Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tudi badisuike bua kuyisha ne muoyo mujima

Tudi badisuike bua kuyisha ne muoyo mujima

Tudi badisuike bua kuyisha ne muoyo mujima

‘Wakatuambila bikole ne: Nuambile bantu bualu ebu, nubamanyishebu.’​—BIEN. 10:42.

1. Petelo uvua mutambe kuimanyina pa tshinyi pakayishaye Kônelio?

KÔNELIO uvua munene wa tshiluilu tshia basalayi tshia bena Italie, ne uvua kabidi utshina Nzambi. Wakabikila balela bende bonso ne balunda bende bua bualu kampanda bua mushinga mukole mu malu a Nzambi. Mupostolo Petelo wakabambila ne: Yezu uvua muambile bapostolo bua ‘kuambila bantu bualu ebu, kubamanyisha’ bualu buende. Bantu ba bungi bakitaba diyisha dia Petelo. Bantu ba bisamba bia bende bavua kabayi batengula bakapeta nyuma muimpe, kutambulabu ne kupetabu ditekemena dia kukokesha ne Yezu mu diulu. Diyisha dia Petelo edi diakambuluisha bantu ba bungi bua kuitaba lumu luimpe.​—Bien. 10:22, 34-48.

2. Ntshinyi tshidi tshituleja ne: mudimu wa kuyisha kauvua anu wa bapostolo 12 to?

2 Bualu ebu buakenzeka mu tshidimu tshia 36. Bidimu bitue ku bibidi kumpala, Shaula wa ku Tâso uvua ukengesha bena Kristo bikole wakashintuluka. Pavuaye mu njila mutangile ku Damaseke, Yezu wakamumuenekela ne kumuambila ne: ‘Bika ubuele mu musoko, nebakuambile bualu buudi ne bua kuenza.’ Yezu wakashindikila muyidi wende Anania ne: Shaula uvua ne bua kuyisha ‘ku mêsu kua bisamba bia bende, ne kua bamfumu, ne kua bana ba Isalele.’ (Bala Bienzedi 9:3-6, 13-20.) Anania wakambila Shaula pakapetanganaye nende ne: ‘Nzambi wa bankambua betu wakakusungula. Bua wewe newikale mumanyishi wende kudi bantu bonso.’ (Bien. 22:12-16) Mmunyi muvua Shaula wakaluabu kubikila ne: Paulo muangate mudimu wende?

Wakayisha ne muoyo mujima

3. (a) Netuakule bua muyuki kayi mu tshiena-bualu etshi? (b) Ntshinyi tshivua bakulu ba mu Efeso benze pakapetabu mukenji wa Paulo, ne mbatushile tshilejilu kayi?

3 Kukonkonona malu onso avua Paulo muenze pashishe kudi mua kutuambuluisha, kadi bua mpindieu tuanji kuimanyina pa muyuki kampanda uvua Paulo muenze mu tshidimu tshia 56 udibu balonde mu Bienzedi nshapita wa 20. Wakenza muyuki wende eu pakavuaye pa kujikija luendu luende luisatu pavuaye wenda ukumbula bisumbu. Uvua mutudile ku tshitudilu tshia mazuwa tshia ku Mileto tshia Mbuu wa Egée ne kubikidishaye bakulu ba mu tshisumbu tshia mu Efeso. Efeso uvua mutantshi wa kilometre 50, kadi bu muvua njila ne bibenda bia bungi, kabivua bitekete bua kufika ku Mileto to. Ela meji muvua bakulu abu ne muoyo kulu kulu pakapetabu mukenji wa Paulo. (Tangila Nsumuinu 10:28.) Kadi bivua bikengela badilongolole bua kuya ku Mileto. Pamuapa bamue bavua ne bua kuangata dikisha ku mudimu anyi kuanji kuimanyika mishinga yabu. Ke tshitu bena Kristo ba bungi lelu benza bua kubuela mu mpungilu wa distrike matuku onso asatu.

