Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utuku mukine malu mabi anyi?

Utuku mukine malu mabi anyi?

Utuku mukine malu mabi anyi?

‘Wewe udi ne malu mabi tshiji.’​—EB. 1:9.

1. Ntshinyi tshivua Yezu mulongeshe bayidi bende bua dinanga?

YEZU KRISTO wakaleja bayidi bende mushinga udi nawu dinanga pavuaye mubambile ne: ‘Ndi nnushila dîyi dipiadipia ne: nunangangane. Bu mundi mununange meme, nuenu penu nunangangane. Bonso nebanumanye munudi balongi banyi ku dinanga dinuikala banangangane.’ (Yone 13:34, 35, MMM) Yezu wakambila bayidi bende bua kuikala ne dinanga dikole munkatshi muabu. Dinanga edi ke divua ne bua kuikala tshimanyinu tshiabu. Yezu wakabambila kabidi ne: ‘Nangayi badi nenu lukuna, lombelayi badi banukengesha Nzambi.’​—Mat. 5:44.

2. Bayidi ba Kristo badi ne bua kukina tshinyi?

2 Pa kumusha dinanga divuaye mubalongeshe, Yezu uvua kabidi mulongeshe bayidi bende bualu buvuabu ne bua kukina. Mukanda wa Nzambi udi wamba bua Yezu ne: ‘Wewe wakasua malu makane ne udi ne malu mabi tshiji’ anyi lukuna. (Eb. 1:9; Mus. 45:7) Bualu ebu budi buleja ne: katuena anu ne bua kunanga buakane, kadi tudi kabidi ne bua kukina bubi anyi malu mabi. Ke bualu kayi mupostolo Yone wakamba ne: ‘Muntu yonso udi wenza bubi udi ushipa mikenji kabidi, bualu bua bubi budi kushipa kua mikenji.’​—1 Yone 3:4.

3. Nnsombelu kayi ituakonkonona itudi mua kuleja ne: tudi bakine malu mabi?

3 Bu mutudi bena Kristo, tudi mua kudiebeja ne: ‘Ndiku mukine malu mabi anyi?’ Tumonayi mishindu itudi mua kuleja mutudi bakine malu mabi mu nsombelu idi ilonda eyi: (1) mutudi tumona dikuatshika dia maluvu, (2) mutudi tumona malu a mîdima, (3) mutudi tumona tshiendenda ne (4) mutudi tumona bantu badi banange malu mabi.

Kuikadi mupika wa maluvu

4. Bua tshinyi Yezu uvua wakula ne dikima pavuaye ubela bantu bua bunuavi?

4 Yezu wakanua mvinyo musangu kampanda ne kulejaye mudiye dipa dia kudi Nzambi. (Mus. 104:14, 15) Kadi, kavua unua bunuavi bua kunyanga dipa edi to. (Nsu. 23:29-33) Yezu uvua wakula ne dikima pavuaye ubela banuavi ba maluvu. (Bala Luka 21:34.) Bunuavi bua maluvu budi mua kufikisha muntu ku dienza malu mabi matambe. Ke bualu kayi mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Kanukuatshiki maluvu, mudi dinyanguka dia muoyo munda muawu, kadi nuujibue tente ne nyuma muimpe.’ (Ef. 5:18) Wakabela kabidi bakaji bakulumpe badi mu tshisumbu bua kabikadi ‘bapika ba maluvu.’​—Tito 2:3.

5. Bantu badi basue kunua maluvu makole badi ne bua kudiela nkonko kayi?

5 Wewe musungule bua kunua maluvu makole, mbimpe udikonke ne: ‘Ndiku ne lungenyi lua buena luvua nalu Yezu bua dinua dipitshisha anyi? Meme musue kubela bakuabu bua dinua dipitshisha, ndiku mua kuakula ne dikima anyi? Ntu nnua maluvu bua kuepuka malu ne tunyinganyinga anyi? Ntu nnua maluvu bungi kayi lumingu luonso? Muntu mukuabu yeye mungambile ne: ntu nnua maluvu a bungi, ntu ngenza tshinyi? Ntuku ndibingisha ne mfika munda anyi?’ Tuetu badishiye bapika ba maluvu, tudi mua kunyanga lungenyi luetu ne kuangata mapangadika mabi. Bayidi ba Kristo badi badienzeja bua kulama lungenyi luabu.​—Nsu. 3:21, 22.

