Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bantu ba Yehowa badi batshimuna

Bantu ba Yehowa badi batshimuna

Bantu ba Yehowa badi batshimuna

MU TSHIDIMU tshia 1991 mbulamatadi wa mu Union soviétique wakela Bantemu ku mikanda yende bu tshitendelelu tshimanyike mu ditunga. Pakakosoloka Union soviétique, mbulamatadi mupiamupia wa mu Russie wakela pende Bantemu ba Yehowa mu mulongo wa bitendelelu bimanyike kudi mbulamatadi wa mu Russie. Mbulamatadi mupiamupia eu wakitaba ne: mbulamatadi wa kale uvua mukengeshe Bantemu. Mu tshidimu tshia 1993, Tshibambalu tshia dikosa dia bilumbu tshia mu Moscou tshiakafunda Nsangilu wa Bantemu ba Yehowa ba mu Moscou ku mikanda ya mbulamatadi. Mu tshidimu atshi, mbulamatadi wa Russie wakela mikenji ya ditunga mipiamipia ivua itangila kabidi manême a bantu. Mikenji eyi ivua yamba ne: muntu yonso udi ne budikadidi bua kuikala mu tshitendelelu tshidiye musue. Bana betu ba balume ne ba bakaji bavua bindile mashintuluka aa munkatshi mua bidimu bia bungi.

Panyima pa mashintuluka aa, bana betu ba mu Russie bakavudija mudimu wabu wa kuyisha ne kuambuluishabu bantu ba bungi bua kumanya bulelela. (2 Tim. 4:2) Kutuadijila mu 1990 too ne mu 1995, bungi bua Bantemu ba mu Moscou buakavula kumbuka ku 300 kupita too ne pa 5 000. Baluishi ba Bantemu ba Yehowa bavua ne buôwa bua bualu ebu. Bakatuadija kuluisha Bantemu ba Yehowa ne kubafunda ku tubadi.

BADI BATUADIJA KUBASHIMINYINA MALU

Buluishi bua kumpala buakatuadija mu ngondo muisambombo mu tshidimu tshia 1995. Tshisumbu kampanda tshia bantu ba mu Moscou tshivua tshitua tshitendelelu tshia Orthodoxe nyama ku mikolo tshiakafunda bana betu ku tubadi ne: bavua babuelakana mu malu mabi. Mu ngondo muisambombo wa 1996, balumbuluishi bakamba ne: kabavua basangane Bantemu ba Yehowa ne bualu nansha bumue to. Kadi tshisumbu tshia bantu ba mu Moscou atshi tshiakashiminyina bana betu malu amue amue au misangu mikuabu isatu. Misangu yonso balumbuluishi bavua bakeba bijadiki kadi kabavua basangana Bantemu ba Yehowa ne bualu to. Ndekelu wa bionso mu dia 13 ngondo muinayi mu 1998, kabadi kakalekela tshilumbu atshi.

Muleji mpala wa bantu bavua bafunde Bantemu wakamba ne: kakuvua tshijadiki nansha tshimue tshivua tshileja ne: Bantemu ba Yehowa mbashipe mikenji ya mbulamatadi to. Kadi pashishe wakamba ne: mushindu mukuabu wa kuimanyika mudimu wa Bantemu, nkusaka bantu ba tshianana badi kabayi bampuluishi bua baye kubafunda. Nunku muena mbulamatadi uvua utangila malu a difundangana mu tshitupa tshia ku Nord mu tshimenga tshia Moscou wakitaba bua bantu ba tshianana bafunde bana betu. Mu dia 29 ngondo wa tshitema tshidimu tshia 1998, tshilumbu tshiakatuadija ku kabadi ka mu distrike dia Golovinsky mu tshimenga tshia Moscou.