4. Ntshinyi tshivua Paulo wenza pavuaye mu Efeso munkatshi mua bidimu bitue ku bisatu?

4 Buebe wewe, Paulo uvua mua kuikala wenza tshinyi pavuaye mu Mileto muindile bakulu ba ku Efeso? Wewe uvua mua kuenza tshinyi? (Tangila Bienzedi 17:16, 17.) Malu avua Paulo muambile bakulu abu adi aleja tshivuaye muenze. Wakaleja muvuaye ne tshibidilu tshia kuyisha nansha pavuaye mu Efeso. (Bala Bienzedi 20:18-21.) Wakamba ne dishindika dionso ne: ‘Nuenu nudi bamanye ne: ku dituku dia kumudilu dingakadiata makasa anyi mu Asia too ne katataka ngakambila bena Yuda ne bena Gelika bua kukudimunabu mitshima.’ Bushuwa, Paulo uvua mudisuike bua kuenza mudimu uvua Yezu mumupeshe. Mmunyi muakawenzaye pavuaye mu Efeso? Uvua uyisha bena Yuda ne uvua uya miaba ivuaye mua kubapeta ba bungi. Luka udi wamba ne: pavua Paulo mu Efeso mu 52 too ne mu 55, uvua ‘wakulangana nabu bua kubitabijija’ mu nsunagoga. Pavua bena Yuda ‘bakoleshe mitshima yabu ne bapidie,’ Paulo wakumuka muaba au kadi wakatungunuka anu ne kuyisha bantu bakuabu. Ke mushindu wakayishaye bena Yuda ne bena Gelika mu tshimenga atshi tshinene.​—Bien. 19:1, 8, 9.

5, 6. Ntshinyi tshidi tshileja ne: bantu bavua Paulo muyishe ku nzubu ne ku nzubu kabavua bena Kristo?

5 Bamue bantu bakalua bena Kristo tshikondo atshi bakavua balue bakulu, ne bobu ke bavua Paulo muyukile nabu ku Mileto. Wakabavuluija mushindu uvuaye uyisha wamba ne: ‘Tshiakatshina bua kunuambila malu onso akamanya mua kunukuatshisha ne bua kunuyisha padi bantu bunguile, ne ku nzubu ne ku nzubu.’ Kudi bantu bakuabu lelu eu badi bamba ne: Paulo uvua wakula muaba eu bua muvuaye uya kukumbula bena Kristo bua kubakolesha. Kadi kabiena nanku to. Padiye wamba ne: uvua ‘uyisha padi bantu bunguile ne ku nzubu ne ku nzubu’ bidi bileja ne: uvua uyisha bantu bavua kabayi bena Kristo to. Mêyi akambaye pashishe adi umvuija bualu ebu, bualu udi wamba ne: uvua uyisha ‘bena Yuda ne bena Gelika bua kukudimunabu mitshima kudi Nzambi ne bua kuitabujabu Mukalenge wetu Yezu Kristo.’ Bidi bimueneka patoke ne: Paulo uvua uyisha bantu bavua kabayi banji kuitabuja bua bakudimune mitshima yabu ne bitabuje Yezu.​—Bien. 20:20, 21.

6 Muntu mukuabu uvua mukonkonone Mifundu ya tshiena Greke udi wamba bua Bienzedi 20:20 ne: “Paulo uvua muenze bidimu bisatu mu Efeso. Wakaya ku nzubu yonso anyi wakayisha bantu bonso (mvese wa 26). Eu ke mvese udi ulomba bantu bua kuyisha ku nzubu ne ku nzubu ne miaba idi bantu ba bungi.” Nansha bikala Paulo muye ku nzubu yonso bu mudi muntu eu muambe anyi kayi muye, kavua musue bua bakulu bena Efeso bapue muoyo muvuaye muyishe ne muambuluishe bantu to. Luka wakamba ne: ‘Bonso bakadi bashikama mu Asia bakumvua dîyi dia Mukalenge, bena Yuda ne bena Gelika.’ (Bien. 19:10) Kadi mmunyi muvua “bonso” ba mu Asia mua kumvua, ne bualu ebu budi butuleja tshinyi bua diyisha dietu?

