Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Angata mapangadika mimpe bua kulama bumpianyi buebe

Angata mapangadika mimpe bua kulama bumpianyi buebe

“Nukine malu mabi ne muoyo umue, nulamate malu mimpe.”​—LOMO 12:9.

1, 2. a) Mmunyi muuvua mufike ku diangata dipangadika dia kuenzela Nzambi mudimu? b) Nnkonko kayi itudi mua kudiela bua bidi bitangila bumpianyi buetu bua mu nyuma?

BATENDELEDI ba Yehowa Nzambi miliyo ya bungi mbangate dipangadika dia meji dia kumuenzela mudimu ne kulonda bimpe mu makasa a Yezu Kristo. (Mat. 16:24; 1 Pet. 2:21) Tudi tuangata ne mushinga wa bungi didilambula dietu kudi Nzambi. Dipangadika dietu ndishindamene pa dimanya dijalame dia Dîyi dia Nzambi dituvua balonge, kadi ki mpa dimanya dikese dia pa mutu pa mutu dia mifundu to. Ke bua tshinyi tudi balonge malu a bungi adi akolesha ditabuja dietu bua bidi bitangila bumpianyi budi Yehowa muteke kumpala kua bantu bonso badi ‘bafika ku dimumanya yeye ne eu uvuaye mutume, Yezu Kristo.’​—Yone 17:3; Lomo 12:2.

2 Tudi ne bua kuangata mapangadika adi asankisha Tatuetu wa mu diulu bua kulama buena Kristo buetu. Mu tshiena-bualu etshi, netukonkonone nkonko ya mushinga eyi: Bumpianyi buetu ntshinyi? Tudi ne bua kubumona mushindu kayi? Ntshinyi tshidi mua kutujadikila ne: tudi bapete bumpianyi buetu? Tshidi mua kutuambuluisha bua kuangata mapangadika a meji ntshinyi?

BUMPIANYI BUETU NTSHINYI?

3. Mbumpianyi kayi budibu bindile kudi a) bela manyi ne b) “mikoko mikuabu”?

3 Bena Kristo bakese mbidile ne muoyo umue bua kupeta “bumpianyi budi kabuyi mua kubola, kabuyi mua kunyanguka ne kabuyi mua kufubidila.” (1 Pet. 1:3, 4) Bua bantu aba kupetabu bumpianyi ebu, badi ne bua ‘kuledibua tshiakabidi.’ (Yone 3:1-3) Mbumpianyi kayi budi nabu “mikoko mikuabu” ya Yezu miliyo ya bungi idi midisangishe ne bena diabu bela manyi mu mudimu wa kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi? (Yone 10:16) Mikoko mikuabu neyipete bumpianyi buvua Adama ne Eva bena mibi kabayi bapete, mmumue ne: muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba muikale kamuyi makenga, lufu ne tunyinganyinga. (Buak. 21:1-4) Ke bualu kayi Yezu wakalaya muenji wa malu mabi wakashipabu pamue nende ne: “Bulelela, ndi nkuambila lelu ne: Newikale nanyi mu Mparadizu.”​—Luka 23:43.

4. Mmasanka kayi atukadi nawu?

4 Nansha mpindieu, tukadi bapete amue malu a mu bumpianyi buetu. Bu mutudi tuleja ditabuja mu “tshia kupikula natshi tshivua Kristo Yezu mufile,” tudi ne ditalala dia mu mutshima ne tudi badie bulunda busheme ne Nzambi. (Lomo 3:23-25) Tudi bumvue bimpe milayi mimpe idi mu Dîyi dia Nzambi. Bu mutudi kabidi mu dîku dia bana betu ba pa buloba bujima, tudi ne disanka dia bungi. Tudi kabidi ne diakalenga dinene dia kuikala petu Bantemu ba Yehowa. Kakuyi mpata tudi banange bumpianyi buetu.

5. Ntshinyi tshidi Satana uteta kuenzela batendeledi ba Nzambi? Tshidi mua kutuambuluisha bua kukandamena mayele ende ntshinyi?