BADI NE BIBLE KU KABADI

Bua musangu eu, mamu mukuabu diende Tatyana Kondratyeva ke uvua mufunde Bantemu ba Yehowa ku kabadi. Wakakuata mudimu ne mukenji wa mu ditunga uvuabu bele mu 1997 bua kuluisha Bantemu. Mukenji eu uvua uleja ne: bitendelelu bidi bimanyike bivua anu: tshia bena Orthodoxe, ba Mizilman, bena Yuda ne bena Buddha. Tshikandakanda kampanda tshiakamba ne: tshitendelelu tshia Orthodoxe tshia mu Russie tshiakasaka mbulamatadi bua kuela mukenji eu bualu tshivua tshisue bua mbulamatadi akandike Bantemu ba Yehowa. (Associated Press, tshia mu dia 25/6/1999) Mukenji eu udi wambuluisha bena ku tubadi bua kukandika bitendelelu bidi bisaka bantu ku dikinangana. Kondratyeva wakamba ne: mbulamatadi uvua ne bua kukandika Bantemu ba Yehowa bualu badi basaka bantu ku dikinangana ne kabidi badi banyanga mêku a bantu.

Nzuji mukuabu uvua wakuila bana betu wakebeja ne: “Mbantu kayi ba mu tshisumbu tshia Moscou badi babenga kutumikila mikenji ne basaka bantu ku dikinangana?” Kondratyeva kakatela muntu nansha umue to. Kadi wakaleja ne: mikanda ya Bantemu ba Yehowa idi ibasaka bua kukina bantu ba mu bitendelelu bikuabu bualu idi yamba ne: Bantemu ba Yehowa ke badi mu tshitendelelu tshilelela.

Nzuji mukuabu uvua pende Ntemu wa Yehowa wakapesha mulumbuluishi ne Kondratyeva Bible. Pashishe wakabala Efeso 4:5 udi wamba ne: ‘Mukalenge umue udiku, ditabuja dimue, dibatiza dimue.’ Mulumbuluishi ne Kondratyeva uvua mulue kufunda Bantemu ne nzuji uvua wakuila Bantemu bavua bonso ne Bible mu bianza, ne bavua bakuila pa mvese bu mudi Yone 17:18 ne Yakobo 1:27. Mulumbuluishi wakakonka ne: “Mvese eyi idiku isaka bantu bua kukina bena mu bitendelelu bikuabu anyi?” Kondratyeva wakamba ne: meji avuaye wela bua mvese ayi kaavua ne bualu to, bualu kavua mumanyi mupiluke wa malu a mu Bible. Ke nzuji uvua ulumbuluila Bantemu kuleja mikanda ya bena Orthodoxe ivua ishiminyina Bantemu ba Yehowa malu ne kubakonka ne: “Malu adi mu mikanda eyi adi ashipa mikenji anyi?” Kondratyeva kuambaye kabidi ne: “Meji avuaye wela bua mikanda ayi kaavua ne mushinga to, bualu kavua mumanyi mupiluke wa malu a bitendelelu.”

BADI BABABANDA NE MALU ADI KAAYI NE BIJADIKI

Pavua Kondratyeva mufunde Bantemu ne: badi banyanga mêku a bantu, wakafila tshijadiki wamba ne: bualu kabena benza mafesto bu mudi dia Nowele to. Wakamba kabidi ne: Bantemu kabena bashila bana babu dîba dia kuikisha anyi kuenza malu adibu basue to. Pashishe wakalua kuamba ne: mikenji ya mu Russie kayena ilomba bena Russie bua kusekelela difesto dia Nowele to. Kuambaye kabidi ne: katu muanji kuyukila ne muana nansha umue wa Bantemu ba Yehowa peshi mubuele mu bisangilu biabu to.

Kondratyeva wakalomba munganga kampanda wa masama a mitu bua kuleja mmuenenu wende ku kabadi. Munganga kuambaye ne: dibala mikanda ya Bantemu didi dikebela bantu masama a mitu. Wakitaba ne: uvua muangatshile malu a bungi avuaye mufunde bua tshilumbu atshi mu mukanda uvua balombodi ba tshitendelelu tshia Orthodoxe ba mu Moscou bafunde. Kuambaye kabidi ne: katu muanji kuondopa Ntemu wa Yehowa nansha umue to. Munganga mukuabu wakamba ku kabadi ne: uvua muenze Bantemu bapite pa 100 mateta a mitu mu Moscou. Wakamba ne: Bantemu aba kabavua basama mitu to, ne katshia balua Bantemu badi banemeka bitendelelu bikuabu bikole kupita kumpala.

