Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tulejayi bukalanga mutudi bena mudimu ba Nzambi

Tulejayi bukalanga mutudi bena mudimu ba Nzambi

Tulejayi bukalanga mutudi bena mudimu ba Nzambi

‘Nuidikije kuenza mudi Nzambi wenza’​—EF. 5:1.

1, 2. (a) Bua tshinyi bukalanga budi ne mushinga? (b) Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu etshi?

MUFUNDI mukuabu diende Sue Fox udi wamba bua bukalanga ne: “Tudi ne bua kuleja bukalanga miaba yonso ne dîba dionso.” Bantu bobu ne tshibidilu tshia kuikala ne bukalanga, bilumbu bidi mua kukepa anyi kujika. Kadi dipanga dia bukalanga dituku. Kuenzela bakuabu malu adi aleja dipanga bukalanga kutu kulela bilumbu, lukuna ne tshiji.

2 Tshisumbu tshilelela tshia bena Kristo tshidi ne bantu badi ne bukalanga. Kadi tudi ne bua kudimuka bua katuangatshi dipanga dia malu didi ditangalake mu bantu lelu to. Tukonkononayi mudi ditumikila mêyi a mu Bible mu tshilumbu tshia bukalanga mua kutukuba ne kukoka bantu mu ntendelelu mulelela. Bua kumvua bimpe tshidi kuikala ne bukalanga kumvuija, tukonkononayi tshilejilu tshia Yehowa Nzambi ne tshia Muanende.

Yehowa ne Muanende mbena bukalanga

3. Ntshilejilu tshimpe kayi tshia bukalanga tshidi Yehowa Nzambi mutushile?

3 Yehowa Nzambi udi tshilejilu tshimpe tshitambe tshia bukalanga. Nansha mudiye Mfumu mutambe bunene wa diulu ne buloba, udi wenzela bantu malu ne bulenga ne kanemu. Pavua Yehowa muyukile ne Abalahama ne Mose, wakatela muaku wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: ‘Bu wewe mua kusua.’ (Gen. 13:14; Ekes. 4:6, NW) Padi basadidi bende benza bilema, Yehowa udi ‘ubafuila luse ne diakalengele, udi ne lutulu ludi lukanda tshiji tshiende, udi muule tente ne luse lujalame ne lulamatu lua bushuwa.’ (Mus. 86:15) Mmushilangane ne bamue bantu batu batonoka padi bakuabu kabayi bakumbaja malu adibu babalombe bua kuenza.

4. Mmunyi mutudi mua kuidikija Yehowa padi bakuabu batulondela bualu?

4 Bukalanga bua Nzambi budi bumuenekela kabidi ku mushindu udiye uteleja bantu. Tshilejilu pavua Abalahama mumuele nkonko bua bantu ba mu Sodoma, Yehowa wakandamuna nkonko ayi ne lutulu luonso. (Gen. 18:23-32) Kavua mumona bu ne: Abalahama udi umupitshishila dîba ne bualu buende to. Yehowa utu uteleja masambila a basadidi bende ne miadi ya bena mpekatu badi bamulomba luse. (Bala Musambu 51:11, 17.) Katuenaku mua kuidikija Yehowa bua kuteleja bakuabu padibu batulondela bualu anyi?

5. Mmunyi mudi kuidikija Yezu ku bukalanga mua kulongolola malanda etu ne bakuabu?

5 Bukalanga mbumue bua ku malu avua Yezu Kristo mulongele kudi Tatuende. Nansha muvua mudimu wa kuyisha ulomba Yezu dîba dia bungi ne makanda, uvua anu ne lutulu ne bukalanga. Bena nsudi ne mpofo ne bantu bakuabu bavua bamona Yezu mudiakaje bua kubambuluisha. Uvua ubatabalela nansha muvuabu balua kudiye dîba kayi dionso. Misangu ya bungi uvua ulekela bivuaye wenza bua kuambuluisha bantu bavua bakenga. Yezu uvua wangata bantu bavua bamuitabuja ne mushinga. (Mâko 5:30-34; Luka 18:35-41) Tuetu bena Kristo, tudi ne bua kulonda tshilejilu tshia Yezu tshia bukalanga ne tshia kuambuluisha bakuabu. Balela betu, bena mutumba netu ne bantu bakuabu badi ne bua kumona ngikadilu eu kutudi. Bukalanga budi kabidi butumbisha Yehowa ne butupesha disanka.

