Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tutuku ba kumpala mu dinemeka bakuabu anyi?

Tutuku ba kumpala mu dinemeka bakuabu anyi?

Tutuku ba kumpala mu dinemeka bakuabu anyi?

‘Mu buneme muntu ne muntu ateke mukuabu kumpala.’​—LOMO 12:10.

1. Ntshinyi tshidi tshijimine miaba ya bungi lelu?

MU BIMUE bisamba pa buloba, bana batu ne tshilele tshia kutua binu kumpala kua bantu bakulumpe. Batu benza nunku bua kabimueneki bu ne: badi bule bumue ne bakulumpe to. Mu bisamba abi, padi muana wela muntu mukulumpe nyima ndipanga bukalanga. Nansha mudi bantu mua kuleja kanemu mu mishindu mishilangane, dileja kanemu dia mushindu eu didi dituvuluija umue wa ku mikenji ya Mose udi wamba ne: “Ujuke ne kanemu kumpala kua muntu udi ne nsuki mitoke, unemeke muntu mununu.” (Lew. 19:32, MMM) Bia dibungama, miaba ya bungi bantu kabatshiena banemekangana to. Kanemu nkajimine mu bantu.

2. Dîyi dia Nzambi didi dituambila bua kunemeka banganyi?

2 Dîyi dia Nzambi didi dileja mushinga udi nawu dilejangana kanemu. Didi dituambila bua kunemeka Yehowa ne Yezu. (Yone 5:23) Didi kabidi ditulomba bua kunemeka bena mu mêku etu ne bena Kristo netu ne bantu bakuabu. (Lomo 12:10; Ef. 6:1, 2; 1 Pet. 2:17) Ngimue mishindu kayi itudi tunemeka Yehowa? Mmunyi mutudi mua kunemeka bana betu bena Kristo? Tuandamunayi nkonko eyi ne mikuabu kabidi.

Tunemeke Yehowa ne dîna diende

3. Mmushindu kayi munene utudi tunemeka Yehowa?

3 Mushindu munene utudi tunemeka Yehowa nkunemeka dîna diende, bualu tudi ‘bantu badi ne dîna diende.’ (Bien. 15:14) Kuikala ne dîna dia Yehowa Nzambi wa bukole buonso ndiakalenga dinene be! Muprofete Mika wakamba ne: ‘Ba mu bisamba bionso batshidi benda muntu ne muntu mu dîna dia nzambi wende; kadi tuetu netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.’ (Mika 4:5) Tudi ‘tuenda mu dîna dia Yehowa’ patudi tudienzeja dituku dionso bua kuenza malu adi kaayi anyanga lumu lua dîna ditudi nadi. Anu bu muvua Paulo muvuluije bena Kristo ba mu Lomo, tuetu katuyi tuenza malu adi apetangana ne lumu luimpe lutudi tuyisha, tudi ‘tupendeshisha’ Nzambi.​—Lomo 2:21-24.

4. Mmunyi mutudi tumona diakalenga dia kumanyisha malu a Yehowa?

4 Tudi kabidi tunemeka Yehowa patudi tuyisha. Ku kale, Yehowa uvua muambile bena mu tshisamba tshia Isalele bua kuikalabu Bantemu bende, kadi ki ntshiakenzabu to. (Yesh. 43:1-12) Bakela Yehowa nyima ne ‘bakanyingalaja wa Tshijila wa bena Isalele.’ (Mus. 78:40, 41) Ndekelu wa bionso, Yehowa wakabenga tshisamba tshiabu tshijima. Kadi tuetu lelu tudi ne dianyisha bua diakalenga ditudi nadi dia kuambila bantu malu a Yehowa ne dîna diende. Tudi tuenza nanku bualu tudi bamunange ne basue bua dîna diende ditumbishibue. Katuena mua kudikanda bua kuambila bantu bakuabu malu atudi bamanye bua Tatuetu wa mu diulu ne bua bidiye mulongolole bua kuenzela bantu to. Tudi tudiumvua anu bu mupostolo Paulo wakamba ne: ‘Bualu budi bunkuata bua kuluamba, bua ndi ne mulawu bingikala tshiyi ngambila bantu lumu luimpe.’​—1 Kol. 9:16.