TUDI TUTSHIMUNA, KADI KI NKUJIKE TO

Mu dia 12 ngondo muisatu mu 1999, mulumbuluishi wakasungula bantu batanu bavua bamanye mukanda bua kulongabu mikanda ya Bantemu ba Yehowa, ne kuanji kuimanyikaye tshilumbu atshi bua musangu bule kampanda. Kadi kumpala kua yeye kuenza nanku, Tshibambalu tshia malu a dikosa dia bilumbu tshia mu ditunga dia Russie tshikavua tshiambile patshi kasumbu ka bantu bua kulonga mikanda yetu. Mu dia 15 ngondo muinayi 1999, bantu abu bakamba ne: kabavua basangane bualu bubi nansha bumue mu mikanda yetu. Mu dia 29 ngondo muinayi 1999, tshibambalu etshi tshiakamba ne: Bantemu ba Yehowa badi mua kutungunuka ne kuikala tshitendelelu tshimanyike kudi mbulamatadi wa mu Russie. Kadi mulumbuluishi wa mu Moscou yeye uvua wamba ne: bantu batanu bavuaye musungule bavua anu ne bua kulonga mikanda yetu. Bualu ebu buvua bukemesha. Tshibambalu tshia malu a dikosa dia bilumbu bia ditunga dijima dia Russie tshiakamba ne: Bantemu ba Yehowa bavua batumikile mikenji ne bavua ne bua kuikala tshitendelelu tshimanyike kudi mbulamatadi. Kadi tshibambalu tshia malu a dikosa bilumbu tshia mu Moscou tshiotshi tshivua tshilondolola Bantemu bualu bantu bakuabu bavua babafunde ne: bavua bashipa mikenji.

Bidimu bibidi pashishe bakatuadijilula kabidi tshilumbu etshi ku kabadi ka mu Moscou. Mu dia 23 ngondo muibidi mu 2001 mulumbuluishi Yelena Prokhorycheva wakamba ne: kakuvua bualu buvuabu mua kukandikila mudimu wa Bantemu ba Yehowa mu Moscou to. Ndekelu wa bionso kabadi kakamba ne: malu onso avuabu babanda nawu Bantemu avua a dishima. Kadi muntu uvua mubafunde au kakitaba dipangadika edi to, ke kulombaye Tshibambalu tshinene tshia dikosa bilumbu tshia mu Moscou bua kutangilula bualu abu. Ngondo isatu pashishe, mu dia 30 ngondo muitanu mu 2001 kabadi aku kakabenga dipangadika divua mulumbuluishi Prokhorycheva muangate. Kabadi aka kakatuma dîyi bua batuadijilula tshilumbu atshi ne muntu uvua muye kufunda Bantemu au kadi bakebe mulumbuluishi mukuabu.

BADI BATUPISHA, KADI TSHILUMBU KI NTSHIJIKE TO

Mu dia 30 ngondo wa dikumi mu 2001, tshilumbu tshiakatuadijilula kabidi. Vera Dubinskaya ke uvua mulumbuluishi. Kondratyeva udi kabidi ufunda Bantemu mudibu basaka bantu ku dikinangana. Kadi wakalua kuamba pashishe ne: mbulamatadi udi ne bua kukandika Bantemu ba Yehowa bua kubakuba. Pakumvuabu bualu ebu, Bantemu bonso 10 000 ba mu Moscou bakatua diakamue biala pa mukanda bua kuleja mulumbuluishi ne: kabavua dijinga ne bukubi buvuabu babalombela kudi muntu uvua mubafunde au to. Bualu ebu budi bukemesha, bualu mbuenzeke mu dituku dimue ne bualu buvua buenzeke kukadi bidimu dikumi; mu dia 30 ngondo wa dikumi mu 1991 mbulamatadi wa mu Russie uvua muleje patoke muvua mbulamatadi wa Union soviétique mukengeshe Bantemu ba Yehowa bua ditabuja diabu.