6. Ntshilejilu kayi tshia kanemu ne bulunda tshidi Yezu mutushile?

6 Yezu uvua kabidi uleja bantu kanemu pavuaye ubabikila mu mêna abu. Bamfumu ba tshitendelelu tshia bena Yuda bavuaku banemeka bakuabu mushindu eu anyi? Tòo. Bavua bamona bantu bavua kabayi bamanye Mikenji ya Nzambi bu bantu ‘bedibue mulawu’ ne bavua babenzela malu makole. (Yone 7:49) Kadi Muana wa Nzambi kavua yeye wenzela bantu malu makole to. Tshilejilu, Mâta, Mariya, Zakayo ne bantu bakuabu ba bungi bakamumvua ubabikila mu mêna abu. (Luka 10:41, 42; 19:5) Nansha mudi bilele bia muaba utudi ne nsombelu udipu mua kutusaka bua kuikala ne mushindu kampanda wa kuyukila ne bantu lelu, basadidi ba Yehowa batu benza muabu muonso bua kuikala ne musangelu kudi bakuabu. * Kabatu bajinga bua kuikale dishilangana, mbuena kuamba ne: mushindu udibu banemeka bena Kristo nabu ushilangana ne udibu banemeka bantu bakuabu to.​—Bala Yakobo 2:1-4.

7. Mmunyi mudi mêyi a mu Bible atuambuluisha bua kuleja bantu ba miaba yonso bukalanga?

7 Bukalanga budi Nzambi ne Muanende baleja bantu ba mu matunga yonso ne bisamba bionso budi buleja mudibu banemeka bantu aba ne budi busaka bantu bimpe bua kuitaba bulelela. Bushuwa, malu a bukalanga atu ashilangana bilondeshile miaba ne miaba. Nanku katuena mua kulonda mikenji yonso idi itangila malu a bukalanga to. Kadi, tudi tuitaba bua mêyi a mu Bible atuambuluishe bua kunemeka bantu ba miaba yonso. Tukonkononayi mudi dienzela bantu malu ne bukalanga mua kutuambuluisha bua kupatula bipeta bimpe mu buambi.

Ela bantu muoyo ne yukila nabu

8, 9. (a) Ntshikadilu kayi tshidi bantu mua kumona bu dipanga dia malu? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kulekela mêyi a Yezu adi mu Matayo 5:47 ashintulula mutudi tuenzela bantu malu?

8 Bu mudi nsombelu muikale wa kayumbayumba miaba ya bungi lelu, bantu babidi badi mua kupitangana misangu ya bungi kabayi belangana “muoyo.” Bulelela, kakuena muntu utu utekemena bua kuyukila ne mupitshi yonso wa njila to. Kadi mu nsombelu mikuabu ya bungi, bitu bimpe kuela bakuabu muoyo. Utu ne tshibidilu tshia kuela bantu muoyo anyi? Peshi kutu wewe useka anyi welesha bantu bakuabu bilele anyi? Muntu udi mua kupeta bibidilu bibi bia dipanga dia malu kayi mumanye to.

9 Yezu udi utuvuluija bualu ebu wamba ne: “Panuikala nuelangana muoyo amu ne bana benu, ngenzelu wenu mmupite wa bantu bakuabo ku tshinyi? Nansha bena bisamba bikuabo kabatu benza nanku anyi?” (Mat. 5:47, MMM) Mufidi wa mibelu mukuabu diende Donald Weiss wakafunda ne: “Bantu batu bumvua bibi padi bakuabu babapita benza bu badi kabayi babamanye. Kakuena tshiudi mua kupitshila muntu wenza bu kuena mumumanye to. Mona tshia wewe kuenza: Ela bantu muoyo ne yukila nabu.” Tuetu katuyi tulengulula bakuabu anyi tubepuka, netupatule bipeta bimpe.

10. Mmushindu kayi udi bukalanga mua kutuambuluisha bua kupatula bipeta bimpe mu buambi? (Bala malu adi mu kazubu kadi ne tshiena-bualu etshi: “ Tuadija ne mimuemue.”)

