Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kuenzela Yehowa mudimu nkumpeteshe disanka

Kuenzela Yehowa mudimu nkumpeteshe disanka

Kuenzela Yehowa mudimu nkumpeteshe disanka

Muyuki mulonda kudi Fred Rusk

Katshia ku buana buanyi ngakamona bulelela bua mêyi a Davidi adi mu Musambu wa 27:10 a ne: “Nansha biandekela tatu wanyi ne mamu wanyi, Yehowa neangambule.” Ndi musue kunulondela muvua mêyi aa makumbane mu nsombelu wanyi.

MVUA mukolele muaba uvua kaku udimina ndanda, mu Georgia mu ditunga dia États-Unis mu tshikondo tshivua malu a mpetu manyanguke bikole mu bidimu bia 1930. Tatu uvua ne kanyinganyinga kakole bua lufu lua mamuanyi ne lua muana uvuaye mulele, ne wakanshiya kudi kaku ukavua pende mufuishe mukaji, kuyaye kusombela mu tshimenga tshikuabu muvuaye mupetele mudimu. Pashishe, wakadienzeja bua mmulonde kadi kabiakakumbana to.

Kaku uvua ne bana ba bakaji bakole bavua benza midimu ya ku nzubu. Nansha muvuaye kayi udifila mu malu a Nzambi, bana bende bavua banange malu a Nzambi bikole ne bavua bangenzeja anu bua kulonda ditabuja diabu. Bu muvuabu bankanyina bua kunkuma, mvua muenzejibue bua kuya mu tshitanda dia lumingu dionso. Nunku katshia ku buana buanyi tshivua ntamba kudifila mu malu a Nzambi to. Kadi mvua munange kalasa ne manaya.

Dikumbula divua dishintulule nsombelu wanyi

Dimue dituku mu 1941 pamvua ne bidimu 15, tatu mukulakaje kampanda ne mukajende bakalua kuetu. Bakangambila ne: “Eu nkakuebe Talmadge Rusk.” Tshivuaku muanji kumvua bualu buende to, kadi ngakalua kumanya ne: yeye ne mukajende bavua Bantemu ba Yehowa. Malu avuaye mumvuije pa bidi bitangila malu adi Nzambi mulongolole bua bantu basombe pa buloba bua kashidi avua mashilangane menemene ne bimvua ngumvua mu tshitanda. Bena mu dîku dietu ba bungi bakabenga malu avuabu bambe ne bakaapetula. Kabavua babanyishile kabidi bua kuluabu kumbelu kuetu to. Kadi tatu mukaji Mary uvua mukuluanyi ku bidimu bisatu wakangata Bible ne mikanda idi imumvuija bivuabu bamupeshe.

Mary wakatuishibua ne: uvua mupete bulelela ne wakatambula mu 1942, kuluaye Ntemu wa Yehowa. Yeye pende wakadimuena mêyi avua Yezu muambe a ne: ‘Badi mu nzubu nebikale ne muena nzubu lukuna.’ (Mat. 10:34-36) Buluishi buakavula mu dîku bikole. Yayende wa tatu mukaji Mary uvua muditue bikole mu malu a tshididi a muaba utuvua basombele wakasaka mutangidi wa tshimenga bua kukuata kaku Talmadge. Bavua bamufunde ne: uvua usumbisha bintu mu mbanza kayi ne dianyisha dia mbulamatadi. Bakamufundila buloko.

Tshikandakanda tshia mu tshimenga tshituvua tshiakamba muvua mutangidi wa tshimenga uvua kabidi nzuji muambile bena ku kabadi ka mu tshimenga ne: “Mikanda idi muntu eu wabanya mmibi anu bu mulungu.” Kakuanyi eu wakalomba bua kabadi kakuabu kakose tshilumbu ne kakamubingisha, kadi nansha nanku ukavua muenze matuku dikumi mu buloko.

