Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bena lulamatu ba kale bavua balombola kudi nyuma wa Nzambi

Bena lulamatu ba kale bavua balombola kudi nyuma wa Nzambi

Bena lulamatu ba kale bavua balombola kudi nyuma wa Nzambi

‘Mukalenge Yehowa wakuntuma ne nyuma wende.’​—YESH. 48:16.

1, 2. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kuikala ne ditabuja? Patudi tukonkonona bilejilu bia bena lulamatu ba kale netupete tshinyi?

NANSHA muvua bantu ba bungi balamate Nzambi katshia ku tshikondo tshia Abele, Bible udi wamba ne: ‘Bonso kabena ne ditabuja.’ (2 Tes. 3:2) Nunku bua tshinyi muntu udi ne ditabuja? Ntshinyi tshidi tshimuambuluisha bua kuikala nadi? Mu ka bujima, ditabuja didi difuma ku malu atudi bumvue mu Dîyi dia Nzambi. (Lomo 10:17) Ditabuja didi tshitupa tshia dimuma dia nyuma wa Nzambi. (Gal. 5:22, 23) Nunku, tudi dijinga ne nyuma muimpe bua kuikala ne ditabuja dikole.

2 Katuena mua kuamba ne: bantu badi ne ditabuja mbaledibue nadi to. Bilejilu bia batendeledi ba Nzambi bitudi tubala mu Bible mbia bantu bavua ne ‘mutshima mumue ne wetu.’ (Yak. 5:17) Bavua ne dielakana, bavua badimona kabayi bakumbane ne bavua ne butekete, kadi nyuma wa Nzambi ‘wakabavuija bakole’ bua kutantamena ntatu eyi. (Eb. 11:34) Patudi tukonkonona muvua nyuma wa Yehowa mubambuluishe, bidi bitukolesha petu lelu bua kutungunuka ne kuikala ne ditabuja dikole kudi Yehowa ne kuikala bakole padibu bateta ditabuja dietu.

Nyuma wa Nzambi wakapesha Mose bukole

3-5. (a) Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Mose wakakumbaja mudimu wende ku diambuluisha dia nyuma muimpe? (b) Tshilejilu tshia Mose tshidi tshitulongesha tshinyi pa mushindu udi Yehowa ufila nyuma wende?

3 Bua ku bantu bonso bavua ne muoyo mu tshidimu tshia 1513 kumpala kua Yezu, Mose uvua ‘muntu wa bupuekele’ bua bungi. (Nom. 12:3, MMM) Nzambi uvua mupeshe muntu wende wa bupuekele eu mudimu munene wa kulombola tshisamba tshia Isalele. Nyuma wa Nzambi wakapesha Mose bukole bua kuamba malu avua kaayi manji kulua, kulumbuluisha, kufunda mikanda, kulombola ne kuenza bishima. (Bala Yeshaya 63:11-14.) Musangu kampanda, Mose wakadiabakena muvua mudimu uvuabu bamupeshe mumupite bukole. (Nom. 11:14, 15) Ke Yehowa ‘kuangataye tshitupa tshia bukole’ ku buvuaye mupeshe Mose ne kubuteka pa bantu bakuabu 70 bua kumuambuishabu bujitu abu. (Nom. 11:16, 17) Nansha muvua mudimu wa Mose umueneka mupite bukole, kavua uukumbaja nkayende, nansha bantu 70 bavuabu basungule kabavua pabu bawukumbaja nkayabu to.

4 Yehowa uvua mupeshe Mose nyuma muimpe mukumbane bua kukumbaja mudimu wende. Panyima pa Yehowa mumane kupesha bantu 70 nyuma wende, uvua mushile Mose nyuma uvuaye nende dijinga. Mose kavua mushale ne nyuma mukese, ne bantu 70 kabavua ne nyuma mupite bungi to. Yehowa udi utupesha bonso buetu nyuma utudi nende dijinga bilondeshile nsombelu wetu. Yehowa ‘kena ulobelela nyuma wende’ kadi udi utupeshaye ‘mu tshiuwidi tshiende.’​—Yone 1:16; 3:34.