7. Mmunyi muvua diyisha dia Paulo mua kuikala diambuluishe bantu bavuaye kayi muyishe mpala ne mpala?

7 Diyisha divua Paulo uyisha miaba ivua bantu bunguile ne ku nzubu ne ku nzubu diakambuluisha bantu ba bungi bua kumvua lumu luimpe. Udi wela meji ne: bantu bonso bavua bamuteleje abu bavua bashale anu mu Efeso, kakuvua muntu nansha umue uvua muye ku mishinga muaba mukuabu, muye kutangila balela bende peshi mumuangale anyi? Ke tshivua mua kuikala tshienzeke. Bantu ba bungi lelu eu mbamuangale bua malu a buena aa, pamuapa nansha wewe pebe. Bia muomumue tshikondo atshi, bantu ba miaba mikuabu bavua mua kuikala balue mu Efeso bua kuenda mishinga anyi kutangila balela babu. Bavua mua kuikala bapetangane ne Paulo anyi bumvue diyisha diende. Ntshinyi tshivuabu mua kuenza pavuabu bapingana kuabu? Bavua bitabe bulelela bavua mua kutuadija kuyisha pabu. Bakuabu bavua babubenga bavua mua kuikala balondele bena kuabu bivuabu bumvue pavuabu mu Efeso. Nunku balela, bena mutumba anyi bantu bavua babasumba bintu bavua mua kuikala bumvue lumu luimpe ne bakuabu kuluitababu. (Tangila Mâko 5:14.) Bualu ebu budi buleja tshinyi pa tshidi mua kuenzeka patudi tuyisha ne muoyo mujima?

8. Mmunyi muvua bantu ba mu Asia mujima mua kuikala bapete bulelela?

8 Paulo wakafunda bua mudimu uvuaye muenze kumpala mu Efeso ne: “Bakumana kungunzuluila tshibi tshinene tshia kuenza mudimu mukole.” (1 Kol. 16:8, 9) Ntshibi kayi atshi, ne mmunyi muvuabu bamunzuluilatshi? Pavua Paulo mutungunuke ne kuyisha mu Efeso, wakambuluisha bua kumuangalaja lumu luimpe. Tuangate tshilejilu tshia bimenga bu mudi tshia Kolosai, Laodikiya ne tshia Hielapoli bivua pabuipi ne Efeso. Paulo kavua mufike mu bimenga ebi to, kadi lumu luimpe luvua lufikamu. Epafa uvua wa mu tshimue tshia ku bimenga ebi. (Kolos. 2:1; 4:12, 13) Epafa uvua mua kuikala mumvue Paulo uyisha mu Efeso ne kuluaye muena Kristo anyi? Bible kena wakula bua bualu ebu to. Kadi pavua Epafa uyisha lumu luimpe kuabu, uvua mua kuikala muleji-mpala wa Paulo. (Kolos. 1:7) Lumu luimpe luvua mua kuikala lufike mu bimenga bu mudi tshia Filadelefia, Sâdi ne Tuatila mu tshikondo tshivua Paulo uyisha mu Efeso.

9. (a) Ndijinga kayi divua nadi Paulo? (b) Mvese wa tshidimu tshia 2009 udi wamba bishi?

9 Ke bualu kayi bakulu ba mu Efeso kabavua mua kubenga mêyi a Paulo a ne: ‘Tshiena mbala muoyo wanyi bu tshintu tshia mushinga mukole kundi, bingamanya mua kushikija tshidikijilu tshianyi tshia lubilu ne mudimu ungakuangata kudi Mukalenge Yezu wa kumanyisha bantu lumu luimpe lua ngasa wa Nzambi.’ Mu mvese eu ke mudibu bangatshile mêyi malenga a mvese wa tshidimu tshia 2009 adi amba ne: ‘Numanyishe bantu lumu luimpe.’​—Bien. 20:24.

Tuyishayi ne muoyo mujima

10. Ntshinyi tshidi tshituleja ne: tudi ne bua kuyisha ne muoyo mujima?

10 Mukenji wa ‘kuambila bantu bualu’ bua Yezu ne ‘kubamanyishabu’ kauvua anu wa bapostolo to. Pakabika Yezu ku lufu, wakambila bayidi bende batue ku 500 bavua badisangishe mu Galela ne: ‘Ndayi bienu, nuvuije ba bisamba bionso bayidi, nubabatize mu dîna dia Tatu ne mu dia Muana ne mu dia nyuma muimpe; nubayishe mua kuenza malu onso angakanuambila.’ Mukenji eu udi utangila bena Kristo bonso lelu anu mudi Yezu wamba ne: ‘Monayi, ndi nenu matuku onso too ne ku nshikidilu kua tshikondo etshi.’​—Mat. 28:19, 20.