Muvua tatu mukaji Mary mungambuluishe

Pa kumbusha muvuaye ungambila bua ditabuja diende dipiadipia, Mary wakatuadija kuyisha bena mutumba. Ngakaya kumufila ku dilonga dia Bible divuaye ulonga ne muntu mukuabu uvua muitabe mukanda wa Bukua-panu bupiabupia. * Mukajende wakamba ne: bayende uvua mubale mukanda au butuku bujima. Nansha mumvua tshiyi musue kubuelakana mu malu a ntendelelu ne lukasa, malu amvua ndonga avua ansankisha bikole. Ki mmalongesha a mu Bible nkayawu avua manjadikile mudi Bantemu bikale bantu ba Nzambi to. Kadi mmushindu uvuabu babaluisha.

Tshilejilu, dimue dituku patuvua tufuma ne tatu mukaji Mary ku budimi bua tumata, tuakasangana bijadiki bivua bileja ne: bayayende bavua buoshe mikanda yende yonso mu tshintu tshivuabu buoshela butshafu, kusangisha ne tshisanji tshia fono ne matadi avua ne mêyi a mu Bible. Ngakafika munda bikole kadi tatu mukaji yayende wa tatu mukaji Mary wakangamba bua mumvua mufike munda wamba ne: “Dikuabu dituku neutuele tuasakidila bua tshitudi benze etshi.”

Mu 1943 bakipata Mary kumbelu bualu kavua musue kulekela ditabuja diende ne kulekela diyisha bena mutumba. Tshikondo atshi mvua ne disanka bua munkavua mulonge ne: Nzambi udi ne dîna, diende n’Yehowa ne udi ne dinanga, luse ne katu wosha bantu mu iferno wa kadilu. Ngakalonga kabidi ne: Yehowa udi ne bulongolodi buimpe nansha mumvua tshiyi muanji kubuela mu tshisangilu nansha tshimue.

Pashishe, pamvua nkosa mashinde, mashinyi kampanda avua enda bitekete, ne umue wa ku bantu bavuamu wakangebeja ni mvua Fred. Pangakamanya ne: bavua Bantemu, ngakabambila ne: “Ndekelayi mbande tuye kuyukidila muaba muimpe.” Mary uvua mulongolole bua Bantemu abu balue kuntangila. Umue wa kudibu diende uvua Shield Toutjian mutangidi muena ngendu uvua munkankamije ne mumpeshe mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi mu tshikondo tshikumbanyine. Bena mu dîku dietu bakatuadija kunduisha meme bualu mvua mbingisha malongesha a Bantemu.

Mary wakamfundila mukanda ufumina mu Virginia muvuaye muye ne wakangambila ne: meme musue kuenzela Yehowa mudimu, mvua mua kuya kusomba pamue nende. Ngakangata diakamue dipangadika dia kuya. Ditanu kampanda dilolo mu ngondo wa dikumi mu 1943, ngakela bintu bianyi bia mushinga mu mushete kuya kawusuika ku mutshi kule ne kumbelu kuetu. Mu disambombo, ngakangata mushete wanyi, meme kubuelela kajila ka ku mfundu kuya mu tshimenga. Pamvua muye mu tshimenga tshia Roanoke, ngakasangana Mary ku nzubu kua Edna Fowlkes.

Ndi nya kumpala mu mudimu wa Nzambi, ntambula ne nya ku Betele

Edna uvua Ntemu muela manyi uvua ne luse mufuanangane ne Ludia wa mu Bible. Uvua ufutshila mu nzubu munene ne uvua mutekamu tatu mukaji Mary, mukaji wa muanabu ne Edna ne bana bende ba bakaji babidi Gladys ne Grace Gregory bakalua bamisionere pashishe. Mpindieu Gladys udi ne bidimu 90 ne bia mu njila ne utshidi wenzela Yehowa mudimu ne lulamatu ku Betele wa mu Japon.