5 Udiku utantamena ntatu anyi? Majitu audi nawu adi enda avula ne akulomba dîba dia bungi bua kuakumbaja anyi? Udiku udienzeja bua kukumbajila bena mu dîku diebe majinga a ku mubidi ne a mu nyuma eku udienzeja bua kupeta makuta ne uditatshisha bua makanda a mubidi anyi? Udiku ukumbaja majitu manene mu tshisumbu anyi? Ikala mushindike ne: Nzambi udi mua kukupesha bukole buudi ukengela bua kupita ne nsombelu yonso uudi utuilangana nende ku diambuluisha dia nyuma wende.​—Lomo 15:13.

Nyuma muimpe wakambuluisha Besalele

6-8. (a) Nyuma wa Nzambi uvua muambuluishe Besalele ne Oholiaba bua kuenza tshinyi? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Besalele ne Oholiaba bavua balombola kudi nyuma wa Nzambi? (c) Bua tshinyi tshilejilu tshia Besalele tshidi tshitukolesha?

6 Nsombelu wa Besalele wa mu tshikondo tshia Mose udi uleja malu a bungi pa mushindu udi nyuma wa Nzambi ukuata mudimu. (Bala Ekesode 35:30-35.) Bavua bateke Besalele bua kulombola mudimu wa dienza bintu bia mushinga bia kuteka mu ntenta wa kusambakena. Ukavuaku mumanye kuenza mudimu eu kumpala kua kumusungulabu anyi? Imue misangu uvua mua kuikala muwumanye, kadi bidi bimueneka ne: mudimu uvuaye ufuminaku ku dienza tshikondo atshi uvua wa kuenzela bena Ejipitu madioto. (Ekes. 1:13, 14) Nunku, mmunyi muvua Besalele mua kukumbaja mudimu mukole eu? Yehowa ‘wakamuuja tente ne nyuma wa Nzambi ne lungenyi lule lua kuenza nalu midimu yonso; ne lua kulongolola nalu mudimu ne kuenza midimu yonso ya bantu badi ne lungenyi lule.’ Nyuma muimpe uvua muambuluishe Besalele bua kukolesha tshipedi tshivuaye natshi. Ke muvuabi kabidi bua Oholiaba. Besalele ne Oholiaba bavua mua kuikala balonge bimpe bualu kabavua bakumbaje anu midimu yabu to, kadi bavua kabidi balongesha bakuabu tshia kuenza. Nzambi ke uvua mubasake bua kulongesha.

7 Bualu bukuabu budi buleja ne: Besalele ne Oholiaba bavua balombola kudi nyuma wa Nzambi mmushindu uvua bintu bivuabu benze bilale. Bidimu bitue ku 500 pashishe, bantu batshivua anu benza mudimu ne bintu abi. (2 Kul. 1:2-6) Bishilangane ne benji ba bintu ba lelu, Besalele ne Oholiaba kabavua bajinge bua kufunda mêna abu pa bintu bivuabu benze to. Bavua basue kupesha Yehowa butumbi bua mudimu wabu.​—Ekes. 36:1, 2.

8 Lelu badi mua kutupesha midimu idi ilomba bua tuikale ne mamanya kampanda a pa buawu bu mudi dibaka, dipatula dia mikanda, dilongolola mpungilu, dilombola mudimu wa kufila diambuluisha mu tshikondo tshia bipupu ne diumvuija baminganga mmuenenu wetu wa mu Bible pa tshilumbu tshia mashi. Imue misangu, bana betu badi bapiluke ke batu benza midimu eyi, kadi misangu ya bungi bena budisuile batu kabayi banji kuyenza ke batu bayenza. Nyuma wa Nzambi utu ubambuluisha bua kuyikumbaja. Ukatuku mutshine bua kuenza mudimu kampanda mu bulongolodi bua Yehowa wela meji ne: bakuabu ke badi bakumbane bua kuwenza kukupita wewe anyi? Vuluka ne: nyuma wa Yehowa udi mua kukuambuluisha bua kukolesha dimanya ne bipedi biudi nabi bua kukumbaja mudimu wonso udiye ukupesha.

