BULELELA, kabivua bintonde bua muvuaku anu bantu bakese bavua bateleje muyuki wanyi au mu 1957 to. Mvua ntshina bantu. Pamvua muana, mvua nya kusokoma pavua bantu balua kuetu, nansha meme mubamanye.

Udi mua kukema paudi umvua ne: midimu ya bungi indi muenze mu bulongolodi bua Yehowa ivua yenza bua ngikale ndisangisha ne bantu ba bungi, balunda ne bantu bamvua tshiyi mumanye. Kadi ngakatungunuka ne kudienzeja bua kulekela kutshina bantu ne bua kubenga kudimona tshiyi mukumbane, nanku tshiena mua kuditumbisha bua bionso bindi muenze mu midimu eyi to. Kadi ndi mumone mudi mulayi wa Yehowa eu mulelela: “Bulelela, nenkukuatshishe; bulelela, nenkujadike ne tshianza tshianyi tshia balume tshia buakane buanyi.” (Yesh. 41:10) Yehowa mmunkuatshishe bikole menemene ku diambuluisha dia bena Kristo nanyi. Lekela nganji kukulondela malu a bamue ba kudibu, kutuadijila anu pamvua muana.

Mu Dia lumingu kampanda mu dinda mu bidimu bia 1940, Elsie Huntinford wakalua kututangila mu budimi bua dîku dietu buvua lua ku Sud-Ouest kua tshimenga tshia Ontario. Maman wakaya kuitaba ku tshiibi patuvua bashale basombe mu nzubu ne papa uvua pende utshina bantu bu meme, eku bumvue pavuabu bakokola. Bu muvua papa wela meji ne: muanetu wa bakaji Huntingford uvua mupanyishi wa bintu ne maman uvua mua kusumba  tshintu kampanda tshituvua katuyi natshi dijinga, wakaya ku tshiibi ne kuambaye ne: kabiena bitusankisha to. Muanetu Huntingford wakamuebeja ne: “Kulonga Bible kakutu kunusankisha anyi?” Papa kumuandamunaye ne: “Tòo, kutu kutusankisha.”

Muanetu Huntingford uvua bushuwa mulue kututangila pa dîba dikumbane. Baledi banyi bavua badifile bikole mu tshitendelelu tshia buobumue tshia mu Canada, kadi bavua bafuma ku diangata dipangadika dia kupatukamu. Bua tshinyi? Bualu mu tshitendelelu atshi, mulombodi uvua muenze liste wa mêna a bantu bavua bafila makuta bilondeshile bungi buvua muntu yonso ufila. Baledi banyi bavua bapele, abu mêna avua anu ku ndekelu kua liste, bakulu ba mu tshitendelelu atshi bavua babenzeja bua kufila makuta a bungi. Mulombodi mukuabu wakamba ne: nansha muvuaye nangananga kayi witabuja malu avuaye ulongesha, uvua musue anu kulama mudimu wende. Nanku tuakapatuka mu tshitendelelu atshi, kadi tutshivua anu tukeba mushindu wa kukumbaja dijinga dietu dia mu nyuma.

Bu muvuabu bakandike midimu ya Bantemu ba Yehowa mu Canada, muanetu Huntingford uvua ulonga ne bena mu dîku dietu muikale amu ne Bible nkayende ne kakanda kafike kavuaye mufundile amue malu. Pakaluaye kumona ne: katuvua mua kumufunda kudi bakokeshi, wakatupesha mikanda ya malu a mu Bible. Patuvua tujikija kulonga, tuvua tusokoka mikanda ayi kaba kimpe. *

Nansha muvuaku buluishi ne ntatu mikuabu, muanetu Huntingford uvua uyisha lumu luimpe ne tshisumi tshionso. Tshisumi tshiende tshiakankemesha bikole, kunsakatshi bua meme kulamata bulelela. Tshidimu tshijima baledi banyi bamane kutambula, ngakadilambula panyi kudi Nzambi. Meme kutambula mu dia 27/2/1949, mu tshidilu tshia nyama tshia tshiamu tshivua bamunyi bayelela mâyi. Mvua ne bidimu 17. Pashishe, ngakangata dipangadika dia kulua mpanda-njila.