Epuka malu a mîdima

6, 7. (a) Ntshinyi tshivua Yezu muenze kumpala kua Satana ne bademon bende? (b) Bua tshinyi malu a mîdima mmatangalake pa buloba bujima lelu?

6 Pavua Yezu pa buloba, wakakandamena Satana ne bademon bende ne dikima dionso. Bu muvuaye ne lulamatu, wakakandamena mateyi avua Satana umuela patoke. (Luka 4:1-13) Wakajingulula kabidi mateyi masokome avua mua kunyanga lungenyi ne bienzedi biende ne kuatantamenaye. (Mat. 16:21-23) Yezu wakambuluisha bantu bua kubenga kuikala ku bukokeshi bua bademon.​—Mâko 5:2, 8, 12-15; 9:20, 25-27.

7 Pakatuadija Yezu kukokesha mu 1914, wakipata Satana ne bademon bende mu diulu bua kabadinyangi kabidi ne malu abu mabi to. Mpindieu, Satana udi wenza ne muende muonso kupita kumpala bua ‘kudinga ba pa buloba bonso.’ (Buak. 12:9, 10) Nanku kabiena bitukemesha bua mudi malu a nyuma mibi matangalake ne enda avula pa buloba bujima to. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubenga kubuelakanamu?

8. Nnkonko kayi idi yonso wa kutudi mua kudiebeja pa bidi bitangila kusungula mushindu kampanda wa dijikija lutetuku?

8 Bible udi utudimuija patoke bua njiwu idi malu a nyuma mibi mua kukebesha. (Bala Dutelonome 18:10-12.) Satana ne bademon bende badi banyanga lungenyi lua bantu lelu ne malu a mîdima adibu batangila mu filme, mikanda ne mu manaya a ku Enternete anyi a ku video. Patudi tusungula mushindu kampanda wa dijikija lutetuku, mbimpe tudiebeje ne: ‘Mu ngondo mishale eyi, mvuaku mujikije lutetuku ne filme, programe ya ku televizion, manaya a ku Enternete, mikanda peshi manaya a tuseku bivua ne malu a mîdima anyi? Ndiku mumanye ne: kulekela malu a nyuma mibi adi matangalake kudi ne mushinga anyi? Ntuku mpepeja njiwu idi ifumina ku malu aa anyi? Ntuku ngela meji bua mudi Yehowa mua kumvua pandi nsungula mushindu kampanda wa dijikija lutetuku anyi? Bingikala mushile malu mabi a Satana aa muaba mu nsombelu wanyi, dinanga dindi munange Yehowa ne mikenji yende miakane nedinsakeku bua kuangata dipangadika dimpe ne kualekela anyi?’​—Bien. 19:19, 20.

Tumikile tshivua Yezu muambe bua tshiendenda

9. Mmunyi mudi muntu mua kukuna dinanga dia malu mabi?

9 Yezu uvua mumanye mukenji wa Yehowa uvua utangila disangila dia mulume ne mukaji. Wakamba ne: ‘Kanuakubala ne: ku tshibangidilu mufuki wakabafuka mulume ne mukaji, mufuki wakamba biende ne: bua bualu ebu mulume neashiye tatuende ne mamuende, nealamate kudi mukajende, bubidi buabu nebalue mubidi umue anyi? Nunku kabena bantu babidi kabidi, badi mubidi umue. Bua bualu ebu muntu kapanduludi tshidi tshibumbakaja kudi Nzambi.’ (Mat. 19:4-6) Yezu uvua mumanye ne: malu atudi tumona ne mêsu etu adi mua kunyanga anyi kulengeja mutshima wetu. Wakamba mu muyuki wende wa pa mukuna ne: ‘Nuakumvua dîyi diakambabu ne: kuendi masandi; kadi meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utangila mukaji ne lukuka lua masandi wakumana kuenda nende masandi mu mutshima wende.’ (Mat. 5:27, 28) Bushuwa, bantu badi kabayi batumikila mubelu wa Yezu eu badi bakuna dinanga dia malu mabi mu muoyo wabu.