Nyuma wa Nzambi wakambuluisha Yoshua bua kukumbaja mudimu wende

9. Bena Isalele bakadisangana mu nsombelu kayi pavuabu bapatuke mu Ejipitu? Ndukonko kayi luvua lujuke?

9 Nyuma wa Nzambi uvua kabidi muambuluishe muntu mukuabu wa mu tshikondo tshia Mose ne Besalele. Matuku makese panyima pa dipatuka dia bena Isalele mu Ejipitu, bena Amaleka bakela bantu ba Nzambi mvita kapayi bualu. Dîba diakakumbana bua bena Isalele kuluangana. Nansha muvuabu kabayi bibidile mvita, bena Isalele bavua ne bua kuluangana bua musangu wa kumpala katshia bafuma mu bupika. (Ekes. 13:17; 17:8) Bavua dijinga ne muntu wa kubalombola mu mvita. Muntu au uvua mua kuikala nganyi?

10. Bua tshinyi bena Isalele bavua Yoshua ulombola bakatshimuna mvita?

10 Yehowa wakasungula Yoshua, kadi Yoshua kavua muanji kulombolaku basalayi mu mvita musangu mukuabu to. Uvuaku ne dimanya kampanda pa bidi bitangila malu a mvita anyi? Pavuaye mupika uvua wenza madioto ne pavuaye mu tshipela uvua wangula mana dituku dionso bua kudia. Bushuwa, Elishama kakuende wa Yoshua uvua mfumu mu tshisamba tshia Efelayima, ne uvua mua kuikala ulombola bantu 108 100. (Nom. 2:18, 24; 1 Kul. 7:26, 27) Bushuwa, ku butuangaji bua Mose Yehowa kakasungula Elishama nansha muanende Nuna to, kadi Yoshua ke uvua ne bua kulombola basalayi bavua mua kutshimuna baluishi. Bakaluangana mvita dituku dijima. Bena Isalele bakatshimuna bualu Yoshua uvua utumikila ne muoyo mujima ne witaba bua nyuma muimpe wa Nzambi amulombole.​—Ekes. 17:9-13.

11. Anu bu Yoshua, mmunyi mutudi mua kufika ku dikumbaja mudimu wetu wa tshijila?

11 Pashishe, Yoshua ‘uvua ne lungenyi munda muende tente’ wakapingana Mose. (Dut. 34:9) Nyuma muimpe kakamupesha bukole bua kuamba malu atshivua alua anyi kuenza bishima bu Mose to, kadi wakamuambuluisha bua kulombola bena Isalele mu mvita bua kukuata buloba bua Kanâna. Lelu tudi mua kudimona katuyi ne dimanya ne katuyi bakumbane bua kuenza imue midimu ya tshijila. Kadi anu bu Yoshua, tudi bashindike ne: tudi mua kuyikumbaja tuetu tutumikila mikenji ya Nzambi ne muoyo umue.​—Yosh. 1:7-9.

“Nyuma wa Yehowa wakatulukila Gideona”

12-14. (a) Ditshimuna bena Midiyana kudi bantu 300 didi ditulongesha tshinyi? (b) Mmunyi muvua Yehowa mukoleshe Gideona? (c) Ndiambuluisha kayi didi Nzambi utupesha lelu?

12 Panyima pa lufu lua Yoshua, Yehowa wakatungunuka ne kuleja mudi bukole buende mua kukolesha bena lulamatu bende. Mu mukanda wa Balumbuluishi mudi miyuki ya bungi ya bantu bavua “mu butekete bakandamuka bakole.” (Eb. 11:34) Ku diambuluisha dia nyuma muimpe, Nzambi wakasaka Gideona bua kuluangena bantu bende. (Bal. 6:34) Kadi basalayi bavua Gideona musangishe bavua bungi bushadile misangu 4 ku bua bena Midiyana. Bua Yehowa, bungi bua basalayi ba Gideona abu buvua bupite bungi. Wakambila Gideona misangu ibidi bua kukepesha bungi bua basalayi bende kufikabi too ne ku muena Isalele 1 bua bena Midiyana 450. (Bal. 7:2-8; 8:10) Yehowa wakitaba bua basalayi ba Gideona bashale bungi abu. Bu bena Isalele mua kutshimuna mvita, nnganyi uvua mua kuditumbisha ne: bavua batshimune bua bukole ne meji abu?

