Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu manene a mu mukanda wa Yakobo ne mu mikanda ya Petelo

Malu manene a mu mukanda wa Yakobo ne mu mikanda ya Petelo

Dîyi dia Yehowa didi ne muoyo

Malu manene a mu mukanda wa Yakobo ne mu mikanda ya Petelo

BIDIMU bitue ku 30 panyima pa Pentekoste wa mu 33, Yakobo muakunyi wa Yezu uvua kabidi muyidi wende wakafundila “bisamba dikumi ne bibidi” bia Isalele wa Nzambi mukanda. (Yak. 1:1) Wakabafundila bua kubakankamija bua bikale bakole mu ditabuja ne bua batantamene ntatu ivua mua kubakuata. Wakabapesha kabidi mibelu bua balongolole bibidilu bibi bikavua bibuele mu bisumbu.

Matuku makese kumpala kua mukalenge wa bena Lomo Néron kutuadijaye kukengesha bena Kristo mu 64, mupostolo Petelo wakafundila bena Kristo mukanda wende wa kumpala bua kubakankamija bua kujalama mu ditabuja. Mu mukanda wende muibidi wakafundaye matuku makese pashishe, wakabakankamija bua kuteya ntema ku Dîyi dia Nzambi, ne wakabadimuija bua dituku dia Yehowa divua dilua. Nunku, kulonga malu adi mu mukanda wa Yakobo ne ibidi ya Petelo kudi mua kutuambuluisha.​—Eb. 4:12.

NZAMBI UDI UPESHA BANTU BADI ‘BALOMBA NE DITABUJA’ MEJI

(Yak. 1:1–5:20)

Yakobo wakafunda ne: ‘Muntu udi utantamena mateyi udi ne disanka bualu bua pakamanabu kumujadika, neangate tshifulu tshia butumbi tshia muoyo.’ Yehowa udi upesha bantu badi ‘balomba ne ditabuja’ meji bua batantamene ntatu yabu.​—Yak. 1:5-8, 12.

Bantu badi balua “bayishi” anyi balongeshi mu tshisumbu, badi ne bua kuikala ne ditabuja ne meji. Yakobo udi wamba mudi ludimi luikale ‘tshitupa tshikese’ tshidi mua ‘kunyanga mubidi wonso.’ Pashishe, udi wambila bantu bua badimukile lungenyi lua pa buloba ludi mua kunyanga malanda abu ne Nzambi. Udi kabidi uleja malu adi muntu udi muenze bubi mua kulonda bua kulengeja malanda ende ne Nzambi.​—Yak. 3:1, 5, 6; 5:14, 15.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

2:13—Mmunyi mudi ‘luse lutamba dilumbulula kutumba’? Padi Yehowa utulumbuluisha, udi uvuluka mushindu utuvua tufuilangana luse ne utufuila petu luse ku diambuluisha dia mulambu wa Muanende. (Lomo 14:12) Bualu ebu budi ne bua kutusaka bua tuikale tufuilangana luse.

4:5—Yakobo udi wakula bua mvese kayi muaba eu? Kena wakula bua mvese musunguluke to. Kadi mêyi ende mafundisha ku nyuma wa Nzambi aa adi mua kuikala mashindamene pa lungenyi ludi mu mvese eyi: Genese 6:5; 8:21; Nsumuinu 21:10 ne Galatia 5:17.

5:20—‘Muntu udi wandamuna muntu mubi ku dipambuka dia mu njila wende’ neasungile muoyo wa nganyi ku lufu? Muena Kristo udi wambuluisha muntu mubi bua kulekela njila wende mubi udi usungila muoyo wa muntu udi munyingalale bua kanyangi malanda ende ne Nzambi anyi bua kapetshi kabutu ka tshiendelele. Udi ‘ubuikidila malu mabi a bungi’ a muntu udiye muambuluishe.

Malongesha adi atutangila:

1:14, 15. Majinga mabi ke adi alela bubi. Nunku, katulekedi majinga mabi adiunda munda muetu to. Kadi tudi ne bua kutungunuka ne ‘kuelangana meji’ a malu adi akoleshangana ne kuuja muoyo wetu ne malu aa.​—Filip. 4:8.

2:8, 9. ‘Kuikala ne kansungasunga’ kakuena kupetangana ne ‘mukenji wa butumbi’ wa dinanga to. Nunku, bena Kristo balelela kabena ne bua kuikala ne kansungasunga to.

2:14-26. Tudi ‘tusungidibua bua ditabuja,’ ki mbua “midimu” ya Mikenji ya Mose anyi itudi tuenza bualu tudi bena Kristo to. Ditabuja dietu kadiena ne bua kuikala anu dia mukana to. (Ef. 2:8, 9; Yone 3:16) Didi ne bua kutusaka bua kuenza malu adi umvuangana ne disua dia Nzambi.