Tatyana Kondratyeva wakamba ne: kabivua bikengela yeye kufila tshijadiki tshivua tshileja muvua Bantemu ba Yehowa benza malu mabi to. Wakamba ne: tshilumbu katshivua tshitangila malu avua Bantemu ba Yehowa benza to, kadi tshivua tshitangila malu adi mu mikanda yabu ne adibu bitabuja. Wakamba ne: uvua musue kubikila muntu mukuabu wa mu tshitendelelu tshia Orthodoxe tshia mu Russie bua kujadika bualu abu ku kabadi. Bualu ebu buakaleja ne: balombodi ba tshitendelelu tshia Orthodoxe ba mu Russie ke bavua basue bua bakandike mudimu wa Bantemu ba Yehowa. Mu dia 22 ngondo muitanu mu 2003, mulumbuluishi wakambila bamanyi ba malu a bitendelelu bua kulonga tshiakabidi malu adi mu mikanda ya Bantemu ba Yehowa.

Mu dia 17 ngondo muibidi mu 2004, bena ku kabadi bakadisangisha bua kuteleja malu avua bamanyi bapete mu mikanda ya Bantemu. Bamanyi aba bakasangana ne: mikanda yetu idi ilongesha bantu mushindu wa kuikala ne nsombelu wa disanka mu dîku. Kabavua bapete tshintu nansha tshimue tshidi tshileja ne: tudi tulongesha bantu bua kukinangana to. Bamanyi bakuabu bakitaba pabu bualu ebu. Mulumbuluishi wakebeja mulongeshi mukuabu wa miyuki ya malu a bitendelelu ne: “Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa batu bayisha?” Mulongeshi eu kumuandamuna ne: bena Kristo badi ne bua kuyisha. Kuambaye kabidi ne: Bible udi ulomba bena Kristo bua kuyisha, ne Kristo uvua muambile bayidi bende bua baye kuyisha mu matunga onso. Nansha muvua mulumbuluishi eu mupete bijadiki bionso ebi, mu dia 26 ngondo muisatu mu 2004 wakakandika midimu ya Bantemu ba Yehowa mu Moscou. Mu dia 16 ngondo muisambombo mu 2004, Kabadi kakulu ka mu Moscou kakatua dipangadika edi nyama ku mikolo. Bualu ebu buakaleja ne: bisumbu bia mu Moscou kabivua kabidi ne ndongoluelu kampanda muanyisha kudi mbulamatadi uvua mua kubakuila to. Baluishi bakajinga kukebela bana betu ntatu ne kuimanyika mudimu wabu wa kuyisha.

Ntshinyi tshivua bana betu ba mu Moscou aba benze? Kabavua balekele bena lukuna babu babapangisha bua kuenzela Yehowa mudimu to. Bakatungunuka anu ne kuyisha lumu luimpe. (1 Pet. 4:12, 16) Bavua bashindike ne: Yehowa neabambuluishe ne bavua badiakaje bua kubingisha bukenji budibu nabu bua kutendelela Yehowa.

BULUISHI BUDI BUVULA

Mu dia 25 ngondo wa muanda mukulu mu 2004 bana betu bakatumina mfumu wa ditunga dia Russie wa tshikondo atshi Vladimir Putin mukanda. Mu mukanda au, bavua bamuleje kanyinganyinga kavuabu naku pavua tubadi tua mu Moscou tukandike mudimu wabu. Bavua bafunde mukanda eu mu bitupa 76, ne bantu 315 000 bavua batuepu biala. Tshikondo atshi balombodi ba tshitendelelu tshia Orthodoxe tshia mu Russie bakamba ne: “Katuena basue mudimu wa Bantemu ba Yehowa nansha kakese.”

Bamue bantu ba mu Russie bakitaba malu avuabu bashiminyine Bantemu ba Yehowa ne kutuadijabu kubaluisha. Bavua bakuma Bantemu bavua bayisha mu Moscou. Muntu mukuabu uvua mufike munda bikole wakambila muanetu wa bakaji mukuabu bua kumbuka ku nzubu kuvuaye uyisha. Wakipata muanetu eu ne kumukuma museba panyima. Muanetu wa bakaji eu wakadishinda ne kukuma mutu panshi, bivua bimulomba bua kubuela mu lupitadi. Kadi bampulushi kabakakuata muntu uvua mumukume au to. Bampulushi bakakuata Bantemu ba Yehowa ba bungi, babakengesha bu benzavi ne babalama mu buloko butuku bujima. Bantu bavua balama nzubu ivua bana betu benzela bisangilu kabavua basue kubashilayi kabidi to, bualu bavua batshina bua kujimija midimu yabu. Bisumbu bia bungi kabivua kabidi ne muaba wa kuenzela bisangilu to. Tshilejilu, bisumbu 40 bivua bidisangishila mu nzubu umue mukosolola mu Nzubu ya Bukalenge inayi. Tshimue tshia ku bisumbu ebi tshivua tshienza tshisangilu tshia patoke pa dîba 7 ne minite 30 mu dinda. Mutangidi muena ngendu mukuabu udi wamba ne: bena mu tshisumbu etshi bavua ne bua kubika pa dîba 5 wa mu dinda bua kuya mu bisangilu, kadi bavua anu benza nanku ne disanka munkatshi mua tshidimu tshijima ne ndambu.

