Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utu wangata ne mushinga tshidi Yehowa muenze bua kukupikula anyi?

Utu wangata ne mushinga tshidi Yehowa muenze bua kukupikula anyi?

Utu wangata ne mushinga tshidi Yehowa muenze bua kukupikula anyi?

‘Batumbishe Mukalenge Nzambi wa Isalele, bua yeye wakulua kutangila bantu bende, wakubapikula.’​—LUKA 1:68.

1, 2. Fila tshilejilu tshidi tshileja nsombelu mukole utudi nende lelu. Nkonko kayi ituandamuna?

ELA meji ne: udi mu bulalu bua disama mu lupitadi. Udi luseke lua bantu badi basama disama dibi dia lufu didibu kabayi banji kupeta buanga buadi. Udi ukola ku muoyo paudi umvua ne: kudi munganga mukuabu udi udienzeja bua kupeta buanga. Udi ulondesha mudi midimu ya munganga au yenda yiya. Dimue edi udi umvua ne: wapetshi buanga abu. Munganga au uvua mudipangishe malu a bungi bua kubupeta. Neumvue bishi bua bualu ebu? Kakuyi mpata, newikale ne dianyisha dia bungi kudi munganga eu udi muenze bua ne: wewe ne bantu bakuabu ba bungi nupanduke ku lufu.

2 Tshilejilu etshi tshidi mua kumueneka bu tshinekesha, kadi patshi tshidi tshileja bimpe nsombelu utudi nende tuetu bonso. Yonso wa kutudi udi mu nsombelu mukole mupite utudi batele mu tshilejilu eu. Bidi bikengela bua muntu alue kutupandisha. (Bala Lomo 7:24.) Yehowa mmudipangishe malu a bungi bua kutusungila. Muanende pende mmuenze bia muomumue. Nunku tukonkonone nkonko inayi ya mushinga idi ilonda eyi. Bua tshinyi tudi dijinga ne dipikudibua? Ntshinyi tshivua Yezu mufile bua kutupikula? Ntshinyi tshivua Yehowa mufile bua kutupikula? Mmushindu kayi utudi mua kuleja ne: tudi tuangata dipikudibua edi ne mushinga?

Bua tshinyi tudi dijinga ne dipikudibua?

3. Bubi mbufuanangane ne tshipupu tshia disama ku tshinyi?

3 Bilondeshile makebulula adibu benze matuku mashale aa, tshipupu tshitambe bubi tshivua tshikuate bantu ntshia disama kampanda divua ditampakane bikole mu 1918 ne divua dishipe bantu miliyo ya bungi. Kudi masama makuabu adi ashipa pawu bantu bikole. Adi mua kukuata bantu bakese, kadi ashipa ba bungi ba kudibu. * Kadi netuambe tshinyi patudi tufuanyikija bubi ne tshipupu tshia disama? Bible udi wamba mu Lomo 5:12 ne: ‘Bu muakalua bubi pa buloba bualu bua muntu umue, ne bu muakalua lufu bua bubi abu, nunku lufu luakafika kudi bantu bonso, bua bonso bakenza malu mabi.’ Bubi mbukuate bantu bonso bualu bantu bonso badi bapange bupuangane batu benza malu mabi. (Bala Lomo 3:23.) Bubi budi bushipa bantu bungi kayi? Paulo wakafunda ne: bubi budi bushipa “bantu bonso.”

4. Mmushindu kayi udi Yehowa umona matuku etu a muoyo? Bualu ebu mbushilangane ne mushindu udi bantu ba bungi bamone muoyo ku tshinyi?

4 Bantu ba bungi lelu badi bamona lufu ne bubi bu bintu bia pa tshibidilu. Bitu bibatonda bikole padi muntu ufua kayi muanji kukulakaja, kadi kabatu bamona lufu lua muntu pakadiye mukulakaje bu bualu bubi to. Mbipepele bua bantu kupuabu muoyo tshivua meji a Mufuki. Matuku etu a muoyo mmashadile bikole ku avuaye mutulongoluele. Ku mêsu kua Yehowa, kakuena muntu nansha umue ukatu muenze “dituku dimue” to. (2 Pet. 3:8) Ke bualu kayi, Mukanda wa Nzambi udi wamba mudi matuku etu a muoyo mîpi anu bu mudi a bisosa anyi bu mupuya. (Mus. 39:5; 1 Pet. 1:24) Katuena ne bua kupua muoyo tshivua Mufuki mulongolole to. Bua tshinyi? Tuetu bumvue bukole bua disama ditudi nadi, netuangate ne mushinga buanga budibu batupeshe, mbuena kuamba ne: dipikudibua dietu.

