Udiku ulonda ‘njila wa dinanga udi mutambe yonso ku buimpe’ anyi?

“NZAMBI udi dinanga.” Mêyi a mupostolo Yone aa adi aleja ngikadilu mutambe bunene wa Nzambi. (1 Yone 4:8) Dinanga didi Nzambi mutunange ke didi dituambuluisha bua kusemena kudiye ne kudia nende malanda. Mmushindu kayi mukuabu udi dinanga dia Nzambi dituambuluisha? Batu bamba ne: “Bintu bitudi banange bidi mua kutulengeja anyi kutunyanga.” Mbulelela. Kadi tumanye kabidi ne: bantu batudi banange ne badi batunange badi mua kutulengeja anyi kutunyanga. Bu mudi Nzambi mutufuke mu tshimfuanyi tshiende, tudi mua kuikala petu ne dinanga bu yeye. (Gen. 1:27) Ke bualu kayi mupostolo Yone wakafunda ne: tudi banange Nzambi ‘bualu yeye wakadianjila kutunanga.’​—1 Yone 4:19.

Miaku inayi idi yumvuija dinanga

Mupostolo Paulo wakamba ne: dinanga didi ‘njila udi utamba yonso ku buimpe.’ (1 Kol. 12:31) Bua tshinyi wakakula bua dinanga mu mushindu eu? Uvua wakula bua dinanga dia mushindu kayi? Bua kuandamuna nkonko eyi, tukonkonone bimpe tshidi muaku “dinanga” umvuija.

Bena Greke ba kale bavua ne miaku inayi ivua yumvuija mishindu mishilashilangane ya dinanga. Miaku ayi ke: storge, eros, philia ne agape. Agape ke muaku udibu batela bua kumvuija ne: Nzambi “udi dinanga.” * Mulongeshi William Barclay wakamba mu mukanda wende mukuabu bua dinanga edi ne: “Agape ndinanga didi dilenga lungenyi: ki ndijinga patupu didi dijuka mu mioyo yetu to; kadi ndîyi ditudi tudisunguila bua kulonda mu nsombelu wetu. Agape utu wenda bikole ne tshidi muntu musue kuenza.” Mu ngumvuilu eu, agape ndinanga didi dilombola kudi mikenji ya Nzambi, kadi ditu ne bukole bua bungi. Tshidibi bu mudiku mikenji ya Nzambi ne mikenji ya bantu, bena Kristo badi ne bua kulonda mikenji idi Yehowa Nzambi mufundishe mu Bible. Tuetu bafuanyikije mushindu udi Bible wakula bua agape ne miaku mikuabu idi yakula bua dinanga mu Bible, netumvue bimpe dinanga ditudi ne bua kuikala nadi.

 Dinanga dia bena mu dîku

Bitu bienza disanka bua kusomba mu dîku didi benamu banangangane bikole. Storge ke muaku wa tshiena Greke uvuabu batela bua kuakula bua dinanga didi pankatshi pa bena mu dîku. Bena Kristo batu badienzeja bua kunanga bena mu mêku abu. Paulo wakamanyisha ne: mu matuku a ku nshikidilu, bantu ‘kabakunanga bana babu.’ *​—2 Tim. 3:1, 3.

Diakabi, dinanga dia ku tshilelelu didi bena mu dîku ne bua kuikala nadi kadienaku lelu to. Bua tshinyi bamamu ba bungi badi batula mafu? Bua tshinyi bantu ba bungi kabatshiena batangila baledi babu bakulakaje? Bua tshinyi mabaka adi afua bikole? Diandamuna didi ne: bantu kabena kabidi ne dinanga dia ku tshilelelu to.

