Enza mudimu bimpe ne Enternete

ENTERNETE udi utuambuluisha bua kumanya malu a bungi muaba wonso utudi tusanganyibua ne pa dîba dionso ditudi basue. Kabiena bikemesha bua mudi bantu ba miaba yonso benza mudimu ne Enternete bua kuyukila ne bantu bakuabu to.

Tshipedi tshia kuyukila ndipa dia mushinga mukole didi Mufuki wetu mutupeshe. Tshidi tshituambuluisha bua kushintakaja ngenyi ne malu ne bantu bakuabu. Yehowa ke muntu wa kumpala uvua muyukile ne bantu. Wakabaleja tshia kuenza bua kuikala ne nsombelu muimpe. (Gen. 1:28-30) Kadi bidi mua kutufikila bua kukuata mudimu ne dipa edi dia kuyukila mu mushindu mubi. Ke tshivua tshienzeke ku ntuadijilu wa nsombelu wa bantu. Satana wakambila Eva malu a dishima. Eva wakitaba mafi a Satana ne kuambilaye pende Adama. Pashishe Adama wakitaba mashimi au ne malu avuaye muenze mmakebele bantu bonso ntatu.​—Gen. 3:1-6; Lomo 5:12.

Enternete udi mua kutuambuluisha bua kumanya malu a mushinga ne kuenza malu pa lukasa. Kadi udi kabidi mua kutuambila malu a dishima, kutuangata dîba dia bungi dituvua mua kuenza malu makuabu ne kutufikisha ku ditangila malu mabi. Tukonkononayi mushindu utudi mua kuenza mudimu bimpe ne Enternete.

Malu adi ku Enternete mmalelela anyi nga dishima?

Katuedi meji ne: malu onso adi ku Enternete adi anu mimpe to. Patudi tuenza mudimu ku Enternete, tudi mua kupeta malu adi matambe buimpe anyi adi mabi menemene. Tudi ne bua kuikala ne meji bua kusunguluja tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.

Lelu eu muntu yonso udi wenza mudimu ku Enternete udi mua kudiamba mudiye mumanyi mupiluke mu bualu kampanda. Bantu ba nunku kabatu bafila nansha mêna abu to. Muntu yonso udi mua kupatula malu adiye musue, foto anyi kufila mibelu ku Enternete.

Kuitabi diakamue malu onso audi upeta ku Enternete to. Kumpala kua wewe kuitaba anji diebeja ne: (1) Udi mupatule bualu ebu nnganyi? Mmuntu wa kueyemenyibua anyi? (2) Mmubupatule bua tshinyi? Tshivua tshimusake bua kubufunda ntshinyi?  Muntu udi mufunde bualu ebu udi ne ngikadilu milenga anyi peshi mmusue kumuangalaja ngenyi yende? (3) Nkuepi kudiye mupetele bualu ebu? Mmulejaku muaba udiye mupetele bualu ebu bua bantu kubukebulula pabu anyi? (4) Bualu ebu budi ne mushinga matuku etu aa anyi? Mu bidimu lukama bia kumpala, mupostolo Paulo wakapesha Timote mibelu itshidi ne mushinga too ne matuku etu aa. Paulo wakamba ne: ‘Ulame tshiakakupebua; epuka ku biakulakula bia patupu ne ku mpata ya bantu badi ne lungenyi ludibu batupakana ne: ndulelela.’​—1 Tim. 6:20.

Enternete udi upetesha dîba anyi udi ujimijilangana dîba?

Tuetu tuenza mudimu bimpe ne Enternete, udi mua kutuangata dîba, makanda ne makuta makese. Udi mua kutuambuluisha bua kusumba tshintu bipepele basombele anu kumbelu. Udi mua kutuambuluisha bua kusumba bintu ku mushinga muimpe. Udi mua kukuambuluisha bua kuangata anyi kutuminangana makuta ku banke anyi kuenza malu makuabu a buena aa anu kumbelu. Enternete udi kabidi mua kukuambuluisha bua kulongolola luendu ne kusumba tike. Udi utuambuluisha kabidi bua kukeba nimero ya telefone, adrese ne njila mishilashilangane idi mua kufikisha muaba kampanda. Biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu matunga mashilangane bitu bienza pabi mudimu ne Enternete.

Kadi Enternete udi ne imue njiwu. Tshilejilu, tudi mua kuela meji ku dîba ditudi tupitshisha ku Enternete. Bamue batu bapitshishaku dîba dipite bungi bua kunaya, kusumba bintu, kuyukila, kufundilangana mikanda, kukebulula malu ne kutangila malu kabayi ne bua nsongo budibu bakeba. Batu imue misangu bapua muoyo mêku abu, balunda babu ne bena mu tshisumbu. Badi mua kulua bapika ba Enternete.

