Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nkudimuinu wa Dîyi dia Nzambi udi ne muoyo

Nkudimuinu wa Dîyi dia Nzambi udi ne muoyo

“Dîyi dia Nzambi didi ne muoyo.”​—EBELU 4:12.

MISAMBU: 37, 116

1. a) Mmudimu kayi uvua Nzambi mupeshe Adama? b) Katshia ku tshikondo atshi, mmunyi mudi bantu ba Nzambi benza mudimu ne tshipedi tshia muakulu?

YEHOWA NZAMBI mmupeshe bantu tshipedi tshia muakulu. Mu budimi bua Edene, Nzambi uvua mupeshe Adama mudimu wa kuinyika nyama yonso mêna. Adama wakapesha nyama ne nyama yonso dîna divua ne diumvuija kampanda. (Genese 2:19, 20) Katshia ku tshikondo atshi, bantu ba Nzambi badi benza mudimu ne tshipedi tshia muakulu bua kutumbisha Yehowa ne bua kuambila bantu bakuabu malu ende. Mu bidimu bishale ebi, bantu ba Nzambi mbenze mudimu ne tshipedi etshi bua kukudimuna Bible bua bantu ba bungi balonge bua kumanya Yehowa.

2. a) Mmalu kayi adi bena mu Komite wa dikudimuna Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia batumikile? b) Ntshinyi tshitualonga mu tshiena-bualu etshi?

2 Kudi nkudimuinu ya Bible binunu bia bungi, kadi imue mmijalame kupita mikuabu. Bua kukudimuna Bible ne bujalame, Komite wa dikudimuna Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia wakangata dipangadika bua kulonda malu manene asatu aa: 1) Kunemeka dîna dia Nzambi ne kudipingaja mu Dîyi diende miaba yonso ivuadi mu mifundu ya ntuadijilu. (Bala Matayi 6:9.) 2) Kukudimuna mukenji wa ntuadijilu ku muaku ku muaku padiku mushindu. Koku kakuyi mushindu, kukudimuna diumvuija dilelela. 3) Kukudimuna mu muakulu udi mupepele bua kubala ne kumvua. * (Tangila note.) (Bala Nehemiya 8:8, 12.) Malu manene asatu aa mbaatumikile kudi bakudimunyi ba Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia ba mu miakulu mipite pa 130. Mu tshiena-bualu etshi, netulonge mudibu batumikile malu aa bua Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia muakajilula mu 2013 ne mudi bakudimunyi ba Bible eu mu miakulu mikuabu baatumikile pabu.

BIBLE UDI UNEMEKA DÎNA DIA NZAMBI

3, 4. a) Mmiaba kayi itudi tupeta Tetragrame? b) Ntshinyi tshidi bakudimunyi ba Bible ba bungi benze ne dîna dia Nzambi?

3 Dîna dia Nzambi ndifunda mu maleta anayi a mu tshiena Ebelu adibu babikila ne: Tetragrame. Maleta aa adi mu maniskri a bungi a kale a mu tshiena Ebelu bu mudi mu Mivungu ya ku Mbuu mufue. Adi kabidi mu imue Bible ya Septante ya mu tshiena Greke. Bavua bapatule Bible eyi bidimu 200 kumpala kua Kristo ne bidimu 100 panyima pa Kristo. Bantu ba bungi badi bakema padibu bamona dîna dia Nzambi miaba ya bungi mu maniskri a kale.

Bantu ba bungi badi bakema padibu bamona dîna dia Nzambi miaba ya bungi mu maniskri a kale

4 Bidi bimueneka patoke ne: dîna dia Nzambi didi ne bua kuikala mu Bible. Kadi mbumbushe dîna dia Nzambi mu nkudimuinu ya bungi. Tshilejilu, bidimu bibidi bamane kupatula Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia wa mikanda ya bena Kristo ivua mu tshiena Greke, bantu bakapatula nkudimuinu muakajilula wa American Standard. Nkudimuinu wabu wa mu 1901 uvua ne dîna dia Nzambi, kadi bavua badiumbushe mu nkudimuinu wa mu 1952 uvuabu bakajilule. Bua tshinyi? Bualu bakudimunyi ba Bible au bavua bamone ne: “kabivua bimpe menemene” bua dîna dia Nzambi dikalamu to. Bakudimunyi ba bungi ba Bible ya mu Anglais ne ya mu miakulu mikuabu mbenze pabu bia muomumue.

5. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua dîna dia Nzambi kuikaladi mu nkudimuinu wa Bible?

