Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa udi wandamuna disambila dienza ne muoyo mujima

Yehowa udi wandamuna disambila dienza ne muoyo mujima

Yehowa udi wandamuna disambila dienza ne muoyo mujima

‘Bua bamanye biabu ne: wewe nkayebe ngudi muidike dîna dia Yehowa, udi Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’​—MUS. 83:18.

1, 2. Ntshinyi tshitu tshienzekele bantu ba bungi, ne nkonko kayi itudi ne bua kudiela?

KUKADI bidimu ndambu, mamu mukuabu uvua ne kanyinganyinga ka bungi bua tshivua tshienzeke muaba uvuaye musombele. Bu muvuaye mulelela mu dîku dia bena Katolike, wakaya kulomba diambuluisha kudi nsaserdose wabu kadi wakabenga bua kuyukila nende. Ke yeye kusambila Nzambi ne: “Tshiena mukumanye to . . . , kadi ndi mumanye ne: udiku. Ngambuluisha bua nkumanye.” Matuku makese pashishe, Bantemu ba Yehowa bakalua kumutangila ne kumukoleshabu ku muoyo ne kumulongeshabu malu a bungi. Bakamulongesha ne: dîna dia Nzambi n’Yehowa. Bualu ebu buakamulenga ku muoyo bikole. Wakamba ne: “Elayi meji ne: eu ke Nzambi umvua musue kumanya kutuadijila anu ku buana buanyi!”

2 Ke tshitu bantu ba bungi bumvua patubu bamanya dîna dia Nzambi. Misangu ya bungi, batu bamona dîna dia Yehowa padibu babala Musambu wa 83:18 udi wamba ne: ‘Bua bamanye biabu ne: wewe nkayebe, ngudi muidike dîna dia Yehowa, udi Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’ Ukatuku mudiebeje bua tshinyi batu bafunda Musambu wa 83 anyi? Mmalu kayi adi mua kusaka muntu yonso bua kuitaba ne: Yehowa ke Nzambi umuepele mulelela? Ntshinyi tshidi musambu eu utulongesha lelu eu? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu etshi. *

Badi badisanga bua kubutula tshisamba tshia Yehowa

3, 4. Musambu wa 83 uvua mufunda kudi nganyi, ne udi wakula bua tshinyi?

3 Bilondeshile mutu wa mukanda udi mu mikanda ya tshiena Ebelu ya kale, Asafa ke uvua mufunde Musambu wa 83. Bidi bimueneka ne: Asafa eu uvua mua kuikala wa mu ndelanganyi ya muena Lewi Asafa uvua muimbi wa misambu wa dilambu mu bukokeshi bua mukalenge Davidi. Mu musambu eu, udi ulomba Yehowa bua kubingisha bumfumu buende ne kumanyisha dîna diende. Uvua mua kuikala mufunde musambu eu matuku makese panyima pa lufu lua Solomo. Bua tshinyi? Bualu pavua Davidi ne Solomo bakokesha, mukalenge wa Tulo kavua muena lukuna wa bena Isalele to. Kadi mu tshikondo tshivuabu bafunde Musambu wa 83, bena Tulo bakavua baluishi ba bena Isalele ne bavua badisange kudi bena lukuna babu bakuabu.

4 Asafa udi utela mêna a bisamba dikumi bivua bidisange bua kubutula tshisamba tshia Nzambi. Bena lukuna aba bavua badia mutumba ne bena Isalele ne Asafa udi ubatela nunku: ‘Badi bashikama mu ntenta ya mu Edoma ne ya bena Yishemaele. Badi ba mu Moaba ne bena Hagâ, mba mu Gebala, Amona ne Amaleka; badi ba mu Peleshete diatshimue ne badi bashikame mu Tulo. Ba mu Ashû kabidi bakudisangisha nabu.’ (Mus. 83:6-8) Musambu eu udi wakula bua bualu kayi buvua buenzeke? Bamue bantu badi bela meji ne: udi wakula bua muvua bena Amona, bena Moaba ne bena ku mukuna wa Seî badisangishe bua kuluisha bena Isalele mu bukokeshi bua Yehoshafata. (2 Kul. 20:1-26) Bakuabu badi bamba ne: musambu eu udi wakula bua muvuabu bakine bena Isalele kudi bena mutumba babu bonso.

