Tukandamenayi ‘nyuma wa pa buloba’

‘Kadi tuetu tuakangata nyuma, ki ngua pa buloba, kadi nyuma wa kudi Nzambi.’​—1 KOL. 2:12.

1, 2. (a) Bua tshinyi bavua bateka tunyunyi mu mine ya mu Grande Bretagne ku kale? (b) Bena Kristo badi mu nsombelu kayi mubi?

MU TSHIDIMU tshia 1911, mbulamatadi wa mu Grande Bretagne wakela mukenji bua kusungila bantu bavua benza mudimu mu mine ya mabue atu bu makala. Bavua ne bua kuteka tunyunyi tubidi tuenza bu tua nsokonso mu mine yonso. Bua tshinyi? Pavua kapia katema mu mine, bantu bavua baya bua kusungila bavuamu bavua bayamu ne tunyunyi atu. Tunyunyi etu tuvua tulewuka diakamue pavuatu tupuyakana kapepe kampanda kabi. Pavuatu tuteketa ne tukuluka, bantu bavua bamanya ne: kapepe nkanyanguke. Tshimanyinu tshia ku ntuadijilu etshi tshivua ne mushinga wa bungi. Kapepe aku kakatu ne mupuya, kakatu kamueneka ne katu kakosa mueyelu wa muntu. Bantu bavua baya kusungila bantu bavua mu mine bavua mua kuteketa ne kufua kabayi bamanye tshidi tshibalunga pavuaku kakuyi tshimanyinu nansha tshimue.

² Bia muomumue, bena Kristo badi mu nsombelu wa buena wa bantu bavua benza mudimu mu mine ayi. Mushindu kayi? Pavua Yezu mupeshe bayidi bende mudimu wa kuyisha pa buloba bujima, uvua mumanye bimpe ne: uvua mubatume muaba mubi udi Satana ukokesha ne nyuma wende wa pa buloba ebu. (Mat. 10:16; 1 Yone 5:19) Bu muvua Yezu uditatshisha bikole bua bayidi bende, kumpala kua kufuaye wakalomba Tatuende ne: ‘Tshiena nkulomba ne: Ubumushe pa buloba; ndi nkulomba ne: Ubasungile kudi bubi.’​—Yone 17:15.

3, 4. Mmubelu kayi uvua Yezu mupeshe bayidi bende, ne bua tshinyi udi ututangila petu?

 ³ Yezu wakadimuija bayidi bende ku malu avua mua kubapangisha bua kuenzela Nzambi mudimu. Mibelu yende idi kabidi ne mushinga buetu tuetu lelu, bualu tudi mu matuku a ku nshikidilu a tshikondo etshi. Wakabela bayidi bende ne: ‘Tabalayi bua kuikala ne bukole bua kupanduka mu malu aa onso alua, ne bua kuimana ku mêsu kua Muana wa muntu.’ (Luka 21:34-36) Kadi diakalenga, Yezu wakabalaya ne: Tatuende neabapeshe nyuma wende bua kubambuluisha bua kuvuluka malu avuabu balonge ne kushala batabale ne bakole.​—Yone 14:26.

⁴ Netuambe tshinyi buetu tuetu lelu? Nyuma au udiku mua kutuambuluisha petu anyi? Bikalabi nanku, ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kumupeta? Nyuma wa pa buloba ebu ntshinyi, ne mmunyi mudiyi ukuata mudimu? Mmunyi mutudi mua kumukandamena?​—Bala 1 Kolinto 2:12.

Nyuma wa Nzambi anyi wa pa buloba?

5, 6. Nyuma muimpe udi mua kutuenzela tshinyi, kadi ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kumupeta?

⁵ Nzambi kavua upesha anu bena Kristo ba kale nyuma wende to. Udi kabidi utupeshaye lelu eu, ne nyuma eu udi utupesha bukole bua kuenza malu mimpe ne kuenzela Nzambi mudimu. (Lomo 12:11; Filip. 4:13) Udi kabidi mua kutuambuluisha bua kuikala ne ngikadilu ya “mamuma a nyuma” bu mudi dinanga ne buimpe. (Gal. 5:22, 23) Kadi Yehowa Nzambi katu upesha bantu nyuma wende ku bukole to.