5 Kumbusha dîna dia Nzambi mu Bible anyi kubenga kudiumbusha kudi ne bualu anyi? Eyowa. Yehowa Muena Bible mmusue bua bantu bamanye dîna diende. Mukudimunyi muimpe udi ne bua kumanya tshidi muena mukanda musue, ne bualu ebu budi ne bua kumuambuluisha mu mapangadika adiye wangata bua kukudimuna. Mvese ya bungi idi ileja ne: dîna dia Nzambi didi ne mushinga ne badi ne bua kudinemeka. (Ekesode 3:15; Musambu 83:18; 148:13; Yeshaya 42:8; 43:10; Yone 17:6, 26; Bienzedi 15:14) Yehowa wakasaka bafundi ba Bible ku diambuluisha dia nyuma wende bua kufunda dîna diende misangu binunu bia bungi mu maniskri a kale. (Bala Yehezekele 38:23.) Nunku padi bakudimunyi bumbusha dîna dia Nzambi mu Bible, kabena banemeka Yehowa to.

6. Bua tshinyi mbasakidile dîna dia Nzambi miaba isambombo mu Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia muakajilula?

6 Lelu, kudi bijadiki bikuabu bia bungi bidi bileja ne: tudi ne bua kuenza mudimu ne dîna dia Yehowa. Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia muakajilula mu 2013 udi ne dîna dia Nzambi misangu 7 216. Mmumue ne: mbasakidile dîna edi miaba isambombo mu nkudimuinu eu. Mbasakidile itanu ya kudiyi bualu bavua bapete dîna dia Nzambi mu Mivungu ya ku Mbuu mufue * idibu bapete matuku mashale aa. (Tangila note.) Bavua bapete dîna edi miaba itanu mu mvese eyi: 1 Samuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Muaba muisambombo bavua bawupete mu Balumbuluishi 19:18 pavuabu benze makebulula mu maniskri a Bible a kale a kueyemena.

7, 8. Dîna Yehowa didi diumvuja tshinyi?

7 Bena Kristo balelela badi bamona ne: bidi ne mushinga bua kumanya diumvuija dionso dia dîna dia Nzambi. Dîna diende didi diumvuja “Eu udi uvuija.” * (Tangila note.) Ku kale, bua kumvuija dîna dia Nzambi, mikanda yetu ivua yenza mudimu ne Ekesode 3:14 udi wamba ne: ‘Nendue tshindi nsungula bua kulua.’ (NWT) Nkudimuinu wetu wa mu 1984 uvua umvuija ne: Yehowa udi udivuija tshionso tshidiye usungula bua kuikala bua kukumbajaye milayi yende. * (Tangila note.) Kadi nkudimuinu wetu muakajilula wa mu 2013 udi umvuija ne: “Nansha mudi dîna Yehowa mua kuikala kabidi ne diumvuija edi, ki ndimanyine anu pa tshidiye usungula bua kulua to. Didi kabidi dileja tshidiye wenza bua tshienzeke bua bifukibua biende ne bua kukumbaja malu adiye mulongolole.”

8 Yehowa udi wenza bua bifukibua biende bilue tshionso tshidiye usungula. Tshilejilu, Nzambi wakenza bua Noa alue muenji wa buatu, kuenzaye bua Besalele alue muenji wa midimu ya bianza mupiluke, kuenzaye bua Gideona alue muluanganyi wa mvita munene ne bua Paulo alue misionere. Dîna dia Nzambi didi ne diumvuija dialabale bua bantu bende, ke bualu kayi Komite wa dikudimuna Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mmupingaje dîna dia Nzambi mu Bible.

9. Mbualu kayi bunene budi buenze bua dikudimuna Bible mu miakulu mikuabu dikale pa muaba wa kumpala?

9 Bakudimunyi ba bungi ba Bible mbumbushe dîna dia Nzambi mu nkudimuinu yabu. Kadi pa muaba wadi mbapingaje muanzu “Mukalenge” anyi dîna dia nzambi kampanda wa muaba udibu. Ebu mbumue bua ku malu manene adi masake Kasumbu Kaludiki bua kumona ne: bidi ne mushinga wa bungi bua bantu ba miakulu yonso kupetabu Bible udi unemeka dîna dia Nzambi. (Bala Malaki 3:16.) Too ne mpindieu, mbanemeke dîna dia Yehowa mu Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mu miakulu mipite pa 130.