‘BUA KUJADIKA BULELELA’

Bantemu ba Yehowa bavua basue kuleja ne: dipangadika dia kukandika mudimu wabu wa kuyisha mu Moscou kadivua diumvuangana ne mikenji ya mbulamatadi to. Nunku mu ngondo wa dikumi ne muibidi mu 2004 banzuji bavua bakuila Bantemu bakalomba diambuluisha dia Kabadi kanene ka manême a bantu ka ku Mputu. Panyima pa bidimu bisambombo, mu dia 10 ngondo muisambombo mu 2010 buobu bamane kukonkonona malu avuabu babanda nawu Bantemu, kabadi aka kakamba ne: Bantemu kabavua ne tshilumbu to. Malu avuabu bababanda nawu avua a dishima. Kakamba kabidi ne: mbulamatadi wa mu Russie uvua ne bua kushintulula mukenji uvuaye muele wa kukandika Bantemu ne kuenza tshionso tshivua tshikengela bua kulongolola malu avua mukenji au mukebele Bantemu. Panyima pa dipangadika edi, mbulamatadi wa mu Russie wakajinga bua batangilule kabidi tshilumbu atshi. Nunku wakalomba bua Tshibambalu tshinene tshia Kabadi ka manême a bantu ka ku Mputu tshitangile bualu ebu. Kadi mu dia 22 ngondo wa dikumi ne umue mu 2010 banzuji batanu badi benza tshibambalu etshi bakamba ne: kabivua bikengela kutangilula tshilumbu atshi kabidi to. Bivua biumvuija ne: dipangadika divuabu bangate mu dia 10 ngondo muisambombo ke divua dia ndekelu, ne mbulamatadi uvua ne bua kudilonda.​—Tangila kazubu kadi kamba ne: “Dipangadika dia Kabadi” kadi mu dibeji dia 8.

Kabadi aka kakangata dipangadika dia ne: Tshipangu tshia manême a bantu tshia ku Mputu tshikube midimu ya Bantemu ba Yehowa. Dipangadika edi kadiena ditangila anu ditunga dia Russie to. Kadi didi kabidi ditangila matunga makuabu 46 adi enza Tshipangu tshia ku Mputu. Didi kabidi ditangila banzuji ba bungi, bedi ba mikenji ne bantu badi balonga malu adi atangila manême a bantu pa buloba bujima. Bua tshinyi? Bualu pavua banzuji ba ku kabadi aku bangate dipangadika, bavua bimanyine pa mapangadika muanda mukulu avua bu bilejilu akavua kabadi aka kangate bua Bantemu ba Yehowa kumpala. Bavua kabidi bakuate mudimu ne mapangadika tshitema avua tubadi tunene tua mu matunga bu mudi Afrique du Sud, Argentine, Canada, Espagne, États-Unis, Japon, Royaume-Unis ne Russie tuangate bua Bantemu ba Yehowa. Bantemu ba Yehowa ba buloba bujima badi mpindieu mua kukuata mudimu ne dipangadika edi bua kubingisha ntendelelu wabu ku kabadi.