5. Mmunyi mudi kuitabuja Yehowa kupetangana ne kumunemeka?

5 Davidi wakamba ne: ‘Badi bamanye dîna diebe nebakueyemene; bualu bua wewe, Yehowa, kuena muanji kulekela bantu badi bakukeba.’ (Mus. 9:10) Tuetu bamanye Yehowa bimpe ne tunemeka dîna diende, netumueyemene anu muvua basadidi bende ba kale benza. Kueyemena Yehowa ne kumuitabuja mmushindu mukuabu wa kumunemeka. Dîyi dia Nzambi didi dileja dipetangana didi pankatshi pa kueyemena Yehowa ne kumunemeka. Pavua bena Isalele babenge kueyemena Yehowa, wakebeja Mose ne: ‘Bantu aba nebampetule musangu bule munyi? Nebikale nanyi ne mpata musangu bule munyi bua malu a kukema angakuenza munkatshi muabu?’ (Nom. 14:11) Kadi tudi tuleja mutudi tunemeka Yehowa patudi tumueyemena bua atulame ne atukuatshishe mu ntatu.

6. Ntshinyi tshidi tshitusaka bua kunemeka Yehowa ne muoyo mujima?

6 Yezu wakaleja ne: kunemeka Yehowa kudi ne bua kufumina mu muoyo. Wakambila bantu bavua kabayi batendelela Yehowa ne muoyo mujima muvua Yehowa wamba ne: ‘Bantu aba badi bannemeka ne mishiku yabu, kadi mitshima yabu kayena kundi, idi kule.’ (Mat. 15:8) Bua tuetu kunemeka Yehowa ne muoyo mujima, tudi ne bua kumunanga bikole. (1 Yone 5:3) Tudi kabidi ne bua kuvuluka dilaya dia Yehowa dia ne: “Badi bantumbisha nembatumbishe.”​—1 Sam. 2:30.

Bakulu badi banemeka bantu bakuabu

7. (a) Bua tshinyi bakulu badi ne bua kunemeka badibu balombola? (b) Mmunyi muvua Paulo unemeka bena Kristo nende?

7 Mupostolo Paulo wakabela bena Kristo nende ne: ‘Mu buneme muntu ne muntu ateke mukuabu kumpala.’ (Lomo 12:10) Bakulu ke badi ne bua kuikala ‘ba kumpala’ mu dinemeka bantu badibu balombola mu tshisumbu. Mu muanda eu, bantu badi ne majitu a bungi badi ne bua kulonda tshilejilu tshia Paulo. (Bala 1 Tesalonike 2:7, 8.) Bena mu bisumbu bivua Paulo ukumbula, bavua bamanye ne: kavua mua kubalomba bua kuenza malu avuaye yeye kayi mua kuenza to. Uvua ubanemeka ne bobu pabu bakamunemeka. Tudi mua kuikala bajadike ne: bantu ba bungi bakitaba ne muoyo mujima pakabambilaye ne: ‘Ndi nusengelela bua kuikala bidikiji banyi.’​—1 Kol. 4:16.

8. (a) Mmushindu kayi munene uvua Yezu munemeke bayidi bende? (b) Mmunyi mudi bakulu mua kulonda tshilejilu tshia Yezu?

8 Mushindu mukuabu udi mukulu unemeka badiye ulombola mpadiye ubambila tshidiye ubalombela bua kuenza malu kampanda. Yeye wenza nunku, udi widikija Yezu. Tshilejilu, Yezu wakambila bayidi bende bua tshinyi bavua ne bua kulomba bena mudimu ba bungi bua kunowa. Wakabambila ne: ‘Bintu bia kunowa bidi bia bungi, kadi bena mudimu badi banyabanya. Nunku nulombe Mukalenge wa bintu bia kunowa, atume bena mudimu mu kunowa kuende.’ (Mat. 9:37, 38) Bia muomumue, wakambila bayidi bende bua tshinyi bavua ne bua kutungunuka ne kuikala ‘badimuke.’ Wakabambila ne: ‘Bualu bua kanuena bamanye dituku dialua Mukalenge wenu.’ (Mat. 24:42) Yezu uvua wambila bayidi bende misangu yonso tshivuabu ne bua kuenza ne tshivuabu ne bua kutshienzela. Ke muvuaye ubanemeka nanku. Mmushile bakulu bena Kristo tshilejilu tshia kulonda.