5. Mmunyi mudi Musambu wa 83 wambuluisha bena Kristo lelu eu?

5 Mu mishindu yonso, bidi bimueneka ne: Yehowa wakapesha Asafa nyuma wende bua kufundaye musambu eu mu tshikondo tshivua tshisamba tshiende mu njiwu. Musambu eu udi kabidi ukolesha Bantemu ba Nzambi badibu baluisha misangu yonso bua kubabutula lelu eu. Neutukoleshe kabidi mu katupa kîpi emu pikala Gogo wa ku Magoga ne biluilu biende ne bua kuteta bua kubutula bua musangu wa ndekelu bantu bonso badi batendelela Nzambi mu nyuma ne mu bulelela.​—Bala Yehezekele 38:2, 8, 9, 16.

Bualu bua mushinga mukole

6, 7. (a) Ntshinyi tshivua mufundi wa Musambu wa 83 mulombe ku ntuadijilu kua disambila diende? (b) Uvua utamba kuditatshisha bua tshinyi?

6 Asafa udi uleja mu disambila tshivuaye umvua wamba ne: ‘Nzambi, kuikadi biebe talalaa; kupuwu biebe talalaa, Nzambi, kushikami patupu! Mona, badi nebe lukuna badi bateka diyoyo; badi bakukina bakuambulula mitu yabu. Badi bapangila malu a budimu a kuenzela bantu bebe. Bualu bua badi bela bifufu biabu popamue ne mutshima umue, badi bapunga tshipungidi bua kukuenzela wewe bibi.’​—Mus. 83:1-3, 5.

7 Mbualu kayi buvua ne mushinga wa bungi kudi Asafa? Kakuyi mpata, uvua mua kuikala uditatshisha bikole bua lupandu luende ne lua bena mu dîku diende. Kadi udi usambila nangananga bua bipendu bivuabu bapenda dîna dia Yehowa ne malu mabi avuabu bakeba kuenzela tshisamba tshivua ne dîna diende. Ke tshitudi petu ne bua kuenza patudi tutantamena ntatu ya matuku makole a ku nshikidilu aa.​—Bala Matayo 6:9, 10.

8. Ntshinyi tshivua bisamba bivua biluisha bena Isalele bijinga?

8 Asafa udi wamba mudi bena lukuna ba bena Isalele bamba ne: ‘Luayi, tubabutule bua kabikadi tshisamba tshia bantu kabidi; bua kabavuluki dîna dia bena Isalele kabidi tshiendelele!’ (Mus. 83:4) Bantu aba bavua bakine tshisamba tshia Nzambi bibi be! Kadi kuvua tshintu tshikuabu tshivua tshibasaka bua kubaluisha. Bavua balakana ditunga diabu ne baditambisha bamba ne: “Tudinyengele miaba ya kuikala ya Nzambi bua kuikalayi miaba yetu.” (Mus. 83:12) Bualu bua mushindu eu mbuezekaku mu matuku etu aa anyi? Eyowa!

“Muaba webe wa tshijila”

9, 10. (a) Ku kale, muaba wa tshijila wa Nzambi uvua tshinyi? (b) Mmasanka kayi adi bela manyi ne bena mu tshisumbu tshia “mikoko mikuabo” bapeta?

9 Ku kale, bavua babikila buloba bulaya ne: muaba wa tshijila wa Nzambi. Vuluka musambu uvua bena Isalele bimbe pavuabu babapikule ku bupika mu Ejipitu udi wamba ne: ‘Mu luse luebe wewe wakalombola bantu bawakupikula; wewe wakabenzeja mu bukole buebe too ne ku muaba webe wa tshijila.’ (Ekes. 15:13) Panyima pa bidimu bia bungi, “muaba wa tshijila” eu wakalua kukongoloja ntempelo ne bakuidi, tshimenga tshikulu tshia Yelushalema ne bakalenge ba mu ndelanganyi ya Davidi bavua basomba mu nkuasa wa Yehowa. (1 Kul. 29:23) Ke bualu kayi Yezu wakabikila Yelushalema ne: ‘Musoko wa Mukalenge Munene.’​—Mat. 5:35.