10. Londa bualu budi buleja ne: muntu udi mua kulekela ditangila bindidimbi bia bantu butaka.

10 Satana udi utangalaja lungenyi lua tshiendenda ku diambuluisha dia bindidimbi bia bantu butaka. Bulongolodi butudi ebu mbuule tente ne malu aa. Bitu bikolela bantu badi bamona bindidimbi ebi bua kumusha malu aa mu lungenyi luabu. Bidi nansha mua kubakolela bua kulekela ditangila bimfuanyi ebi. Tumonayi tshivua tshifikile muanetu mukuabu. Udi wamba ne: “Mvua ne tshibidilu tshia kutangila bindidimbi bia bantu butaka mu musokoko. Mvua mutumeku lungenyi luanyi luonso ne mvua ngela meji ne: bualu bumvua ngenza abu kabuvua bunyanga mudimu umvua ngenzela Yehowa to. Nansha mumvua mumanye ne: bualu ebu buvua bubi, mvua ndiambila ne: Nzambi utshidi anu wanyisha mudimu undi mmuenzela.” Ntshinyi tshivua tshishintulule lungenyi lua muanetu wa balume eu? Udi wamba ne: “Ngakangata dipangadika dia kuambila bakulu bualu abu nansha muvuabi kabiyi bitekete bua kubambila.” Muanetu eu wakalekela tshibidilu tshibi etshi. Udi wamba ne: “Pangakalekela kuenza bualu bubi ebu mu nsombelu wanyi, ngakadiumvua bushuwa ne: mvua ne kondo ka muoyo kimpe.” Bantu badi bakine malu mabi badi ne bua kudienzeja bua kukina bindidimbi bia bantu butaka.

11, 12. Patudi tusungula misambu, mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi bakine malu mabi?

11 Misambu ne mêyi adimu bidi mua kutujula majinga ne kulenga muoyo wetu. Misambu ndipa dia kudi Nzambi ne mbakuate nayi mudimu katshia ku kale mu ntendelelu mulelela. (Ekes. 15:20, 21; Ef. 5:19) Kadi mu bulongolodi bua Satana ebu mudi misambu idi isaka bantu ku tshiendenda. (1 Yone 5:19) Mmunyi muudi mua kumanya ne: misambu iudi uteleja mmibi peshi mmimpe?

12 Udi mua kudiebeja ne: ‘Misambu intu nteleja, ituku isaka bantu ku dishipangana, dienda masandi, bundumba ne dipendangana anyi? Meme mbadila muntu mêyi a imue misambu, muntu au neamone ne: ndi mukine malu mabi anyi? Mêyi adi mu misambu ayi nealeje ne: muoyo wanyi ukadi munyanguke anyi?’ Katuena mua kuikala tuamba mutudi bakine malu mabi eku tuateleja mu misambu to. Yezu wakamba ne: ‘Bintu bidi bipatuka mukana biakufuma mu mutshima, mbiobi bidi bibipisha muntu. Bualu bua meji mabi ne kushipa kua bantu ne masandi ne tshiendenda ne buivi ne mashimi ne kupenda Nzambi bidi bilopoka mu mutshima.’​—Mat. 15:18, 19; tangila Yakobo 3:10, 11.

