane buebe anyi? Diwula Nzambi ne fuaku biebe!’ (Yobo 2:9) Bushuwa, padi ntatu mikole imueneka mu dîku, idi mua kufikisha umue wa kunudi bua kuenza malu bu mujimije lungenyi. Mukalenge Solomo udi wamba ne: ‘Muena meji udi wandamuka mupote ku dikengesha didiye nadi.’ (Muam. 7:7) Padi mukajebe anyi bayebe wakula mêyi mabi mu tshiji bua ‘dikenga’ kampanda, udienzeje bua kushala mutukije. Kuandamuna ne tshiji kudi mua kufikisha umue wenu anyi nuenu bonso ku diamba mêyi adi mua kunyanga nsombelu bikole menemene. (Bala Musambu wa 37:8.) Nunku kuikadi ulondolola ‘mêyi a lukasa lukasa’ adi muena dibaka nebe mua kuamba padiye ne tshiji anyi mutekete mu maboko to.​—Yobo 6:3.

16. (a) Mmunyi mudi bena dibaka mua kutumikila mêyi a Yezu adi mu Matayo 7:1-5? (b) Ntshinyi tshidi muena dibaka yonso ne bua kuenza bua ngikadilu ya muena dibaka nende?

16 Bena dibaka kabena ne bua kulombangana malu adi mukuabu kayi mua kuenza to. Umue wabu udi mua kumona tshilema tshidi natshi mukuabu ne kuela meji ne: ‘Ndi mua kumushintulula.’ Udi mua kuambuluisha muena dibaka nebe ne dinanga ne lutulu bua kushintulukaye. Kadi kupu muoyo ne: Yezu Kristo wakafuanyikija muntu udi umona tulema tukese tua mukuabu ne muntu udi umona “kasosa” mu dîsu dia muanabu kayi umona “mutshi munene” udi mu diende dîsu. Ke bualu kayi wakatubela ne: ‘Kanulumbuluishi malu adi munda mua bantu bakuabu, nunku bobu kabena balumbulula malu adi munda muenu.’ (Bala Matayo 7:1-5.) Kabiena biumvuija ne: mulume anyi mukaji udi ne bua kubuikila mêsu pa bilema binene to. Robert ukadi muenze bidimu bitue ku 40 mu dibaka wakamba ne: “Kuambilangana malu patoke ne kuitaba padibu bakuleja bilema biebe kudi mua kulomba bena dibaka bua kushintulula amue malu mu nsombelu wabu.” Nunku, pamutu pa kunyingalala anu bua ngikadilu mimpe idi muena dibaka nebe kayi nayi, dienzeja bua kusanka bua mikuabu mimpe idiye nayi mpindieu.​Muam. 9:9.

17, 18. Padi ntatu imueneka, nkuepi kutudi mua kupeta diambuluisha?

17 Ntatu idi mua kulua padi nsombelu ushintuluka. Mulume ne mukajende badi mua kupeta ntatu padibu balela bana. Disama dikole didi mua kukuata umue wa kudibu anyi muana. Baledi babu bakadi bakulakaje badi mua kuikala dijinga ne dibalama dia pa buadi. Bana bakadi bakulumpe badi mua kuya kusombela kule ne baledi babu. Malu adi kabidi mua kushintuluka padibu bapeta midimu ya pa buayi anyi majitu mu tshisumbu. Malu onso aa adi mua kukebesha ntatu ne tunyinganyinga mu malanda abu.

18 Ntshinyi tshiudi mua kuenza paudi umona ne: kuena mua kukokesha bua kutantamena lutatu kampanda? (Nsu. 24:10) Kuteketshi mu maboko to. Kakuena tshintu tshitu tshisankisha Satana kupita padiye umona muena Kristo ulekela kutendelela Nzambi to. Udi mua kusanka kabidi bikole padi mulume ne mukajende balekela kutendelela Yehowa. Nunku, enza muebe muonso bua dibaka dienu dishale anu bu mionji isatu milukakaja. Mu Bible mudi bilejilu bia bungi bia bantu bavua bashale ne lulamatu nansha mu ntatu mikole. Tshilejilu, dimue dituku Davidi wakasambila Yehowa ne muoyo mujima wamba ne: ‘Nzambi, umfuile luse, bualu bua bantu badi bankengesha.’ (Mus. 56:1) Bikatuku bikufikile bua “bantu” bakukengeshe anyi? Nansha kanyinganyinga kaudi naku kafumina kudi muntu uudi kuyi nende tshibidilu anyi kudi muntu uudi munange bikole, vuluka ne: Davidi wakapeta bukole bua kutantamena ne wewe pebe udi mua kubupeta. Wakamba ne: ‘Ngakakeba Yehowa, ne yeye wakitaba kundi, wakansungila ku malu onso angakatshina.’​—Mus. 34:4.

Masanka makuabu

19. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kubenga kupona mu mateyi a Satana?

19 Mu matuku a ku nshikidilu aa, mulume ne mukaji badi ne bua kutungunuka ne ‘kusambangana ne kudiundishangana’ anyi kukoleshangana. (1 Tes. 5:11) Kanupu muoyo ne: Satana udi wamba mutudi tuenzela Yehowa mudimu anu bua disanka dietu. Neenze muende muonso bua tulekele kuenzela Nzambi mudimu. Udi nansha mua kunyangakaja dibaka dietu bua kukumbaja tshipatshila tshiende etshi. Tudi ne bua kueyemena Yehowa ne muoyo wetu mujima bua kubenga kupona mu mateyi a Satana. (Nsu. 3:5, 6) Paulo wakafunda ne: ‘Ndi mumanye mua kuenza malu onso mu Mukalenge udi unkolesha.’​—Filip. 4:13.

20. Mmasanka kayi atudi tupeta patudi tupesha Nzambi muaba mu dibaka dietu?

20 Padi Nzambi ne muaba mu dibaka dietu, tudi tupeta masanka a bungi. Ke tshidi tshienzekele Joel ne mukajende bakadi benze bidimu 51 mu dibaka. Udi wamba ne: “Ntu ngela Yehowa tuasakidila misangu yonso bua mukajanyi ne malanda etu mimpe. Nkambela ka pa yanyi minu.” Ntshinyi tshidi tshiambuluishe bua dibaka diabu dikale anu dikole? Udi wamba ne: “Tutu tudienzeja misangu yonso bua kuenzelangana malu mimpe, kuikala ne lutulu ne kunangangana.” Muntu nansha umue kena mua kuenza nunku mu mushindu muakane tshishiki mu bulongolodi bubi ebu to. Kadi tudienzejayi bua kutumikila mibelu ya mu Bible ne tupeshe Yehowa muaba mu dibaka dietu. Tuetu benze nunku, dibaka dietu nedikale anu bu ‘mionji isatu milukakaja idibu kabayi mua kutula lukasa.’​—Muam. 4:12.

Udi muvuluke anyi?

• Kupesha Yehowa muaba mu dibaka kudi kumvuija tshinyi?

• Ntshinyi tshidi bena mu dibaka ne bua kuenza padi ntatu imueneka?

• Ntshinyi tshidi mua kutuleja ne: Nzambi udi ne muaba mu dibaka dietu?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Kusambila pamue kudi kuambuluisha mulume ne mukaji bua kutantamena ntatu mikole