Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Nyemayi bua kuangata difutu’

‘Nyemayi bua kuangata difutu’

‘Nyemayi bua kuangata difutu’

‘Lumbilayi nunku bua nuangate difutu.’​—1 KOL. 9:24.

1, 2. (a) Paulo uvua mukuate mudimu ne tshinyi bua kukankamija bena Kristo bena Ebelu? (b) Batendeledi ba Nzambi mbalombibue bua kuenza tshinyi?

MU MUKANDA uvuaye mufundile bena Kristo bena Ebelu, mupostolo Paulo uvua mukuate mudimu ne tshilejilu tshimpe bua kubakankamika. Uvua mubavuluije ne: kabavua nkayabu mu dilumbila bua kupeta muoyo to. Kadi bavua babanyunguluke kudi ‘tshisumbu tshinene tshia bamanyi’ bavua bajikije lubilu luabu bimpe. Pavua bena Kristo bena Ebelu bavuluka bienzedi bia ditabuja ne ditantamana dia bena lulamatu ba kumpala abu, bivua mua kubambuluisha bua kutungunuka ne kunyema kabayi batshiokela mu njila to.

2 Mu tshiena-bualu tshishale, tuvua bakonkonone nsombelu wa bantu bashilangane ba mu ‘tshisumbu tshinene tshia bamanyi.’ Buonso buabu bavua baleje ditabuja dikole divua dibambuluishe bua kushala balamate Nzambi. Bakatungunuka ne lubilu luabu bua kupeta muoyo too ne ku ndekelu. Ditshimuna diabu didi mua kutuambuluisha. Anu mutuvua bamone mu tshiena-bualu tshishale, Paulo uvua mubele bena Kristo nende ne: ‘Tumushayi bujitu buonso, ne malu mabi adi bualu butekete bua kutulenduisha, tuidikije ne kutantamana tshidikijilu tshia lubilu tshidi tshitekibue kumpala kuetu.’​—Eb. 12:1.

3. Ntshinyi tshivua Paulo musue kuamba pavuaye muakule bua banyemi ba lubilu mu manaya a bena Greke ba kale?

3 Mukanda kampanda udi wamba bua manaya a lubilu avuabu benza kale ne: “Bena Greke bavua benza manaya kabayi ne bilamba to.” * (Backgrounds of Early Christianity) Nunku banyemi bavua bumbusha majitu onso avua mua kubapangisha bua kunyema bimpe. Nansha muvuabi bibi bua kunyema kabayi bilamba, bavua benza nanku anu bua kupeta difutu. Paulo uvua musue kuleja ne: bua kupeta difutu dia muoyo wa tshiendelele, bidi bikengela kumbusha malu onso adi mua kutupangisha bua kulumbila bimpe. Mubelu eu uvua ne mushinga kudi bena Kristo bena Ebelu anu mudiwu ne mushinga kutudi lelu. Mmajitu kayi adi mua kutupangisha bua kupeta difutu dia muoyo?

‘Tumushayi bujitu buonso’

4. Bantu ba mu matuku a Noa bavua baditue mu malu kayi?

4 Paulo uvua mubele bena Kristo bua ‘kumusha bujitu buonso.’ Uvua wakula bua tshintu tshionso tshidi mua kutupangisha bua kudifila ne muetu muonso mu lubilu lutudi tunyema bua kupeta muoyo. Majitu aa adi mua kuikala aleja tshinyi? Patudi tukonkonona bualu bua Noa umue wa ku bantu badi Paulo mutele, tudi tuvuluka mêyi a Yezu aa: “Bualu bua matuku a Muana wa muntu nebuikale bu muakadibu mu matuku a Noa.” (Luka 17:26) Yezu kavua wakula buludiludi bua kabutu katu kakayi kanji kuenzeka kadi kumpala eku to, kadi uvua wakula bua nsombelu wa bantu ba tshikondo atshi. (Bala Matayo 24:37-39.) Bantu ba bungi ba mu matuku a Noa kabavua baditatshisha bua malu a Nzambi ne kabavua baditatshisha bua kumusankisha to. Ntshinyi tshivua tshibafikishe ku nsombelu eu? Mmalu atu bantu benza pa tshibidilu bu mudi kudia, kunua, kusela ne kusedibua. Bilondeshile Yezu, bualu bunene buvua bufikishe bantu aba ku nsombelu eu budi ne: ‘Kabavua bajingulule malu avua enzeka’ to.

5. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kutshimuna mu lubilu?

5 Anu bu Noa ne bena mu dîku diende, tudi ne malu a bungi a kuenza dituku dionso edi. Tudi ne bua kukeba tshiakudia ne kutabalela bena mu dîku dietu. Malu aa adi mua kutuangata dîba dia bungi, makanda ne makuta. Nangananga mu tshikondo tshidi malu a mpetu manyanguke etshi, mbipepele bua kutamba kuditatshisha bua majinga a mu nsombelu. Bu mutudi bena Kristo, tudi kabidi ne midimu ya mushinga ya kukumbaja mu ntendelelu wetu. Tudi tuyisha, tulongolola bisangilu, tudilongela ne tuenza ntendelelu wa mu dîku bua kushala bakole mu ditabuja. Nansha muvua Noa ne malu a bungi a kuenza mu mudimu wa Nzambi, ‘wakenza anu muvua Nzambi mumuambile.’ (Gen. 6:22) Tuetu basue kunyema lubilu bua kufika too ne ndekelu, tudi ne bua kumbusha ne kuepuka bujitu buonso budi mua kutupangisha bua kunyema.

6, 7. Mmubelu kayi wa Yezu utudi ne bua kuvuluka?

6 Ntshinyi tshivua Paulo musue kuamba pavuaye muakule bua “kumusha bujitu buonso”? Kavua musue kuamba ne: tudi ne bua kulekela malu onso atudi ne bua kuenza to. Nunku tuvuluke mêyi a Yezu a ne: ‘Kanutambi kuelangana meji ne: netudie tshinyi? Netunue tshinyi? Netudiluatshishe tshinyi? Bisamba bia bende bidi bikeba bintu ebi bionso. Tatu wenu udi mu diulu udi mumanye ne: nudi ne bintu ebi bionso bualu.’ (Mat. 6:31, 32) Mêyi a Yezu aa adi aleja ne: nansha bintu bia pa tshibidilu bu mudi biakudia ne bilamba bidi mua kulua bujitu anyi tshilenduishi tuetu katuyi tubiteka pa muaba wabi.

7 Tuvuluke mêyi a Yezu a ne: ‘Tatu wenu udi mu diulu udi mumanye ne: nudi ne bintu ebi bionso bualu.’ Mêyi aa adi aleja ne: Tatu wetu wa mu diulu Yehowa neatuambuluishe bua kukumbaja majinga etu. Bushuwa, kuikala ne “bintu ebi bionso” kakuena kumvuija kuikala ne bionso bitudi basue kuikala nabi to. Tshidibi mbatulombe bua kubenga kuditatshisha bikole bua ‘bintu bidi bantu ba mu bisamba bia bende bakeba ne muoyo wabu mujima.’ Bua tshinyi? Yezu wakamba ne: ‘Nudilame bimpe, bua mitshima yenu kayinemi ne mudi ne dibuluka dia maluvu ne malu a pa buloba, ne bua dituku adi kadilu kunudi lukasa bu buteyi.’​—Luka 21:34, 35.