13 Gideona ne basalayi bende bavua anu badilongolole. Bu wewe muikale munkatshi muabu, uvuaku mua kudiumvua mu bukubi pauvua umanya ne: mbumbushe basalayi bavua ne buôwa ne bavua kabayi ne budimu munkatshi muenu anyi? Peshi uvua mua kuikala ne buôwa pauvua mua kuela meji ku mushindu uvua malu mua kuenzeka? Katuena anu mua kumanya muvua Gideona udiumvua to. Tshidibi wakenza tshivuabu bamuambile. (Bala Balumbuluishi 7:9-14.) Yehowa kavua mutandishe Gideona pavuaye mumulombe tshimanyinu tshivua tshileja ne: Nzambi uvua nende to. (Bal. 6:36-40) Kadi wakakolesha ditabuja diende.

14 Yehowa udi ne bukole budi kabuyi mikalu bua kusungila bantu. Udi mua kusungila bantu bende ku lutatu luonso, nansha ku butuangaji bua bantu badi batekete peshi badi kabayi ne diambuluisha. Imue misangu tudi mua kudiumvua bakese anyi bapangile tshia kuenza mu nsombelu kampanda. Katuena tutekemena tshijadiki kampanda tshia mu tshishima bu tshivua Gideona mupete to, kadi tudi mua kupetela buludiki ne dishindika mu Dîyi dia Nzambi ne ku diambuluisha dia tshisumbu tshiende tshidiye ulombola ne nyuma wende. (Lomo 8:31, 32) Milayi ya Yehowa ya dinanga idi ikolesha ditabuja dietu ne itushindikila mudiye Mutuambuluishi.

“Nyuma wa Yehowa wakatulukila Yefeta”

15, 16. Bua tshinyi muana wa Yefeta uvua ne lungenyi luimpe? Mmunyi mudi tshilejilu etshi mua kuambuluisha baledi?

15 Tuangate tshilejilu tshikuabu. Pavua bena Isalele ne bua kuluangana ne bena Amona, nyuma wa Yehowa “wakatulukila Yefeta.” Bu muvua Yefeta ujinga ne muoyo mujima bua kutshimuna bua butumbi bua Yehowa, wakenza mutshipu mukole. Wakaditshipa kudi Nzambi ne: yeye mufile bena Amona mu bianza biende, uvua mua kufila kudi Yehowa muntu wa kumpala uvua mua kupatuka bua kumuakidila pavuaye walukila. Pavua Yefeta ufuma ku ditshimuna bena Amona, muanende wa bakaji wakalua lubilu bua kumuakidila. (Bal. 11:29-31, 34) Bualu ebu buakakemesha Yefeta anyi? Kavua mua kuikala mukeme to, bualu uvua anu ne muana umue. Wakakumbaja mutshipu wende pakafilaye muanende wa bakaji bua kuenzela Yehowa mudimu ku ntenta wende ku Shilo. Bu muvua muana wa Yefeta muikale mutendeledi mulelela wa Yehowa, uvua mutuishibue ne bivua bikengela kukumbaja mutshipu wa tatuende. (Bala Balumbuluishi 11:36.) Nyuma wa Yehowa wakabapesha bonso babidi bukole buvuabu nabu dijinga.

16 Mmunyi muvua muana wa Yefeta mupete lungenyi lua didipangisha malu? Kakuyi mpata ditabuja diende diakakola pavuaye umona muvua tatuende muikale ne tshisumi ne mulamate Nzambi. Baledi wa yaya, numanye ne: bana benu badi balongela ku tshilejilu tshienu. Mapangadika anudi nuangata adi aleja ne: nudi nuitaba malu anudi nuamba. Bana benu badi bamona mudi masambila enu menza ne muoyo mujima ne dilongesha dienu bipetangana ne munudi nuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue. Padi bana benu bamona bualu ebu, badi mua kupeta dijinga dikole dia kudifila bua kuenzela Yehowa mudimu. Bualu ebu budi buenza disanka.