10 Tuangate tshilejilu tshia bena Kristo babidi aba: Tom ne mukajende Carol mbasombele mu tshitupa tshia Amerike wa ku Nord. Batu bavuije kuyukila bimpe ne bena mutumba babu bu umue mushindu wa kuyisha. Ntshinyi tshitubu benza bua kuyukila ne bantu? Tom udi wakula bua mêyi adi mu Yakobo 3:18, wamba ne: “Tutu tuditatshisha bua kudia bulunda ne bantu ne kuikala nabu mu ditalala. Tutu tuyukila ne bantu batudi tumona pambelu ku nzubu yabu ne aba badi benza mudimu mu tshitupa atshi. Tudi tubela muoyo ne mimuemue. Tuyukila nabu malu adi abasankisha ne tubebeja mudi bana babu, mbua yabu, mudi kumbelu ne mudi midimu yabu yenda. Mu kupita kua matuku badi batumona bu balunda babu.” Carol udi wamba pende ne: “Patutu tuya kubatangila pashishe, tutu tubambila mêna etu ne tubakonka abu. Tutu tubambila tshitudi tuenza mu tshitupa atshi, kadi tuyukila nabu mu tshikoso. Pashishe, tubambila dîyi dia Nzambi.” Tom ne Carol bavua bapetangana ne bena mutumba babu ba bungi. Ba bungi ba kudibu bakangata mikanda yetu ya malu a mu Bible ne bakese bakitaba bua kulonga bulelela.

Leja bukalanga mu nsombelu mikole

11, 12. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala batekemene ne: nebatuenzele malu mabi mu mudimu wa buambi? Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza dîba adi?

11 Imue misangu, batu batupotela patudi tuyisha lumu luimpe. Tudi batekemene ne: malu aa neatufikile bualu Yezu Kristo ukavua muambile bayidi bende ne: ‘Biankengeshabu, nebanukengeshe kabidi.’ (Yone 15:20) Kadi kuandamuna muntu bibi bualu mmutuambe mêyi mabi kakuena kupatula bipeta bimpe to. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza? Mupostolo Petelo wakamba ne: ‘Nujidile Kristo mu mitshima yenu bu Mukalenge; nuikale badilongolole misangu yonso, bua kukudimuna dîyi kudi muntu yonso udi unukonka bua muanda wa ditekemena didi munda muenu; kadi nuenze nunku ne kalolo ne ditshina.’ (1 Pet. 3:15) Kuleja bukalanga ne budipuekeshi ne kanemu kudi mua kushintulula lungenyi lua badi batuamba mambavi.​—Tito 2:7, 8.

12 Tudiku mua kudilongolola bua kutantamena mêyi mabi adibu batuamba mu mushindu udi usankisha Nzambi anyi? Eyowa. Paulo wakafila mubelu eu: ‘Mêyi enu ikale ne ngasa misangu yonso, matue bu luepu, bua nuenu numanye mua kuandamuna muntu ne muntu dîyi.’ (Kolos. 4:6) Tuetu bikale ne tshibidilu tshia kuenzela bena mu dîku dietu, balongi betu, bena mudimu netu, bena mu tshisumbu tshietu ne bena mutumba netu malu ne bukalanga, tudi badilongolole bua kutantamena tuseku ne bipendu mu mushindu udi uleja ngikadilu ya buena Kristo.​—Bala Lomo 12:17-21.

13. Fila tshilejilu tshidi tshileja mudi bukalanga mua kushintulula meji a bantu badi batuluisha.

13 Kuleja bukalanga mu nsombelu mikole kudi kupatula bipeta bimpe. Tshilejilu, pavua Ntemu mukuabu wa mu ditunga dia Japon muye kuyisha muena mutumba nende ne muenyi uvua kuende, bakamuseka bikole. Muanetu eu wakumbuka ku nzubu aku ne bukalanga buonso. Bu muvuaye mutungunuke ne kuyisha mu teritware au, dimue dituku kumonaye muenyi wa muena mutumba nende au muimane ku bule mumutangile. Padi muanetu eu utuadija kuyukila nende, muntu eu kumuambilaye ne: “Mfuile koku luse bua bualu bumvua mukuenzele. Mvua mukumone ne disanka nansha mutuvua bakuseke. Ntshinyi tshindi mua kuenza bua kukufuana?” Muntu eu kavua ne disanka, bualu bavua bamuipate ku mudimu ne uvua mufuishe mamuende kumpala kua kupetanganabu ne muanetu eu. Muanetu eu wakamulomba bua kumulongeshaye Bible ne yeye kuitaba. Yeye kutuadija kulonga misangu ibidi ku lumingu.

