Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Halana ntshimenga tshivua malu kabukabu enzekamu

Halana ntshimenga tshivua malu kabukabu enzekamu

Halana ntshimenga tshivua malu kabukabu enzekamu

BUA bantu batu bamanye malu a mu Bible bimpe, kutela patupu tshimenga tshia Halana kudi kubavuluija muena lulamatu Abalahama. Pavuaye mu luendu musangu mukuabu mutangile ku Ula ne mukajende Sala, kabidi ne tatuende Tela ne muana wa muanabu Lota, bavua banji kutudila mu Halana. Mu tshimenga etshi, Abalahama wakapeta bintu bia bungi. Panyima pa matuku, tatuende wakafua, ke yeye kutungunuka ne luendu too ne ku buloba buvua Nzambi mulelela mumulaye bua kumupesha. (Gen. 11:31, 32; 12:4, 5; Bien. 7:2-4) Bidimu panyima, Abalahama wakatuma mupika wende mukulumpe ku Halana anyi mu musoko wa pa buipi apu bua kukebela Isaka mukaji. Muikulu wa Abalahama Yakoba wakasombamu pende bidimu bia bungi.​—Gen. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Mu mukenji uvua mukalenge wa bena Ashû Senaheliba mutumine Hezikiya mukalenge wa bena Yuda bua kumukanyina bua mvita, wakatela Halana munkatshi mua “bisamba” bivua bakalenge ba Ashû bakuate. Ditela dia “Halana” muaba eu didi mua kuikala dileja tshimenga kabidi ne misoko ivua mitshinyunguluke. (2 Bak. 19:11, 12) Tshikena kumona tshia muprofete Yehezekele tshidi tshitela Halana bu tshimue tshia ku bimenga binene bivua bienduluka mushinga ne Tulo, bileja muvua Halana muikale tshimenga tshivua malu a mishinga endamu bimpe.​—Yeh. 27:1, 2, 23.

Lelu eu Halana nkatshimenga kakese patupu kadi pabuipi ne Şanlıurfa, ku Est kua ditunga dia Turquie. Kadi ku kale, kuvua tshikondo tshivua tshimenga tshia Halana tshikale muaba uvua midimu minene kabukabu yenzekela. Halana ngumue wa ku miaba mikese ya kale itshidi mishale anu ne mêna ayi adibu batele kabidi mu Bible. Dîna diatshi dia mu tshiena Ashû dia ne: Harranu didi mua kumvuija “Njila” anyi “Njila wa tshibeba,” bileja ne: tshimenga tshia Halana tshivua kumpenga kua njila minene ivua ilamakaja bimenga binene. Bilondeshile bintu bidibu bangule muinshi mua buloba ku Halana, mamuende wa mukalenge Nabonide wa ku Babulona ke uvua muakuidi mukaji mu ntempelo wa Sin, nzambi ngondo wa bena Halana. Batu bamba kabidi muvua Nabonide mulongolueshe ntempelo eu. Pashishe, kuakalua kabidi makalenge makuabu a bungi mu Halana.

Lelu wa ba ndaya, Halana mmushilangane bikole ne tshivuaye pa kale. Halana wa pa kale uvua tshimenga tshia lumu tshivua tshishidimuke bikole, nangananga mu bikondo kampanda. Kadi Halana wa lelu yeye udi anu kaba kadi ne nzubu mikese ya misaka mivungamane patupu. Bikulu bia matunga a tshiena kale ke bidi bimunyungulule. Mu buloba bupiabupia budi Nzambi mutulongoluele, bavule ba ku bavua kale ku Halana, bu mudi ba Abalahama ne Sala ne Lota, nebabishibuamu. Pamuapa nebikale ne bivule bia kutulondela pa bidi bitangila tshimenga tshia kale tshia Halana tshivua malu kabukabu enzekamu.

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Bikulu bia mu Halana

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Nzubu idi ne misaka mivungamane

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Mudi Halana wa lelu umuenekela mulu