8. Tudi ne bua ‘kumusha bujitu buonso’ tshikondo tshietu etshi bua tshinyi?

8 Mushonyi wa ndekelu ukadi pabuipi. Nebikale bia dibungama tuetu balekele majitu a tshianana atupangisha mua kunyema bualu tukadi batangile ku ndekelu. Nunku, mubelu wa mupostolo Paulo udi ulonda eu udi ne mushinga: ‘Bushuwa, bualu bua Nzambi budi bubanji bunene kudi muntu, bikaleye usanka ne bidiye nabi.’ (1 Tim. 6:6, Muanda mulenga lelu) Tuetu batumikile mêyi a Paulo aa, nebituambuluishe bua kupeta difutu.

‘Bubi budi butujingakaja bipepele’

9, 10. (a) Tshiambilu tshia ne: ‘bubi budi butujingakaja bipepele’ tshidi tshiumvuija tshinyi? (b) Mmunyi mudibu mua kutujingakaja?

9 Pa kumbusha “bujitu buonso” butudi ne bua kulekela, Paulo udi kabidi wakula bua kulekela ‘bubi budi butujingakaja bipepele.’ Bubi ebu budi mua kuikala tshinyi? Muaku wa tshiena Greke udibu bakudimune ne: ‘kujingakaja bipepele’ udi usanganyibua anu mu mvese eu mu Bible mujima. Mumanyi kampanda diende Albert Barnes udi wamba ne: “Anu bu muvua munyemi kayi mua kudikutakaja ne tshilamba tshidi mua kumujingila ku mikolo padiye unyema ne kumupangisha bua kunyema bimpe, ke mudibi ne bua kuikala bua muena Kristo udi ne bua kulekela bintu bionso bidi bu tshilamba tshia mushindu eu.” Mmunyi mudi muena Kristo mua kudijingakaja? Mmunyi mudiye mua kutekesha ditabuja diende?

10 Muena Kristo kena mua kujimija ditabuja diende mu mupodi wa dîsu to. Bidi mua kumufikila ku kakese ku kakese pamuapa kayi nansha mumanye to. Ku ntuadijilu kua mukanda uvuaye mufundile bena Ebelu, Paulo wakabadimuija bua njiwu ya ‘kupambuka’ ne ‘kuikala ne mutshima mubi wa bupidia.’ (Eb. 2:1; 3:12) Padi tshilamba tshijingila munyemi ku mikolo, kakuyi mpata udi mua kudishinda. Njiwu ya kudijingila tshilamba ku mikolo idi ivula nangananga padi munyemi ulengulula njiwu idi bilamba kampanda mua kumukebela padiye unyema. Ntshinyi tshidi mua kumufikisha ku dilengulula njiwu eyi? Imue misangu tshidi mua kuikala kalengu, didieyemena anyi ditanaji. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mubelu wa Paulo eu?

11. Ntshinyi tshidi mua kutufikisha ku dilekela ditabuja?

11 Tudi ne bua kuvuluka ne: ditabuja didi mua kufua bua malu atuvua mua kuikala tuenza. Mumanyi mukuabu wakamba bua ‘bubi budi butujingila bipepele’ ne: “Bubi ebu budi mua kutukebela njiwu ku diambuluisha dia nsombelu kampanda idi mua kututulukila, bantu batudi tusomba nabu anyi majinga etu mabi.” Bidi bileja ne: malu adi atutulukila, butekete buetu ne balunda betu badi ne buenzeji bua bungi kutudi. Badi mua kutufikisha ku diteketa mu ditabuja anyi mene ku didilekela.​—Mat. 13:3-9.