⁶ Nunku mbimpe tudiebeje ne: ‘Ntshinyi tshindi ne bua kuenza bua kupeta nyuma muimpe?’ Bible udi utuleja malu a bungi atudi mua kuenza. Bualu bua kumpala bua mushinga nkulomba Nzambi nyuma wende. (Bala Luka 11:13.) Bualu bukuabu nkulonga Bible udi Nzambi mufundishe ku nyuma wende ne kutumikila mibelu idimu. (2 Tim. 3:16) Tshidibi ki mbantu bonso batu babala Bible batu bapeta nyuma wa Nzambi to. Kadi padi muena Kristo ulonga Dîyi dia Nzambi ne muoyo umue, udi ukuata malu adimu ne lungenyi ludimu. Tudi kabidi ne bua kuitaba ne: Yehowa mmuteke Yezu bu Muleji-mpala wende ne tudi tupeta nyuma eu anu mu dîna diende. (Kolos. 2:6) Nunku tudi ne bua kuidikija Yezu ne kutumikila malongesha ende. (1 Pet. 2:21) Patudi tudienzeja bikole bua kuidikija Yezu, tudi tupeta kabidi nyuma muimpe bikole.

7. Ntshinyi tshidi nyuma wa pa buloba usaka bantu ku dienza?

⁷ Kadi nyuma wa pa buloba yeye udi usaka bantu bua kuenza malu bu Satana. (Bala Efeso 2:1-3.) Nyuma wa pa buloba udi wenza mudimu mu mishindu ya bungi. Anu mutudi tubimona lelu, udi usaka bantu ku dibenga kutumikila mikenji ya Nzambi. Udi ubasaka ku dikala ne “lukuka lua mubidi, ne lukuka lua mesu, ne kudisua kua muoyo.” (1 Yone 2:16) Udi usaka bantu ku dienza malu a mubidi bu mudi tshiendenda, ditendelela dia mpingu, dipaka dia manga, mukawu, tshiji ne bunuavi. (Gal. 5:19-21) Udi usaka kabidi batontolodi ku diamba mêyi adi kaayi apetangana ne Dîyi dia Nzambi. (2 Tim. 2:14-18)  Nunku padi muntu utamba kulekela nyuma wa pa buloba umulombola, udi ufuanangana ne Satana bikole.

8. Muntu yonso udi ne bua kusungula tshinyi?

⁸ Kakuena muaba utudi mua kusomba udi kauyi ne nyuma wa pa buloba eu to. Muntu yonso udi ne bua kusungula bikalaye musue bua nyuma wa pa buloba anyi wa Nzambi amulombole. Bantu badi ku bukokeshi bua nyuma wa pa buloba badi mua kumukandamena ne kuitaba bua nyuma wa Nzambi abalombole. Kadi bidi kabidi mua kuenzeka nanku bua bantu badi ku bukokeshi bua nyuma wa Nzambi. Bantu bavua nyuma wa Nzambi ulombola kale badi mua kupona mu buteyi bua nyuma wa pa buloba. (Filip. 3:18, 19) Tumonayi mushindu utudi mua kukandamena nyuma wa pa buloba.

Tujingulule bimanyinu anu ku ntuadijilu

9-11. Mbimue bimanyinu kayi bidi mua kutuleja ne: nyuma wa pa buloba ukadi utulombola?

⁹ Bumbudi ba mabue adi bu makala ba mu Grande Bretagne batuvua betele ku ntuadijilu bavua bangata tunyunyi bua kumona ni kuvua kapepe kabi. Pavuabu bamona kanyunyi kakuluka, bavua bamanya ne: bivua bikengela kumbuka muaba au lukasa. Mu mushindu wa muomumue, mbimue bimanyinu kayi bidi mua kutuleja tuetu bena Kristo ne: nyuma wa pa buloba ukadi utulombola?

¹⁰ Kakuyi mpata, patuakalonga bulelela musangu wa kumpala ne tuetu kulua kudilambula kudi Yehowa, tuvua tubala Bible ne muoyo mujima. Tuvua tusambila bikole. Tuvua tumvua disanka dia kuya mu bisangilu bualu tuvua tubimona bu mushindu wa kukolesha malanda etu ne Yehowa. Malu aa avua matuambuluishe bua kumbuka ku bukokeshi bua nyuma wa pa buloba.

¹¹ Tutshidi tutungunuka ne kubala Bible dituku dionso anyi? (Mus. 1:2) Tutshidiku tusambila bikole anyi? Tutshidiku banange bisangilu bietu bionso ne tubibuela lumingu luonso anyi? (Mus. 84:10) Peshi tukadiku balekele bimue bia ku bibidilu bimpe ebi anyi? Tudi mua kuikala ne malu a bungi a kuenza adi atuangata dîba dia bungi ne atutshiokesha ne bidi mua kutukolela bua kulama bibidilu bimpe bia kutendelela Nzambi. Kadi bituikala tukadi balekele bimue bibidilu bimpe, bidi bileja ne: nyuma wa pa buloba ukadi utulombola. Nunku tudienzeje bua kupetulula bibidilu bimpe bituvua nabi.

