Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mu bintu bietu bia kale

“Dituku dionso ndi ndonga mua kunanga mudimu wa bukolportere bikole”

“Dituku dionso ndi ndonga mua kunanga mudimu wa bukolportere bikole”

MU 1886, bakangata mikanda ya bungi ya L’Aurore du Millénium volume 1 mu Nzubu wa Bible wa mu tshimenga tshia Allegheny mu provense wa Pennsylvanie mu États-Unis bua kuyituma mu tshimenga tshia Chicago mu provense wa Illinois. Muanetu Charles Taze Russell uvua mutekemene bua babanye mikanda mipiamipia ayi mu miaba ivuabu basumbishila mikanda. Tshimue tshia ku biapu binene bia mu États-Unis tshivua tshisumbisha mikanda ya malu a Nzambi tshiakitaba bua kupanyisha mukanda wa L’Aurore du Millénium ne kupingaja ikalabu kabayi basumbe. Kadi mbingu ibidi pashishe, tshiapu atshi tshiakapingaja mikanda yonso ku Nzubu wa Bible.

Biakalua kumanyika ne: kuvua mfumu wa tshitendelelu kampanda uvua mumanyike bikole uvua mumvue tshiji pavuaye mumone bateke mikanda ya L’Aurore du Millénium pamue ne yende bua kupanyisha. Wakamba ne: bobu badidinge basumbishe mikanda ayi, yeye ne balunda bende bakuabu bavua ne bua kunyenga tshiapu atshi mikanda yabu ne kuya kuyipanyina muaba mukuabu. Nansha muvua bena tshiapu atshi kabayi basanke, bakapingaja mikanda ya L’Aurore du Millénium. Kabidi, bikandakanda bikavua biakula bua mukanda au. Kadi baluishi bakenza bua kabiakudi kabidi bua mukanda au to. Nunku, bantu bavua dijinga ne bulelela bavua mua kupeta mukanda mupiamupia au mushindu kayi?

Bantu bavuabu babikila ne: bakolportere ke bavua ne bua kuambuluisha. * Mu 1881, Tshibumba tshia Nsentedi tshia Siona tshiakalomba bua bantu 1 000 bafile dîba diabu dionso bua kuabanya mikanda ya malu a mu Bible. Nansha muvua bakolportere bikale anu bakese tshianana, bakabanya mikanda ivua ne malongesha malelela a mu Bible bikole. Mu 1897, bakolportere bakavua babanye mikanda ya L’Aurore du Millénium pabuipi ne muliyo mujima. Ba bungi ba kudibu bavua bapetela tshiakudia anu ku tukuta tuvuabu bapeta kudi bantu bavua badifundishe bua kupeta Tshibumba tshia Nsentedi ngondo yonso anyi ku mikanda ivuabu bashila bantu.

Bakolportere bena tshisumi aba bavua banganyi? Bamue bavua babangishe mudimu eu batshidi bansonga, bakuabu bakavua bantu bakulumpe. Ba bungi ba kudibu batshivua bajike anyi basele kadi kabayi ne bana, ne mêku a bungi pawu akangata mudimu eu. Bakolportere ba pa tshibidilu bavua bayisha dituku dijima kadi bambuluishi bavua mua kuyisha dîba dimue anyi abidi ku dituku. Ki mmuntu yonso uvua ne makanda a mubidi anyi nsombelu uvua umuanyishila bua kuenza mudimu wa bukolportere to. Kadi mu mpungilu uvua muenzeke mu 1906, bakambila bantu bavua bakumbane bua kuwenza ne: kabivua bikengela anu bua “bikale balonge bikole, bikale ne bipedi bia pa buabi anyi bikale bakula bu banjelu” to.

Mu matunga a bungi, bantu ba tshianana bakakumbaja mudimu wa dikema. Muanetu wa balume mukuabu wakatshinka ne: uvua muabanye mikanda 15 000 mu bidimu muanda mutekete. Wakamba kabidi ne: “Tshivua muangate mudimu wa bukolportere bua kupana mikanda to, kadi mbua kuikala Ntemu wa Yehowa ne kumanyisha bantu bulelela.” Muaba wonso uvua bakolportere baya, bavua bamanyisha bantu lumu luimpe ne bisumbu bia Balongi ba Bible bivua bienda bivula.

