Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Lamata Yehowa ne muoyo mujima

Lamata Yehowa ne muoyo mujima

Lamata Yehowa ne muoyo mujima

‘Muananyi, umanye Nzambi wa tatuebe, umuenzele mudimu ne muoyo umue.’​—1 KUL. 28:9, MMM.

ANDAMUNA NKONKO EYI:

Mutshima wa mu tshimfuanyi ntshinyi?

Mmushindu kayi muimpe utudi ne bua kukonkonona mutshima wetu?

Tudi mua kulamata Yehowa ne muoyo mujima munyi?

1, 2. a) Ntshitupa kayi tshia mubidi tshitubu batamba kuakuila mu Bible mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi kupita bikuabu? b) Mbimpe kumanya tshidi mutshima wa mu tshimfuanyi umvuija bua tshinyi?

MU BIBLE batu bakula misangu ya bungi bua bitupa bia mubidi mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi. Tshilejilu, Yobo wakamba ne: “Kakuena bienzedi bia tshimbambila ku bianza bianyi.” Mukalenge Solomo wakamba pende ne: ‘Lumu luimpe ludi lusangaja mifuba.’ Yehowa wakajadikila Yehezekele ne: ‘Nemvuije mutu webe mukole bu dibue dia mbonga.’ Bakambila mupostolo Paulo ne: ‘Udi utuambila malu adi mapiamapia ku matshi etu.’​—Yobo 16:17; Nsu. 15:30; Yeh. 3:9; Bien. 17:20.

2 Kadi kudi tshimue tshitupa tshia mubidi wa muntu tshitubu batamba kuakuila mu Bible mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi kupita bikuabu. Ke tshidibu batele mu disambila divua Hana muenze bua ditabuja wamba ne: “Mutshima wanyi udi utumbishibua mu Yehowa.” (1 Sam. 2:1) Mu bulelela bafundi ba Bible mbakule bikole bua mutshima, ne misangu ya bungi mbakule mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi. Bidi ne mushinga wa bungi bua tuetu kumvua tshidi “mutshima” uleja bualu Bible udi wamba ne: tudi ne bua kuulama.​—Bala Nsumuinu 4:23.

MUTSHIMA WA MU TSHIMFUANYI NTSHINYI?

3. Tudi mua kumanya tshidi “mutshima” wa mu tshimfuanyi umvuija mu Bible munyi? Fila tshilejilu.

3 Nansha mudi Bible kayi umvuija “mutshima” wa mu tshimfuanyi bu mudibu benze mu diksionere, udi utuambuluisha bua kumanya tshidiwu uleja. Mushindu kayi? Tuangatabi tshilejilu: wewe musangane mutedi wa bilamba mukunguije bipese bia bilamba kaba kamue, kuena mua kumanya diakamue ne: tshidiye musue kutela ntshinyi to. Kadi padiye ubilamakaja, dîba adi udi umanya ne: tshivuaye utela ntshintu kampanda. Bia muomumue patudi tutangila mishindu mishilangane idibu bakuate mudimu ne muaku “mutshima” mu Bible, tudi tumona ne: mvese yonso eyi misangisha kaba kamue idi yenza tshintu tshimue. Ntshintu kayi atshi?

4. a) “Mutshima” udi umvuija tshinyi? b) Mêyi a Yezu adi mu Matayo 22:37 adi umvuija tshinyi?

4 Bafundi ba Bible mbakuate mudimu ne muaku “mutshima” bua kuleja tshidi muntu munda muende menemene. Mutshima udi ukonga malu bu mudi majinga etu, meji etu, malu atudi basue kuenza, lungenyi luetu, malu atudi mua kukokesha bua kuenza, malu adi atusaka bua kuenza malu kampanda ne bipatshila bietu. (Bala Dutelonome 15:7; Nsumuinu 16:9; Bienzedi 2:26.) Mukanda kampanda udi wamba ne: mutshima “udi uleja tshidi muntu munda mu kabujima.” Mu nsombelu mikuabu, muaku “mutshima” utu umvuija tshintu kampanda tshisunguluke. Tshilejilu, Yezu wakamba ne: ‘Sua Mukalenge Nzambi webe ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso ne lungenyi luebe luonso.’ (Mat. 22:37) Muaba eu “mutshima” udi umvuija mudi muntu udiumvua munda muende ne majinga ende. Padi Yezu wakula bua mutshima, muoyo ne lungenyi, mmusue kuleja ne: tudi ne bua kuleja mutudi banange Nzambi mu mushindu utudi tudiumvua, tuenza malu mu nsombelu wetu ne tuela meji. (Yone 17:3; Ef. 6:6) Kadi padibu bakula bua “mutshima” nkayawu, bidi biumvuija muntu wa munda mu kabujima.