NKUDIMUINU MUJALAME NE UDI UMVUIKA BIMPE

10, 11. Ngimue ntatu kayi ivua mimueneke pavuabu bakudimuna Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mu miakulu mikuabu?

10 Kuvua kumueneke ntatu pavuabu bakudimuna Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia wa mu Anglais mu miakulu mikuabu. Tshilejilu, mu Bible wa mu Anglais muvua muaku wa mu tshiena Ebelu “Sheole” mu Muambi 9:10 ne mu mvese mikuabu. Muaku eu uvua kabidi mu Bible mikuabu ya bungi ya mu Anglais. Kadi kabavua mua kufunda muaku eu mu Bible ya miakulu mikuabu to, bualu babadi ba bungi ba miakulu eyi kabavua bamanye muaku wa mu tshiena Ebelu “Sheole” to. Kawuvua mu nkonga miaku yabu to, ne bamue bantu bavua mene bela meji ne: uvua uleja dîna dia muaba kampanda. Bua malu aa, bavua banyishile bakudimunyi bua kukudimuna muaku wa mu tshiena Ebelu “Sheole” ne wa mu tshiena Greke “Hadese” ne: “Lukita.” Eu ke mushindu mujalame wa kukudimuna udi wenza bua mvese umvuike bimpe.

11 Muaku wa mu tshiena Ebelu ne wa mu tshiena Greke idibu benze nayi mudimu bua kuakula bua “anyima” ivua payi mikole bua kukudimuna mu imue miakulu. Mu miakulu eyi, muaku uvuabu benze nawu mudimu bua “anyima” udi misangu ya bungi uleja nyuma kampanda anyi tshintu kansanga tshidi tshipatuka mu mubidi wa muntu padiye ufua. Bua kuepuka ngumvuilu mubi eu, bavua banyishile bakudimunyi bua kukudimuna muaku “anyima” bilondeshile bualu budibu bakuila. Tudi mua kupeta mumvuija mashilashilangane a muaku “anyima” mu tshisakidila tshidi mu Bible wa Les Saintes Écritures​—Traduction du monde nouveau​—avec notes et références. Mbafunde malu a mushinga adi atangila miaku ya mu tshiena Ebelu ne ya mu tshiena Greke mu mêyi a kuinshi kua dibeji a mu Bible udibu bakajilule bua mêyi a mu mvese ikale mapepele bua kubala ne kumvua.

Pavuabu benda bakajilula Bible eu, komite udi utangila mudimu wa dikudimuna wakakonkonona nkonko ya bungi ivua bakudimunyi ba Bible bele

12. Ngamue malu kayi makuabu adibu bashintulule mu Bible udibu bakajilule mu 2013?

12 Nkonko ivua bakudimunyi bele ivua miambuluishe bua kujingulula mvese mikuabu ivua yumvuika bibi. Ke bualu kayi mu ngondo wa 9 mu 2007, Kasumbu Kaludiki kakanyisha bua bakajilule Bible wa mu Anglais. Pavuabu benda bakajilula Bible eu, komite udi utangila mudimu wa dikudimuna wakakonkonona nkonko ya bungi ivua bakudimunyi ba Bible bele. Bavua bapingaje miaku ya Anglais idi bantu bakula matuku etu aa pa muaba wa ikavuabu balekele. Kuenza nunku nkuambuluishe bua mvese yikale mipepele bua kubala ne kumvua eku milame bujalame buayi. Dikudimuna Bible eu divuabu benda benza mu miakulu mikuabu divua padi diambuluishe bua kuakaja mêyi a mu Bible wa mu Anglais.​—Nsumuinu 27:17.

DIANYISHA DIA BUNGI

13. Ntshinyi tshidi bantu ba bungi bambe bua Bible udibu bakajilule mu 2013?

13 Ntshinyi tshidi bantu ba bungi bambe bua Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia muakajilula mu Anglais? Bana betu ba balume ne ba bakaji mbatume mikanda ya bungi ya dianyisha ku biro bietu bia Bantemu ba Yehowa bidi bilombola mudimu wa pa buloba bujima bidi ku Brooklyn mu New York. Bantu ba bungi mbambe anu bu muanetu wa bakaji kampanda wakafunda ne: “Bible mmushete wa bubanji udi muule tente ne mabue a mushinga mukole. Kubala dîyi dia Yehowa bimpe mu Bible udibu bakajilule mu 2013 nkufuanangane ne kukenketa dibue dionso dia mushinga mukole bua kuanyisha matumba adi onso, dibalakana diadi, dikala diadi ne bulengele buadi. Bible udibu bakudimune mu ngakuilu mupepele mmungambuluishe bua kumanya Yehowa bimpe, udi bu tatu udi mungele diboko padiye umbadila mêyi ende mimpe.”