Ikala umona bantu badi banange malu mabi muvua Yezu ubamona

13. Mmunyi muvua Yezu umona bantu bavua ne tshibidilu tshia kuenza bubi?

13 Yezu wakamba ne: uvua mulue bua kubikila bantu babi anyi bashipi ba mikenji bua bakudimune mitshima. (Luka 5:30-32) Mmunyi muvuaye umona bantu bavua ne tshibidilu tshia kuenza bubi? Yezu wakadimuija bantu bua kubenga kulonda lungenyi lua bantu babi aba. (Mat. 23:15, 23-26) Wakamba ne: ‘Bantu batu bambikila ne: Mukalenge, Mukalenge, kabena babuela bonso mu Bukalenge bua mu diulu, anu yeye utu wenza bu mudi Tatuanyi udi mu diulu musue. Dituku adi bantu ba bungi nebangambile ne: Mukalenge, Mukalenge, katuena bambile bantu bualu buebe mu dîna diebe anyi? Katuena bumushe bademon mu dîna diebe anyi? Katuena benze malu a kukema a bungi mu dîna diebe anyi?’ Kadi yeye neipate benji ba malu mabi bonso badi kabayi banyingalala, ubambila ne: ‘umukayi kundi.’ (Mat. 7:21-23) Yezu neipate bantu aba bua tshinyi? Bualu badi bapendesha Nzambi ne batatshisha bakuabu bua malu mabi adibu benza.

14. Bua tshinyi batu bipata bantu badi kabayi banyingalala mu tshisumbu?

14 Dîyi dia Nzambi didi diamba bua kuipata benji ba malu mabi badi kabayi banyingalala mu tshisumbu. (Bala 1 Kolinto 5:9-13.) Bualu ebu budi ne mushinga bua malu asatu adi alonda aa: (1) bua kubenga kupendesha dîna dia Yehowa, (2) kulama tshisumbu bua katshinyanguki ne (3) bua kuambuluisha muenji wa bubi bua kunyingalala bikalaku mushindu.

15. Tuetu basue kushala balamate Yehowa, nnkonko kayi ya mushinga itudi mua kudiela?

15 Tutuku tumona bantu badi badine mu dienza dia malu mabi mudi Yezu ubamona anyi? Tudi ne bua kuelangana meji pa nkonko eyi: ‘Nentungunuke anu ne kuyukila ne muntu udibu bipate mu tshisumbu peshi udi mudipatukilemu anyi? Muntu au yeye muikale mulela wanyi udi kayi musombele netu ku nzubu umue, ndi mua kuenza tshinyi?’ Nsombelu wa nunku udi mua kuteka dinanga dietu dia malu makane ne lulamatu luetu kudi Nzambi mu diteta. *

16, 17. Ndutatu kayi luvua muanetu mukuabu mupete? Ntshinyi tshiakamuambuluisha bua kutumikila tshidi Bible wamba bua muntu udi muipatshibue mu tshisumbu?

16 Tuangate tshilejilu tshia muanetu wa bakaji uvua ne muanende wa balume uvua munange Yehowa mu tshikondo kampanda. Kadi muanende eu wakatuadija kuenza malu mabi kayi unyingalala. Nunku bakamuipata mu tshisumbu. Muanetu wa bakaji eu uvua munange Yehowa, kadi uvua munange kabidi muanende, nanku biakamukolela bua kutumikila tshidi Bible wamba bua kukosa nende malanda.

17 Mmubelu kayi uuvua wewe mua kupesha muanetu wa bakaji eu? Mukulu mukuabu wakamuambuluisha bua kumanya ne: Yehowa uvua mumone kanyinganyinga kende. Muanetu eu wakamueleshisha meji bua kanyinganyinga kavua Yehowa mua kuikala naku pavua bamue banjelu bamutombokele mu diulu. Wakamuleja ne: nansha mudi Yehowa mumanye ne: bualu ebu budi bunyingalaja bikole, mmuele mukenji bua kuipata bantu badi kabayi banyingalala. Muanetu wa bakaji eu wakatumikila mibelu ne kukosa malanda ne muanende. * Lulamatu lua nunku ludi lusankisha Yehowa bikole.​—Nsu. 27:11.

