Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utuku umona butekete bua buntu mudi Yehowa ubumona anyi?

Utuku umona butekete bua buntu mudi Yehowa ubumona anyi?

Bitupa bia mubidi bidi bimueneka bu bitambe butekete bidi bushuwa ne mushinga.”​—1 KOL. 12:22.

1, 2. Bua tshinyi Paulo uvua umvuila bantu bavua batekete luse?

TUETU bonso tutu tudiumvua batshioke imue misangu. Tshimpumpu peshi masama makuabu adi mua kututekesha ne kutupangisha bua kuenza malu etu a ku dituku ne dituku. Fuanyikija ne: udi mutshioke mushindu eu munkatshi mua ngondo ya bungi. Mu nsombelu wa nunku, kuakuikalaku ne dianyisha bantu bakuabu bobu bakuenzele malu ne luse anyi?

2 Mupostolo Paulo uvua mumanye mudi muntu umvua padiye ne butekete anyi ntatu idi yumbukila mu tshisumbu anyi pambelu patshi. Misangu ya bungi, uvua wela meji ne: uvua mushikile. (2 Kol. 1:8; 7:5) Pavua Paulo muele meji bua nsombelu wende ne bua ntatu ya bungi ivuaye mupete bua muvuaye muena Kristo wa lulamatu, wakamba ne: “Nnganyi udi mutekete tshiyi panyi mutekete?” (2 Kol. 11:29) Paulo wakamba kabidi bua bena mu tshisumbu tshia bena Kristo badibu bafuanyikija ne bitupa bia mubidi wa muntu ne: aba badi ‘bamueneka bu batambe butekete badi bushuwa ne mushinga.’ (1 Kol. 12:22) Uvua usua kuamba tshinyi? Bua tshinyi tudi ne bua kumona aba badi bamueneka bu batekete mudi Yehowa ubamona? Kuenza nunku nekutuambuluishe mushindu kayi?

MUTU YEHOWA UMONA BUTEKETE BUA BUNTU

3. Ntshinyi tshidi mua kunyanga mushindu utudi tumona aba badi dijinga ne diambuluisha mu tshisumbu?

3 Tudi mu bulongolodi budi bantu ne lungenyi lua ditembangana makanda ne misangu ya bungi batumbisha bansonga. Bantu ba bungi batu benza tshionso tshidi tshikengela bua kukumbaja tshidibu bakeba, ne misangu ya bungi balengulula lungenyi lua aba badi batekete. Katutu tuanyisha lungenyi lua nunku to, kadi tudi mua kutuadija kupeta lungenyi lubi katuyi bamanye bua bantu badi dijinga ne diambuluisha nansha mu tshisumbu. Kadi tudi mua kupeta lungenyi lua buena lua Nzambi.

4, 5. a) Mmunyi mudi tshilejilu tshia mu 1 Kolinto 12:21-23 tshituambuluisha bua kumanya mutu Yehowa umona butekete bua buntu? b) Mmasanka kayi atudi tupeta patudi tuambuluisha batekete?

4 Tudi mua kumanya mutu Yehowa umona butekete bua buntu ku diambuluisha dia tshilejilu tshidi mu mukanda wa kumpala uvua Paulo mufundile bena Kolinto. Paulo udi utuvuluija mu nshapita wa 12 ne: nansha tutupa tukese tua mubidi tudi tumueneka katuyi ne mushinga tudi amu ne mudimu. (Bala 1 Kolinto 12:12, 18, 21-23.) Bamue bantu batu bamba ne: bintu mbidienze badi babenga lungenyi elu. Nansha nanku, bantu badi balonga mubidi wa muntu mbajingulule ne: bitupa bia mubidi bivuabu bamona bu bidi kabiyi ne mushinga bidi bushuwa ne mushinga wa bungi. * Tshilejilu, bamue bavua bela meji ne: kamunu kakese ka dikasa kakatu ne mushinga to. Kadi badi mpindieu bitaba ne: kadi ne mushinga wa bungi bua mubidi kuimanawu bimpe.