14, 15. Ntshinyi tshidi bantu bambe bua Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia wa mu miakulu mikuabu?

14 Bantu badi kabayi bakula Anglais badi pabu ne dianyisha bua Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia. Mukulakaje kampanda wa mu tshimenga tshia Sofia mu ditunga dia Bulgarie, wakamba bua nkudimuinu wa mu tshiena Bulgarie ne: “Ndi mubale Bible munkatshi mua bidimu bia bungi, kadi tshitu muanji kubala nkudimuinu udi mupepele bua kumvua ne udi undenga ku muoyo diakamue bu eu to.” Muanetu wa bakaji wa mu Albanie wakamba pende ne: “Dîyi dia Nzambi didi diumvuika mu tshiena Albanie bimpe be! Tudi ne diakalenga dia kumvua Yehowa utuambila malu mu muakulu wetu.”

15 Mu matunga a bungi, Bible idi mushinga mukole anyi mbikole bua kuyipeta. Kupeta Bible ndibenesha dinene bua bena mu matunga aa! Luapolo lua mu Rwanda ludi luleja ne: “Munkatshi mua bidimu bia bungi, bantu ba bungi bavua bana betu balonga nabu Bible kabavua baya kumpala to, bualu kabavua ne Bible. Kabavua ne makuta makumbane bua kusumba Bible wa tshitendelelu tshia muaba uvuabu to. Misangu ya bungi kabavua bumvua bimpe diumvuija dia imue mvese, nunku bivua bibapangisha bua kuya kumpala.” Pakapatuka Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mu muakulu wabu, bena mu dîku kampanda dia mu Rwanda divua ne bana ba bitende banayi bakamba ne: “Tudi tuela Yehowa ne mupika wa lulamatu udi mudimuke tuasakidila ne muoyo mujima bua mudibu batupeshe Bible eu. Tudi bapele menemene ne katuena ne makuta a kusumbila muena mu dîku yonso Bible to. Kadi mpindieu muntu yonso udi ne wende Bible. Tudi tubala Bible dituku dionso mu dîku bua kuleja Yehowa dianyisha.”

16, 17. a) Ntshinyi tshidi Yehowa musue bua bantu bende? b) Tudi ne bua kudisuika bua kuenza tshinyi?

16 Nebapatule Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia muakajilula mu miakulu mikuabu kumpala eku. Satana udi ukeba bua kuimanyika mudimu eu, kadi tudi bamanye ne: Yehowa mmusue bua bantu bende bonso bamuteleje padiye ubambila malu mu muakulu udi umvuika bimpe. (Bala Yeshaya 30:21.) Mu katupa kîpi emu ‘buloba nebuikale buwule tente ne kumanya kua Yehowa, bu mudi mâyi a mu mâyi manene abuikila miaba yawu yonso.’​—Yeshaya 11:9.

17 Tudisuikayi bua kuenza mudimu ne dipa dionso dia kudi Yehowa kusangisha ne nkudimuinu eu udi unemeka dîna diende. Enza bua ayukile nebe dituku dionso ku diambuluisha dia Dîyi diende. Udi ne bukole bua kuteleja bimpe masambila etu onso. Diyukila ne Yehowa edi nedituambuluishe bua kufika ku dimumanya bimpe menemene, ne dinanga dietu kudiye neditungunuke ne kukola.​—Yone 17:3.

“Tudi ne disanka dia bungi bua mudi Yehowa wakula netu mu muakulu wetu!”

^ tshik. 2 Bala tshiena-bualu tshia ne: “Mmunyi muudi mua kusungula nkudimuinu muimpe wa Bible?” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 ngondo 5 mu 2008 mu Mfualansa.

^ tshik. 6 Mivungu ya ku Mbuu mufue nya kumpala kua mifundu ya tshiena Ebelu ya Bamasorete ku bidimu bipite pa 1 000.

^ tshik. 7 Imue mikanda idi ifila diumvuija edi, kadi bamanyi bonso ba malu a mu Bible kabena baditaba to.

^ tshik. 7 Bala tshisakidila tshia 1A tshia ne: “Dîna dia Nzambi mu Mifundu ya tshiena Ebelu” mu Bible wa Les Saintes Écritures​—Traduction du monde nouveau​—avec notes et références mu dibeji dia 1676.