Yezu wakambila bayidi bende ne: bantu nebabafile ‘ku mêsu kua bangovena ne ku mêsu kua bamfumu bua bualu buende ne nebikale bu tshimanyishilu ku mêsu kuabu ne ku mêsu kua bisamba bia bende.’ (Mat. 10:18) Bilumbu bivua nabi Bantemu ba mu Russie ku tubadi munkatshi mua bidimu 15 bishale ebi biakambuluisha bantu ba mu Moscou ne ba miaba mikuabu bua kuteleja malu a Yehowa kupita kumpala. Bualu bonso buvua buenzeke mu bilumbu ebi buvua bufila ‘bumanyishi’ ne buambuluishe bua kutungunuja anyi “kudiundisha lumu luimpe.” (Filip. 1:12) Kakuena tshintu nansha tshimue anyi muntu udi mua kutupangisha mua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge to. Tudi tulomba Yehowa bua atungunuke ne kuambuluisha bana betu ba mu Russie batudi banange bikole.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 6]

Badi bakonkonona tshiakabidi mu France dipangadika divua Kabadi ka mu Russie kangate

Mu dia 28 ngondo muibidi mu 1996, ditunga dia Russie diakitaba bua kubuela mu Tshipangu tshia manême a bantu tshia ku Mputu. (Mu dia matuku 5 ngondo muitanu mu 1998, ditunga dia Russie diakaleja patoke muvuadi dibuele mu Tshipangu atshi.) Pavua mbulamatadi wa mu Russie muitabe bua kubuela mu tshipangu atshi uvua uleja ne: bantu bende badi ne

‘bukenji bua kudisunguila tshitendelelu ne bua kuenza malu a mu tshitendelelu tshiabu ku mbanza yabu nansha miaba mikuabu, ne kushintulula tshitendelelu mudibu basue.’​—Kanungu ka 9.

‘bukenji bua kuamba ne kufunda mu mushindu muimpe malu adibu bela meji ne kuamanyisha bakuabu.’​—Kanungu ka 10.

‘bukenji bua kudisangisha mu ditalala.’​—Kanungu ka 11.

Bikalaku ndongoluelu kampanda anyi bantu badibu babengela bukenji ebu kudi tubadi tua mu matunga abu badi mua kuya ne tshilumbu ku Kabadi kanene ka manême a bantu ka ku Mputu kadi mu tshimenga tshia Strasbourg mu ditunga dia France (kabadi kadibu baleje kuulu eku). Kabadi aka nkenza ne ba nzuji 47, bungi bukumbanangane ne bua matunga avua matue biala bua kubuela mu Tshipangu tshia manême a bantu tshia ku Mputu. Matunga onso adi mu tshipangu etshi mmenzejibue bua kutumikila dipangadika dionso didi kabadi aku kangata.

[Kazubu mu dibeji 8]

Dipangadika dia Kabadi

Aa ngamue mapangadika avua banzuji ba ku kabadi ka manême a bantu ka ku Mputu bangate.

Bavua bafunde Bantemu ba Yehowa ne: badi banyanga mêku a bantu. Banzuji bakamba ne: bavua bashiminyine Bantemu. Ke kuambabu ne:

“Bimvundu bitu bijuka mu mêku padi bena mu dîku badi kabayi Bantemu babenga bua kuitaba ne kunemeka budikadidi budi nabu bena mu dîku diabu badi Bantemu bua kudisunguila ne kuenza malu a mu tshitendelelu tshiabu.”​—Tshik. 111.

Banzuji ba ku kabadi ka ku Mputu aku kabavua bapete bualu nansha bumue budi buleja ne: Bantemu ba Yehowa badi “banyangangana mitu” to. Bakamba ne:

“Kabadi nkasangane ne: tubadi tua mu Russie katuvua tutele dîna dia muntu nansha umue uvuabu bapangishe budikadidi bua kudisunguila tshidi kondo kende ka muoyo kasue bualu mbamunyange mutu ne mikanda yabu to.”​—Tshik. 129.

Bavua kabidi bashiminyine Bantemu ne: badi banyanga makanda a mubidi a bena kuitabuja babu bualu badi babenga kuedibua mashi. Ba nzuji ba ku kabadi ka ku Mputu aku kabavua bitabe bualu ebu to. Bakamba ne:

“Muntu yonso udi ne budikadidi bua kuitaba anyi kubenga ngondapilu kampanda musunguluke, peshi kusungula mushindu udiye musue bua bamuondope. Tshilejilu, mubedi yonso ukadi mukumbane bua kudiangatshila dipangadika udi ne budikadidi bua kuitaba anyi kubenga bua bamupande anyi bamondape mu mushindu kampanda, bia muomumue udi mua kubenga bua bamuele mashi.”​—Tshik. 136.