5. Bubi mbutupangishe tshinyi?

5 Bua tuetu kumvua bukole budi nabu bubi ne ntatu idibu bukebesha, tudi ne bua kudienzeja bua kumanya tshidibu butuenzele. Bidi mua kutukolela ku ntuadijilu bualu bubi mbutupangishe tshintu tshivua natshi Adama ne Eva. Ku ntuadijilu bavua ne muoyo mupuangane. Bu muvuabu bapuangane mu lungenyi ne ku mubidi, bavua ne bukole bua kukanda meji abu, majinga abu ne bienzedi biabu. Nunku bavua ne bua kutungunuka ne kupeta ngikadilu mimpe idi basadidi ba Yehowa Nzambi ne bua kuikala nayi. Kadi bakabenga diakalenga dia kuikala bantu bapuangane. Bakasungula bua kutombokela Yehowa ne bakajimija muoyo uvuaye mubalongoluele bobu ne bana babu. (Gen. 3:16-19) Bakadikebela disama dibi ditudi tuakuila edi ne kutushiladi. Ke bualu kayi Yehowa wakabakosela tshibawu tshia lufu. Kadi udi utupesha tuetu ditekemena dia kupikudibua.​—Mus. 103:10.

Tshivua Yezu mufile bua kutupikula

6, 7. (a) Mmushindu kayi uvua Yehowa mudianjile kuleja ne: uvua ne bua kufila tshintu tshia mushinga mukole bua kutupikula? (b) Milambu ivua Abele ne bantu bakuabu bavua ne muoyo kumpala kua Nzambi kupeshaye Mose Mikenji balambule idi itulongesha tshinyi?

6 Yehowa uvua mumanye ne: bivua bikengela kufila tshintu tshia mushinga mukole bua kusungila bana ba Adama ne Eva. Mulayi udi mu Genese 3:15 udi uleja tshivua Yehowa ne bua kufila bua kutupikula. Uvua ne bua kufila “muana” anyi musungidi uvua ne bua kulua kubutula Satana bua kashidi ne tshiendelele. Kadi musungidi au uvua ne bua kuanji kukenga bienze bu ne: bavua ne bua kumusuma ku tshikankanyi. Bualu ebu buvua ne bua kumuenza bibi, kadi budi bumvuija tshinyi? Mmushindu kayi uvua muntu uvua Yehowa musungule ne bua kukenga?

7 Bua kusungila bantu ku bubi, musungidi uvua ne bua kufila tshintu tshia kubuikidila natshi bantu mibi tshivua mua kuambuluisha bua kulengeja malanda pankatshi pa Nzambi ne bantu ne kujimija ntatu idi bubi bukebeshe. Bualu ebu buvua bumulomba tshinyi? Kuvua malu avua aleja ne: uvua ne bua kulambula muoyo wende. Pavua muntu wa lulamatu wa kumpala Abele mulambule Yehowa nyama, Yehowa wakanyisha mulambu wende. Pashishe, bantu bavua batshina Nzambi bu mudi Noa, Abalahama, Yakoba ne Yobo bakafila pabu milambu ya muomumue ivua misankishe Nzambi. (Gen. 4:4; 8:20, 21; 22:13; 31:54; Yobo 1:5) Bidimu bia bungi pashishe, Mikenji ya Mose yakambuluisha bantu bua kumona mushinga udi nawu milambu.

8. Ntshinyi tshivua muakuidi munene wenza dituku dia dibuikidila dia mibi?

8 Munkatshi mua milambu minene ivua Mikenji ya Mose ilomba bantu bua kufila, muvua ivuabu bafila ku tshidimu, mu dituku dia dibuikidila dia mibi. Dituku adi, muakuidi munene uvua wenza malu malondangane avua ne diumvuija kampanda. Uvua ulambula Yehowa milambu bua abuikidile bantu mibi, wanji kufila milambu bua kasumbu ka bakuidi ne pashishe bua bena Isalele bakuabu. Muakuidi munene uvua ubuela mu Muaba mutambe Tshijila wa mu ntenta wa kusambakena anyi mu ntempelo muvuaye anu yeye nkayende mua kubuela ne anu dituku adi ku tshidimu tshionso. Uvua umiamina mashi a nyama ivuabu balambule kumpala kua mushete wa tshipungidi. Imue misangu kuvua kumueneka divuba divua dikenka pa mpala pa mushete wa tshijila au bua kuleja dikala dia Yehowa Nzambi muaba au.​—Ekes. 25:22; Lew. 16:1-30.