3:13-17. Kakuyi mpata, ‘meji adi afuma mu diulu’ mmapite ‘a pa buloba, a lungenyi lua pa buloba ne a bademon.’ Tudi ne bua ‘kukeba meji a Nzambi anu bu biuma bisokoka.’​—Nsu. 2:1-5.

3:18. ‘Bantu badi benzeja ditalala’ badi ne bua ‘kukuna’ mamuma a lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi “mu ditalala.” Mbimpe tuikale bakebi ba ditalala, pamutu pa kuikala bena lutambishi, bena tulumbulumbu anyi bakebeshi ba bimvundu.

‘TUJALAME MU DITABUJA’

(1 Pet. 1:1–5:14)

Petelo wakavuluija bena Kristo nende bua ‘ditekemena diabu didi ne muoyo’ dia kupeta muoyo mu diulu. Wakabambila ne: ‘Nuenu nudi tshisamba tshisungudibua, ne bakuidi ba bukalenge ne tshisamba tshia tshijila.’ Yeye mumane kubapesha mibelu bua bikale batumikila, wakababela bua ‘bikale buonso buabu ne mutshima umue, basambangane, banangangane bu bana babu ba mu Kristo, bikale ne mitshima ya luse ne mitshima mipuekele.’​—1 Pet. 1:3, 4; 2:9; 3:8.

Bu mukavua ‘nshikidilu wa malu a bena Yuda pabuipi,’ Petelo wakabela bana babu bua ‘kuikala ne meji majalame ne kuikala bapole mu mitendelelu.’ Wakabambila ne: ‘Nuikale bapole, nutabale, nutantamene Satana bajalame mu ditabuja.’​—1 Pet. 4:7; 5:8, 9.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

3:20-22—Mmunyi mudi kutambula kutusungila? Bantu badi basue kusungidibua badi ne bua kutambula. Kadi kutambula tshianana kakuena kutusungila to. Tudi tupeta lupandu ‘bua dibika dia Yezu Kristo ku lufu.’ Bantu badi bajinga kutambula badi ne bua kuitabuja ne: tudi tupeta lupandu anu bualu Yezu Kristo uvua mulambule muoyo wende, mubishibue ne udi mpindieu ‘ku tshianza tshia bukole tshia Nzambi’ muikale ne bukokeshi kudi badi ne muoyo ne bafue. Ditambula didi dimanyine pa ditabuja edi didi tshimfuanyi tshia ‘bantu muanda mukulu bakasungidibua mu mâyi.’

4:6—‘Mbafue’ kayi bavuabu ‘bambile lumu luimpe’? Mbantu bavua ‘bafue bua kushipa kuabu kua mikenji’ anyi bavua kabayi mu malanda ne Yehowa kumpala kua kumvuabu lumu luimpe. (Ef. 2:1) Kadi pakaluitababu, bakapeta ‘muoyo’ bualu bakavua mu malanda ne Yehowa.

Malongesha adi atutangila:

1:7. Bua ditabuja dietu kuikaladi dikole didi ne bua kutetshibua. Ditabuja dia nunku didi ‘dipetesha muoyo.’ (Eb. 10:39) Katuena ne bua kupingana tshianyima patudi mu mateta to.

1:10-12. Banjelu bavua basue kutangila ne kumvua malu male a Nzambi avua baprofete ba kale bafunde bua tshisumbu tshia bena Kristo bela manyi. Kadi malu aa akalua kumvuika anu pakatuadija Yehowa kukuata mudimu ne tshisumbu etshi. (Ef. 3:10) Katuenaku petu mua kulonda tshilejilu tshia banjelu ne kudienzeja bua kukeba “malu male a Nzambi” anyi?​—1 Kol. 2:10.

2:21. Tudi ne bua kuitaba bua kukenga too ne ku lufu bua kulamata bumfumu bua Yehowa anu bu muvua Yezu muenze.

5:6, 7. Patudi tupuila Yehowa ntatu yetu, udi utuambuluisha bua kuteka ntendelelu wende pa muaba wa kumpala pa mutu pa kutamba kuditatshisha bua tshikala makelela.​—Mat. 6:33, 34.

‘DITUKU DIA MUKALENGE DILUALUA’

(2 Pet. 1:1–3:18)

Petelo wakafunda ne: ‘Kakuena diyisha dia baprofete diakanji kulua ku disua dia muntu; kadi bantu bakamba dîyi dia kudi Nzambi benzeja kudi nyuma muimpe.’ Kuteleja malu avua baprofete bambe kudi kutulama kudi “bayishi ba mashimi” ne bantu bakuabu babi.​—2 Pet. 1:21; 2:1-3.