11. Bantemu ba Yehowa mbamanyike bua mudimu kayi munene?

11 Bena Kristo ba tshisumi badi batungunuka ne kutumikila mukenji eu padibu badienzeja bua “kumanyisha bantu lumu luimpe.” Mushindu mutambe bunene wa kuenza mudimu eu nkuyisha ku nzubu ne ku nzubu anu muvua Paulo muleje bakulu ba mu Efeso. David Stewart wakamba mu mukanda kampanda wa mu 2007 uvua wakula bua mushindu muimpe wa kuenza mudimu wa bumisionere ne: “Mushindu udi Bantemu ba Yehowa balongesha bantu bua kuyisha malongesha abu mmuimpe kupita wa kulongeshila anu mu tshitanda. Bua Bantemu ba Yehowa ba bungi, kuyisha ke mudimu udibu banange bikole.” Ntshinyi tshidibu bapete bua mudimu eu? David Stewart udi wamba kabidi ne: “Mu 1999, mu bantu lukama bamvua muele nkonko mu bimenga binene bibidi bia ku Mputu wa ku Est, anu bantu 2 anyi 4 ke bavuabu balue kutangila kudi bamisionere ba mu ekeleziya wa Les saints du derniers jour anyi bena Mormon. Kadi bantu bapite pa 70 bavua bambe muvua Bantemu ba Yehowa balue kubatangila ne balue kubatangila mene misangu ya bungi.”

12. (a) Bua tshinyi tutu tuya kutangila bantu “misangu ya bungi”? (b) Londa bualu bua muntu uvua kayi witaba bulelela wakalua kushintuluka.

12 Ke mudi bantu ba muaba uudi musombele mua kuikala bamba pabu. Udi pebe mua kuikala mubafikishe ku diamba nanku. Paudi “uya kutangila” bantu mu mudimu wa kuyisha ku nzubu ne ku nzubu, udi uyukila ne balume, bakaji ne bansonga. Bamue kabatu bateleja nansha wewe muye kubatangila “misangu ya bungi” to. Bakuabu badi mua kukuteleja bua mutantshi mukese paudi ubabadila mvese anyi ubambila bualu bua mu Bible. Kadi kudi bakuabu badi mua kuikala bakuteleje bimpe ne bitabe lumu luimpe. Tudi mua kupetangana ne bantu ba mishindu yonso eyi patudi ‘tumanyisha lumu luimpe.’ Anu bu muudi mumanye bimpe, kudi bilejilu bia bungi bia bantu bavua babenge kuitaba nansha muuvua muye kubatangila “misangu ya bungi” kadi balue kushintuluka. Bualu kampanda buvua mua kuikala bubenzekele anyi buenzekele muntu udibu banange buvua bubafikishe ku ditaba bulelela. Lelu eu bakadi bana betu. Nunku nansha bantu bobu kabayi bakuteleja, kuteketshi mu mikolo to. Katuena tutekemena ne: bantu bonso nebitabe bulelela to. Kadi Nzambi udi utulomba bua kutungunuka ne kuyisha ne tshisumi ne muoyo mujima.

Kutu kuenzeka malu atudi katuyi bamanye

13. Mmunyi mudi diyisha dietu mua kuambuluisha bantu mu mushindu utudi katuyi bamanye?

13 Diyisha dia Paulo kadivua diambuluishe anu bantu buvuaye muyishe mpala ne mpala ne balue bena Kristo to. Ke mudibi mua kuikala kabidi buetu tuetu. Tutu tudienzeja bua kuikala ne tshibidilu tshia kuyisha ku nzubu ne ku nzubu bua kuyisha bantu bonso batudi tupetangana nabu. Tutu tuyisha bena mutumba netu, bena mudimu netu, balongi betu ne balela betu. Tudiku bamanye bionso bitu bienzeka pashishe anyi? Bakuabu badi mua kuitaba musangu umue. Kadi bua banga bidi mua kulomba matuku a bungi bua bulelela bulenge mioyo yabu. Nansha bantu batudi tuyukila nabu kabayi bitabe bulelela, badi mua kuambila bakuabu malu atudi babambile anyi malongesha etu ne bienzedi bietu. Nunku badi mua kuambuluisha bua ntete ya bulelela itudi tukuna itoloke miaba mikuabu.