Pamvua musombe kua Edna, mvua mbuela mu bisangilu pa tshibidilu, ne ndonga mua kuyisha. Bu mumvua mupete budikadidi bua kulonga Dîyi dia Nzambi ne kubuela mu bisangilu, ngakakumbaja dijinga dimvua nadi dia kumanya Yehowa. Ngakatambula mu dia 14 ngondo muisambombo mu 1944. Mary ne Gladys ne muanabu Grace bakalua bampanda-njila ne bakabatuma ku Nord kua Virginia. Bakambuluisha bua kuenza tshisumbu mu tshimenga tshia Leesburg. Ku ntuadijilu kua 1946, ngakatuadija kuenza mudimu wa bumpanda-njila pabuipi ne muaba uvuabu. Tshikondo atshi tuakenza luendu pamue bua kuya ku mpungilu kayi kupua muoyo wa bantu bafumine mu matunga a bungi uvua muenzeke mu tshimenga tshia Cleveland mu Ohio mu dia 4 too ne mu dia 11 ngondo wa muanda mukulu.

Mu mpungilu au, muanetu Nathan Knorr uvua ulombola midimu ya bulongolodi tshidimu atshi wakaleja muvuabu basue kudiundisha Betele wa ku Brooklyn. Mmumue ne: bavua ne bua kuibaka nzubu wa kusombela mupiamupia ne kudiundisha nzubu wa dipatuila mikanda. Bavua dijinga ne bansongalume ba bungi. Ngakadiambila ne: ke muaba umvua ne bua kuya kuenzela Yehowa mudimu. Nunku, ngakuuja formilere ne mu ngondo mikese, mmumue ne: mu dia 1 ngondo wa dikumi ne muibidi mu 1946 ngakaya ku Betele.

Tshidimu tshijima pashishe mutangidi wa Tshibambalu tshia dipatula mikanda Max Larson wakalua mu biro bianyi mu Tshibambalu tshia difundilangana mikanda. Wakangambila ne: bavua bantume mu Tshibambalu tshia mudimu. Mu Tshibambalu atshi ngakalonga mua kutumikila mêyi a mu Bible ne mushindu udi bulongolodi bua Yehowa buenda nangananga pamvua ngenza mudimu ne muanetu Thomas Sullivan mutangidi wa tshibambalu atshi.

Tatuanyi uvua mulue kuntangila misangu ya bungi ku Betele. Mu matuku ende a ndekelu, ukavua wanyisha malu a Nzambi. Pavuaye mulue kuntangila bua musangu wa ndekelu mu 1965, wakangambila ne: “Udi mua kulua kuntangila, kadi tshiakulua kabidi kukutangila ku Betele to.” Ngakaya kumutangila misangu ndambu kumpala kua yeye kufua. Uvua mutuishibue ne: neaye mu diulu. Ndi mutekemene ne: udi mu meji a Yehowa ne bikalabi nanku, mu tshikondo tshiabika bafue kakuikala muaba uvuaye welela meji to, kadi neikale pa buloba bua kusomba kashidi mu Mparadizu.

Mpungilu mikuabu ne mudimu wa luibaku bidi kabiyi kupua muoyo

Mpungilu ivua bikondo bia mushinga bivua malubuluka enzeka. Mpungilu ya bantu bafumine mu matunga a bungi ivua mienzeke mu tshipalu tshia Yankee mu New York mu bidimu bia 1950 idi ijadika bualu ebu. Mu 1958 bantu 253 922 bavua bafumine mu matunga 123 bavua badisangishe bua mpungilu mu tshipalu tshia Yankee Stadium ne tshia Polo Grounds. Mu mpungilu au muvua muenzeke bualu bundi tshiyi mua kupua muoyo nansha. Pamvua ngenza mudimu mu biro bia malu a mpungilu, muanetu Knorr wakalua ne lukasa kundi. Wakangambila ne: “Fred, mvua mupue muoyo bua kusungula muntu uvua mua kuenza muyuki bua bampanda-njila bonso badi badisangishe patudi tuamba apa mu nzubu utudi bafutshile pabuipi apa. Udiku mua kuya ne lukasa bua kubenzela muyuki muimpe uwikala mua kulongolola mu njila pawikala uya kudibu anyi?” Ngakasambila bikole kumpala kua meme kufika muaba uvuabu ne mvua mutshioke.