Tunemeke bulongolodi bua Yehowa ne badi babulombola

9. Nganyi utudi tunemeka patudi tunemeka bulongolodi bua Yehowa ne badi babulombola? Umvuija.

9 Kunemeka Yehowa kudi kabidi kumvuija kunemeka bulongolodi buende ne badi babulombola. Tudi tunemeka bulongolodi bua Yehowa patudi tutumikila mibelu ya mu Bible idi kasumbu ka mupika katupesha. Mu tshikondo tshia bena Kristo ba kumpala, mupostolo Yone wakamba muvuabi bikengela kukanyina bantu bavua kabayi banemeka bantu bavuabu bateka ku mutu kuabu. (Bala 3 Yone 9-11.) Mêyi a Yone adi aleja ne: kabavua banemeka bakulu to ne kabavua kabidi banemeka malongesha abu ne mushindu uvuabu balombola tshisumbu. Diakalenga, bena Kristo ba bungi kabavua nanku to. Patshivua bapostolo ne muoyo, tshisumbu tshia bena Kristo tshionso tshivua tshinemeka bavua batshilombola.​—Filip. 2:12.

10, 11. Umvuija ku diambuluisha dia Bible bua tshinyi bamue bantu badi ne bua kuikala ne ndambu wa bukokeshi mu tshisumbu.

10 Bamue bantu batu bela meji ne: bu muvua Yezu muambile bayidi ne: “Buonso buenu nudi bana ba muntu umue,” kakuena ne bua kuikala bantu badi ne bukokeshi mu tshisumbu tshia bena Kristo to. (Mat. 23:8) Kadi Mifundu ya tshiena Ebelu ne ya tshiena Greke yonso idi ne bilejilu bia bantu bavua Nzambi mupeshe bukokeshi. Malu a bankambua ba bena Ebelu, balumbuluishi ne bakalenge adi ajadika ne: Yehowa utu ulombola ku butuangaji bua bantu. Pavua bena Isalele kabayi banemeka bantu bavua Yehowa muteke abu, uvua ubanyoka.​—2 Bak. 1:2-17; 2:19, 23, 24.

11 Bia muomumue, bena Kristo ba kumpala bakitaba bukokeshi bua bapostolo. (Bien. 2:42) Tshilejilu, Paulo wakambila bena Kristo nende malu avuabu ne bua kuenza. (1 Kol. 16:1; 1 Tes. 4:2) Nansha nanku, yeye pende uvua ukokela bavua ku mutu kuende. (Bien. 15:22; Gal. 2:9, 10) Uvua wangata bukokeshi bua mu tshisumbu ne mushinga.

12. Mmalu kayi abidi adi atangila bukokeshi atudi tulongela ku bilejilu bia mu Bible?

12 Bualu ebu budi butulongesha malu abidi. Bua kumpala: bilondeshile Bible, ‘mupika wa lulamatu ne wa budimu’ udi usungula bantu badi ne bua kuikala ne majitu ku diambuluisha dia Kasumbu kaludiki, ne kudi bamue bantu badi ne bua kukokesha pabu bantu badi ne majitu. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 5:1-3) Bualu buibidi, tuetu buonso ne bantu badi ne majitu mu tshisumbu, tudi ne bua kunemeka bantu badi batulombola. Kadi ngimue mishindu kayi itudi mua kunemeka bantu badi ne majitu manene mu bulongodi bua Yehowa?

Tunemeke batangidi ba bijengu ne ba distrike

13. Mmunyi mutudi mua kunemeka baleji mpala ba bulongolodi bua Yehowa?

13 Paulo wakamba ne: ‘Tudi tunulomba, bana betu, bua nuenu numanye badi benza mudimu munkatshi muenu ne badi ku mutu kuenu mu Mukalenge ne badi banudimuija; bua nuenu nubabale bu banudi nutamba kutumbisha mu dinanga bua mudimu wabu. Nuikalangane ne ditalala munkatshi muenu.’ (1 Tes. 5:12, 13) Kakuyi mpata, batangidi ba bijengu ne ba distrike badi munkatshi mua bantu “badi benza mudimu” mukole. Nunku ‘tutambe kubatumbisha’ anyi kubanemeka. Tudi tuenza nunku patudi tutumikila mibelu yabu. Padi mutangidi utuambila malu adi afuma kudi kasumbu ka mupika wa lulamatu, ‘meji adi afuma mu diulu’ neatusake bua kuatumikila ne lukasa.​—Yak. 3:17.