12. Mmibelu kayi itudi ne bua kuvuluka bua katulu kulekela ditabuja?

12 Mupika wa lulamatu ne wa budimu utu utuvuluija bua kuikala ne budimu bua malu atudi tubueja mu lungenyi ne mu mutshima wetu. Utu kabidi mutudimuije bua njiwu ya didijingakaja mu kukeba kua makuta ne bintu bia ku mubidi. Tuetu banange dijikija lutetuku ne bintu bipiabipia bidibu bapatula anu kupatula, tudi mua kupangila dîba dia kuenza malu adi ne mushinga. Tuetu tuela meji ne: mibelu ya buena eyi idi itupangisha budikadidi anyi itangila anu bantu bakuabu bualu tuetu tudi ne ditabuja dikole, tudi tudidinga. Mateyi adi bulongolodi bua Satana butuelela mu njila kaatu anu amueneka patoke to, kadi adiku bua kutupambuisha. Bamue mbalekele ditabuja diabu bua kalengu, didieyemena ne ditanaji. Malu a buena aa adi mua kunyanga ditekemena ditudi nadi dia kupeta muoyo wa tshiendelele.​—1 Yone 2:15-17.

13. Mmunyi mutudi mua kudilama bua kabatunyangi?

13 Dituku dionso edi tudi tutuilangana ne bantu badi basue bua tuikale tulonda malu adibu bamona ne: ke adi ne mushinga, tuikale tuenza malu adibu benza ne tuikale tuela meji bu buobu. (Bala Efeso 2:1, 2.) Kadi lungenyi lua pa buloba ludi mua kutunyanga anu tuetu badilekelele. ‘Lupepele’ anyi lungenyi lua pa buloba luvua Paulo muakuile ludi lukebesha lufu. Tudi ne bua kuikala badimuke misangu yonso bua lungenyi elu kalutunyangi ne katulu kupangila bua kujikija lubilu luetu. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kutungunuka ne lubilu? Yezu ke munyemi munene utudi ne bua kulonda. (Eb. 12:2) Tudi kabidi mua kuidikija tshilejilu tshia Paulo bualu uvua muditele pende munkatshi mua bena Kristo badi banyema ne uvua mulombe bena Kristo nende bua kumuidikija.​—1 Kol. 11:1; Filip. 3:14.

Mutudi ‘mua kuangata bukenji’

14. Mmunyi muvua Paulo wangata lubilu luende?

14 Mmunyi muvua Paulo wangata lubilu luende? Pavuaye muyukile ne bakulu ba mu Efeso bua musangu wa ndekelu wakabambila ne: ‘Tshiena mbala muoyo wanyi bu tshintu tshia mushinga mukole kundi, bingamanya mua kujikija tshidikijilu tshianyi tshia lubilu ne mudimu ungakuangata kudi Mukalenge Yezu.’ (Bien. 20:24) Uvua mudiakaje bua kufila tshionso tshivua tshikengela nansha mene muoyo wende anu bua kujikija lubilu luende. Bua Paulo, malu onso avuaye muenze ne mudimu wende mukole uvua utangila lumu luimpe uvua mua kuikala patupu bu yeye mupangile bua kujikija lubilu luende. Tshidibi kavua udieyemena, wela meji ne: uvua ne bua kujikija lubilu luende kakuyi lutatu to. (Bala Filipoi 3:12, 13.) Wakamba ne dishindika dionso mu matuku a ndekelu a muoyo wende ne: ‘Ngakuluangana mvita mimpe, ngakujikija tshidikijilu tshia lubilu, ngakulamata ditabuja.’​—2 Tim. 4:7.

15. Ndikankamija kayi divua Paulo mupeshe bena Kristo nende?

15 Paulo uvua kabidi ujinga kumona bena Kristo nende bajikija lubilu kabayi batshioka mu njila. Tshilejilu, wakambila bena Kristo ba mu Filipoi bua kuenza mudimu bikole bua kupeta lupandu. Bavua ne bua ‘kukuata bikole dîyi dia muoyo.’ Wakamba kabidi ne: ‘Bua meme kuikala ne bua mua kutumbila nabu mu dituku dia Kristo ne: tshiakidikija lubilu tshianana ne tshiakenza mudimu wanyi patupu.’ (Filip. 2:16) Bia muomumue, wakambila bena Kristo ba mu Kolinto ne: ‘Lumbilayi bienu nunku, bua nuenu nuangate difutu.’​—1 Kol. 9:24.