Ngakelakana bua kulua mpanda-njila diakamue. Ngakenza mudimu bua matuku makese ku banke kampanda ne mu biro kansanga bualu mvua mujadike ne: bivua bikengela ndambu wa makuta wa meme kudiambuluisha nende pangikala mpanda-njila. Kadi bu muntshivua nsonga uvua kayi muanji kumonamona malu, makuta onso amvua mpeta, avua anu atuka ne lukasa luonso. Ke bualu kayi muanetu mukuabu wa balume, diende Ted Sargent wakambela bua ngikale ne dikima ne ngikale ne ditabuja kudi Yehowa.  (1 Kul. 28:10) Ku diambuluisha dia mubelu muimpe au, ngakalua mpanda-njila mu ngondo wa 11 mu 1951. Mvua anu ne ndola 40 patupu, dikalu dia kale, ne tshibuta tshipiatshipia tshia ku bianza. Kadi Yehowa uvua muenze bua ne: ngikale ne tshionso tshimvua natshi dijinga. Ndi ne dianyisha dia bungi bua muvua muanetu Ted mungambuluishe bua kulua mpanda-njila. Biakampetesha masanka a bungi.

Dituku dikuabu dilolo, ku ndekelu kua ngondo wa 8 mu 1952, ngakumvua bambikila kudi muntu ku telefone mu Toronto. Betele wa Bantemu ba Yehowa wa mu Canada ke uvua umbikila bua meme kutuadija kuenzaku mudimu mu ngondo wa 9. Nansha mumvua ne buôwa ne katshia tshiyi muanji kuya kumona ku Betele, mvua ne disanka dia bungi bualu bampanda-njila bakuabu bakavua bangambile malu mimpe a dikema atu ku Betele. Pangakafikaku, musangu umue ngakadiumvua anu bu mvua kuetu.

Bidimu bibidi meme mumane kufika ku Betele, ngakapingana pa muaba wa Bill Yacos bu musadidi wa tshisumbu (utudi tubikila lelu ne: mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu) mu tshimue tshia ku bisumbu bia mu Toronto. Mumvua ne bidimu 23 tshianana, mvua ndimona tshiyi ne dimanya dikumbane. Kadi muanetu Yacos wakandeja tshia kuenza ne dinanga ne didipuekesha dionso. Yehowa pende wakangambuluisha bushuwa.

Muanetu Yacos uvua muntu wa makanda a bungi ne wa mimuemue dîba dionso, uvua utabalela bantu bikole. Uvua munange bena Kristo nende, bobu pabu bamunange. Uvua ne tshibidilu tshia kuya kubatangila kumbelu yabu, kavua uya kubatangila anu pavua ntatu ibakuata to. Bill Yacos wakankankamija panyi bua meme kuenza bia muomumue ne bua kuikala kuyisha pamue ne bana betu bonso. Kenneth wakamba ne: “Uleje bana betu ne: udi uditatshisha buabu. Kuenza nanku nekuambuluishe bua kubuikila mêsu pa mapanga abu.”

Katshia ku ngondo wa kumpala mu 1957, Yehowa uvua mungambuluishe mu mushindu wa pa buawu. Ngondo au ke umvua musele Evelyn, uvua mubuele mu kalasa ka Gilada ka 14. Kumpala kua tuetu kuselangana nende, ukavua mutuadije kuenza mudimu mu provense wa Québec muvuabu bakula muakulu wa Mfualansa. Matuku au Québec mujima uvua mulombola kudi tshitendelelu tshia Katolike tshia bena Lomo. Bualu ebu buvua lutatu lunene mu mudimu wa Evelyn, kadi wakalamata Yehowa ne kuwenzaye ne lulamatu luonso.