5 Tshilejilu tshia Paulo tshidi tshileja ne: bena mu tshisumbu tshia bena Kristo bonso badi ne mushinga. Bishilangane ne Satana udi umbusha bantu lumu ludibu nalu, Yehowa yeye udi umona batendeledi bende bonso “ne mushinga” kusangisha ne aba badi bamueneka batekete. (Yobo 4:18, 19) Bualu ebu budi ne bua kuambuluisha yonso wa kutudi bua kuangata ne mushinga muaba udiye nawu mu tshisumbu tshiabu ne bua mudiye mu tshisumbu tshia bantu ba Nzambi tshia pa buloba bujima. Tshilejilu, ela meji bua dîba diuvua muoluele mukulakaje kampanda tshianza uvua dijinga ne diambuluisha. Bivua mua kuikala bikulombe bua kuela tshidia. Kufila diambuluisha kakuvuaku kuambuluishe bua kukumbaja bualu kampanda buimpe ne kuenze bua udiumvue bimpe anyi? Kakuyi mpata, patudi tuambuluisha bakuabu, tudi tupeta disanka bua mutudi babatabalele ne tudi tuvudija lutulu, dinanga ne tukola. (Ef. 4:15, 16) Tatu wetu wa dinanga mmumanye ne: bena mu tshisumbu badi bangatangana ne mushinga nansha bobu ne nsombelu kayi badi baleja mudibu ne nkatshinkatshi ne dinanga.

6. Paulo uvua usua kuamba tshinyi pakakulaye bua ‘batekete’ ne “bakole”?

6 Bualu budi bukoka ntema budi ne: pavua Paulo ufundila bena mu Kolinto, wakakula bua “butekete” pavuaye wakula bua muvua bantu bavua kabayi bena kuitabuja bamona bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala ne bua mushindu uvuaye udiumvua. (1 Kol. 1:26, 27; 2:3) Pavua Paulo muakule bua bantu bavua “bakole,” kavua musue bua bamue bena Kristo badimone bu bapite bakuabu to. (Lomo 15:1) Kadi, uvua wamba ne: bena Kristo bavua ne dimanya dia bungi bavua ne bua kuikala ne lutulu kudi aba bavua kabayi banji kushindama mu bulelela.

TUDIKU DIJINGA NE KUSHINTULULA LUNGENYI LUETU ANYI?

7. Ntshinyi tshidi mua kutupangisha bua kuambuluisha bantu badi dijinga ne diambuluisha?

7 Patudi tuambuluisha “muntu udi ne mubidi mutekete,” tudi tuidikija Yehowa ne udi utuanyisha. (Mus. 41:1; Ef. 5:1) Kadi kumona bantu badi dijinga ne diambuluisha mu mushindu mubi kudi imue misangu mua kutupangisha bua kubambuluisha. Peshi tuetu katuyi bamanye tshitudi mua kuamba, bidi mua kututonda ne kutusemeja kule ne aba badi mu ntatu. Cynthia, * muanetu wa bakaji uvuabu balekele kudi bayende udi wamba ne: “Bena Kristo nebe bobu batuadije kukuepuka peshi kabayi bakuenzela malu bu balunda ba pa muoyo, bidi mua kusama ku muoyo. Paudi mu ntatu, bidi bikengela kuikala ne bantu bakunyunguluke.” Davidi uvua pende mumanye mudi bualu ebu butonda.​—Mus. 31:12.

8. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kumvuila bantu luse bikole?

8 Netumvuile bana betu luse bikole tuetu bavuluke ne: bamue ba kudibu mbatekesha kudi nsombelu mikole bu mudi masama, tunyinganyinga peshi bualu badi ne bena mu dîku badi kabayi mu bulelela. Dimue dituku tudi petu mua kudipeta mu nsombelu wa buena eu. Bena Isalele bavua bapele ne kabayi ne bukole mu Ejipitu kadi bakabavuluija kumpala kua kubuelabu mu buloba bulaya ne: kabavua ne bua ‘kukolesha mitshima yabu’ kudi bana babu bavua bakenga nansha.​—Dut. 15:7, 11; Lew. 25:35-38.

