TUDI baledibue dikumi mu dîku dia baledi bavua babidime ne bamunyi ku Nord kua tshimenga tshia Ostrobothnia mu Finlande. Tutshivua bana pakenzeka Mvita mibidi ya buloba bujima. Nansha mutuvua muaba wa kilometre nkama ya bungi ne miaba ivua mvita yenzekela, tuvua ne buôwa bua malu avua enzeka. Pavuabu bele bombe mu tshimenga tshia Oulu ne tshia Kalajoki, tuakamona muishi mukunze ubanda muulu. Baledi betu bakatuambila bua tuikale tusokoma patuvua tumona ndeke ya mvita ipita muaba utuvua. Nunku, pakatuambila tutuetu Tauno bua mparadizu pa buloba muikale kamuyi malu mabi, biakatulenga bikole.

Tauno wakalonga bulelela bua mu Bible pavuaye ne bidimu 14 ku diambuluisha dia mikanda ya Balongi ba Bible. Pakatuadija Mvita mibidi ya buloba bujima, wakabenga bua kuenza mudimu wa busalayi bua kondo kende ka muoyo kalongesha kudi Bible, nunku bakamuela mu buloko. Bakamukengesha bikole mu buloko amu. Bualu ebu buakakolesha dipangadika diende dia kuenzela Yehowa mudimu, ne pakamulekelabu wakenza mudimu wa buambi ne tshisumi tshia bungi. Tshilejilu tshiende tshimpe tshiakatukankamija bua kubuela mu bisangilu bivua Bantemu benza mu musoko uvua pabuipi netu. Tuvua kabidi tubuela mu mpuilu ne mpungilu nansha muvuabi bitulomba bua kudienzeja bikole bua kulama makuta makumbane a kufuta njila. Tuvua tutelela bena mutumba bilamba, tukuna matungulu ne tupola tumuma tua tumpulumanje. Bu mutuvua ne mudimu wa bungi mu budimi buetu, misangu ya bungi katuvua tubuela bonso mu mpuilu ne mpungilu umue to, bamue bavua baya, bakuabu baya mu uvua ulonda.

Bulelela butuvua balonge budi butangila Yehowa ne malu adiye mulongolole buakakolesha dinanga dietu kudiye, tuetu kuangata dipangadika dia kudilambula kudiye. Mu 1947, tuetu bonso babidi tuakatambula bua kuleja mutuvua badilambule kudiye. (Annikki uvua ne bidimu 15 ne Aili ne bidimu 17) Yayetu Saimi wakatambula pende tshidimu atshi. Tuakalonga kabidi Bible ne yayetu Linnea ukavuabu basele. Yeye ne bena mu dîku diende bakalua pabu Bantemu ba Yehowa. Patuakatambula, tuakangata dipangadika dia kuikala kuangata mudimu wa bumpanda-njila buambuluishi ku musangu ne ku musangu.

Mu 1955, tuakaya mu tshimenga tshia Kemi tshivua ku Nord menemene. Nansha mutuvua tuetu bonso babidi tuyisha bikole, tuvua anu basue kulua bampanda-njila kadi tuvua tutshina bualu katuvua ne mushindu wa kudiambuluisha to. Tuakela meji ne: tuvua mua kuanji kulama ndambu wa makuta. Ke dîba dituvua bayikile ne muanetu wa bakaji utudi batele ku ntuadijilu. Bualu ebu buakatuambuluisha bua kumona ne: bua kuenzela Yehowa mudimu wa pa buawu kabiena bikengela anu tuikale ne makuta anyi batuambuluishe kudi bena mu dîku dietu to. Tshidi ne mushinga wa bungi nkueyemena Tatuetu wa mu diulu.

Tshikondo atshi, tuvua ne ndambu wa makuta makumbane bua kudiambuluisha nawu mu ngondo  ibidi. Nunku mu ngondo 5 wa 1957, tuakalomba bua kuya kuenza mudimu wa bumpanda-njila mu tshimenga tshia Pello mu Laponie, ku mutu kua Tshijengu tshia Arktike bua ngondo ibidi, kadi tuvua anu ne buôwa. Pakajika ngondo ibidi, tutshivua anu ne makuta etu au, ke tuetu kulomba bua kuenza ngondo ibidi mikuabu. Pakajika kabidi ngondo ibidi eyi, makuta etu atshivua anuku, tuakajadika ne: Yehowa uvua ne bua kututabalela. Kukadi mpindieu bidimu 50 bitudi benze mu mudimu eu, kadi makuta etu atuvua balame atshidi anuku. Patudi tuvuluka malu onso aa, tudi tumona anu bu ne: Yehowa uvua utukuata ku tshianza utuambila ne: ‘Kanutshinyi, nennukuatshishe.’​—Yesh. 41:13.