14. Mmunyi mudi bena mu tshisumbu baleja mudibu banemeka batangidi, ne bualu ebu budi bubapetesha tshinyi?

14 Kadi netuenze tshinyi padibu batulomba bua kuenza bualu mu mushindu utudi tuetu katuyi ne tshibidilu tshia kubuenza? Kanemu nekatusake bua kubenga kuamba ne: “Kuetu kuneku katutu tuenza nanku to” anyi ne: “Abi anu mu tshisumbu tshikuabu, ki mmuetu emu to.” Kadi tudi ne bua kudienzeja bua kutumikila malu adibu batuambila bua kuenza. Tuetu tuvuluka ne: tshisumbu ntshia Yehowa, ne Yezu ke mfumu watshi nebituambuluishe bua kutumikila. Padi bena mu tshisumbu batumikila ne disanka mibelu idi mutangidi wa tshijengu anyi wa distrike ufila badi baleja mudibu ne kanemu kakole. Mupostolo Paulo wakela bena Kristo ba mu Kolinto kalumbandi bua muvuabu batumikila ne kanemu mibelu ivua Tito mubapeshe pavuaye mulue kubakumbula. (2 Kol. 7:13-16) Lelu, tuikale bashindike petu ne: patudi tuitaba mibelu idi batangidi ba bijengu ne ba distrike batupesha bidi bituambuluisha bua kuikala ne disanka mu mudimu wa kuyisha.​—Bala 2 Kolinto 13:11.

“Nunemeke bantu bonso”

15. Mmu mishindu kayi itudi mua kunemeka bena Kristo netu?

15 Paulo wakafunda ne: ‘Kutandishi mukulakaje, apu umubele bu tatuebe. Bansongalume ubabele bu bana benu, bakaji bakole bu bamamuebe, bansongakaji bu bana benu; ubabele bonso ne muoyo mutoke. Unemeke bakaji bakamba, ndi ngamba anu bakaji bakamba ba menemene.’ (1 Tim. 5:1-3, MMM) Bushuwa, Dîyi dia Nzambi didi ditulomba bua kunemeka bena Kristo bonso. Kadi tshia kuenza ntshinyi panudi kanuyi nupetangana ne muena Kristo nebe kampanda? Bualu abu nebukupangishe bua kumunemeka anyi? Kuenaku mua kutangila ngikadilu milenga idiye nayi bua kutungunuka ne kumunemeka anyi? Nangananga bana betu badi ne majitu mu tshisumbu ke badi ne bua kuikala banemeka bana babu, kabayi ‘bakengesha bantu badibu babapeshe bua kulama.’ (1 Pet. 5:3, MMV) Mu tshisumbu tshia bena Kristo tshidi tshimanyike bua dinanga didi munkatshi muetu, tudi ne mishindu ya bungi ya kunemekangana.​—Bala Yone 13:34, 35.

16, 17. (a) Bua tshinyi mbimpe kunemeka bantu batudi tuyisha ne badi batukengesha? (b) Mmunyi mutudi mua kunemeka “bantu bonso”?

16 Kadi katuena ne bua kunemeka anu bena Kristo netu to. Paulo wakafundila bena Kristo ba mu matuku ende ne: ‘Patudi bamanye mua kuenza, tuenzelayi bantu bonso bimpe.’ (Gal. 6:10) Kadi bidi mua kutukolela bua kutumikila mubelu eu bikala muena mudimu netu anyi mulongi wetu utuenzela malu mabi. Dîba adi tudi ne bua kuvuluka mêyi aa: “Kunyingabadi bua benji ba malu mabi.” (Mus. 37:1) Kutumikila mubelu eu nekutuambuluishe bua kunemeka nansha bantu badi batukengesha. Bia muomumue, tuetu tudipuekesha patudi tuyisha nebituambuluishe bua kuandamuna muntu yonso ne “kalolo ne ditshina” anyi kanemu. (1 Pet. 3:15) Tshimuenekelu tshietu ne mvuadilu wetu bidi pabi bileja mutudi tunemeka bantu batudi tuyisha.

17 Bushuwa, nansha tuetu kumpala kua bena Kristo netu anyi bantu bakuabu, tudi ne bua kudienzeja bua kutumikila mubelu wa ne: ‘Nunemeke bantu bonso. Nunange bana benu ba mu Kristo. Nutshine Nzambi. Nunemeke Mfumu munene.’​—1 Pet. 2:17.

Newandamune munyi?

Mmunyi muudi mua kunemeka

• Yehowa?

• Bakulu ba mu tshisumbu ne badi bakumbula bisumbu?

• Muena Kristo yonso?

• Bantu batudi tuyisha?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Bena Kristo ba kumpala bavua banemeka mikenji ivua kasumbu kaludiki kabatumina

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Bakulu ba pa buloba bujima badi ne bua kunemeka batangidi ba bijengu ne ba distrike badibu bateka kudi Kasumbu kaludiki