TUDI NE BUA KULAMA MUTSHIMA WETU BUA TSHINYI?

5. Tudi ne bua kuenza muetu muonso bua kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue bua tshinyi?

5 Mukalenge Davidi wakakula bua mutshima wambila Solomo ne: ‘Muananyi, umanye Nzambi wa tatuebe, umukuatshile mudimu ne mutshima mujima ne didikokela kudiye; bualu bua Yehowa udi ukebakeba mitshima ya bantu bonso; udi ujingulula meji onso adibu bela munda.’ (1 Kul. 28:9) Bulelela, Yehowa udi ukebakeba mu mitshima ya bantu bonso, kusangisha ne wetu. (Nsu. 17:3; 21:2) Tshionso tshidiye umona mu mutshima wetu, tshidi ne buenzeji pa malanda etu nende ne matuku etu atshilualua. Nunku, mbimpe bua tuetu kulonda mubelu wa Davidi mufundisha kudi nyuma muimpe ne kuenza muetu muonso bua kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue.

6. Ntshinyi tshitudi ne bua kumanya bua dipangadika dietu dia kuenzela Yehowa mudimu?

6 Midimu itudi tuenzela Yehowa ne tshisumi idi ileja ne: tudi bushuwa ne dijinga dikole dia kumuenzela mudimu ne muoyo umue. Tudi kabidi tumona mudi bulongolodi bua Satana ne mubidi wetu wa bubi bikale ne bukole bua kunyanga dipangadika dietu dia kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue. (Yel. 17:9; Ef. 2:2) Nunku bua kumona ni katuena tutekesha mushindu utudi tuenzela Nzambi mudimu, tudi ne bua kukonkonona misangu yonso mutshima wetu. Mushindu kayi?

7. Tshidi tshileja tshitudi munda muetu menemene ntshinyi?

7 Eyowa, bumuntu buetu kabutu bumueneka anu bu mutu muoyo wa mutshi kawuyi umueneka. Anu muvua Yezu muambe mu muyuki wa pa mukuna ne: mutshi muimpe batu bawumanyina ku mamuma awu, malu atudi tuenza adi aleja tshidi munda muetu menemene. (Mat. 7:17-20) Tukonkononayi bumue bua ku malu aa.

MUSHINDU MUIMPE WA KUKONKONONA MUTSHIMA WETU

8. Mmunyi mudi mêyi a Yezu adi mu Matayo 6:33 atangila malu adi mu mutshima wetu?

8 Ku ntuadijilu kua muyuki wa pa mukuna, Yezu wakambila bantu bavua bamuteleja bualu kampanda busunguluke buvuabu mua kuenza budi buleja dijinga diabu dia kuenzela Nzambi mudimu ne muoyo umue. Yezu wakamba ne: ‘Diambedi kebayi bukalenge buende ne buakane buende, nunku nebanupe bintu ebi bionso.’ (Mat. 6:33) Bulelela, malu atudi basue, atudi tuelela meji ne atudi tupangadija mu mutshima wetu adi amuenekela ku malu atudi tuteka pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu. Kukonkonona malu adi ne mushinga mu nsombelu wetu mmushindu muimpe wa kumanya ni tudi tuenzela Yehowa mudimu ne muoyo mujima.