5 Kadi bua kulama bimpe bumpianyi buetu buimpe ebu, tudi ne bua kudimukila mayele a Satana. Satana utu anu uteta bua kusaka batendeledi ba Nzambi bua kuangata mapangadika adi mua kunyanga bumpianyi buabu. (Nom. 25:1-3, 9) Bu mudi Satana mumanye ne: nkumushadile matuku makese, udi udienzeja ne muende muonso bua kutupambuisha. (Bala Buakabuluibua 12:12, 17.) Bituikale basue “kukandamena bienzedi bia budimu bia Diabolo,” tudi ne bua kutungunuka ne kuangata bumpianyi buetu ne mushinga wa bungi. (Ef. 6:11) Tshilejilu tshia Esau, muanabute wa Izaka, tshidi tshitudimuija ne tshitulongesha malu a bungi a mushinga.

KUENJI MALU BU ESAU

6, 7. Esau uvua nganyi? Mbumpianyi kayi buvua bumuindile?

6 Kukadi bidimu bipatshila ku 4 000, Izaka ne Lebeka bakalela bana ba mapasa, Esau ne Yakoba. Pakakola bana ba mapasa aba, bakashilangana ku bumuntu buabu ne ku midimu ivuabu benza. “Esau wakadi tshilembi tshidi ne budimu bua bungi,” kadi ‘Yakoba wakadi biende muntu mupole, wakashikama mu ntenta.’ (Gen. 25:27) Bilondeshile mukudimunyi wa Bible Robert Alter, muaku wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: ‘mupole’ “udi uleja kuikala ne lulamatu anyi kuikala kayi ne bualu.”

7 Pakakumbaja Esau ne Yakoba bidimu 15, kakuabu Abalahama wakafua, kadi mulayi uvua Yehowa mulaye Abalahama kawakafua to. Pashishe, Yehowa wakalua kuambila kabidi Izaka mulayi eu, uleja muvua bisamba bionso bia pa buloba ne bua kubeneshibua ku diambuluisha dia tunkanunuina tua Abalahama. (Bala Genese 26:3-5.) Mulayi au wakaleja ne: Masiya, udi “muana” anyi kankanunuina ka lulamatu kadibu bakuila mu Genese 3:15 uvua ne bua kupatukila mu ndelanganyi ya Abalahama. Bu muvua Esau muikale muanabute wa Izaka, yeye ke uvua ne bukenji bua mu mulayi eu. Esau uvua ne bumpianyi buimpe buvua bumuindile. Uvuaku mubuangate ne mushinga anyi?

Kuteki bumpianyi buebe bua mu nyuma mu njiwu

8, 9. a) Esau wakasungula tshinyi bua bumpianyi buvuaye nabu? b) Panyima pa bidimu, Esau wakalua kujingulula tshinyi bua bidi bitangila dipangadika divuaye muangate? Wakalua kuenza tshinyi?

8 Dimue dituku pavua Esau ufumina mu tshisuku, wakamona Yakoba ‘ulamba biakudia.’ Esau wakamuambila ne: ‘Enza koku lukasa, umpeshe ndambu wa biakudia bikunze biudi ulamba muaba au, bualu ndi muzengele be!’ (NW) Yakoba wakandamuna Esau ne: ‘Anji kunsumbisha bintu bia buanabute diambedi.’ Esau wakasungula tshinyi? Wakamba ne kapeja ne: ‘Bintu bia buanabute nebinsankishe ku tshinyi?’ Esau wakasungula biakudia pamutu pa bukenji buende bua buanabute. Bua Yakoba kusumba bukenji bua buanabute, wakamuambila kabidi ne: ‘Anji kuditshipa kundi diambedi.’ Esau wakalekela bukenji buende bua buanabute kayi welakana. Pashishe, ‘Yakoba wakapa Esau biakudia; yeye wakadia, wakanua, wakabika, wakaya; nunku Esau wakapetula bintu bia buanabute.’​—Gen. 25:29-34.