Mu 1958, mutangidi wetu wa tshijengu wakatuambila bua tuye kuenza mudimu bu bampanda-njila ba pa buabu mu tshimenga tshia Sodankylä mu Laponie. Tshikondo atshi, kuvua anu muanetu wa bakaji umue uvua Ntemu mu tshimenga atshi. Uvua mulonge bulelela mu mushindu udi ukemesha. Muanende mutekete wa balume uvua muye ne balongi babu mu Helsinki uvua tshimenga tshikulu tshia ditunga dia Finlande. Pavuabu bendakana mu tshimenga etshi, muanetu wa bakaji mukuabu ukavua mukulakaje wakamupesha Tshibumba tshia Nsentedi bu muvuaye ku ndekelu kua mulongo ne kumulomba bua atshipeshe mamuende. Ke tshiakenza muana eu, ne mamuende wakamona ne: uvua mupete bulelela.

Tuvua tufutshila nzubu uvua kuulu kua tshiapu kampanda tshia mabaya. Tuvua tuenzela bisangilu mu nzubu au. Ku ntuadijilu, tuvua tubuela mu bisangilu anu tuetu babidi, muanetu wa bakaji au ne muanende wa bakaji. Tuvua tubala pamue malu a kulonga. Pakapita matuku, tatu kampanda uvua mulonge Bible ne Bantemu wakalua kuenza mudimu mu tshiapu etshi. Yeye ne bena mu dîku diende bakatuadija kudisangisha netu. Mu bungi bua matuku, yeye ne mukajende bakatambula. Muanetu wa balume eu wakatuadija kulombola bisangilu. Bamue bantu balume bavua benza mudimu mu tshiapu etshi bakatuadija pabu kubuela mu bisangilu ne kuitababu bulelela. Bidimu bibidi pashishe, kasumbu ketu kakadiunda ne tuetu kuenza tshisumbu.

Tuvua ne lutatu lua kuya kuyisha ntanta mile. Mu muvu wa luya, tuvua tuya ku makasa, ku makalu ne pamuapa ku matu bua kufika muaba uvua bantu mu teritware wetu. Makalu etu avua atuambuluisha bikole. Tuvua kabidi tuya nawu mu mpuilu ne mpungilu, tuya nawu bua kumona baledi betu bavua mu kilometre nkama ya bungi. Mu muvu wa mashika, tuvua tuangata bise mu dinda menemene bua kuya mu musoko bua kuyisha ku nzubu ne ku nzubu. Patuvua tujikija musoko umue, tuvua tuya mu  mukuabu. Neje ivua ya bungi, ne misangu mikuabu ivua ijika njila. Misangu ya bungi tuvua tuendela mu njila ivua tubalu tua matempu tupitshila mu tshikondo tshia neje. Imue misangu neje ivua ijika njila ivua bantu bakuabu bapitshile, ne patuvua tufika mu muvu wa printemps, neje ivua ikepa ne tutuadija kupitshilamu.

Bu muvuaku mashika makole ne neje tuvua tuvuala bizaku bia mashika. Tuvua tuvuala sheshete mile ya bantu bakaji ne tuvuala kabidi sheshete ya bitupa mikolo ibidi anyi isatu, pashishe tuvuala bikumba. Kadi, neje ivua yuula mu bikumba tente. Patuvua tubanda ku nzubu wa kuulu, tuvua tukopola bikumba ne tututula neje ivuamu. Patuvua tuendela mu neje, nshingu ya bizaku ivua italala. Pashishe pavuayi italala bikole, ivua yenza mabue, ilua bu katshiamu. Mamu mukuabu wakatuambila ne: “Nudi ne ditabuja dikole bua munudi bitabe bua kupatuka mu mashika a nunku.” Tuvua bende kilometre 11 bua kufika ku nzubu au.

Bu mutuvua tuenda ntanta mile, tuvua imue misangu tusomba ku nzubu ya bantu ba miaba ituvua tuya. Pavua dîba diya, tuvua tutuadija kulomba bantu muaba wa kulala. Nzubu yabu kayivua anu mimpe to, kadi benayi bavua bantu bimpe ne bakididianganyi. Bavua batupesha muaba wa kulala ne biakudia. Misangu ya bungi tuvua tulala pa biseba bia nyama ya mbudi, ya mibuabua anyi ya ours. Misangu mikuabu tuvua tulala muaba muimpe ndambu. Tshilejilu, mamu mukuabu uvua ne nzubu munene wakaya netu mu nzubu wende wa benyi uvua kuulu muvua bulalu buimpe buadija tshilamba tshitoke tshipiatshipia. Misangu ya bungi tuvua tuyikila ne bena mu nzubu malu a mu Bible too ne butuku. Mu umue muaba, mulume ne mukajende bakalala mu ditumba dia nzubu, tuetu mu dikuabu. Tuvua bayikile nabu malu a mu Bible butuku bujima too ne patshiatshia. Mulume ne mukajende au bavua anu bela nkonko ya bungi.

