Wambuluishe bana bebe bua banange kubala ne kulonga

KUDI anu bintu bikese biudi mua kuenza bidi bifuane kupetesha bana bebe diakalenga matuku kumpala, kadi kubalongesha mua kubala ne mua kudilongela nkubipite bionso. Kabidi kubala ne kudilongela kudi mua kubasankisha bikole! Malu a ku buana atu bantu bakuabu bavuluka avuabu banange nga mushindu uvua baledi babu bababadila mikanda. Dibala diodi dine nkayadi didi mua kusankisha muntu anu mudi bipeta biadi mua kumusankisha. Ke mudibi kabidi nangananga bua bantu ba Nzambi, bualu kulonga kuabu kua Bible kudi kutamba kubakolesha mu ditabuja. Tatu mukuabu muena Kristo wakamba ne: “Malu atutu tutamba kuangata ne mushinga mmalu atutu tubala ne tulonga.”

Tshibidilu tshimpe tshia kulonga tshidi mua kuambuluisha bana bebe bua kuikala mu malanda makole ne Nzambi. (Mus. 1:1-3, 6) Nansha mudi kumanya mua kubala kakuyi kulombibue bua kupeta lupandu, Bible udi utuleja mudi kubala mua kutupetesha masanka a bungi. Tshilejilu, Buakabuluibua 1:3 udi wamba ne: ‘Muntu udi ubala, ne badi bumvua mêyi a buambi ebu badi ne disanka.’ Mêyi avua mupostolo Paulo mubele nawu Timote adi kabidi aleja bimpe mudi kuteka meji kaba kamue kuikale ne mushinga patudi tulonga. Wakamba ne: ‘Unanukile kuikala [welangana meji] mu malu aa, udifile ne mutshima webe wonso kudiwu.’ Bua tshinyi? “Bua kudiunda kuebe kumueneke kudi bonso.”​—1 Tim. 4:15.

Bulelela, kumanya mua kubala ne mua kulonga patupu ki nkudi mua kuenza nkayaku bua ne: muntu apete disanka to. Ba bungi badi bamanye kubala ne kulonga kabatu nansha badifilaku to; tshitubu bajinga bobu mmalu atu kaayi nansha ne dikuatshisha dia nsongo. Kadi mmushindu kayi udi baledi mua kujula bana babu nyota ya kupeta dimanya didi mua kubambuluisha?

Dinanga diebe ne tshilejilu tshiebe

Bana batu bafika ku disankidila bikondo bia dilonga padibu badiumvua banangibue mu bikondo abi. Tatu Owen ne mukajende Claudia badi bena Kristo badi bavuluka bualu bua bana babu babidi, bamba ne: “Bavua bindila tshikondo tshia kulonga ne muoyo kulukulu bualu tshivua tshikondo tshia pa buatshi tshivuabu badimona mu bukubi ne badiumvua bimpe. Bakabanga kumona dîba dia kulonga bu dîba divuabu badiumvua banangibue.” Nansha pakadi bana mu bidimu bia ntatu ya ku bunsonga, dinanga didibu babaleja dîba didibu balonga neditungunuke ne kubasaka bua kunanga dilonga edi. Bana ba Tatu Owen ne mamu Claudia badi mpindiewu bampanda-njila ne badi batungunuka ne kupeta masanka adi afumina ku dinanga dia didibadila ne didilongela bivua baledi babu bababueje mu mioyo yabu.

Tshintu tshidi tshiambuluisha bana bikole tshidi tshileja dinanga ntshilejilu tshia baledi. Bana batu batamba kumona baledi babu badibadila ne badilongela badi pamuapa mua kumona malu aa bu malu adibu ne bua kuenza pabu mu nsombelu wabu. Kadi mmushindu kayi uudi wewe muledi mua kuikala tshilejilu tshia nunku biwikala kuyi ne tshibidilu tshia kudibadila? Bidi mua kukulomba bua kushintulula malu autu wangata ne mushinga anyi mushindu uutu umona dibala. (Lomo 2:21) Wewe muikale ne tshibidilu tshia kudibadila dituku dionso, bualu ebu nebulongeshe bana bebe. Tshisumi tshiebe nangananga mu dibala dia Bible, dilongolola dia bisangilu ne dilonga dia mu dîku nebileje mudi malu aa ne mushinga.

 Nunku, dinanga diebe ne tshilejilu tshiebe mmalu adi ne mushinga bua kubueja bana dijinga dia kubala mu mioyo yabu. Kadi mmalu kayi audi mua kuenza bua kubasaka ku dibala ne dilonga?

Dinanga didi dituadija ne kubala

Mmalu kayi audi ne bua kuenza bua kuambuluisha bana bebe bua kunangabu didibadila? Ubatekele mikanda pabuipi kubangila anu patshidibu bapuekele. Mukulu mukuabu muena Kristo uvua baledi bende bafikishe ku dinanga dia kudibadila udi wamba ne: “Mbimpe bana bebe bibidilangane ne mikanda. Mushindu au ke udibu balua balunda bayi ne balua kuyinanga bikole mu nsombelu wabu.” Dîba adi ke didi bana ba bungi balua balunda banene ba mikanda ya kulonga nayi Bible, bu mudi Longa malu kudi Mulongeshi Munene ne Miyuki ya mu Mukanda wa Nzambi, kumpala kua bobu kumanya mua kubala. Wewe ubadila bana mikanda ya buena eyi, badi bibidilangana ne muakulu muine ne ‘malu a nyuma ne mêyi a nyuma’ kabidi.​—1 Kol. 2:13.