9. Ntshinyi tshitudi ne bua kuanji kuenza patudi tuambuluisha muntu udi mu lutatu? Fila tshilejilu.

9 Pamutu pa kuakula bibi anyi kupepeja bantu badi mu nsombelu mikole, tudi ne bua kubakolesha mu nyuma. (Yobo 33:6, 7; Mat. 7:1) Tuangate tshilejilu: Muena manaya a lubilu lua moto yeye mudishinde mu lubilu ne mutshibuke, baminganga badiku mua kujinga kumanya bikalaye yeye ke udi mukebeshe njiwu eyi anyi? Nansha kakese, badi bamupesha diakamue luondapu ludi lukengela. Bia muomumue, muena Kristo yeye mutekeshibue bua malu ende nkayende, tudi ne bua kumukolesha mu nyuma.​—Bala 1 Tesalonike 5:14.

10. Mmunyi mudi bamue badi bamueneka bu batekete bikale bushuwa “babanji mu ditabuja”?

10 Tuetu batuadije kuela meji bua kumanya mudi nsombelu kampanda mitulukile bena Kristo netu, tudi mua kumona lutatu luabu mu mushindu mukuabu. Ela meji bua bana betu ba bakaji badi batantamena buluishi mu dîku munkatshi mua bidimu bia bungi. Bamue badi mua kuikala bamueneka ne lutulu ne kabayi bakole, kadi kabenaku baleja mudibu ne ditabuja dikole ne bukole bua kukandamena ntatu anyi? Paudi umona mamu udi udikoleshila bana uya mu bisangilu ku musangu ne ku musangu ne muanende peshi bana bende, kabienaku bikukemesha bua mudiye ne ditabuja ne mudisuike anyi? Kadi netuambe tshinyi bua bansonga badi balamate bulelela nansha mudibu babasaka mu tulasa bua kuenza malu mabi? Tudi tuitaba ne budipuekeshi buonso ne: aba bonso badi bamueneka bu batekete badi mua kuikala “babanji mu ditabuja” anu mudi bena Kristo netu bakuabu badi mu nsombelu muimpe.​—Yak. 2:5.

IDIKIJA MUSHINDU UTU YEHOWA UMONA MALU

11, 12. a) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuakaja mushindu utudi tumona butekete bua buntu? b) Mushindu uvua Yehowa muenzele Alona malu udi utulongesha tshinyi?

11 Patudi tumona muvua Yehowa muenzele bamue batendeledi bende malu, bidi bituambuluisha bua kumona butekete bua buntu mudi Yehowa ubumona. (Bala Musambu wa 130:3.) Tshilejilu, bu wewe muikale ne Mose pavua Alona muenze kana ka ngombe ka or, uvua mua kuikala mumvue bishi pavua Alona udibingisha ne mêyi a patupu? (Ekes. 32:21-24) Peshi uvua mua kuikala mumone lungenyi lua Alona mushindu kayi pavua yayende Mîyama mumusake bua kuakula bibi bua Mose pavuaye musele mukaji wa mu tshisamba tshikuabu? (Nom. 12:1, 2) Ntshinyi tshiuvua mua kuenza pavua Alona ne Mose kabayi batumbishe Yehowa pavuaye mubapatuile mâyi ku Meliba mu tshishima?​—Nom. 20:10-13.