14, 15. Diyisha dia muanetu mukuabu wa balume diakafikisha ku tshinyi?

14 Tuangate tshilejilu tshia Ryan ne mukajende Mandi badi basombele mu tshimenga tshia Floride, mu États-Unis. Ryan uvua uyisha muena mudimu nende pavuabu ku mudimu. Mushindu uvua Ryan uvuala ne wakula wakasankisha tatu au uvua muena Hindu. Ryan uvua wakula nende pa malu bu mudi dibika dia bafue ne tshitu tshienzekela muntu padiye ufua. Dituku dikuabu ku dilolo mu ngondo wa kumpala, tatu au wakebeja Jodi mukajende ni uvua mumanye Bantemu ba Yehowa. Jodi uvua muena Katolike ne wakambila bayende mutuye umona Bantemu anu patubu benda bayisha ku nzubu ne ku nzubu. Jodi wakafunda dîna dia “Bantemu ba Yehowa” ku Internet, ke yeye kufika mu adrese wetu wa www.watchtower.org. Munkatshi mua ngondo mitue ku isatu, Jodi uvua anu ubala malu a mu mikanda yetu ne Bible ku Internet.

15 Wakalua kupetangana ne Mandi uvua munganga bu yeye. Mandi wakandamuna nkonko ya Jodi ne disanka dionso. Bilondeshile Jodi, matuku makese mamane kupita, bakavua bayukile malu a kumbukila ku “Adama too ne ku Armagedone.” Kuluaye kuitaba bua kulonga Bible. Matuku makese mamane kupita, wakatuadija kubuela mu bisangilu. Mu ngondo wa dikumi, Jodi wakalua muambi wa lumu luimpe ne kuluaye kutambula mu ngondo muibidi. Udi wamba ne: “Ndi ne disanka dia bungi bua mundi mumanye bulelela.”

16. Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia muanetu wa mu Floride tshituleja bua mudimu wetu wa diyisha?

16 Ryan kavua mumanye ne: pavuaye uyisha tatu au, muntu mukuabu ke uvua mua kulua kuitaba bulelela to. Yeye wakafika ku dimanya tshivua diyisha diende dipatule. Kadi bidi mua kuenzeka ne: paudi uyisha ku nzubu ya bantu, ku mudimu, mu kalasa, miaba mikuabu ne uyisha bantu baudi kuyi mumanye, bidi mua kuambuluisha bantu bua kumvuabu bulelela. Anu bu muvua Paulo kayi mumanye bantu bonso ba mu “Asia” bavua mudimu wende muambuluishe, tuetu petu katuena pamuapa ne mushindu wa kumanya bantu bonso badi diyisha dietu diambuluisha. (Bala Bienzedi 23:11; 28:23.) Kadi mbimpe tutungunuke anu ne kuyisha.

17. Ntshinyi tshiudi mudisuike bua kuenza mu 2009?

17 Mu tshidimu tshia 2009, tuetu bonso tuangate ne mushinga mudimu wetu wa kuyisha ku nzubu ne ku nzubu ne mu mishindu mikuabu. Tuetu benze nunku, netuambe anu bu Paulo ne: ‘Tshiena mbala muoyo wanyi bu tshintu tshia mushinga mukole kundi, bingamanya mua kushikija tshidikijilu tshianyi tshia lubilu ne mudimu ungakuangata kudi Mukalenge Yezu wa kumanyisha bantu lumu luimpe lua ngasa wa Nzambi.’

Newandamune munyi?

• Mmunyi muvua mupostolo Petelo, Paulo ne bena Kristo bakuabu ba kale bayishe ne muoyo mujima?

• Bua tshinyi diyisha dietu didi mua kuambuluisha too ne bantu batudi katuyi bamanye?

• Mvese wa tshidimu 2009 udi wamba bishi, ne bua tshinyi udi mumone ne: mmuakanyine?

[Nkonko ya dilonga]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 19]

Mvese wa tshidimu tshia 2009 udi wamba ne: ‘Numanyishe bantu lumu luimpe.’​—Bien. 20:24.

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Bakulu ba mu Efeso bavua bamanye muvua Paulo ne tshilele tshia kuyisha ku nzubu ne ku nzubu

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Kuyisha ne muoyo mujima kudi mua kuambuluisha bantu ba bungi be!