10 Netuambe tshinyi bua matuku etu aa? Mu tshidimu tshia 33 panyima pa Yezu, tshisamba tshipiatshipia anyi ‘bena Isalele ba Nzambi’ tshiakaledibua. (Gal. 6:16) Tshisamba etshi tshidi tshienza ne bana babu ne Yezu Kristo bela manyi, tshidi tshienza mudimu wa kuikala bantemu ba dîna dia Nzambi uvua bena Isalele wa kale bapangile bua kuenza. (Yesh. 43:10; 1 Pet. 2:9) Yehowa mmubalaye bualu bua muomumue ne buvuaye mulaye bena Isalele wa kale ne: “Nengikale Nzambi wabo ne bobo nebikale bantu banyi.” (2 Kol. 6:16; Lew. 26:12) Mu 1919, Yehowa wakateka ‘bena Isalele ba Nzambi’ batshivua pa buloba pa muaba wa pa buawu ne mu tshikondo atshi, bakangata “buloba” anyi mudimu udi ubambuluisha bua kuikala bu badi mu mparadizu. (Yesh. 66:8) Kutuadijila mu 1930, bena mu tshisumbu tshia “mikoko mikuabo” mbadisange kudibu. (Yone 10:16) Disanka, dimanya ne divulangana dia bena Kristo ba mu matuku etu aa bidi bijadika mudi Yehowa ubenesha tshisamba tshiende. (Bala Musambu wa 91:1, 2.) Bualu ebu budi buenza Satana tshiji tshia dikema!

11. Ntshinyi tshitu baluishi ba Nzambi bajinga?

11 Mu matuku a ku nshikidilu aa, Satana udi usaka bena diende badi pa buloba bua kuluisha bela manyi ne balunda babu ba mu tshisumbu tshia mikoko mikuabu. Ke tshiakenzeka ku Mputu wa kudi dîba dibuelela mu bukokeshi bua bena Nazi ne ku Mputu wa kudi dîba dipatukila mu bukokeshi bua Union Soviétique. Ke tshidi tshienzeka kabidi mu matunga a bungi ne netshienzeke kabidi, nangananga pikala Gogo wa ku Magoga ne bua kuluisha tshisamba tshia Nzambi musangu wa ndekelu. Mu mvita ayi, baluishi badi mua kunyenga mpangu ne bintu bia Bantemu ba Yehowa, anu muvua baluishi ba bena Isalele benze ku kale. Kadi dijinga dinene dia Satana ditu anu dia kubutula Bantemu ba Yehowa bua muntu nansha umue kabavuluki kabidi to. Ntshinyi tshitu Yehowa wenza padibu baluisha bumfumu buende nunku? Tukonkonone kabidi mêyi adi mu musambu wa Asafa.

Tshilejilu tshia muvua Yehowa mutshimune

12-14. Asafa udi wakula bua misangu kayi ibidi ivua bena Isalele batshimune baluishi babu pabuipi ne tshimenga tshia Megido?

12 Asafa uvua mushindike ne: Yehowa udi ne bukole bua kupangisha malu mabi avua baluishi ba bena Isalele bakeba kubenzela. Wakafunda mu musambu wende bua misangu ibidi ivua bena Isalele batshimune baluishi babu pabuipi ne musoko wa kale wa Megido, uvua mu tshibandabanda tshia Megido. Mu mushipu, musulu wa Kishona uvua ukama ne bantu bavua mua kumona munkoloji wa mâyi. Pavua mvula mukole uloka, musulu uvua uwula too ne mu tuisu, upasalala mu tshibandabanda tshionso. Pamuapa, ke bualu kayi badi baubikila kabidi ne: ‘Mâyi manene a Megido.’​—Bal. 4:13; 5:19.