9 Panyima pa bidimu, pavua Izaka mumone ne: ukavua pa kufua, Lebeka wakalongolola malu bua kujadika bikala Yakoba uvua bushuwa ne bua kuangata bukenji bua buanabute buvua Esau mujimije. Pakalua Esau kumona ne: uvua muangate dipangadika dibi, wakasengelela Izaka ne: ‘Umbeneshe meme kabidi, tatu wanyi. Wewe kuakunshilaku dibenesha anyi?’ Pavua Izaka muambe ne: kavua mua kushintulula dibenesha divuaye mupeshe Yakoba, ‘Esau wakabandisha dîyi diende, wakadila.’​—Gen. 27:30-38.

10. Yehowa uvua mumone Esau ne Yakoba mushindu kayi? Bua tshinyi?

10 Mmalu kayi adi atangila Esau adi Mifundu itamba kuakuila? Wakaleja ne: kusankisha majinga ende a mubidi kuvua ne mushinga wa bungi kupita kupeta masanka atshivua alua avua mua kufumina ku bumpianyi buende. Esau kavua muangate bukenji buende bua buanabute ne mushinga to, nunku kavua munange Nzambi menemene to. Esau kavua kabidi mumanye tshivua dipangadika diende mua kuenzela ndelanganyi yende to. Kadi Yakoba uvua yeye munange bumpianyi buende bikole. Tshilejilu, wakenza malu mu diumvuangana ne mikenji ivua baledi babu bele bua bidi bitangila disungula mukaji wa kusela. (Gen. 27:46–28:3) Bua dipangadika divua Yakoba muangate divua dimulomba bua kuikala ne lutulu ne kudipangisha amue malu, wakalua nkambua wa Masiya. Mmunyi muvua Nzambi mumone Esau ne Yakoba? Yehowa wakamba ku diambuluisha dia muprofete wende Malaki ne: ‘Ngakananga Yakoba, kadi ngakadi ne Esau lukuna.’​—Mal. 1:2, 3.

11. a) Bua tshinyi tshilejilu tshia Esau tshidi ne mushinga kutudi tuetu bena Kristo? b) Bua tshinyi Paulo uvua muakule bua masandi pavuaye wakula bua tshivua Esau muenze?

11 Tshidi Bible wamba bua Esau tshidiku ne mushinga bua bena Kristo lelu anyi? Eyowa. Mupostolo Paulo wakadimuija bena Kristo nende bua kuikalabu badimuke bua ‘munkatshi muabu kamuikadi muena masandi anyi muntu udi kayi wanyisha bintu bia tshijila anu bu Esau uvua mulekele bukenji buende bua buanabute, mubushintakaje ku tshiakudia tshimue.’ (Eb. 12:16) Didimuija edi didi ditangila kabidi bena Kristo. Tudi ne bua kutungunuka ne kuanyisha bintu bia tshijila bua majinga a ku mubidi kaatupitshi bukole ne bua katujimiji bumpianyi buetu bua mu nyuma to. Kadi bua tshinyi Paulo uvua muakule bua masandi pavuaye wakula bua tshivua Esau muenze? Bualu, kuikala ne majinga a mubidi bu a Esau kudi mua kuenza bua muntu alekele bintu bia tshijila bua masanka a tshitupa bu mudi kuenda masandi.

LONGOLOLA MUOYO WEBE KU MPINDIEU

12. a) Mmunyi mudi Satana ututekela mateyi mu njila wetu? b) Fila bilejilu bia mu Bible bidi mua kutuambuluisha patudi kumpala kua malu adi atuteka mu diteta.