Laponie nditunga dimpe kumona kadi didi ne buloba buatuke, buimpe buadi budi bushintuluka bilondeshile mivu. Kadi tuetu tuvua tumona bantu bavua bitaba Yehowa bikale bimpe be! Munkatshi mua bantu bimpe batuvua bayishe muvua benji ba mabaya bavua balue mu kamponya ka bakoshi ba mitshi mu Laponie. Imue misangu, patuvua tuetu bana ba bakaji babidi tubuela mu nzubu, tuvua tusanganamu bantu balume ba bungi. Bantu balume bavua ne makanda a bungi aba bavua bitaba mukenji wa mu Bible ne bangata mikanda ne disanka.

Tuakapeta malu mimpe a bungi. Dimue dituku, dîba dia mu bise divua ne minite itanu kumpala, nunku tuakapangila bise. Tuakangata dipangadika dia kuangata bise uvua uya mu musoko mukuabu. Katuvua banji kuya mu musoko au kumpala to. Patuakafika ku nzubu wa kumpala, tuakapeta nsongakaji mukuabu wakatuambila ne: “Nuafiki, mvua anu munuindile.” Tuvua tulonga Bible ne yayende. Nsongakaji eu uvua mulombe yayende bua atuambile tuye kumutangila anu dituku adi. Kadi, katuvua bapete mukenji au to. Tuakatuadija kulonga nende Bible ne kulonga kabidi ne balela bende bavua pabuipi nende. Matuku makese pashishe, tuakasangisha bantu bonso aba kaba kamue bua kulonga ne bantu batue  ku 12. Katshia anu pine apu, bantu ba bungi ba mu dîku adi bakalua Bantemu ba Yehowa.

Mu 1965, bakatutuma kabidi mu tshisumbu tshitudi mpindieu tshidi muinshi mua Tshijengu tshia Arktike. Tshikondo atshi, tshivua anu ne bamanyishi bakese. Ku ntuadijilu, bivua bimueneka bikole bua kuenza mudimu mu teritware eu. Bantu bavua banange malu a Nzambi bikole ne batuangata mu mushindu mubi. Nansha nanku, bantu bakuabu bavua banemeka Bible, nunku tuvua ne mushindu wa kuyukila nabu bimpe. Ku kakese ku kakese, tuakadienzeja bua kumanya bantu, bidimu bu bibidi panyima, bivua bipepele bua kutuadija kulombola malonga a Bible.

Lelu, katuena ne bukole bua kupitshisha mêba a bungi mu mudimu wa buambi to, kadi tutshidi anu tuenza mudimu eu pabuipi ne dituku dionso. Tuakapeta mushindu wa kuyisha bantu lumu luimpe mu teritware wetu uvua munene pavua muana wa tutuetu mukankamije Aili bua kulongaye mua kuendesha mashinyi. Aili wakapeta mikanda ivua imuanyishila bua kuendesha mashinyi mu 1987 pavuaye ne bidimu 56. Tuakapeta kabidi diambuluisha dikuabu pavuabu bibake Nzubu wa Bukalenge mupiamupia bualu tuakaya kubuela mu nzubu uvuabu balamakaje ku Nzubu wa Bukalenge.

Didiunda ditudi bamone didi ditupesha disanka dia bungi. Patuakatuadija mudimu wa bumpanda-njila ku Nord kua Finlande, kuvua anu bamanyishi bakese mu tshijengu tshinene atshi. Mpindieu tshijengu tshimue ntshienza ne bisumbu bia bungi. Misangu ya bungi bitu bienzeka ne: mu mpuilu anyi mpungilu, muntu kampanda alue kudimanyisha kutudi utukonka bituikala tutshidi bamumanye. Imue misangu tuvua mua kuikala tulombola dilonga dia Bible kuabu patshivuaye muana. Lutete lutuvua bakune kukadi bidimu bia bungi luvua lukuame bimuma.​—1 Kol. 3:6.

Mu 2008, tuvua bakumbaje bidimu 50 mu bumpanda-njila bua pa buabu. Tudi tuela Yehowa tuasakidila bua mutudi bakankamijangane bua kunanukila mu mudimu wende wa mushinga. Tuvua ne nsombelu mupepele, kadi katuvua bapangile tshintu musangu nansha umue to. (Mus. 23:1) Bivua bibi mutuvua banji kuelakana kumpala. Tudi ne disanka bualu Yehowa mmutukoleshe mu bidimu bionso ebi anu mudiye mulaye mu Yeshaya 41:10 ne: ‘Nenkukoleshe bulelela, nenkukuatshishe; bulelela, nenkujadike ne tshianza tshianyi tshia balume tshia buakane buanyi.’