Evelyn uvua mundeje lulamatu lulelela. (Ef. 5:31) Lulamatu luende luakatetshibua panyima pa matuku makese patuakaselangana. Tuvua balongolole bua kuenza luendu batangile ku Florida, mu États-unis, kadi dituku dimue panyima pa dibaka dietu, Betele kundombaye bua meme kuya kubuela mu tshisangilu tshivua ne bua kuenza lumingu lujima ku Betele wa mu Canada. Bulelela, kubuela mu tshisangilu etshi kakuvua kupetangana ne tshituvua tuetu balongolole to, kadi meme ne Evelyn tuvua basue kuenza tshionso tshivua Yehowa utulomba bua kuenza. Ke bualu kayi tuakashipa luendu luetu lutuvua balongolole panyima pa dibaka dietu. Mu lumingu alu, Evelyn uvua uyishila pabuipi ne Betele. Nansha muvua teritware au mushilangane kule ne kule ne wa mu Québec, wakatungunuka amu ne kuyisha.

Ku ndekelu kua lumingu alu, kuntumabu mu tshimenga tshia Ontario lua ku Nord-Ouest bu mutangidi wa tshijengu, bualu bumvua tshiyi muelele meji.  Pine apu ntshifuma ku diselelaku, muikale ne bidimu 25 patupu ne tshiyi nansha muanji kumanya malu a bungi, kadi tuakasa anu luendu bikale ne dieyemena kudi Yehowa. Butuku mu muvu wa mashika makole wa mu Canada, tuakangata kawulu pamue ne batangidi bena ngendu bakavua benze mudimu matuku a bungi bavua bapingana mu teriware yabu ya midimu. Bakatukankamija bikole. Muanetu wa balume mukuabu kutusengelelaye bua tuetu kulala muaba ukavuaye mukuatshile pamutu pa tuetu kushala bimane kuulu butuku bujima mu dikadika. Dituku diakalonda mu dinda, matuku 15 patupu panyima pa tuetu bamane kuselangana, tuakadimona tukumbula kasumbu ka mu Hornepayne, anu bu mumvua mulonde ku ntuadijilu.

Kuvua mashintuluka a bungi avua matuindile meme ne Evelyn. Ku ndekelu kua 1960 pamvua ngenza mudimu bu mutangidi wa distrike, ngakapeta dibikila dia kuya kubuela mu kalasa ka 36 ka Gilada, kavua ne bua kuenza ngondo 10 kutuadijila mu matuku a mbangilu a ngondo 2 wa 1961 ku Brooklyn mu tshimenga tshia New York. Bushuwa ngakasanka, kadi bu muvuabu kabayi babikile Evelyn, disanka dianyi kadivua dia bungi to. Kadi, anu bu bakaji bonso bavua mu nsombelu wa buena wende, bakalomba Evelyn bua kufunda mukanda bua kuleja muvuaye witaba bua tuetu kuabulukangana nende munkatshi mua ngondo yoyi mikese 10. Evelyn kupuekeshaye binsonji, kadi tuvua bumvuangane bimpe bua meme kubuela mu kalasa aku, ne yeye muine uvua ne disanka dia ne: mvua ne bua kuya kupeta malongesha a mushinga mukole ku Gilada.

Evelyn wakashala wenza mudimu ku Betele wa Canada. Uvua ne diakalenga dia pa buadi dia kuikala mu nzubu umue ne muanetu wa bakaji uvua muela manyi, diende Margaret Lovell. Bushuwa, tuvua ne dijinga dikole dia kumonangana. Kadi ku diambuluisha dia Yehowa tuakatuadija kuenza midimu yetu ya matuku makese. Bu muvuaye muitabe bua tuetu kushiyangana nende bua Yehowa ne bulongolodi buende kuenzabu netu mudimu bikole, biakandenga bikole menemene.

Ngondo mitue ku isatu meme mumane kufika ku Gilada, muanetu Nathan Knorr ukavua ulombola mudimu wa pa buloba bujima musangu au wakampesha mukanda wa dibikila dia pa buadi. Wakankonka tshikondo atshi bua kumanya ni mvua mua kupingana mu Canada kalasa kakayi kanji kujika bua kuenza mudimu matuku makese bu mulongeshi mu Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge ku Betele. Muanetu Knorr wakangambila ne: tshivua ne bua kuitaba mukanda wa dibikila au to. Mvua ne bua kuanji kujikija kalasa meme musue, ne pashishe bavua mua kuntuma bua kuikala misionere. Wakamba kabidi ne: bu meme muangate dipangadika dia kupingana mu Canada, kabavua mua kumbikila kabidi ku Gilada to, ne dîba adi bavua mua kumpingaja misangu mikuabu mu teritware mu Canada. Wakanshila budikadidi bua kuangata dipangadika pangayikila ne muena kuanyi.