Bible udi ulongesha kabidi ne: ‘Mutshima udi upita bintu bionso kudinga muntu.’ (Yel. 17:9) Dinanga dia bena mu dîku dietu ndinanga dikole ditu difumina mu muoyo wetu. Kadi Paulo wakakula bua agape bua kuleja dinanga didi mulume ne bua kunanga mukajende. Uvua mufuanyikije dinanga edi ne dinanga didi Kristo munange tshisumbu. (Ef. 5:28, 29) Dinanga edi ndimanyine pa mikenji idi Yehowa Mufuki wa dîku muele.

Dinanga dilelela dia bena mu dîku didi ditusaka bua kulama baledi betu bakadi bakulakaje ne kuambula bujitu bua bana betu balela. Didi disaka baledi bua kubela bana babu ne kubanyoka padibi bikengela. Didi dibasaka kabidi bua kubenga kuengeleka bana babu bikole, bualu badi mua kufika ku dilekela bana benza malu onso adibu basue.​—Ef. 6:1-4.

Mêyi a mu Bible ne dinanga dia mulume ne mukaji

Dinanga didi mulume ne mukajende balejangana mu nzubu ndipa dia kudi Nzambi. (Nsu. 5:15-17) Kadi bafundi ba Bible kabavua bakule bua muaku eros udi umvuija dinanga dia mulume ne mukaji to. Bua tshinyi? Kukadi bidimu bia bungi, Tshibumba tshia Nsentedi tshiakamba ne: “Lelu eu, bidi bimueneka ne: bantu ba pa buloba bujima badi benza tshilema tshia buena tshivua bena Greke ba kale benza. Bavua batendelela Eros bu nzambi, binama kumpala kua tshioshelu tshiende ne bamulambula milambu. . . . Kadi malu adi menzeke adi aleja ne: kutendelela anyi kunanga bikole diangatangana dia mulume ne mukaji nkufikishe bantu ku dinyanga bikadilu biabu, ku tshiendenda ne ku dishipa dia mabaka. Pamuapa ke bualu kayi bafundi ba Bible kabavua bafunde muaku eu to.” Bua dinanga dia mulume ne mukaji kubengadi kuimanyina anu pa dijinga diabu dia kuangatangana, badi ne bua kutuyisha dinanga edi ne mikenji ya Nzambi. Nunku, diebeja ne:  ‘Dijinga dianyi dia kuangatangana ne bayanyi anyi mukajanyi dituku dituyisha kudi dinanga dilelela anyi?’

Mu tshikondo tshia bunsonga tshitu bansonga bumvua dijinga dikole dia kusangila kua mulume ne mukaji, bansonga badi balamate ku mêyi a mu Bible nebalame bikadilu biabu bimpe. (Kolos. 3:5) Buetu tuetu dibaka ntshintu tshia tshijila tshidi Yehowa mutupeshe. Yezu wakamba bua bantu badi baselangane ne: ‘Muntu kapanduludi tshidi tshibumbakaja kudi Nzambi.’ (Mat. 19:6) Pamutu pa kushala pamue anu bualu bayetu anyi mukajetu utshidi utusankisha mu nzubu, tudi ne bua kunemeka mitshipu yetu ya dibaka. Padi bilumbu bijuka mu dibaka, katuena ne bua kukeba njila wa tshikoso bua kudishipa, kadi tudi ne bua kuenza muetu muonso bua kuleja ngikadilu ya buena ya Nzambi ne kulengeja nsombelu mu dîku dietu. Tuetu benze nunku, netupete disanka dia bungi.​—Ef. 5:33; Eb. 13:4.