Bamfumu ba bitendelelu bavua bapetula bakolportere bamba muvuabu anu basumbishi ba mikanda patupu. Mu 1892, Tshibumba tshia Nsentedi tshiakamba ne: “Bantu bakese tshianana ke badi babangata bu baleji-mpala ba Mukalenge anyi babangata ne mushinga bua budipuekeshi buabu ne lungenyi luabu lua didifila anu bu mudi Mukalenge ubangata.” Bushuwa, anu muvua kolportere mukuabu muambe, mudimu wa bukolportere “kawuvua mupepele to.” Bua kuenza ngendu, bavua ne bisabata bishile ne makalu. Pavua bantu kabayi ne makuta ku bianza bavua bashintakaja mikanda ku biakudia. Pavua bamanyishi aba bajikija kuyisha, bavua balukila ku ntenta yabu anyi ku nzubu ivuabu bafutshila batshioke kadi bikale ne disanka. Pashishe bakatuadija kusombela mu makadika bua kubenga kujimija dîba ne makuta. *

Kutuadijila mu mpungilu uvua muenzeke mu 1893 mu tshimenga tshia Chicago, bavua balongolole bua kuikale tshisangilu tshia pa buatshi bua bakolportere mu mpungilu yonso. Mu tshisangilu etshi bavua balondelangana malu avuabu bapeta mu buambi, balejangana mishindu ya kuyisha ne bapeshangana mibelu mikuabu ivua ne bua kubambuluisha. Musangu kampanda muanetu Russell wakabela bamanyishi ba tshisumi aba bua kuikala badiaku kantu mu dinda, padi dîba dibanda banuaku mabele ne koku munya mukole banuaku tuluvu tua nsukadi tutalale.

Bakolportere bavua dijinga ne muntu wa kuyisha nende bavua ne kakaba ka manyimanyi. Bakolportere bapiabapia bavua benza mudimu pamue ne ba kale. Bivua bikengela kubalongesha mu mushindu eu bualu kolportere mukuabu mupiamupia wakamba ne buôwa pavuaye musue kufila mikanda mikuabu ne: “Kuena nayi dijinga, ki mmuomu to?” Diakalenga, mamu uvuaye muambile eu wakitaba mikanda ne wakalua kutambula.

Muanetu wa balume mukuabu wakadikonka ne: ‘Ndiku ne bua kutungunuka ne kuenza mudimu wanyi wa makuta a bungi eu tshibi mfila dolare 1 000 ku tshidimu bua mudimu wa buambi peshi ndi ne bua kulua kolportere?’ Bakamuambila ne: Mukalenge uvua ne bua kusanka bu yeye mua kufila makuta bua mudimu wa buambi, kadi kufila dîba diende mu mudimu eu kuvua mua kumupetesha masanka a bungi. Muanetu Mary Hinds uvua umona mudimu wa bukolportere bu “mushindu muimpe wa kuenzela bantu ba bungi malu mimpe.” Nansha muvua muanetu Alberta Crosby ne bundu wakamba ne: “Dituku dionso ndi ndonga mua kunanga mudimu wa bukolportere bikole.”

Lelu eu, balela ba bungi ba bakolportere bavua ne tshisumi aba ne bantu bavuabu balongeshe bulelela batshidi anu bakuate bulelela ne manza abidi. Wewe kuyi ne mpanda-njila mu dîku dienu, kuenaku mua kulua mpanda-njila wa kumpala mu dîku dienu anyi? Pawikala wenza mudimu wa kuyisha dituku dionso, neufike ku diwunanga bikole.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 5 Mu 1931, bakatuadija kubikila “bakolportere” ne: “bampanda-njila.”

^ tshik. 8 Netuakule bua makadika aa mu Tshibumba tshia Nsentedi tshikuabu.

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 32]

Kabivua bikengela anu bua “bikale balonge bikole, bikale ne bipedi bia pa buabi anyi bikale bakula bu banjelu” to

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Muanetu Osei uvua kolportere mu Ghana bu mu tshidimu tshia 1930

[Bimfuanyi mu dibeji 32]

Kulu: Bakolportere Edith Keen ne Gertrude Morris mu Angleterre pabuipi ne tshidimu tshia 1918; kuinshi: Stanley Cossaboom ne Henry Nonkes mu États-Unis ne turton tua munda mutupu tuvua ne mikanda ivuabu babanye