Bu mukavua Evelyn mudianjile kungambila muvuaye umona midimu ya mu bulongolodi, ngakambila muanetu Knorr diakamue ne: “Tshionso tshidi bulongolodi bua Yehowa busue bua tuetu kuenza, tudi ne disanka dia kutshienza.” Tudi bamone misangu yonso ne: nansha mutudi ne bietu bitudi basue kuenza, tudi ne bua kuya kuonso kudi bulongolodi bua Yehowa bututuma.

 Nanku mu ngondo 4 wa 1961, ngakumbuka ku Brooklyn, meme kupingana mu Canada bua kulongesha mu Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge. Pashishe tuakatuadija kuenza mudimu mu dîku dia Betele. Bualu bua dikema, ngakapeta mukanda wa dibikila bua meme kuya kubuela mu kalasa ka 40 ka Gilada kavua katuadija mu 1965. Bua musangu eu kabidi, Evelyn uvua ne bua kufunda mukanda bua kuleja muvuaye witaba bua tuetu kuabulukangana nende. Kadi panyima pa mbingu mikese, yeye kupeta wende mukanda wa dibikila bua meme ne yeye tuye ku kalasa aku, tuetu kusanka bikole bonso babidi.

Tuetu bamane kubuela mu kalasa ka Gilada, muanetu Knorr wakatuambila ne: tuetu bonso balongi ba mu kalasa ka muakulu wa Mfualansa bavua ne bua kututuma mu Afrike. Kadi dituku dia kutupeshabu mapoloma, bakatutuma tuetu mu Canada. Bakanteka mutangidi mupiamupia wa midimu ya ku Betele (utudi tubikile lelu ne: mutangidi wa Komite wa filiale). Ngakambila muanetu Knorr ne: “Ntshidi muana bikole, bidimu 34 tshianana!” Kadi wakankolesha ku muoyo. Anu ku ntuadijilu aku, ngakatuadija kulomba mibelu kudi bakulumpe bakavua bamonemone malu ku Betele kumpala kua kuangata mapangadika manene.

Mudimu wa ku Betele mmumpeshe mpunga mutambe buimpe wa kulonga malu kudi bakuabu. Ndi nnemeka ne nganyisha bikole bena mu Komite bakuabu ba filiale. Mbangambuluishe kabidi bikole kudi bena Kristo bimpe, balume ne bakaji, bakulumpe ne bansonga batuvua basombe nabu ku Betele ne mu bisumbu bishilangane bituvua.

Kuenza mudimu ku Betele nkumpeteshe kabidi mushindu wa meme kulongesha ne kukolesha ditabuja dia bakuabu. Mupostolo Paulo wakambila Timote ne: “Tungunuka mu malu auvua mulonge.” Kuambaye kabidi ne: “Malu auvua mumvue kundi avua bantemu ba bungi bashindike; malu aa uapeshe balume ba lulamatu balua kuikala pabu bakumbane bimpe bua kulongesha bakuabu.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Imue misangu bena Kristo nanyi batu bangebeja bua mbambile malu andi mulonge munda mua bidimu 57 bindi muenze ku Betele. Ntu mbambila mu tshikoso ne: “Ndi mulonge mua kuenza ne muoyo mujima tshidi bulongolodi bua Yehowa busue ne lukasa luonso ne kumueyemena bua yeye kutuambuluisha.”

Mbienze anu bu ne: ndi mufike ku Betele makelela muikale nsongalume udi kayi mumonemone malu ne udi utshina bantu. Kadi munkatshi mua bidimu bionso ebi, Yehowa udi anu ‘munkuate ku tshianza tshianyi tshia balume.’ Nangananga ku diambuluisha dimpe dia bena Kristo nanyi didibu bafila anu pa dîba diadi, udi utungunuka ne kunjadikila ne: “Kutshinyi, nenkukuatshishe.”​—Yesh. 41:13.