13 Pabuipi ne kilometre 15 ne tshibandabanda tshia Megido kudi mukuna wa Mole. Mu matuku a mulumbuluishi Gideona, bena Midiyana ne bena Amaleka ne bantu ba ku Est bakadisangisha ku mukuna eu bua kuluisha bena Isalele. (Bal. 7:1, 12) Tshiluilu tshia Gideona tshivua anu ne bantu 300 patupu, kadi Yehowa wakabambuluisha bua kutshimuna baluishi babu bavua bungi kabuyi kubala. Mushindu kayi? Bakalonda mibelu ivua Nzambi mubapeshe ne kunyungulukabu tshitudilu tshia baluishi babu butuku bakuate milondo ivua ne bimunyi bia kapia munda muayi. Pakabatumina Gideona dîyi, bobu kutayisha milondo ne bimunyi bia kapia bivuamu kumuenekabi diakamue. Kuelabu mpungi musangu umue ne kuamba ne: ‘Muele wa mvita wa Yehowa ne wa Gideona.’ Baluishi kupampakana, kutuadijabu kushipangana bobu nkayabu ne bakapanduka bakanyema kuya dia muamua dia musulu wa Yadene. Ke bena Isalele ba bungi kubalondakajabu. Bakashipa baluishi babu 120 000.​—Bal. 7:19-25; 8:10.

14 Mutantshi wa kilometre isambombo ne mukuna wa Mole, dia muamua dia tshibandabanda tshia Megido kudi mukuna wa Tabô. Mulumbuluishi Balaka wakasangishaku bena Isalele 10 000 bua kuluisha tshiluilu tshia mukalenge Yabina muena Kanâna wa ku Hasô, tshivua Sisela ulombola. Tshiluilu tshia bena Kanâna etshi tshivua ne makalu a mvita 900 mikale ne misongolo mile ya tshiamu ivua yende inyunguluka ku nkata. Pavua bena Isalele bavua kabayi ne bia mvita bikole badisangisha ku mukuna wa Tabô, bakakokela tshiluilu tshia Sisela mu tshibandabanda. Ke ‘Yehowa kutatshisha Sisela ne makalu ende onso ne bantu bende bonso.’ Bidi bimueneka ne: mvula wakaloka diakamue ne makalu a mvita kutuadijawu kujama mu bitotshi bualu musulu wa Kishona uvua muule. Bena Isalele kushipabu basalayi bonso.​—Bal. 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Asafa udi ulomba Yehowa bua enze tshinyi? (b) Dîna dia mvita ya ndekelu ya Nzambi didi dituvuluija tshinyi?

15 Asafa udi ulomba Yehowa bua kuenzela bisamba bidi bikeba kuluisha bena Isalele mu matuku ende bualu bua muomumue. Udi usambila wamba ne: ‘Wenzele bantu aba bu muwakuenzela Midiyana; bu muwakenzela Sisela ne Yabina ku musulu wa Kishona, bakashipibua ku Eno-dô, bakalua bu tumvi tua kuela pa buloba.’ (Mus. 83:9, 10) Kabiena bitukemesha bua mudibu babikila mvita ya ndekelu ya Nzambi yalua kubutula bulongolodi bua Satana ne: Armagedone, mmumue ne: “Mukuna wa Megido.” Dîna edi didi dituvuluija mvita minene ivua mienzeke pabuipi ne Megido. Mushindu uvua Yehowa mutshimune mvita ayi udi utujadikila ne: neatshimune kabidi mu mvita ya Armagedone.​—Buak. 16:13-16.

Tusambile bua dibingishibua dia bumfumu bua Yehowa

16. Bua tshinyi baluishi ba Yehowa badi ne ‘bundu mu mêsu tente’ lelu eu?

16 Mu ‘matuku a ku nshikidilu’ aa, Yehowa mmupangishe baluishi betu bua kutubutula. (2 Tim. 3:1) Nunku baluishi betu mbafuishibue bundu. Musambu wa 83:16 ukavua muleje bualu ebu mu mêyi aa: ‘Ubafuishe bundu ku mêsu tente, bua bakebe dîna diebe Yehowa.’ Mu matunga a bungi, baluishi betu mbapangile bua kukandika Bantemu ba Yehowa bua kuyisha. Mu matunga au, ditabuja ne ditantamana dia Bantemu ba Nzambi umuepele mulelela ndikemeshe bantu badi banange bulelela ne ba bungi ba kudibu ‘mbakebe dîna dia Yehowa.’ Mu amue matunga avuabu babakengesha bikole mudi mpindieu Bantemu binunu ne binunu badi batumbisha Yehowa ne disanka dionso. Yehowa mmutshimune mu mushindu wa dikema! Baluishi bende badi ne bundu mu mêsu tente!​—Bala Yelemiya 1:19.