9. (a) Mu dituku dia dibuikila dia mibi, muakuidi munene uvua uleja nganyi? Milambu ivuaye ufila ivua ileja tshinyi? (b) Dibuela dia muakuidi munene mu Muaba mutambe Tshijila divua dileja tshinyi?

9 Malu avua mupostolo Paulo mufunde ku bukole bua nyuma adi atuambuluisha bua kumvua tshidi malu aa umvuija. Wakumvuija ne: muakuidi munene uvua uleja Masiya anyi Yezu Kristo, ne difila dia milambu divua dileja muoyo uvua Kristo ne bua kulua kulambula. (Eb. 9:11-14) Mulambu wende mupuangane eu uvua ne bua kuanji kubuikidila bena mu kasumbu ka bakuidi ka bana babu ne Kristo bela manyi 144 000 ne pashishe bantu ba mu “mikoko mikuabo.” (Yone 10:16) Pavua muakuidi munene ubuela mu Muaba mutambe Tshijila, uvua uleja muvua Yezu ne bua kubuela mu diulu bua kuya kumueneka kumpala kua Yehowa Nzambi ne mushinga wa mulambu wende.​—Eb. 9:24, 25.

10. Milayi ya mu Bible idi ileja ne: Masiya uvua ne bua kupeta ntatu kayi?

10 Bidi bimueneka ne: dipikula dia bana ba Adama ne Eva divua ne bua kulomba tshintu tshia mushinga mukole. Masiya uvua ne bua kulambula muoyo wende. Baprofete bavua bafunde mikanda ya mu Bible ya mu tshiena Ebelu bakaleja malu a bungi avua ne bua kuenzeka. Tshilejilu, muprofete Danyele wakamba patoke ne: Bavua ne bua ‘kushipa muntu muedibue manyi pa mutu, mukokeshi mene’ bua ‘kulengejija bapambuki kudi Nzambi.’ (Dan. 9:24-26) Yeshaya wakamba muvuabu ne bua kubenga Masiya, kumukengesha ne kumushipa bua kuangataye mibi ya bantu bena mapanga.​—Yesh. 53:4, 5, 7.

11. Mmalu kayi avua Muana wa Yehowa muenze bua kuleja ne: uvua muitabe bua kufila muoyo wende bua kutupikula?

11 Kumpala kua Muana mulela umue wa Nzambi kuluaye pa buloba, uvua mumanye tshivua ditupikula ne bua kumulomba. Uvua ne bua kukenga bikole ne pashishe kufua. Pavua Tatuende umulongesha malu aa, uvuaku mumuele nyima anyi mumutombokele anyi? Tòo, kadi wakitaba ne muoyo mujima malu onso avua Tatuende mumulongeshe bua mudimu wende. (Yesh. 50:4-6) Bia muomumue nansha pavua Yezu pa buloba, wakenza malu onso avua Tatuende umulomba. Bua tshinyi? Wakandamuna wamba ne: “Ndi musue Tatu.” Wakamba kabidi ne: ‘Kakuena muntu udi ne dinanga didi ditambe edi, dia muntu udi ufuila balunda bende.’ (Yone 14:31; 15:13) Nunku, tudi bapikudibue kabidi bualu Muana wa Yehowa mmutunange. Nansha muvuaye mujimije muoyo wende wa muntu mupuangane, wakaufila ne disanka bua kutupikula.

Tshivua Yehowa mufile bua kutupikula

12. Mulambu wa kupikula nawu bantu ndisua dia nganyi? Bua tshinyi uvua muufile?

12 Yezu ki nguvua mulongolole bua kufila mulambu bua kupikula bantu to. Kadi Yehowa ke uvua mulongolole bua kuenza bualu ebu. Mupostolo Paulo wakaleja ne: tshioshelu tshia ku ntempelo tshivuabu balambuila milambu tshivua tshileja disua dia Yehowa. (Eb. 10:10) Nunku, dipikudibua ditudi tupeta ku diambuluisha dia mulambu wa Kristo ntshintu tshidi tshifumina nangananga kudi Yehowa. (Luka 1:68) Tshidi tshileja disua diende dipuangane ne mudiye munange bantu bikole.​—Bala Yone 3:16.