‘Kanunemi bujitu’

12. Yezu wakambila bayidi bende bua ‘badilame’ ku malu kayi, ne bua tshinyi?

¹² Ntshinyi tshikuabu tshitudi ne bua kuenza bua kukandamena nyuma wa pa buloba? Pavua Yezu mubele bayidi bende bua ‘batabale,’ uvua ufuma ku dibadimuija ku njiwu kampanda misunguluke. Wakamba ne: ‘Nudilame bimpe, bua mitshima yenu kayinemi ne mudi ne dibuluka dia maluvu ne malu a pa buloba, ne bua dituku adi kadilu kunudi lukasa bu buteyi.’​—Luka 21:34, 35.

13, 14. Nkonko kayi itudi mua kudiela pa bidi bitangila kudia ne kunua?

¹³ Tuelayi meji pa mubelu eu. Yezu uvuaku mukandike kudia ne kunua ne disanka anyi? Tòo. Uvua mumanye bimpe mêyi a Solomo aa: ‘Ndi mumanye ne: Kakuena bualu buimpe bu kusanka ne kuenza malu mimpe matuku onso patshidi muntu ne muoyo. Muntu yonso adie biende, anue biende, asanke biende mu midimu yende yonso, bua eku nkupa kua Nzambi.’ (Muam. 3:12, 13) Kadi Yezu uvua mumanye ne: nyuma wa pa buloba utu upangisha bantu bua kudikanda mu malu aa.

¹⁴ Mmunyi mutudi mua kumanya ne: nyuma wa pa buloba ki mmunyange lungenyi luetu pa bidi bitangila njiwu ya budiavi ne bunuavi? Tudiebeje ne: ‘Ntshinyi tshintu ngenza pantu mbala mibelu idi yakula bua budiavi mu Bible anyi mu mikanda yetu? Ntuku ngipepeja anyi mmona bu ne: mbanekeshe ne pamuapa njinga kudibingisha mu malu andi ngenza anyi? * Mmunyi  muntu ngangata mibelu ya dinua maluvu atu akuata ne ya kubenga “kukuatshika maluvu”? Ntuku ngipepeja, ngela meji ne: kayena intangila meme anyi? Patu bantu bakuabu bambela bua mushindu undi nnua, ntuku ndibingisha peshi mfika munda anyi? Ntuku nsaka bantu bakuabu bua kubenga kutumikila tshidi Bible wamba bua budiavi ne bunuavi anyi?’ Bushuwa, tshidi muntu wenza padibu bamupesha mibelu eyi ke tshidi tshileja bikala nyuma wa pa buloba ukadi umulombola.​—Tangila Lomo 13:11-14.

Katutambi kusamisha mutu

15. Yezu uvua mubele bayidi bende bua tshilele kayi tshitu natshi bantu?

¹⁵ Bualu bukuabu butudi mua kuenza bua kukandamena nyuma wa pa buloba nkubenga kusamisha mutu bikole. Yezu uvua mumanye ne: tuetu bantu bapange bupuangane, tutu ne tshilele tshia kutamba kusamisha mutu bua malu a buatshia buila. Wakabela bayidi bende ne dinanga dionso ne: ‘Kanutambi kuelangana meji.’ (Mat. 6:25) Tudi bamanye ne: kuditatshisha bua malu a mushinga bu mudi kusankisha Nzambi, kuenza midimu yetu ya bena Kristo ne kukebela bena mu dîku dietu bidibu nabi dijinga ki nkubi to. (1 Kol. 7:32-34) Kadi mubelu wa Yezu udi mua kutulongesha tshinyi?

16. Ntshinyi tshidi nyuma wa pa buloba mukebeshe mu bantu?

¹⁶ Bu mudi nyuma wa pa buloba utamba kuimanyina pa lutambishi bua biuma, udi usaka bantu ku disamisha meji bua malu adi kaayi ne mushinga. Bena pa buloba mbasue tuele petu meji ne: biuma ke bidi bipesha muntu ditalala ne muntu wa nsongo ngudi ne biuma bia bungi, ki ngudi ne ngikadilu ya bena Kristo to. Bantu badi bitaba bualu ebu badi balua bapika ba dikeba dia biuma ne badi baditatshisha misangu yonso bua kuikala ne bintu binene bidi bakuabu kabayi banji kupeta. (Nsu. 18:11) Lungenyi elu lubi pa bidi bitangila biuma ludi lukebesha tunyinganyinga tudi mua kupangisha muena Kristo bua kushindama mu ditabuja.​—Bala Matayo 13:18, 22.

17. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubenga kusamisha meji bikole?