17. Mbualu kayi bubi buenzeka kumpala eku, ne netuvuluke mêyi kayi?

17 Kadi tudi bamanye ne: baluishi betu nebatungunuke anu ne kutuluisha. Tuetu petu netutungunuke anu ne kuyisha lumu luimpe too ne kudi baluishi betu. (Mat. 24:14, 21) Kadi matuku adibu bashile baluishi ba Nzambi bua kukudimuna mitshima ne kupeta lupandu akadi pa kujika. Ditumbisha dia dîna dia Yehowa didi ne mushinga wa bungi kupita lupandu lua bantu. (Bala Yehezekele 38:23.) Padisangisha bisamba bionso bia pa buloba bua kubutula Bantemu ba Nzambi, netuvuluke mêyi adi mu disambila dia Asafa a ne: “Bakuatshishibue bundu ne batshine tshiendelele; e, batamuke, bajimine biabo.”​—Mus. 83:17.

18, 19. (a) Ntshinyi tshidi tshindile bantu badi badisuike bua kuluisha bumfumu bua Yehowa? (b) Ntshinyi tshidi dibingishibua dia ndekelu dia bumfumu bua Yehowa didi dilua dikuenzela wewe?

18 Baluishi ba Yehowa badi ne mutu mukole nebashikile mu mushindu mubi be! Dîyi diende didi dileja ne: bantu bonso ‘badi kabayi batumikila lumu luimpe’ ne bafua ku Armagedone nebapete “dibutuka dia tshiendelele.” (2 Tes. 1:7-9) Dibutuka diabu ne dipanduka dia bantu badi batendelela Yehowa mu bulelela nedikale tshijadiki tshia ne: Yehowa ke Nzambi umuepele mulelela. Katuakupua ditshimuna edi muoyo mu bulongolodi bupiabupia to. Bantu ‘bakane ne babi babishibua’ nebalonge malu manene adi Yehowa muenze. (Bien. 24:15) Nebadimuene mudi kukokela bumfumu bua Yehowa kuimpe. Bantu bapuekele bikala munkatshi muabu nebatuishibue ne: Yehowa ke Nzambi umuepele mulelela.

19 Tatu wetu wa mu diulu udi mutunange mmutulongoluele malu mimpe matambe kumpala eku. Asafa wakasambila ne: Baluishi bebe ‘bakuatshishibue bundu ne batshine tshiendelele; e, batamuke, bajimine biabu. Bua bamanye biabu ne: wewe nkayebe, ngudi muidike dîna dia Yehowa, udi Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’ Kuenaku umvua pebe bua kusambila bua Yehowa andamune bua musangu wa ndekelu disambila edi anyi?​—Mus. 83:17, 18.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 2 Kumpala kua kulonga tshiena-bualu etshi, mbimpe wewe kuanji kubala Musambu wa 83 bua kumanya malu adimu.

Udi mua kumvuija anyi?

• Pakafundabu Musambu wa 83, bena Isalele bavua ne lutatu kayi?

• Mbualu kayi buvua mufundi wa Musambu wa 83 utamba kujinga?

• Mbanganyi badi Satana uluisha lelu?

• Mmunyi muandamuna Yehowa bua musangu wa ndekelu disambila didi mu Musambu wa 83?

[Nkonko ya dilonga]

[Karte mu dibeji 15]

(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)

Mvita ivua mienzeke pabuipi ne Megido wa kale idi ipetangana ne matuku etu atshilualua ku tshinyi?

Musulu wa Kishona

Haloshete

Mukuna wa Kâmele

Tshibanda tshia Yizelele

Megido

Tanaka

Mukuna wa Gileboa

Mpokolo wa Haloda

Mukuna wa Mole

Eno-dô

Mukuna wa Tabô

Mbuu wa Galela

Musulu wa Yadene

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Ntshinyi tshivua tshifikishe Asafa ku disambila ne muoyo mujima?