Mushindu muimpe wa kupeta bienzedi bia bukalanga

14, 15. Mmushindu kayi uvua basadidi ba Yehowa ba kale balongesha bana babu?

14 Mu bikondo bivuabu bafunda Bible baledi bavua batshina Nzambi bavua benza muabu muonso bua kulongesha bana babu malu a bukalanga ku nzubu. Tutangile mushindu muimpe wa bukalanga uvua Abalahama ne muanende Isaka bayukile udi mu Genese 22:7. Tshilejilu tshia Yosefe tshidi tshileja muvua baledi bende bamulongeshe bimpe. Pavuaye mu buloko, uvua ne bukalanga too ne kudi bena buloko nende. (Gen. 40:8, 14) Mêyi avuaye muambile Palô adi aleja muvuaye mulonge mua kuakula bimpe ne muntu udi ne muanzu kampanda.​—Gen. 41:16, 33, 34.

15 Mu mikenji dikumi ivua Nzambi muelele bana ba Isalele muvua mukenji eu: ‘Unemeke tatuebe ne mamuebe, bua matuku ebe ikale a bungi mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupa.’ (Ekes. 20:12) Umue mushindu udi bana mua kunemeka baledi babu nkuikala ne bukalanga ku nzubu. Muana wa bakaji wa Yefeta wakaleja muvuaye unemeka tatuende pakitabaye bua kukumbaja mutshipu wa tatuende mu nsombelu uvua umueneka mukole.​—Bal. 11:35-40.

16-18. (a) Ntshinyi tshidi baledi mua kuenza bua kulongesha bana babu bukalanga? (b) Mmasanka kayi adi amueneka padibu balongesha bana bukalanga?

16 Kulongesha bana betu balela bua kuikalabu ne bukalanga kudi ne mushinga wa bungi. Bua bana kuluabu bantu bakole bimpe, badi dijinga ne kubalongesha mua kuela benyi muoyo, mua kuandamuna ku telefone ne mua kudia ne bakuabu. Badi ne bua kumanya mua kukanguila bantu tshiibi, kumvuila bakulakaje ne bantu badi basama luse ne kuambuluisha bantu badi ne bintu bidi ne bujitu bua bungi. Mbimpe kubalongesha mudibi ne mushinga bua kuamba ne: “Bu wewe musue,” “tuasakidila,” “kalumbandi,” “ndiku mua kukuambuluisha anyi?,” ne “mfuile koku luse.”

17 Kulongesha bana bukalanga ki mbualu butekete to. Mushindu muimpe wa kubalongesha nkubaleja tshilejilu tshimpe. Kurt udi mpindieu ne bidimu 25 udi uleja muvuabu babalongeshe yeye ne bana babu ba balume basatu bua kuikala ne bukalanga, udi wamba ne: “Tuvua tumona ne tumvua muvua Mamu ne Tatu bayukila bimpe ne benzela bantu bakuabu malu ne lutulu ne kanemu. Ku Nzubu wa Bukalenge, Tatu uvua ushala munkuate ku tshianza pavuaye uyukila ne bana betu ba balume ne ba bakaji bakulumpe kumpala kua bisangilu kutuadijabi ne pavuabi bijika. Mvua ngumvua muvuaye ubela muoyo ne mmona muvuaye ubanemeka.” Kurt udi utungunuka wamba ne: “Mu kupita kua matuku, ngakatuadija kuenza panyi malu ne bukalanga anu bu Tatu. Tshitu ne lutatu bua kunemeka bantu to. Bukalanga kabuena bumuenekela ku mushindu uudi ne bua kuenza bualu kampanda, kadi nku mushindu uudi musue kubuenza.”

18 Ntshinyi tshidi mua kuenzeka padi baledi balongesha bana babu bua kuikala ne bukalanga? Bana nebamanye mua kudia bulunda ne bantu ne kusomba nabu mu ditalala. Pakolabu nebamanye mua kuenza mudimu bimpe ne bamfumu babu ba mudimu ne bena mudimu nabu. Ndekelu wa bionso, bana badi ne bukalanga ne badi bamanye malu ne bena bululame, nebasankishe baledi babu.​—Bala Nsumuinu 23:24, 25.