13, 14. Mmushindu kayi udi tshilejilu tshia Abalahama tshituambuluisha bua kumvua bimpe tshivua Yehowa muenze bua kutupikula?

13 Ntshinyi tshivua Yehowa mujimije bua kutuleja dinanga diende mushindu eu? Mbikole bua tuetu kumvua bualu ebu bimpe. Kadi kudi muyuki wa mu Bible udi mua kutuambuluisha bua kubumvua bimpe. Yehowa wakalomba musadidi wende wa lulamatu Abalahama bua kuenza bualu bukole butambe. Wakamuambila bua kumulambula muanende Isaka. Abalahama uvua munange muanende au bikole. Yehowa wakambila Abalahama bua amulambule Isaka ‘muanende mulume, muana umuepele, uvuaye munange.’ (Gen. 22:2) Kadi Abalahama uvua mumone ne: kuenza disua dia Yehowa kuvua ne mushinga kupita mushindu uvuaye munange Isaka. Abalahama wakatumikila dîyi dia Nzambi. Kadi Yehowa kakamulekela wenza bualu buvuaye yeye muine ne bua kulua kuenza to. Wakatuma muanjelu wende bua kumuimanyika kumpala kua kulambulaye muanende. Abalahama uvua mudisuike bua kutumikila Nzambi mu diteta dikole edi bualu uvua mushindike ne: bua yeye kumona kabidi muanende, bivua bikengela bua Nzambi amubishe ku lufu. Kadi uvua mutuishibue ne muoyo wende mujima ne: Nzambi uvua ne bua kumubisha. Ke bualu kayi Paulo wakamba muvua Abalahama mupete Isaka ‘mu tshimfuanyi’ ku diambuluisha dia dibishibua.​—Eb. 11:19.

14 Udiku mua kufuanyikija kanyinganyinga kavua Abalahama mua kuikala naku pavuaye ulongolola muanende bua kumulambula anyi? Mu mushindu kampanda, bualu buvua bufikile Abalahama ebu budi butuambuluisha bua kumanya muvua Yehowa mua kuikala mudiumvue pavuaye mulambule Yezu uvuaye mubikile ne: ‘Muananyi munanga.’ (Mat. 3:17) Kadi tumanye ne: kanyinganyinga ka Yehowa kavua ne bua kuikala kakole kapita ne ka Abalahama. Yeye ne Muanende bavua basombe pamue munkatshi mua bidimu kabiyi kubala. Muana uvua ne disanka dia kuenza mudimu ne Tatuende bu “muena mudimu” wende munene ne bu muleji mpala wende anyi ‘Dîyi.’ (Nsu. 8:22, 30, 31; Yone 1:1) Mbikole bua tuetu kufuanyikija muvua Yehowa udiumvua pavuabu bakengesha Muanende, bamuseka ne pakaluabu kumushipa bu muenji wa malu mabi. Bushuwa, dipikudibua dietu divua dilombe Yehowa malu a bungi be! Kadi mmushindu kayi utudi mua kuleja ne: tudi tuangata dipikudibua edi ne mushinga?

Mutudi mua kuleja ne: tudi tuangata dipikudibua dietu ne mushinga

15. Mmushindu kayi uvua Yezu mujikije mudimu munene wa kutubuikidila mibi? Bualu ebu mbupeteshe bantu tshinyi?

15 Yezu wakajikija mudimu munene wa ditubuikidila mibi pakabandaye mu diulu panyima pa dibika diende ku lufu. Wakapetangana tshiakabidi ne Tatuende munanga ne kumupesha mushinga wa mulambu wende. Bualu ebu buakapetesha bantu masanka a bungi. Mulambu wende wakapetesha bantu mushindu wa kubabuikidila mibi yabu yonso. Wakanji kubuikidila mibi ya bana babu ne Kristo bela manyi ne pashishe ya ‘bonso ba pa buloba.’ Ku diambuluisha dia mulambu eu, bantu bonso badi banyingalala bua mibi yabu lelu ne balua bayidi balelela ba Kristo badi mua kudia malanda makole ne Yehowa Nzambi. (1 Yone 2:2) Bualu ebu budi bukutangila wewe mushindu kayi?