Bu muvua bungi bua bisumbu buenda buvula mu mushindu wa dikema mu tshimenga tshia New York mu bidimu bia 1950 ne 1960, bivua bikole bua kupeta nzubu wa kufutshila bua kuenzelamu bisangilu. Ke bualu kayi kumbukila mu 1970 too ne mu 1990, tuakasumba nzubu isatu mu tshimenga tshia Manhattan ne kuyilongolola bua kuikala kuenzelamu bisangilu. Meme ke uvua mutangidi wa Komite ya luibaku ivua yenzeja midimu, ne ndi mvuluka malu a bungi mimpe adi aleja muvua Yehowa mubeneshe bisumbu bivua bitua mudimu au nyama ku mikolo ne makuta bua kujikija dibaka dia nzubu idi yambuluisha too ne lelu bua kuenzelamu ntendelelu mulelela.

Nsombelu wanyi udi ushintuluka

Dituku dikuabu mu 1957 pamvua nya ku mudimu mpitshila pankatshi pa nzubu ivua bena Betele basombele ne nzubu wa dipatuila mikanda, mvula wakatuadija kuloka. Ngakamona nsongakaji muimpe kumona utshivua ubuelelaku ku Betele. Bu muvuaye kayi ne dikumbi, ngakamulomba bua abuele mu dimvua nadi. Ke mumvua mutuilangane ne Marjorie, ne katshia tuaselangana mu 1960 tudi tuenda anu pamue mu mudimu wa Yehowa mu ntatu ne mu masanka. Tuvua basekelele tshidimu tshietu tshia 50 mu dibaka mu ngondo wa tshitema mu 2010.

Katupa kakese panyima pa tuetu bamane kualukila ku luendu lutuvua benze panyima pa dibaka dietu, muanetu Knorr wakangambila ne: bavua banteke mulongeshi wa Kalasa ka Gilada. Tshivua diakalenga dinene. Kumbukila mu 1961 too ne mu 1965, kuakenzeka tulasa tutanu tuvua tuangate ngondo ya bungi, tuvua tuenza bua bana betu ba mu Betele mishilangane bavua balonga mushindu wa kulombola midimu ya mu Betele. Mu 1965, tulasa tuakatuadija kunenga ngondo itanu, ne musangu au bivua bua kulongesha bamisionere.

Mu 1972, bakangumbusha ku Kalasa ka Gilada ne kuntekabu mutangidi wa Tshibambalu tshia difundilangana mikanda. Kuenza makebulula bua kuandamuna nkonko ne kujikija bilumbu bishilangane, nkungambuluishe bua kumvua bimpe malongesha a mu Bible ne mushindu wa kutumikila mikenji ya Nzambi wetu patudi tuambuluisha bakuabu.

Mu 1987, bakantuma mu Tshibambalu tshipiatshipia tshia malu a mpitadi. Bavua balongolole bisangilu bua kulongesha bakulu bavua benza mudimu mu Komite ya diumvuangana ne mpitadi mushindu wa kumvuija mmuenenu wetu muashila pa Bible pa tshilumbu tshia mashi kudi badoktere, banzuji ne bantu batu bambuluisha bakuabu badi mu ntatu. Tshilumbu tshinene tshivua ne: badoktere bavua bela bana ba Bantemu mashi kakuyi dianyisha dia baledi babu anu bualu badi babanyishila bua kuenza nunku ku tubadi.

Patuvua baleje badoktere mishindu mikuabu ya kuondopa kakuyi diela mashi, bavua bamba ne: mishindu ayi kayituku to anyi ne: idi ilomba makuta a bungi be. Mvua ngambila doktere uvua wandamuna nanku ne: “Anji ndejaku bianza biebe.” Pavuaye ubileja mvua mmuambila ne: “Udi ne mushindu muimpe mutambe wa kuondopa bantu kakuyi mashi.” Kumuambila nanku kuvua kumuvuluija bualu buvuaye mumanye bimpe bua ne: dienza mudimu bimpe ne kele katubu bapanda nanku bantu kudi kukepesha dijimija dia mashi.

Mu bidimu makumi abidi bishale ebi, Yehowa mmubeneshe bikole mudimu wetu mukole utudi benze bua kuambuluisha badoktere ne banzuji. Mbashintulule lungenyi luabu bikole padibu bafike ku diumvua mmuenenu wetu bimpe. Mbafike ku dimanya mudi makebulula menza kudi baminganga aleja ne: mishindu ya kuondopa muntu kabayi bamuele mashi idi yambuluisha bikole ne kudi badoktere ba bungi lelu badi bitaba bua kutuelesha diboko ne mpitadi itudi mua kuya ne mubedi yeye ne lutatu lua mashi.