18, 19. (a) Patudi tukosa malanda ne muntu udibu bipate, tudi tuleja ne: tudi bakine tshinyi? (b) Tuetu balamate Yehowa ne mikenji yende nebitufikishe ku tshinyi?

18 Nsombelu wa nunku yeye mukutulukile, uvuluke ne: Yehowa udi ukumvuila luse. Paudi ukosa malanda ne muntu udibu bipate anyi udi mudipatukile mu bulongolodi, udi uleja muudi mukine meji mabi ne bikadilu bidi mua kukufikisha pebe ku nsombelu eu. Udi kabidi uleja muudi mumunange ne musue kumuenzela malu mimpe. Mushindu uudi mulamate Yehowa eu udi mua kuambuluisha muntu eu bua kunyingalala ne kupingana kudi Yehowa.

19 Muntu mukuabu uvuabu bipate mu tshisumbu ne pashishe bamupingaje udi wamba ne: “Ndi ne disanka bua mudi Yehowa munange batendeledi bende ne wenza ne muenda muonso bua kulama bulongolodi buende bukezuke. Nansha mudi bantu bakuabu mua kumona ne: patudi tukosa malanda ne muntu muipata tudi bantu babi, tuetu tudi tumona ne: mbimpe bualu ke mushindu utudi tuleja mutudi bamunange.” Udiku wela meji ne: bu bena mu tshisumbu ne bena mu dîku diende kabayi bakose nende malanda pavuabu bamuipate, muanetu eu uvuaku mua kuamba mêyi aa anyi? Patudi tutumikila tshidi Bible wamba bua muntu udibu bipate, tudi tuleja mutudi banange buakane ne mutudi bitabe ne: Yehowa ke udi mukumbane bua kutuludika.

“Nuikale ne malu mabi lukuna”

20, 21. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua tuetu kudienzeja bua kukina malu mabi?

20 Mupostolo Petelo wakadimuija ne: ‘Nuikale bapole, nutabale.’ Bua tshinyi? Bualu ‘muena lukuna wenu, Diabolo mene, udi wendakana bu nyama wa ntambue udi ukungula, ukeba bantu ba kudiaye.’ (1 Pet. 5:8) Muntu wikala Diabolo mua kudia eu nguewe anyi? Mushindu uudi udienzeja bua kukina dienza dia malu mabi ke wakuambuluisha bua Diabolo kakudi.

21 Kudienzeja bua kukina malu mabi ki mbualu bupepele to. Tudi baledibue ne mibi ne tudi basombele mu bulongolodi budi butusaka bua kulonda majinga etu a mubidi. (1 Yone 2:15-17) Kadi tuetu bidikije Yezu Kristo ne banange Yehowa Nzambi bikole, netukokeshe bua kukina malu mabi. Tudisuikayi bua ‘kukina malu mabi’ bashindike ne: Yehowa ‘udi ulama bansantu bende ne ubapandisha mu bianza bia bantu babi.’​—Mus. 97:10.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 15 Bua kumanya malu a bungi pa tshilumbu etshi, bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia Mfualase tshia dia 15/9/1981 dibeji dia 25-30.

Newandamune munyi?

• Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kudikonkonona patudi tujinga kunua maluvu makole?

• Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubenga kubuelakana mu malu a mîdima?

• Bua tshinyi ditangila bindidimbi bia bantu butaka ndibi?

• Mmunyi mutudi tuleja ne: tudi bakine malu mabi dîba didibu bipata muntu utudi banange mu tshisumbu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Wewe musungule bua kunua maluvu makole, nkonko kayi iudi mua kudiela?

[Tshimfuanyi mu dibeji 30]

Dimukila mateyi a Satana paudi ujikija lutetuku

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Muntu udi utangila bindidimbi bia bantu butaka udi ukolesha dinanga dia tshinyi?