16. Bua tshinyi tudi ne bua kutuishila mêsu etu ku difutu?

16 Mu manaya a lubilu, mushonyi wa ndekelu kawutu anu umueneka ku ntuandijilu kua lubilu to. Nansha nanku, mu lubilu munyemi utu mutuishile mêsu ende anu ku mushonyi wa ndekelu mumanye ne: udi wenda usemena pabuipi. Tudi petu ne bua kuenza bia muomumue mu lubilu luetu. Tudi ne bua kutuishila mêsu etu ku difutu anyi tshipatshila tshia muoyo. Tuetu benze nunku nebituambuluishe bua kupeta difutu.

17. Mmunyi mudi ditabuja diambuluisha bua kutuishila mêsu ku difutu?

17 Paulo wakamba ne: ‘Ditabuja didi dimanya dia malu atudi tutekemena ne didi dijadika dia malu atudi katuyi bamone.’ (Eb. 11:1) Abalahama ne Sala bavua badiakaje bua kushiya nsombelu muimpe bua kuikala ‘benyi ne bena luendu mu buloba.’ Ntshinyi tshivua tshibambuluishe? ‘Bakamona dikumbana dia malu avua Nzambi mulaye pa bule.’ Mose wakalekela ‘masanka a malu mabi a tshitupa tshîpi ne bubanji bunene bua mu Ejipitu.’ Mmunyi muvuaye mupete ditabuja ne bukole bua kuenza nunku? ‘Wakatangila too ne ku dipingajila dia difutu.’ (Eb. 11:8-13, 24-26) Ke bualu kayi pavua Paulo wakula bua bantu aba uvua utuadija ne tshiambilu tshia ne: ‘bua ditabuja.’ Ditabuja divua dibambuluishe bua kubenga kuimanyina anu pa ntatu ne makenga bia tshikondo etshi ne kumona malu avua Nzambi ubenzela ne avuaye mua kulua kubenzela.

18. Tudi mua kuenza tshinyi bua kumbusha ‘malu mabi adi atujingakaja bipepele’?

18 Patudi tuelangana meji pa bilejilu bia balume ne bakaji ba ditabuja badibu batele mu Ebelu nshapita wa 11 ne tubidikija, tudi mua kukolesha ditabuja ne kulekela ‘malu mabi adi atujingakaja bipepele.’ (Eb. 12:1) Tudi kabidi mua ‘kuelangana meji muntu ne muntu bua kuenzejangana ku dinanga ne ku dienza dia bienzedi bimpe.’​—Eb. 10:24.

19. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua kutungunuka ne kunyema lubilu lelu?

19 Tukadi pa kujikija lubilu luetu. Mushonyi wa ndekelu ukadi mumueneke. Ku diambuluisha dia ditabuja ne dikuatshisha dia Yehowa, tudi petu mua ‘kumbusha bujitu buonso ne malu mabi adi atujingakaja bipepele.’ Bushuwa tudi mua kunyema mu mushindu wa kupeta difutu ne masanka adi Yehowa Nzambi Tatu wetu mutulaye.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Manaya aa avua atonda bena Yuda ba kale. Bilondeshile mukanda muibidi wa bena Makabeya, bena Yuda ba bungi bakafika munda pavua muakuidi munene Jason ujinga kuibakisha muaba wa kuenza manaya aa mu Yelushalema bua kuidikija bena Greke.​—2 Makabeya 4:7-17.

Udi muvuluke anyi?

• Ntshinyi tshidi tshikengela bua kumbusha ‘bujitu buonso’?

• Ntshinyi tshidi mua kufikisha muena Kristo ku dilekela ditabuja?

• Bua tshinyi tudi ne bua kutuishila mêsu etu ku difutu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

‘Malu mabi adi atujingakaja bipepele’ mmalu kayi? Mmunyi mudiwu mua kutujingakaja?