Ikala ubala ne dîyi dikole misangu yonso. Wenze bua wikale ne tshibidilu tshia kubala ne bana bebe dituku dionso. Wewe wenza nanku, udi ubalongesha mua kushindumuna miaku bimpe ne ubasaka bua kuikala ne tshibidilu tshia kubala. Mushindu uudi ubala udi kabidi ne mushinga. Wewe ubala ne disanka, nebakuidikije pabu. Kadi bidi mua kuenzeka ne: bana bebe bakulombe bua kubabadila muyuki umue umue au misangu ne misangu. Ubakumbajile dilomba diabu. Panyima pa matuku, nebajinge bua kulonga biena-bualu bikuabu. Kadi wikale mudimuke bua kuenzeji bana ku bukole bua kuikalabu anu babala nebe tshia pamue to. Yezu mmufile tshilejilu pa kulongesha bantu anu pavuabu bakokesha anyi ‘bamanya mua kumvua.’ (Mâko 4:33) Wewe kuyi wenzeja bana bebe ku bukole, nebikale badilongolola bindila dibala ne muoyo kulukulu misangu yonso. Abi nebikuambuluishe bua kukumbaja tshipatshila tshiebe tshia kubasaka bua kunanga dibala.

Ubakankamije bua kuandamuna, ne nuyukile malu anudi nubala. Neusanke pabanga bana bebe batekete kujingulula miaku ya bungi, kumanya mua kuyibala ne diumvuija diayi matuku makese kumpala. Nuenu nuyukidila pa malu audi ubabadila bidi mua kubambuluisha bikole bua kuya kumpala. Mukanda kampanda wa mushindu wa kuambuluisha bana bua kulua babadi ba nsongo udi wamba ne: muyuki udi wambuluisha bana bua “kumanya miaku yajingabu bua kujingulula ne kumvua pikalabu babange kubala. Bua bana bakese batshidi ne lungenyi luenda lukola lutata bua kumanya mua kubala, kuyikila nabu kudi ne mushinga wa bungi, ne padi miyuki mikale ya malu a nsongo, dimanya diabu adi didi divula.”

Lomba bana bebe bua bikale bakubadila, ubakankamije bua kuela nkonko. Udi pamuapa mua kudielala yebe nkonko ne kufila mandamuna audi mumone ne: mmakumbane. Mushindu au ke udi bana bamanya ne: mu mikanda ke muaba wa kumanyina malu mapiamapia, kabidi ne: miaku idibu babala idi yumvuija malu kampanda. Ngenzelu eu utu nangananga wambuluisha padi biudi ubala bikale malu a mu Dîyi dia Nzambi, bualu diodi ke mukanda udi ne malu a mushinga mukole.​—Eb. 4:12.

Kadi kupu muoyo ne: dibala ki nditekete to. Didi dilomba anu dîba ne kudibidija bua kushisha kudipepeja bimpe. * Nanku, bua kubakankamija bua kuvudijabu dinanga dia kudibadila, mbimpe kubela kalumbandi misangu yonso. Wewe wela bana bebe kalumbandi neubasake bua kunangabu dibala bikole.

Dibala didi ne mushinga ne didi disankisha

Paudi ulongesha bana bebe mua kulonga, badi bafika ku dimona kipatshila ka kumanya kubala. Kulonga kudi kumvuija kumanya malu ne kumvua mudiwu apetanga. Kudi kulomba kumanya mua kulongolola malu, mua kuavuluka ne mua kukuata nawu mudimu. Padi muana umanya anu mua kudilongela ne umona mushinga udi nawu didilongela, dilonga didi dibanga kumusankisha, udiangata ne mushinga.​—Muam. 10:10.

Baleja malu adi ne mushinga padibu balonga. Ntendelelu wa mu Dîku, dikonkonona dia mvese wa ku dituku, ne bikondo bikuabu bia muomumue bitu binupetesha mpunga mitambe buimpe ya kuleja bana benu malu a mushindu udibu mua kulonga bimpe. Kusomba talalaa ne kutuma ntema yonso ku tshiena-bualu kampanda mu mutantshi wa bule kansanga kudi mua kubalongesha  mua kuteka lungenyi kaba kamue padibu balonga, bualu kuenza nanku kudi ne mushinga dîba adi. Kabidi, udi mua kulomba muanebe bua akumvuije mushindu udi malu adiye ufuma ku dilonga apetangana ne akavuaye mumane kumanya. Abi nebimulongeshe mua kufuanyikija malu. Kadi wewe muebeje muanebe bua akule mu mêyi ende yeye bua malu adiye mubale bua kuumvuija mu tshikoso? Abi nebimuambuluishe bua kumvua diumvuija diawu bimpe ne kuavuluka. Diambulula, tuambe ne: diamba dia ngenyi minene mu mêyi makuabu, ke mushindu mukuabu wa kulongesha bana bebe bua kuvuluka malu adibu balonge. Udi mua kulongesha nansha bana bakese bua kufunda tumalu tukese dîba dinudi nulonga anyi mu bisangilu bia tshisumbu. Abi kabidi nebibambuluishe bua kuteka meji abu kaba kamue bimpe be! Kulongesha bana bipepele mushindu eu kudi kuvuija mushindu udibu balonga bualu bua disanka ne bua dikuatshisha kuudi wewe muine ne kudi bana bebe.