Katshia ku 1996, meme ne Marjorie tudi tuenza mudimu ku Tshilongelu tshia Bible tshia Watchtower ku Patterson mu New York tshidi mu mutantshi wa kilometre 110 ku Nord kua Brooklyn. Mvua muenze mudimu matuku makese mu Tshibambalu tshia mudimu ne pashishe ngakalongesha ndambu bena mu Komite ya filiale ne batangidi bena ngendu. Mu bidimu 12 bishale ebi, mvua kabidi mutangidi wa Tshibambalu tshia difundilangana mikanda tshidibu bumbushe ku Brooklyn batume ku Patterson.

Ntatu ya bukulakaje

Bu munkadi ne bidimu bitue ku 85, bidi binkolela bua kukumbaja midimu indi ngenza ku Betele. Ndi mutate ne disama dia cancer bidimu bipite pa dikumi. Ndi ngumvua anu bu muakumvua Hezikiya pavua Yehowa mumulepeshile matuku ende a muoyo. (Yesh. 38:5) Mukajanyi pende udi usama kadi tudi tukuatshishangana bua yeye kutantamena disama dia Alzheimer. Marjorie mmuenzele Yehowa mudimu ne muoyo umue, uvua wambuluisha bansonga, ne muikale mungambuluishi ne mulunda wanyi munene. Uvua udilongela Bible bikole ne ulongesha malu adimu bimpe, bantu ba bungi batudi bambuluishe bua kulua bena Kristo, badi bu bana batudi balele kabatu batupua muoyo.

Tatu mukaji Mary wakafua mu ngondo muisatu mu 2010 pavuaye ne bidimu 87. Uvua mumanye kulongesha bantu Dîyi dia Nzambi bimpe ne uvua muambuluishe bantu bakuabu bua kubuela mu ntendelelu mulelela. Mmuenze bidimu bia bungi mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Ndi ne dianyisha dia bungi kudiye bua bionso bivuaye muenze bua kungambuluisha bua mmanye bulelela bua mu Bible ne ndue mutendeledi wa Yehowa Nzambi anu bu yeye. Mbajiike tatu mukaji Mary ku luseke lua bayende uvua muenze mudimu wa bumisionere mu ditunga dia Israel. Ndi mutuishibue ne: Yehowa mmubalame mu meji bua kubabisha ku lufu.

Pandi ntangila bidimu bipite pa 67 bindi muenzele Yehowa mudimu, ndi ne dianyisha dia bungi bua masanka onso andi mupete. Ndi ne disanka dia kuenza disua dia Yehowa. Mvua mueyemene bulenga buende budi kabuyi butuakanyine, ne ndi ngitaba ne muoyo mujima mulayi uvua muanende muambe ne: ‘Muntu yonso wakashiya nzubu yende anyi bana babu balume anyi bana babu bakaji anyi tatuende anyi baba wende anyi bana bende anyi madimi ende, bualu bua dîna dianyi yeye neapete masanka misangu lukama matambe a diambedi, neapiane muoyo wa tshiendelele kabidi.’​—Mat. 19:29.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 11 Mupatula mu 1942 kadi kabatu bawupatula kabidi to.

[Tshimfuanyi mu dibeji 19]

Muaba uvua kaku udimina ndanda mu Georgia mu ditunga dia États-Unis mu 1928

[Tshimfuanyi mu dibeji 19]

Tatu mukaji Mary ne kaku Talmadge

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Mary, Gladys ne Grace

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Pamvua mutambule mu dia 14 ngondo muisambombo mu 1944

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Mu Tshibambalu tshia mudimu ku Betele

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Meme ne Mary mu mpungilu wa bantu bafumine mu matunga a bungi mu tshipalu tshia Yankee Stadium mu 1958

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Meme ne Marjorie dituku dituvua baselangane

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Meme ne Marjorie mu 2008