12 Mu nsombelu yonso eyi, Yehowa uvua mua kunyoka Alona diakamue. Kadi wakamona ne: Alona kavua muntu mubi ne kavua muenze tshilema tshinene to. Bidi bimueneka ne: Alona uvua mulekele nsombelu ivuaku peshi bantu bakuabu bamusake bua kumbuka mu njila muimpe. Kadi, pavuaye wenza bilema nkayende, uvua pabuipi bua kubitaba ne witaba manyoka a Yehowa. (Ekes. 32:26; Nom. 12:11; 20:23-27) Yehowa uvua wimanyina pa ditabuja dia Alona ne pa lungenyi luende lua dinyingalala. Bidimu nkama ya bungi pashishe, bavua bavuluka Alona ne ndelanganyi yende bua muvuabu batshina Yehowa.​—Mus. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Mmunyi mutudi mua kukonkonona mushindu utudi tumona butekete bua buntu?

13 Bua tuetu kuidikija mushindu utu Yehowa umona malu, tudi ne bua kukonkonona mushindu ututu tumona aba badi bamueneka bu batekete. (1 Sam. 16:7) Tshilejilu, ntshinyi tshitutu tuenza padi nsonga kampanda kayi ne busunguluji padiye usungula mushindu kampanda ya dijikija lutetuku peshi kayi ne budimu? Pamutu pa tuetu kumupepeja bikole, bua tshinyi katuenaku mua kuenza tshitudi bakumbane bua kuenza bua kumuambuluisha bua akole? Tudi mua kulongolola malu bua kuambuluisha muntu udi dijinga ne diambuluisha ne patudi tuenza nunku lungenyi ne dinanga dietu bidi bikola.

14, 15. a) Mmunyi muvua Yehowa mumvue bua muvua Eliya muanji kupanga dikima? b) Tshivua tshifikile Eliya tshidi tshitulongesha tshinyi?

14 Patudi tufuanyikija lungenyi luetu ne mushindu udi Yehowa muenzele bamue batendeledi bende bavua badiumvua batshioke mu lungenyi malu, bidi bituambuluisha bua kuakaja mushindu utudi tumona bakuabu. Eliya ngumue wa kudibu. Nansha muvua Eliya mutuilangane ne baprofete ba Bâla 450 ne dikima, wakanyema mukalenge mukaji Izebele pakamanyaye ne: uvua muele tshifufu bua kumushipa. Yeye mumane kuenda kilometre 150 mutangile ku Bê-sheba, wakabuela bikole mu tshipela. Bu muvua muprofete mutshioke bua munya mukole, wakasomba panshi muinshi mua mutshi ne “wakalomba Nzambi bua kufuaye.”​—1 Bak. 18:19; 19:1-4.

Yehowa uvua mumone malu avua Eliya kayi mukumbane bua kuenza ne kutumaye muanjelu bua kumukolesha (Tangila tshikoso tshia 14, 15)

15 Yehowa wakumvua munyi pakamonaye muprofete wende wa lulamatu muikale ne kanyinganyinga? Wakabengaku mutendeledi wende eu bualu uvua muanji kupanga dikima ne mubungame anyi? Kakenza nanku to. Yehowa wakamona malu avua Eliya kayi mukumbane bua kuenza ne wakamutumina muanjelu. Muanjelu wakakankamija Eliya misangu ibidi bua kudia. Nunku, luendu luakalonda kaluvua ‘lumutonde’ to. (Bala 1 Bakelenge 19:5-8.) Eyowa, kumpala kua Yehowa kuleja muprofete wende bualu buonso bua kuenza, uvua umuteleja ne wenza malu masunguluke bua kumuambuluisha.

16, 17. Mmunyi mutudi mua kuidikija mushindu uvua Yehowa muambuluishe Eliya?

16 Mmunyi mutudi mua kuidikija Nzambi wetu udi utabalelangana? Katuena ne bua kuikala tufila mibelu ne lukasa to. (Nsu. 18:13) Mbimpe tuanji kukeba dîba dia kuleja bantu badi badimona bu badi ne “mushinga mukese” bua nsombelu udibu nende ne: tudi tubumvuila luse. (1 Kol. 12:23) Pashishe netuenze malu mu mushindu muimpe bilondeshile dijinga didibu nadi.