‘Nyuma wa Yehowa wakatulukila’ Shimishona

17. Nyuma wa Nzambi wakambuluisha Shimishona bua kuenza tshinyi?

17 Tuangate tshilejilu tshikuabu. Pavuabu bakuate bena Isalele mu bupika kudi bena Peleshete, ‘nyuma wa Nzambi wakabanga kuenzeja’ Shimishona bua kupikula bena Isalele. (Bal. 13:24, 25) Yehowa uvua mupeshe Shimishona bukole bua dikema buvua muntu mukuabu kayi nabu. Pavua bena Peleshete benzeja bena Isalele bakuabu bua kukuata Shimishona, ‘nyuma wa Yehowa wakamutulukila bikole, ne mionji yakadi ku maboko yakavingutuka bu miosha mu kapia, ne nkanu yende yakakopoka ku bianza biende.’ (Bal. 15:14) Kadi pashishe, Shimishona wakangata mapangadika mabi avua mamufikishe ku dijimija bukole buende. Nansha muvuaye katshiyi ne makanda, Shimishona uvua ukoleshibua ‘bua ditabuja’ diende. (Eb. 11:32-34; Bal. 16:18-21, 28-30) Nyuma wa Yehowa wakambuluisha Shimishona mu mushindu wa pa buawu mu nsombelu wende eu. Bushuwa, nansha mudi Yehowa kayi mua kutupesha bukole bua kuenza malu a buena avua Shimishona muenze, tshilejilu tshia Shimishona tshidi mua kutukolesha. Mmushindu kayi?

18, 19. (a) Nsombelu wa Shimishona udi utupesha dishindika kayi? (b) Mmunyi mudi bilejilu bia bena lulamatu bitudi bakonkonone mu tshiena-bualu etshi bikuambuluishe?

18 Tudi petu tueyemena lelu nyuma muimpe wa buena uvua Shimishona weyemena. Tudi tuenza nunku patudi tukumbaja mudimu uvua Yezu mushile bayidi bende wa ‘kuyisha bantu ne kubamanyisha.’ (Bien. 10:42) Bidi mua kutukolela bua kukumbaja mudimu eu. Kadi Yehowa udi utuambuluisha ne nyuma wende bua kukumbaja tshionso tshidiye utulomba bua kuenza mu mudimu eu. Nunku, patudi tukumbaja mudimu wetu, tudi mua kuamba anu bu muprofete Yeshaya ne: ‘Mukalenge Yehowa wakuntuma ne nyuma wende.’ (Yesh. 48:16) Bushuwa, nyuma wa Nzambi ke udi mututume. Tudi tudifila ku mudimu eu bashindike ne: Yehowa neatuambuluishe anu muvuaye muenze bua Mose, Besalele ne Yoshua. Tudi tuambula ‘muele wa nyuma udi dîyi dia Nzambi’ bashindike ne: neatupeshe bukole anu muvuaye muenzele Gideona, Yefeta ne Shimishona. (Ef. 6:17, 18) Tuetu beyemene Yehowa bua atuambuluishe bua kutantamena mateta, netuikale ne makanda a mu nyuma anu bu muvua Shimishona ne makanda a ku mubidi.

19 Bushuwa, Yehowa udi ubenesha aba bonso badi bashala beyemene ntendelelu mulelela. Patudi tulekela nyuma wa Nzambi utulombola, ditabuja dietu didi dikola. Netuikale ne disanka dia kubala kabidi amue malu adi asankisha adi mu mifundu ya tshiena Greke. Netumone muvua nyuma wa Yehowa muambuluishe batendeledi bende ba lulamatu ba kumpala kua Pentekoste wa mu 33 ne ba pashishe. Netukonkonone miyuki eyi mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

Bua tshinyi mbimpe kumanya muvua nyuma wa Nzambi muambuluishe . . .

• Mose?

• Besalele?

• Yoshua?

• Gideona?

• Yefeta?

• Shimishona?

[Nkonko ya dilonga]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 22]

Nyuma wa Nzambi udi mua kutupesha makanda a mu nyuma anu muvuaye mupeshe Shimishona makanda a ku mubidi

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Nuenu baledi, tshilejilu tshienu tshia tshisumi tshidi ne mushinga wa bungi kudi bana benu