12 Bu mutudi batendeledi ba Yehowa, katutu tukeba bua kudibuejakaja mu nsombelu idi mua kutufikisha ku dienda masandi to. Kadi tudi tusambila bua Yehowa Nzambi katulekedi tukuluka padi muntu ututeta bua kubenga kumutumikila. (Mat. 6:13) Kadi Satana utu anu uteta bua kunyanga buena Kristo buetu patudi tudienzeja bua kushala ne muoyo mutoke mu bulongolodi bubi ebu. (Ef. 6:12) Bu mudi Diabolo muikale nzambi wa bulongolodi ebu bubi, mmumanye mua kuenza mudimu ne majinga etu mabi padiyi ututekela mateyi atu akuata bantu bonso bena mapanga. (1 Kol. 10:8, 13) Tshilejilu, fuanyikija ne: udi mu nsombelu udi mua kukufikisha ku dikumbaja dijinga kampanda mu mushindu mubi. Newangate dipangadika kayi? Newikale bu Esau ne wamba ne: ‘Enza koku lukasa, umpeshe’ anyi? Peshi neukandamene diteta ne kudinyema anu muvua Jozefe muana wa Yakoba muenze pavuabu bamutete kudi mukaji wa Potifâ?​—Bala Genese 39:10-12.

13. a) Mmunyi mudi bantu ba bungi lelu benze malu bu Jozefe? Kadi mmunyi mudi bakuabu benze bu Esau? b) Bilejilu bia bantu badi benze malu bu Esau bidi bitusaka ku dienza tshinyi?

13 Bana betu ba bungi balume ne bakaji bavua mu nsombelu ivua mibafikishe bua kusungula bua kuenza malu bu Esau peshi bu Jozefe. Bantu ba bungi bavua benze malu ne meji ne basankishe mutshima wa Yehowa. (Nsu. 27:11) Kadi pavua bamue bena Kristo netu batuilangane ne mateta, bakasungula bua kuenza malu bu Esau pavuabu bateka bumpianyi buabu bua mu nyuma mu njiwu. Lelu kutu kuenzeka komite ya bungi ya dilumbuluisha ne batu bipata bantu ba bungi tshidimu tshionso bua tshiendenda tshia masandi. Mbimpe bua tuetu kulongolola muoyo wetu ku mpindieu kumpala kua tuetu kupeta nsombelu udi uteka muoyo wetu mutoke mu diteta. (Mus. 78:8) Tudi mua kuenza malu abidi atuambuluisha bu tshimanu bua kukandamena mateyi ne kuangata mapangadika a meji pashishe.

WELE MEJI NE UKOLESHE DIPANGADIKA

Patudi tukeba meji a Yehowa, tudi tushala bashindame

14. Nnkonko kayi itudi mua kuelela meji yatuambuluisha bua ‘kukina malu mabi ne muoyo umue’ ne ‘kulamata malu mimpe’?

14 Bualu bua kumpala butudi ne bua kuenza, nkuela meji bua malu adi bienzedi bietu bikebesha. Mushindu utudi tuanyisha bumpianyi buetu bua mu nyuma mmuimanyine bikole pa mushindu utudi banange Yehowa udi Mufidi wa bumpianyi ebu. Tuetu banange muntu, katutu basue kumunyingalaja to. Kadi tutu tudienzeja bua kuikala banyishibue kudiye. Bu mudibi nanku, mbimpe tukebe dîba dia kuela meji bua malu adi mua kutufikila tuetu ne bantu bakuabu tuetu balonde majinga mabi a mubidi wetu. Tudi mua kudiebeja ne: ‘Tshienzedi tshianyi etshi netshienzele malanda anyi ne Yehowa tshinyi? Tshienzedi tshianyi tshibi netshienzele bena mu dîku dianyi tshinyi? Netshienzele bena Kristo nanyi balume ne bakaji tshinyi mu tshisumbu? Nendenduishaku bantu bakuabu anyi?’ (Filip. 1:10) Tudi mua kudiebeja kabidi ne: ‘Disanka dia tshitupa tshîpi ndipitaku bipeta bibi bidi bifumina ku disungula dianyi dibi anyi? Ndiku musue nsombelu wanyi ashikile bu wa Esau, mfike ku didila pandi ndua kujingulula tshindi muenze anyi?’ (Eb. 12:17) Kuela meji pa nkonko eyi nekutuambuluishe bua ‘kukina malu mabi ne muoyo umue’ ne ‘kulamata malu mimpe.’ (Lomo 12:9) Dinanga ditudi banange Yehowa neditusake bua kulamata bumpianyi buetu.​—Mus. 73:28.

15. Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuikala bakole kumpala kua malu adi mua kunyanga malanda etu ne Nzambi?

15 Bualu buibidi, nkukolesha malu atudi mua kuenza bua kudikuba. Yehowa mmutulongoluele bintu bia bungi bua tuetu kukandamena bintu bia mu bulongolodi ebu bidi mua kunyanga malanda etu nende. Mu bintu bidiye mutulongoluele ebi mudi dilonga dia Bible, bisangilu bia bena Kristo, mudimu wa kuyisha ne disambila. (1 Kol. 15:58) Misangu yonso itudi tuambila Yehowa malu adi mu muoyo wetu ne itudi tuenza mudimu wa buambi, tudi anu bu badi bakolesha bimanu bidi bitukuba ku mateta. (Bala 1 Timote 6:12, 19.) Tuetu nkayetu ke badi ne bua kudienzeja bua kuikala bakole kumpala kua mateta. (Gal. 6:7) Bualu ebu mbuleja mu nshapita muibidi wa mukanda wa Nsumuinu.

TUNGUNUKA NE KUAKEBA

16, 17. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kufika ku diangata mapangadika a meji?

16 Nshapita muibidi wa mukanda wa Nsumuinu udi utukankamija bua kupeta meji ne kukolesha bieledi bietu bia meji. Mapa aa adi atuambuluisha bua kusunguluja tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, kudikanda bua kuenza amue malu anyi kulonda tshidi muoyo wetu musue. Kadi bua tuetu kufika ku dipatula bipeta bimpe, tudi ne bua kudienzeja ne muoyo mujima. Bua kuleja mudi bualu ebu bulelela, Bible udi wamba ne: ‘Muananyi, biwitabuja mêyi anyi, biwateka mikenji yanyi munda muebe, bua wewe utelejije matshi ebe ku meji, bua kufila mutshima webe ku dijingulula dia mianda; e, biwadidila dijingulula dia mianda muadi, biwabandishila kumanya kua malu dîyi diebe, biwakukeba bu muudi ukeba tshiamu tshia argent, biwakukeja bu muudi ukeja biuma bisokoka, nunku neujingulule ditshina dia Yehowa, neusangane dimanya dia malu a Nzambi. Bualu bua Yehowa udi upa bantu meji; mukana muende mudi mupatuka lungenyi ne dijingulula dia mianda.’​—Nsu. 2:1-6.

17 Bidi bimueneka patoke ne: bua tuetu kuela meji mu mushindu muimpe bua kuangata mapangadika a meji, tudi ne bua kuenza malu adibu batele mu mukanda wa Nsumuinu. Tudi mua kukandamena mateta tuetu balekele mêyi a Yehowa ashintulula bumuntu buetu, tuetu basambile bikole bua Nzambi atulombole ne tuetu batungunuke ne kukeba dimanya dia Nzambi anu mudibu bakeba biuma bisokoka.

18. Udi mudisuike bua kutungunuka ne kuenza tshinyi? Bua tshinyi?

18 Yehowa udi ufila dimanya, dijingulula dia mianda, kumanya kua malu ne meji kudi bantu badi badienzeja bua kubipeta. Patudi tukeba malu aa ne tukuata nawu mudimu, tudi tuenda tusemena pabuipi ne Yehowa Mufidi wawu. Dîba adi malanda etu ne Yehowa Nzambi neatukube tuetu bikale kumpala kua diteta. Kusemena pabuipi ne Yehowa ne kumutshina nekutukube bua kubenga kuenza malu mabi. (Mus. 25:14; Yak. 4:8) Tuenze bua disanka ditudi nadi bua mutudi badie bulunda ne Yehowa ne dienza mudimu ne meji adi Nzambi mutupeshe bitusake bua kutungunuka ne kuangata mapangadika mimpe ikala mua kusankisha mutshima wa Yehowa ne kukuba bumpianyi buetu.