16. Fila tshilejilu tshidi tshileja bua tshinyi tudi ne bua kuangata bionso bidi Yehowa muenze bua kutupikula ne mushinga?

16 Tualukile ku tshilejilu tshituvua bafile ku ntuadijilu. Tutekabi ne: munganga udi mupete buanga bua disama diudi nadi udi ulua kudi babedi bonso badi ne disama dia buena diebe ne ubambila ne: mubedi yonso udi witaba buanga ebu ne ulonda malu onso andi mmuambila, neumvue bimpe kakuyi bualu. Ntshinyi tshienzeka bikala babedi ba bungi babenge kulonda tshidi munganga mubambile bamba ne: nebibakolele bua kuangata buanga abu ne kulonda malu onso adiye mubambile? Neutue ku tshiabu nansha muudi wewe mutuishibue ne: buanga abu budi buambuluisha bantu anyi? Kuakuenza nanku to. Kakuyi mpata, newikale ne dianyisha dia bungi bua buanga abu ne neulonde malu onso adi munganga muambe, ne udi mua kufika too ne ku diambila bakuabu tshiudi musungule bua kuenza. Mu mushindu mutambe bunene, yonso wa kutudi udi ne bua kuleja Yehowa mudiye ne dianyisha dia bungi bua mudiye mufile Muanende bua kutupikula.​—Bala Lomo 6:17, 18.

17. Mmalu kayi atudi ne bua kuenza bua kuleja mutudi tuangata malu adi Yehowa muenze bua kutupikula ne mushinga?

17 Bienzedi bietu bidi bileja mutudi tuangata bionso bidi Yehowa ne Muanende benze bua kutupikula ku bubi ne ku lufu ne mushinga. (1 Yone 5:3) Netudienzeje bua kuluisha dijinga dietu dia kuenza malu mabi. Katuena mua kuenza bualu bubi ku bukole anyi kuikala bena mpala ibidi bu mutu bantu ba bungi benza to. Tuetu tuenza nunku nebiumvuije ne: katuena tuangata mulambu wa Yezu ne mushinga nansha mukese to. Kadi netuleje mutudi tuwangata ne mushinga patudi tudienzeja bua kulama malanda etu mimpe ne Yehowa. (2 Pet. 3:14) Netuenze nanku patudi tuambila bakuabu bua ditekemena dia dipikudibua didi dituindile kumpala eku bua bobu pabu balengeje malanda abu ne Yehowa ne batekemene muoyo wa tshiendelele. (1 Tim. 4:16) Yehowa ne Muanende mbakumbanyine bua tuetu kudifila ne bukole buetu bonso ne dîba dietu dionso bua kubatumbisha. (Mâko 12:28-30) Ela meji pa bualu ebu. Tudi mua kuindila ne muoyo kulu kulu dîba dituikala katutshiyi kabidi ne bubi nansha bukese. Netuikale ne muoyo mupuangane ne wa kashidi anu muvua Nzambi mutulongoluelawu, bionso abi anu bua malu adi Yehowa muenze bua kutupikula.​—Lomo 8:21.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Badi batshinka ne: tshipupu tshia disama tshia mu 1918 etshi tshivua tshikuate bantu 20 too ne ku 50 pa bantu lukama pa buloba bujima. Divua mua kuikala dishipe muntu 1 too ne ku 10 pa bantu lukama bavuadi dikuate. Kadi disama dia Ebola diodi kaditu ditamba kukuata bantu to, kadi patudi dibakuata, didi mua kushipa bantu batue ku 90 pa lukama badi nadi.

Newandamune munyi?

• Bua tshinyi tudi ne dijinga dikole dia dipikudibua?

• Mmushindu kayi udi ditaba dia Yezu bua kutufuila dikulenga wewe?

• Ntshinyi tshiudi umvua bua mulambu udi Yehowa mufile bua kutupikula?

• Malu onso adi Yehowa muenze bua kukupikula adi akusaka bua kuenza tshinyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Mu dituku dia dibuikidila dia mibi, muakuidi munene wa bena Isalele uvua uleja Masiya

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Mushindu uvua Abalahama muitabe bua kulambula muanende udi utuleja ne: tshidi Yehowa mujimije bua kutupikula ntshitambe bunene