Longoluela bana muaba wabambuluisha bua kulonga bimpe. Muaba udi butoke bukumbane ne udi kapepe kapita bimpe, muaba udi kauyi mutoyi unudi mua kulongela bimpe udi wambuluisha bua kuteka meji kaba kamue bipepele. Bushuwa, mushindu udi baledi bamona dilonga udi ne mushinga wa bungi be! Mamu mukuabu udi wamba ne: “Mbitambe buimpe bua kuikala kunemeka dîba dia kubala ne kulonga misangu yonso. Abi bidi biambuluisha bana bebe bua kuikala ne bulongame mu malu abu. Badi bafika ku dimanya ne: bualu kampanda anyi kansanga mbua kuenza pa dîba kankenga.” Baledi ba bungi batu anu banji kukandika bana bua kuenza malu makuabu onso dîba dia kulonga. Bilondeshile mufundi mukuabu, kuenza mushindu eu ke bualu butambe bunene buambuluisha bua kulongesha bana tshibidilu tshia kulonga bimpe.

Leja mudi kulonga kuikale ne mushinga. Bualu bua ndekelu, ambuluisha bana bebe bua bamone mudibu mua kuteka malu adibu balonga mu tshienzedi. Kuteka malu aa mu tshienzedi kudi kuleja tshidi tshipatshila tshilelela tshia dilonga. Muanetu mukuabu utshidi nsonga udi wamba ne: “Meme tshiyi mmona mushinga wa bindi ndonga ne mudibi binkuatshisha, ndi mbanga kutata tshiyi mpeta anu dijinga dia kubilonga to. Kadi meme ne mushindu wa kuenza nabi mudimu mu nsombelu, dîba adi ndi mpeta dijinga dia kubimanya.” Padi bansonga bamona kulonga bu mushindu wa kufika ku tshipatshila kampanda tshimpe, badi badifilaku bikole. Badi babanga kuzuka bua kulonga anu muakabangabu kuzukila dibala.

Difutu ditambe buimpe

Tuetu bambe kufunda malu onso malenga audi mua kupeta paudi ufikisha bana bebe ku dinanga dia dibala, tudi mua kuwuja bibungu ne bibungu bia mikanda. Meji a mu kalasa, kumanya mua kuenza mudimu, mua kusomba ne bantu, mua kumvua mudi malu enzeka panu ne mua kushemeja dinanga pankatshi pa muledi ne muanende ke amue a ku malu mimpe anudi mua kupeta, pa kumusha disanka dine dia kubala ne kulonga patupu.

Tshia mushinga menemene ntshia mudi dinanga dia kulonga mua kuambuluisha bana bebe bua kulua bantu badi batshina Nzambi. Dinanga dia kulonga ke tshintu tshia kukangula natshi lungenyi luabu ne mioyo yabu bua kumvua ‘mudi butshiama ne bule ne bule bua mulu ne ndondo’ wa bulelela bua mu Bible. (Ef. 3:18) Bushuwa, baledi bena Kristo badi ne bia bungi bidibu mua kulongesha bana babu. Padi baledi bafila dîba diabu ne ntema kudi bana babu ne benza bionso bidibu bakokesha bua kubakolesha bimpe kubangila ku buana, badi batekemena bua bana babu kulua ndekelu wa bionso batendeledi ba Yehowa. Kulongesha bana bebe mua kuikala ne tshibidilu tshia kulonga bimpe kudi kubapetesha mushindu wa kudilama bimpe mu nyuma ne kukolesha malanda abu ne Nzambi. Nunku, mu mishindu yonso, lomba Yehowa mu disambila bua anuambuluishe paudi udienzeja bua kusaka bana bebe ku dinanga dia kubala ne kulonga.​—Nsu. 22:6.

[Mêyi adi kuinshi]

 [Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 26]

Dibala . . .

• Ubatekele mikanda pabuipi

• Ikala ubala ne dîyi dikole

• Ubakankamije bua kuandamuna

• Nuyukile malu anudi nubala

• Lomba bana bua bikale bakubadila

• Ubakankamije bua kuela nkonko

Dilonga . . .

• Bashila tshilejilu tshimpe tshia buledi

• Longesha bana bebe mua . . .

○ kuteka lungenyi kaba kamue

○ kufuanyikija

○ kumvuija mu tshikoso

○ kuambulula

○ kufunda tumalu

• Balongoluela muaba wabambuluisha bua kulonga bimpe

• Leja mudi kulonga kuikale ne mushinga