Wakadimuija ne: ‘Palua ku nshikidilu kua matuku, baseki nebalue ne tuseku tuabu.’ Kadi ‘dituku dia Mukalenge dilualua bu mudi muivi.’ Wakajikija mukanda wende ne mibelu mimpe bua bantu badi ‘batekemena ne bendesha lukasa dilua dia dituku adi.’​—2 Pet. 3:3, 10-12.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

1:19—“Mutoto wa nkesha” nganyi? Ndîba kayi didiye ubanda, ne ntshinyi tshidi tshitujadikile bualu ebu? “Mutoto wa nkesha” udi Yezu Kristo mu bukalenge buende. (Buak. 22:16) Mu 1914 Yezu udi mukalenge Masiya wakabanda kumpala kua bifukibua bionso bua kumanyisha dituku dipiadipia. Dikudimuka dia mpala diakadianjila kuleja butumbi bua Yezu ne bukalenge buende ne diakaleja patoke mudi Dîyi dia Nzambi dilelela. Patudi tuteleja Dîyi edi, didi dikenkesha mioyo yetu ne tudi tumanya ne: Mutoto wa nkesha ukadi mubande.

2:4—“Ngena” anyi “kandondo” ntshinyi, ne ndîba kayi divuabu belamu banjelu babi? Mu tshiena Greke, muaku udibu bakudimune Ngena anyi kandondo, udi umvuija Tartare. Tartare mmuenze bu buloko budibu bela anu banjelu nkayabu, ne bantu kabena mua kuyamu to. Padi muanjelu mu Tartare, udi mu mîdima mikole pa bidi bitangila malu adi Nzambi mulongolole. Banjelu badi mu Tartare mbindile anu kabutu. Nzambi wakela banjelu bavua bamutombokele mu mîdima eyi mu matuku a Noa ne nebashalamu too ne paluaye kubabutula.

3:17—Petelo uvua musue kuamba tshinyi pakakulaye bua ‘kudianjila kumanya’? Uvua wakula bua dimanya dia malu avua ne bua kulua divua Nzambi mubapeshe yeye ne bafundi bakuabu ba Bible ku diambuluisha dia nyuma wende. Bu muvua dimanya edi kadiyi ne ndekelu, kadivua diambuluishe bena Kristo ba kumpala bua kumanya muvua malu onso ne bua kuenzeka matuku atshivua kumpala to. Bavua bamanye anu malu a mushinga avuabu ne bua kuindila.

Malongesha adi atutangila:

1:2, 5-7. Patudi tudienzeja bua kuikala ne ngikadilu bu mudi ditabuja, ditantamana ne lulamatu, netuvudije ‘dimanya dijalame dia Nzambi ne dia Yezu.’ Bidi bitusaka kabidi bua kuikala ne mudimu wa bungi ne katuyi tupanga kukuama mamuma bua dimanya adi.​—2 Pet. 1:8.

1:12-15. Bua tuetu kushala ‘bajalame mu malu malelela,’ badi ne bua kutuvuluija misangu yonso malu bu mudi atudi tupeta mu bisangilu, mu didilongela ne mu dibala dia Bible.

2:2. Tudi ne bua kuenza muetu muonso bua bikadilu bietu kabipendeshi Yehowa ne bulongolodi buende.​—Lomo 2:24.

2:4-9. Bua malu avua Yehowa muenze ku kale, tudi ne bua kuikala bashindike ne: ‘Mmumanye mua kupandisha bantu bende bimpe mu mateyi abu, ne mua kulama bantu babi mu dikenga too ne palua dituku dia kulumbulula.’

2:10-13. Nansha bantu ‘badi ne butumbi’ mbuena kuamba ne: bakulu bikale ne bilema ne batupakana imue misangu, katuena ne bua kubamba mêyi mabi to.​—Eb. 13:7, 17.

3:2-4, 12. Kuteleja ‘mêyi akambibua diambedi kudi baprofete ba tshijila ne mukenji wa Mukalenge ne Musungidi,’ nekutuambuluishe bua kumona mudi dituku dia Yehowa disemene pabuipi menemene.

3:11-14. Anu bu bantu badi ‘batekemena ne bendesha lukasa dilua dia dituku dia Nzambi,’ tudi ne bua: 1) kuikala ne “bienzedi bia tshijila” mmumue ne: kulama mibidi yetu, lungenyi luetu ne malanda etu ne Yehowa; 2) kuenza midimu idi ileja mutudi balamate Nzambi bu mudi: kuyisha Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi; 3) kudilama tuetu bine ne bienzedi bietu ‘katuyi katoba’ ka malu a pa buloba; 4) kuikala katuyi ‘kadiwu’ patudi tuenza malu onso ne muoyo umue; ne 5) kuikala “mu ditalala” ne Nzambi, bena Kristo netu ne bantu bakuabu.