¹⁷ Tudi mua kubenga kusamisha meji tuetu tutumikila mubelu wa Yezu wa ne: ‘Diambedi  kebayi bukalenge bua Nzambi ne buakane buende.’ Yezu udi utujadikila ne: tuetu batumikile mubelu eu, nebatukumbajile majinga etu. (Mat. 6:33) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tueyemena dilaya edi? Bumue bua ku malu atudi mua kuenza nkuanji kukeba buakane bua Nzambi patudi tutumikila mikenji ya Nzambi mu malu a makuta. Tshilejilu, katuena ne bua kuenzeja mikanda ya dishima bua kubenga kufuta bitadi anyi kushima nansha kakese mu mishinga itudi tuenda to. Tudi tuenza muetu muonso bua kufuta bitadi bia mbulamatadi ne kuenza bua ‘Ee wetu ikale anu Ee’ padibi bikengela kufuta mabanza. (Mat. 5:37; Mus. 37:21) Padi muntu wamba anu bulelela nunku udi mua kubenga kulua mubanji, kadi neikale ne kondo ka muoyo kimpe, kakutamba kusamisha meji bikole to, ne Nzambi neamuanyishe.

18. Ntshilejilu kayi tshidi Yezu mutushile, ne mmasanka kayi atudi tupeta patudi tumuidikija?

¹⁸ Kukeba diambedi Bukalenge kudi kumvuija kuteka malu adi ne mushinga kumpala mu nsombelu wetu. Tuangate tshilejilu tshia Yezu. Uvua imue misangu uvuala tshilama tshia mushinga mukole. (Yone 19:23) Uvua udia, unua ne usanka ne balunda bende. (Mat. 11:18, 19) Kadi bintu ne masanka bivua anu bu bintu bia kulengeja nabi biakudia, kabivua biakudia biende binene to. Biakudia bia Yezu bivua nkuenza disua dia Yehowa. (Yone 4:34-36) Tuetu bidikije tshilejilu tshia Yezu netuikale ne masanka a bungi. Tudi ne disanka dia kukolesha bantu badibu bakengesha ne mibelu ya mu Bible. Bena mu tshisumbu badi batunanga ne batuambuluisha. Tudi tusankisha Yehowa. Patudi tuteka malu adi ne mushinga pa muaba wa kumpala, bintu ne masanka kabiakutulombola to, kadi nebituambuluishe bua kutendelela Yehowa. Patudi kabidi tutamba kudifila mu malu a Bukalenge bua Nzambi, nyuma wa pa buloba kakuikala ne bukokeshi kutudi to.

Tutekayi ‘meji etu ku malu a nyuma’

19-21. Mmunyi mutudi mua ‘kuteka meji ku nyuma,’ ne bua tshinyi tudi ne bua kuenza nunku?

¹⁹ Kumpala kua muntu kuenza bualu utu wanji kubuelela meji. Bienzedi bitu bantu ba bungi bamba ne: kabavua bela meji kumpala kua kubienza bitu misangu ya bungi bifumina ku majinga a mubidi. Ke bualu kayi mupostolo Paulo udi utuleja ne: mbimpe kulama meji etu. Wakafunda ne: ‘Badi balonda malu a mubidi badi bateka meji abu ku malu a mubidi; badi balonda nyuma badi bateka meji abu ku malu a nyuma.’​—Lomo 8:5.

²⁰ Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua nyuma wa pa buloba kakokeshi meji etu ne bienzedi bietu? Tudi ne bua kulama meji etu pa kusunguluja malu atudi tuelela meji ne tudienzeja bua lungenyi lua pa buloba kalubuedi mu meji etu. Tshilejilu, patudi tusungula manaya kampanda, katuitabi bua kunyanga meji etu ne bintu bidi bisaka bantu ku tshiendenda ne ku tshikisu. Tudi bamanye ne: nyuma wa Nzambi ngua tshijila ne kena mua kusomba muaba udi meji mabi to. (Mus. 11:5; 2 Kol. 6:15-18) Tudi kabidi tukoka nyuma wa Nzambi mu meji etu patudi tubala Bible dituku dionso, tusambila ne tuela meji bikole pa malu atudi babale ne tubuela mu bisangilu bionso. Tudi tuenza mudimu ne nyuma muimpe patudi tudifila mu mudimu wa kuyisha.

²¹ Kakuyi mpata, tudi ne bua kukandamena nyuma wa pa buloba ne majinga a mubidi adiye ujula mu bantu. Kadi tudi ne bua kudienzeja bua kuenza nunku bualu Paulo udi wamba ne: ‘Meji mateka ku malu a mubidi adi lufu, meji mateka ku nyuma adi muoyo ne ditalala.’​—Lomo 8:6.

[Mêyi adi kuinshi]

Udi muvuluke anyi?

• Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kupeta nyuma muimpe?

• Mmu imue mishindu kayi idi nyuma wa pa buloba mua kutunyanga?

• Mmunyi mutudi mua kukandamena nyuma wa pa buloba ebu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Kumpala kua kuya ku mudimu anyi mu kalasa, lomba Nzambi nyuma muimpe

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

Tudi ne bua kulama meji mimpe, kuamba bulelela mu mishinga itudi tuenda ne kudia pa ndilu, kunua pa nnuinu