9. Yezu wakambila bamue bantu bua kuenza tshinyi? Tshivuabu benze tshidi tshileja tshinyi?

9 Katupa kakese panyima pa Yezu mumane kuambila bayidi bende bua ‘kukeba diambedi bukalenge,’ kuakenzeka bualu kampanda budi buleja mudi malu adi mu mutshima wa muntu amuenekela ku malu adiye uteka kumpala mu nsombelu wende. Luka udi wakula bua bualu ebu wamba ne: Yezu ‘wakambula mpala wende ne muoyo mujima mutangije ku Yelushalema bua kuyaku,’ nansha muvuaye mumanye bimpe tshivua tshimuindilaku. Pavua Yezu ne bapostolo bende ‘baya mu njila,’ wakambila bantu bashilangane bavuaye utuilangana nabu ne: “Undonde.” Bantu abu bavua basue kulonda Yezu, kadi bavua bakeba kuanji kukumbaja malu kampanda. Umue wa kudibu wakamba ne: ‘Mukalenge, witabuje bua meme nganji kuya diambedi bua kujika tatu wanyi.’ Mukuabu wakamba ne: ‘Mukalenge, nenkulonde; kadi witabuje bua meme nganji kuya diambedi kulaya badi mu nzubu muanyi.’ (Luka 9:51, 57-61) Nunku kuvua dishilangana dinene pankatshi pa dipangadika divua Yezu muangate ne muoyo mujima ne divua bantu aba bangate. Pavuabu bateke majinga abu kumpala kua malu a Bukalenge, bavua baleje muvuabu kabayi basue kuenzela Nzambi mudimu ne muoyo mujima.

10. a) Ntshinyi tshitudi benze bua dibikila dia Yezu? b) Yezu wakafila tshilejilu kayi?

10 Tuetu tudi bashilangane ne bantu bavua mua kulua bayidi ba Yezu aba, bualu tudi bitabe dibikila dia Yezu bua kuikala bayidi bende ne tudi tuenzela Yehowa mudimu dituku dionso. Mu mushindu eu, tudi tuleja mutudi tuangata Yehowa munda muetu. Kadi nansha tuetu tuenza mudimu bikole mu tshisumbu, tudi anu ne bua kudimuka bua mutshima wetu kawunyanguki. Tshidi mua kuwunyanga ntshinyi? Pavua Yezu uyukila ne bantu abu, wakaleja tshidi mua kunyanga mutshima wamba ne: ‘Muntu mumane kukuata ku lukasu ludi ludima nalu tubalu, biatangilaye kunyima, yeye kena muakanangane ne bukalenge bua Nzambi.’ (Luka 9:62) Ndilongesha kayi ditudi mua kupetela ku tshilejilu etshi?

TUDIKU ‘BALAMATE KU MALU ADI MIMPE’ ANYI?

11. Ntshinyi tshivua tshifikile tshidime wa mu lusumuinu lua Yezu? Bua tshinyi?

11 Bua kumvua bimpe dilongesha divua Yezu mufile mu tshilejilu tshiende etshi, tutetayibi kutshiumvuija. Muena mudimu kampanda udi munkatshi mua didima. Padiye wenda udima, udi anu wela meji ku dîku diende, balunda, biakudia, mijiki mimpe, tuseku tua disanka ne dikisha mu ditalaji. Udi ujinga bikole malu au. Padiye udima ndambu, dijinga diende dia malu aa didi dikola ne dimufikisha ku dilekela mudimu wende bua ‘kutangila kunyima.’ Nansha mutshidiye ne mudimu wa bungi wa kuenza, tshidime eu udi utuadija kupeta lulengu ne mudimu wende udi unyanguka. Bushuwa, dipanga kunanukila diende neditekeshe mfumuende wa mudimu.

12. Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa muena mudimu wa mu tshilejilu tshia Yezu ne bamue bena Kristo lelu eu?

12 Tumonayi mpindieu mudi tshilejilu etshi tshiumvuangana ne nsombelu wetu lelu. Tshidime udi uleja muena Kristo yonso udi umueneka bu udi wenzela Nzambi mudimu bimpe kadi malanda ende ne Nzambi mikale mu njiwu. Tuangatayi tshilejilu tshia muanetu wa balume kampanda udi wenzela Nzambi mudimu bikole. Kadi, nansha mudiye ubuela mu bisangilu ne uyisha, udi anu wela meji ku amue malu a mu bulongolodi ebu adi amusankisha. Udi uajinga munda muende bikole. Nunku panyima pa yeye mumane kuenzela Nzambi mudimu munkatshi mua bidimu bia bungi, dijinga diende dia malu a mu bulongolodi ebu didi dikola ne udi ‘utangila kunyima.’ Nansha mutshidiku bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Nzambi, kena ‘ulamata ku dîyi dia muoyo bikole,’ ne mudimu udiye wenzela Nzambi udi unyanguka. (Filip. 2:16, NW) Yehowa ‘Mukalenge wa bintu bia kunowa’ udi ubungama bikole bua dipanga kunanukila dia mushindu eu.​—Luka 10:2.

13. Kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue kudi kulomba tshinyi?

13 Udi mumone dilongesha didi muaba eu anyi? Mbimpe kuenza malu a mushinga ne adi asankisha bu mudi kubuela mu bisangilu ne kuyisha. Kadi kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo umue, kudi kulomba malu makuabu kabidi. (2 Kul. 25:1, 2, 27) Muena Kristo yeye mutungunuke ne kunanga malu adi ‘kunyima’ mu mutshima wende, mmumue ne: ujinga amue malu a mu bulongolodi ebu, udi mua kunyanga malanda ende ne Nzambi. (Luka 17:32) Anu tuetu ‘bakine malu mabi ne balamate malu mimpe’ ke tuetu ‘kuakanangana ne bukalenge bua Nzambi.’ (Lomo 12:9; Luka 9:62) Nunku tuetu bonso tudi ne bua kuenza bua ne: tshintu nansha tshimue tshia mu bulongolodi bua Satana nansha tshiotshi tshikale ne mushinga kayi anyi tshikale tshisankisha mushindu kayi katshitupangishi bua kukumbaja malu a Bukalenge ne muoyo umue.​—2 Kol. 11:14; bala Filipoi 3:13, 14.

USHALE MUTABALE

14, 15. a) Mmunyi mutu Satana uteta bua kunyanga mutshima wetu? b) Fila tshilejilu tshidi tshileja bubi bua mayele a Satana.

14 Kunanga Yehowa ke kuvua kutusake bua kudilambula kudiye. Katshia anu dîba adi, ba bungi ba kutudi mbaleje munkatshi mua bidimu bia bungi mudibu badisuike bua kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo wabu mujima. Kadi Satana kakutulekela to. Udi anu ukeba bua kunyanga mutshima wetu. (Ef. 6:12) Bushuwa, mmumanye ne: katuakulekela Yehowa musangu umue to. Nunku udi ukuata mudimu ne ‘malu a pa buloba’ ebu ne budimu bua kutekesha tshisumi tshitudi natshi mu mudimu wa Nzambi ku kakese ku kakese. (Bala Mâko 4:18, 19.) Bua tshinyi mayele ende aa mmakole?

15 Tuangatayi tshilejilu: tudi butuku, udi wela mabue asatu mapiamapia mu torshe ne utemesha. Pashishe muntu mukuabu udi ulua mu munya, umbusha dibue dimue dipiadipia ne upingaja dikuabu didi ne midilu mishadile kakese. Kadi butuku budi bulonda wewe mutemeshe torshe neumone dishilangana anyi? Pamuapa kuakudimona to. Muntu au yeye mulue kumbusha dibue dikuabu dipiadipia ku avua mashale au ne mupingaje dikuabu didi ne midilu mishadile kabidi kakese dituku didi dilonda, wewe mulue kutemesha butuku neumone kabidi dishilangana anyi? Pamuapa kuakumona to. Bua tshinyi? Bualu bukenke bua torshe webe budi bukepela ku kakese ku kakese mu mushindu uudi kuyi mua kumanya to. Bia muomumue, malu a mu bulongolodi bua Satana adi mua kutekesha tshisumi tshietu mu mudimu wa Yehowa ku kakese ku kakese. Muena Kristo yeye kayi mudimuke, kakumona mudi tshisumi tshiende tshienda tshiteketa too ne mudi Satana umutshimuna.​—Mat. 24:42; 1 Pet. 5:8.

DISAMBILA DIDI NE MUSHINGA

16. Tudi mua kuenza tshinyi bua kudilama ku mateyi a Satana?

16 Mmunyi mutudi mua kudilama ku mateyi a Satana ne kulamata Yehowa ne muoyo umue? (2 Kol. 2:11) Mbimpe kusambila. Paulo wakakankamija bena Kristo nende bua ‘kuimana bakandamane kumpala kua mateyi a Diabolo.’ Pashishe wakabambila ne: “Nutendelele Nzambi misangu yonso ne kulomba kuonso ne disengelela dionso.”​—Ef. 6:11, 18; 1 Pet. 4:7.