17 Tshilejilu, ela meji bua Cynthia utukadi batele uvua bayende mulekele ne bana babidi ba bakaji. Bakadimona nkayabu. Ntshinyi tshivua bamue Bantemu benze? Udi wamba ne: “Panyima pa tuetu bamane kubambila ku telefone tshivua tshienzeke, bakafika ku nzubu kuetu mu minite 45. Bakapuekesha binsonji. Bobu kushala netu matuku matue ku asatu. Bu mutuvua katuyi tudia bimpe bua mutuvua ne kanyinganyinga, bakaya netu kua mabu bua tshikondo kampanda.” Bualu ebu budi mua kukuvuluija mêyi a Yakobo a ne: ‘Bikala muanetu wa balume anyi wa bakaji mupangile bilamba ne biakudia bikumbane bua dituku, kadi umue wa kunudi udi ubambila ne: “Ndayi ne ditalala, nuote kapia, nudie bimpe,” kadi kanuyi nubapesha bidi mubidi wabu ujinga, bidi ne dikuatshisha kayi? Nunku bia muomumue, ditabuja nkayadi kadiyi ne bienzedi, ndifue.’ (Yak. 2:15-17) Bua diambuluisha divua bana betu bafile anu pa dîba dikumbane, Cynthia ne bana bende ba bakaji bakapeta bukole bua kulua bampanda-njila bambuluishi ngondo isambombo panyima pa lutatu lukole luvua lubakuate.​—2 Kol. 12:10.

DIAMBULUISHA DIDI DIPETESHA BANTU BA BUNGI MASANKA

18, 19. a) Mmunyi mutudi mua kuambuluisha bantu badi batekete bua tshikondo kampanda? b) Mbanganyi badi bapeta masanka patudi tuambuluisha badi batekete?

18 Ukadi pamuapa mudimuene mutubi bilomba matuku a bungi bua disama kampanda didi ditekesha kujikadi. Bia muomumue, bidi mua kulomba tshikondo tshile bua muena Kristo uvua mutekesha kudi ntatu peshi nsombelu mikole kupetululaye bukole mu nyuma. Bulelela budi ne: muena Kristo netu ke udi ne bua kukolesha ditabuja diende nkayende ku diambuluisha dia didilongela, disambila ne dienza midimu mikuabu ya bena Kristo. Kadi netumulejaku lutulu too ne padiye upetulula bukole anyi? Mu tshikondo tshidiye upetulula bukole etshi, netutungunukaku ne kumuleja dinanga anyi? Netuditatshishaku bua kuambuluisha bantu badi batekete bua tshikondo kampanda bua badiumvue ne mushinga ne bumvue dinanga dietu dikole dia bena Kristo anyi?​—2 Kol. 8:8.

19 Katupu muoyo ne: patudi tuambuluisha bana betu, tudi tupeta disanka didi difumina anu ku difila. Tudi kabidi tukolesha mushindu wetu wa kuleja bantu luse ne lutulu. Kadi kudi malu makuabu a kuenza. Luya lua tshisumbu ne dinanga diatshi bidi bikola. Kupita bionso, tudi tuidikija Yehowa udi wangata muntu ne muntu yonso ne mushinga. Eyowa, kudi malu a bungi adi atusaka tuetu bonso bua kutumikila dilomba dia “kuambuluisha badi batekete.”​—Bien. 20:35.

^ tshik. 4 Mu mukanda kampanda uvua Charles Darwin mufunde, wakaleja muvua bimue bitupa bia mubidi bu bivua “kabiyi ne mushinga.” Umue wa ku bantu bavua bimanyine mukanda au wakaleja ne: kuvua ‘bitupa bia bungi bia mubidi bidi kabiyi ne mushinga’ kusangisha ne: kadila kakese kadibu babikila ne: kalualualua (appendicite), kabidi ne katupa ka mubidi kadi pankatshi pa bisulusulu (thymus).

^ tshik. 7 Tudi bashintulule dîna.