Dinanga dia balunda

Tuetu katuyi ne balunda, nsombelu udi mua kututonda bikole. Bible udi wamba ne: ‘Kudi mulunda udi umulamata kupita muanabu ne muntu.’ (Nsu. 18:24) Yehowa mmusue tuikale ne balunda bimpe. Tudi bamanye bimpe bulunda buvua pankatshi pa Davidi ne Yonatana. (1 Sam. 18:1) Bible udi wamba kabidi ne: Yezu ‘uvua musue’ mupostolo Yone bikole. (Yone 20:2) Philia ke muaku wa mu tshiena Greke udi uleja dinanga didi pankatshi pa balunda. Ki mbibi bua kuikala ne mulunda wa pa muoyo mu tshisumbu to. Kadi Bible udi utulomba mu 2 Petelo 1:7 bua kusakidila dinanga dia agape ku ‘dinanga dia bana betu’ (anyi philadelphia udi muenza ne miaku ya mu tshiena Greke ya philos udi uleja “mulunda” ne adelphos udi uleja “muanetu”). Bua bulunda butudi badie ne bantu kunengabu, tudi ne bua kulonda mubelu eu. Nunku tudiebeje ne: ‘Dinanga ditudi nadi bua balunda betu, didiku dienda pamue ne mikenji ya mu Bible anyi?’

Dîyi dia Nzambi didi dituambuluisha bua kubenga kuikala ne kansungasunga kudi balunda betu. Katuena ne bua kuikala tuitabila balunda betu amue malu, kadi bikale ne disu dikole bua bantu bakuabu to. Katuena kabidi ne bua kulabidila bantu bua balue balunda betu to. Tshidibi, tuetu tutumikila mêyi a mu Bible, netuikale ne busunguluji bua kusungula balunda ne kuepuka “malunda mabi adi anyanga malu makane a bantu.”​—1 Kol. 15:33.

Dinanga dia pa buadi

Dinanga didi bena Kristo banangangane ndia pa buadi menemene! Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Dinanga dikale kadiyi ne lubombo. Mu dinanga dia bana benu ba mu Kristo nunangangane muntu ne muntu.’ (Lomo 12:9, 10) Nunku, bena Kristo badi ne ‘dinanga (dia agape) didi kadiyi ne lubombo.’ Dinanga edi kadiena anu dijinga dia patupu didi difumina mu muoyo wetu to. Kadi ndinanga dikole didi dimanyine pa mêyi a mu Bible. Paulo udi wakula kabidi bua ‘dinanga dia bana betu ba mu Kristo’ (philadelphia) ne bua ‘kunangangana muntu ne muntu’ (philostorgos muaku udi muenza ne muaku wa philos ne wa storge). Bilondeshile mumanyi mukuabu, “dinanga dia bana betu ba mu Kristo ndinanga didi ditusaka bua kuenzelangana malu mimpe, kuditeka pa muaba wa bakuabu ne kubambuluisha.” Padidi dienda pamue ne dia agape, didi diambuluisha batendeledi ba Yehowa bua kuikala mu buobumue. (1 Tes. 4:9, 10) Muaku mukuabu (philostorgos) udibu bakudimune ne: “Nunangangane muntu ne muntu” udi anu muaba umue mu mikanda ya ku ntuadijilu ya mu tshiena Greke ne udi uleja kunangangana bikole bu bana ba muntu.

Dinanga didi bena Kristo balelela banangangane didi dikongoloja dinanga dia bena mu dîku ne dia balunda balelela ne malanda abu onso aa mmimanyine pa dinanga didi dilombola kudi mikenji ya mu Bible. Tshisumbu tshia bena Kristo ki mmuaba udi bantu bamanyangana patupu anyi benza mudimu pamue to, kadi ndîku didi disangisha batendeledi bonso ba Yehowa Nzambi. Tudi tubikila bena Kristo netu ne: bana betu ne ke mutudi tubamona. Mbena mu dîku dia batendeledi ba Yehowa, tudi babanange bu balunda betu ne tudi tubenzela malu bilondeshile mêyi a mu Bible. Tutungunukayi ne kukolesha dinanga dietu bua tuikale mu buobumue ne tuleje mutudi bena Kristo balelela.​—Yone 13:35.

[Mêyi adi kuinshi]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 12]

Ntshinyi tshiudi wenza bua kukolesha dinanga diebe bua kuikala mu buobumue ne bakuabu?