17. Mushindu uvua Yezu musambile udi utulongesha tshinyi?

17 Bua kukandamena Satana, tudi ne bua kulonda tshibidilu tshivua natshi Yezu tshia kusambila tshivua tshileja dijinga dikole divuaye nadi dia kulamata Yehowa ne muoyo mujima. Tshilejilu, tumone tshivua Luka muambe bua mushindu uvua Yezu musambile butuku bua muladilu wa lufu luende, wakamba ne : ‘Wakatamba kukenga ne kanyinganyinga, wakatendelela Nzambi bikole.’ (Luka 22:44) Yezu uvua ne tshibidilu tshia kusambila bikole, kadi bua musangu eu bu muvuaye kumpala kua lutatu lukole, wakasambila “bikole” ne Nzambi wakandamuna disambila diende. Tshilejilu tshia Yezu tshidi tshileja ne: tudi ne bua kusambila bilondeshile nsombelu. Nunku, patudi mu ntatu mikole ne mu mateyi makole a Diabolo, tudi ne bua kusambila “bikole” bua Yehowa atukube.

18. a) Bua disambila, tudi ne bua kudiela nkonko kayi? Bua tshinyi? b) Mmalu kayi adi alenga mutshima wetu? Mushindu kayi? (Tangila  kazubu kadi mu dibeji dia 16.)

18 Mmunyi mudi masambila a mushindu eu mua kutuambuluisha? Paulo wakamba ne: “Mu malu onso ku ditendelela ne ku disengelela numanyishe Nzambi bua milombu yenu ne disakidila. Ne ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu, nedilame mitshima yenu.” (Filip. 4:6, 7) Kakuyi mpata, bua tuetu kulamata Yehowa ne muoyo mujima, tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kusambila bikole. (Luka 6:12) Nunku diebeja ne: ‘Ntuku ne tshibidilu tshia kusambila bikole anyi?’ (Mat. 7:7; Lomo 12:12) Diandamuna diebe didi dileja bukole bua dijinga diudi nadi mu mutshima dia kuenzela Nzambi mudimu.

19. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kulamata Yehowa ne muoyo mujima?

19 Anu mutudi bafume ku dimona, malu atudi tuangata ne mushinga mu nsombelu wetu adi aleja tshidi mutshima wetu. Tudi mua kuenza bua ne: malu atudi bashiye panyima anyi mateyi a Satana kaanyangi dipangadika dietu dia kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo mujima. (Bala Luka 21:19, 34-36.) Nunku anu bu Davidi, tutungunukayi ne kusengelela Yehowa ne: ‘Uvuije mutshima wanyi mutshima umue.’​—Mus. 86:11.

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu mu dibeji 16]

 MALU ASATU ADI ALENGA MUTSHIMA WETU

Anu mutudi mua kuenza malu kampanda bua kulama mutshima wetu mulelela eu, ke mutudi kabidi mua kuenza bua kulama mutshima wetu wa mu tshimfuanyi. Tukonkononayi malu asatu a mushinga aa:

1 Biakudia: Mutshima wetu mulelela eu utu dijinga ne biakudia bimpe bikumbane. Bia muomumue, mutshima wetu wa mu tshimfuanyi udi dijinga ne malongesha a kudi Nzambi adi bu biakudia atudi tupetela ku didilongela pa tshibidilu, dielangana meji ne dibuela mu bisangilu.​—Mus. 1:1, 2; Nsu. 15:28; Eb. 10:24, 25.

2 Kudibidija: Bua mutshima wetu kuikalawu bimpe tudi ne bua kuwutshinta bikole imue misangu. Bia muomumue, kuenza mudimu wa buambi ne tshisumi tshia bungi kudi kutuambuluisha bua kulama mutshima wetu wa mu tshimfuanyi.​—Luka 13:24; Filip. 3:12.

3 Muaba utudi: Bantu badi kabayi batshina Nzambi batudi tuenza nabu mudimu ne tusomba nabu badi mua kukebela mutshima wetu mulelela ne wa mu tshimfuanyi ntatu. Kadi, tudi mua kukepesha ntatu eyi tuetu ne tshibidilu tshia kudisangisha ne bena Kristo netu badi baditatshisha bua bualu buetu ne benzela Nzambi mudimu ne muoyo mujima.​—Mus. 119:63; Nsu. 13:20.