Bukalanga budi bututapulula ne bena panu

19, 20. Bua tshinyi tudi ne bua kuangata dipangadika dia kuidikija Nzambi wetu wa bukalanga ne Muanende?

19 Paulo wakamba ne: ‘Nuidikije kuenza mudi Nzambi wenza, bu bana bende bananga.’ (Ef. 5:1) Tudi tuidikija Yehowa Nzambi ne Muanende patudi tutumikila mêyi a mu Bible a buena adi maleja mu tshiena-bualu etshi. Tuetu baatumikile, katuakuleja bukalanga bua lubombo anu bua kusankisha badi ku mutu kuetu anyi bua kupeta bintu kampanda to.​—Yuda 16.

20 Bu mutudi matuku a ku nshikidilu, Satana mmudisuike bua kunyanga mikenji yonso ya bikadilu bimpe idi Yehowa muele. Kadi Diabolo kakukokesha bua kunyanga bikadilu bimpe bia bena Kristo balelela nansha. Tuangatayi bonso dipangadika dia kuidikija tshilejilu tshia Nzambi wa bukalanga ne tshia Muanende. Nunku, mêyi etu ne bikadilu bietu bikale misangu yonso bishilangane ne bia bantu badi ne bikadilu bibi. Tuetu benze nanku, netutumbishe dîna dia Yehowa Nzambi wetu udi ne bukalanga ne bantu bimpe nebatulonde mu ntendelelu mulelela.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 6 Mu imue miaba, batu bamona diyukila ne muntu mukole utela dîna diende tshia tshilelelu bu dipanga dia malu. Bena Kristo badi miaba ya nunku badi ne bua kunemeka tshilele etshi.

Utshidi muvuluke anyi?

• Mushindu uvua Yehowa ne Muanende baleje bukalanga udi utulongesha tshinyi?

• Bua tshinyi kuela bantu muoyo ne disanka kudi kutuendeshila lumu luimpe lua mutudi bena Kristo balelela?

• Mmunyi mudi bukalanga buambuluisha bua kupatula bipeta bimpe mu buambi?

• Mmudimu kayi udi nawu baledi padibu balongesha bana babu bukalanga?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu mu dibeji 27]

 Tuadija ne mimuemue

Bantu ba bungi batu batshina bua kutuadija muyuki ne muntu udibu kabayi bamanye. Bu mutu Bantemu ba Yehowa banange Nzambi ne muntu nabu, batu badienzeja bua kulonga mushindu wa kuyukila ne bantu bua kumona mua kubalongesha malu a mu Bible. Ntshinyi tshidi mua kukuambuluisha bua kumanya mua kuyukila ne bantu?

Dîyi didi mu Filipoi 2:4 didi ne mushinga wa bungi; didi wamba ne: ‘Muntu ne muntu katangidi malu ende nkayawu, kadi muntu ne muntu atangile kabidi malu a bakuabu.’ Tetabi kuela meji a mêyi aa mu mushindu eu: Wewe mutuilangane ne muntu uutu kuyi muanji kumonangana nende, muntu eu udi ukumona bu muenyi. Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua ikale mudilekelele? Muele muoyo wa disanka ne mimuemue. Bushuwa, kudi malu makuabu a bungi adi akengela kuenza.

Paudi ukeba kuyukila ne muntu, ikale mumanye ne: udi ukosesha malu avuaye welela meji. Wewe mutuadije anu kumuambila ebe malu audi nawu kuyi muanji kukeba bua kumanya ende, udi mua kubenga kukuteleja. Nanku, koku mushindu udi mua kuanji kumanya meji avua muntu wela, udi mene mua kutuadija kuyukila nende pa bualu buvuaye welela meji abu. Ke tshivua Yezu muenze pavuaye mupetangane ne mukaji muena Samalea ku tshina tshia mâyi. (Yone 4:7-26) Mamu eu uvua wela meji a muvuaye mua kupeta mâyi. Yezu wakatuadija kuyukila nende bua bualu bua mâyi, ne pashishe kumbukaye ku bualu bua mâyi ne kutuadija kumulongesha bulelela.

[Bimfuanyi mu dibeji 26]

Kuikala kusankidila bantu kudi mua kutuambuluisha bua kubayisha

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Bukalanga butu buimpe misangu yonso