Biro kampanda bia Bantemu ba Yehowa biakapeta mukanda ufumina kudi muntu kampanda uvua udiamba muvuaye mulue mupika wa Enternete. Matuku makuabu uvua upitshisha mêba dikumi ku Enternete. Udi uleja ne: “Ku ntuadijilu, bivua bimueneka bu kakuvua bualu to.” Kadi panyima wakatuadija kupumbisha bisangilu ne wakalekela kuenza disambila. Pavuaye uya mu bisangilu, kavua udilongolola to ne uvua anu wela meji bua “kuya ku Enternete.” Pashishe wakalua kumvua ne: uvua ne lutatu lunene ne wakashintulula malu avua akengela. Katuena ne bua kupitshisha dîba dipite bungi ku Enternete ne kushala bapika bende to.

Mmalu a mushindu kayi audi utangila ku Enternete?

Tesalonike wa kumpala 5:21, 22 udi wamba ne: ‘Nujingulule malu onso; nulamate malu adi mimpe; nuepuke ku malu mabi a mushindu wonso.’ Patudi tutangila bualu kampanda ku Enternete, tudi ne bua kuvuluka  mudi Yehowa ubumona. Malu atudi tutangila adi ne bua kuikala makezuke ne makanyine muena Kristo. Malu a bantu butaka mmatangalake bikole ku Enternete. Tuetu katuyi badimuke malu aa adi mua kutunyanga.

Bua kumanya tshitudi mua kutangila anyi kubenga kutangila ku Enternete, tuelangane meji pa lukonko elu: ‘Malu andi ntangila ku Enternete aa, ndiku mua kuasokoka bayanyi (anyi mukajanyi), baledi banyi peshi bena Kristo nanyi padibu bapitshila muaba undi anyi?’ Wewe muandamune ne: eyowa, nebikale bimpe bua kuenza mudimu ne Enternete anu paudi ne bantu bakuabu. Enternete mmushintulule mushindu udi bantu bayukila ne basumba bintu. Kadi udi kabidi ulongesha bantu mushindu mupiamupia wa kuenda masandi mu mitshima yabu.​—Mat. 5:27, 28.

Mmalu kayi atudi ne bua kutumina bakuabu?

Misangu ya bungi patudi tuenza mudimu ne Enternete tutu tuambilangana malu ne bantu bakuabu. Tudi ne bua kuikala bashindike ne: bualu butudi tutumina bantu bakuabu mbulelela, ki mbubi ne tudi ne bukenji bua kubutumina bantu bakuabu. * Tudi ne bua kuelangana meji pa nkonko eyi: Bualu ebu budiku mua kuambuluisha bantu bakuabu anyi? Bua tshinyi ndi njinga kubuambila bakuabu? Ndi musue anu kubaleja patupu dimanya dindi nadi anyi?

Malu atudi tufundilangana anyi adibu batufundila ku Enternete adi mua kutuambuluisha anu tuetu tukuata nawu mudimu mu mushindu muimpe. Kadi adi mua kuikala kabidi malu adi kaayi ne mushinga. Tutuku tutumina bakuabu malu a bungi a kubala pamuapa tubangata dîba diabu dia bungi tupitshisha ne pa mukenji anyi? Kumpala kua kutumina muntu bualu kampanda, katuenaku mua kuanji kuela meji ku tshidi tshitusaka bua kumutuminabu anyi? Ku kale bantu bavua batumina bena mu mêku abu anyi balunda babu mikanda bua kubaleja malu a mu nsombelu wabu. Ke tshitudi nangananga ne bua kuenza patudi tufundilangana malu ku Enternete. Bua tshinyi kuambila bakuabu malu atudi katuyi bajadike?

Nunku, ntshinyi tshiudi ne bua kuenza ne Enternete? Udi ne bua kubenga kuenza nende mudimu nansha kakese anyi? Bua bakuabu bidi bikengela kuenza nanku. Ke tshivua muntu uvua mulue mupika wa Enternete utukadi batele muenze. Enternete udi mua kukuambuluisha paudi ukuata nende mudimu ne “dijingulula dia malu” ne wenza bua ‘dikulame.’​—Nsu. 2:10, 11.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 4]

Mmunyi muudi mua kujadika ne: bualu budibu bakutumine ku Enternete mbulelela?

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Ntshinyi tshiudi ne bua kuenza kumpala kua kutumina muntu bualu kampanda ku Enternete?