Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa neakukuatshishe

Yehowa neakukuatshishe

Yehowa neamukuatshishe pa bulalu buende bua disama.’​—MUSAMBU 41:3, NWT.

MISAMBU: 23138

1, 2. Ntshinyi tshivua Nzambi muenze mu bikondo bia kale? Ntshinyi tshidi bamue mua kuikala badiebeja lelu padibu basama?

BIWIKALA ukadi musame bikole, uvua mua kuikala mudiebeje ne: ‘Nengumvue bimpe anyi?’ Pamuapa muena mu dîku anyi mulunda webe udi usama, ne udi udiebeja bua kumanya ni udi mua kumvua bimpe. Muntu yonso utu musue bua yeye ne bantu badiye munange bikale ne makanda a mubidi. Mu Bible badi bakula bua bamue bantu bavua basama bavua basue kumanya ni bavua mua kumvua bimpe. Tshilejilu, mukalenge Ahazaya muana wa Ahaba ne Izebele wa balume wakadiebeja bua kumanya ni uvua mua kumvua bimpe. Panyima pa matuku, mukalenge Bene-hadada wa mu Sulia uvua usama ne wakadiebeja ni uvua mua kumvua bimpe.​—2 Bakelenge 1:2; 8:7, 8.

2 Bible udi utuambila kabidi ne: mu bikondo bia kale, kuvua imue misangu ivua Yehowa muondope bantu mu tshishima, muenze mudimu ne baprofete bende bua kubisha bamue ku lufu. (1 Bakelenge 17:17-24; 2 Bakelenge 4:17-20, 32-35) Lelu, bamue bantu badi basama badi mua kuikala badiebeja bua kumanya bikala Nzambi mua kuenza tshishima bua kumvuabu bimpe.

3-5. Ntshinyi tshidi Yehowa ne Yezu mua kuenza? Nnkonko kayi ituandamuna?

3 Yehowa udi ne bukokeshi pa makanda a mubidi wa bantu. Uvua munyoke bamue bantu ne masama, bu mudi Palô mu tshikondo tshia Abalahama ne pashishe Mîyama yayende wa Mose. (Genese 12:17; Nomba 12:9, 10; 2 Samuele 24:15) Wakanyoka bena Isalele ne “masama onso ne makenga” pavuabu bapange lulamatu kudiye. (Dutelonome 28:58-61) Mu bikondo bikuabu, Yehowa uvua ukuba bantu bende ku masama. (Ekesode 23:25; Dutelonome 7:15) Uvua muondope bamue ba kudibu. Tshilejilu, wakuondopa Yobo pavuaye usama bikole usua kufua.​—Yobo 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

4 Tudi batuishibue ne: Yehowa udi ne bukole bua kuondopa bantu badi basama. Yezu pende udi ne bukole bua kuondopa masama. Pavuaye pa buloba, wakuondopa bantu bavua ne masama bu mudi nsudi ne tshiseki. Wakatabeja bampofo ne kuondopa bantu bavua ne disama dia mubidi mutekete. (Bala Matayi 4:23, 24; Yone 9:1-7) Bishima ebi bidi bituambuluisha bua kuindila ne muoyo kuulu kuulu malu mimpe enza Yezu mu bulongolodi bupiabupia. Tshikondo atshi, “muena musoko kena wamba ne: Ndi ne disama.”​—Yeshaya 33:24.

5 Kadi tuetu tusama bikole, tudiku mua kutekemena bua Yehowa anyi Yezu atuondope mu tshishima lelu anyi? Ntshinyi tshitudi ne bua kuelela meji patudi tusungula luondapu kampanda?

EYEMENA YEHOWA PAUDI USAMA

6. Bible udi wamba tshinyi bua bishima bivua bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala benze?

6 Mu bidimu lukama bia kumpala, Yehowa wakela bena Kristo manyi a nyuma muimpe ne kupesha bamue ba kudibu bukole bua kuenza bishima. (Bienzedi 3:2-7; 9:36-42) Tshilejilu, bavua mua kuondopa bantu ne kuakula mu miakulu mikuabu. (1 Kolinto 12:4-11) Kadi panyima pa matuku, bishima ebi biakimana anu mukavua Bible muambe. (1 Kolinto 13:8) Ke bua tshinyi lelu katuena mua kutekemena bua Nzambi atuondope tuetu anyi bantu batudi banange mu tshishima to.

Yehowa mmumanye bimpe ntatu idi nayi batendeledi bende ne kena upua muoyo lulamatu luabu

7. Mmunyi mudi Musambu wa 41:3 utukolesha?

7 Kadi biwikala usama, Yehowa neakukoleshe ne neakukuatshishe anu muvuaye muenzele batendeledi bende ba kale. Mukalenge Davidi wakafunda ne: ‘Wa diakalenga mmuntu yonso udi utabalela muntu mupuekele; Yehowa neamusungile mu dituku dia tshipupu. Yehowa neamukube ne neamulame ne muoyo.’ (Musambu 41:1, 2, NWT) Bushuwa, Davidi kavua usua kuamba ne: muntu muimpe uvua ne muoyo tshikondo atshi ne uvua utabalela muntu mupuekele kavua mua kufua nansha. Kadi mmunyi muvua Yehowa mua kuambuluisha muntu muimpe eu? Davidi wakumvuija ne: ‘Yehowa neamukuatshishe pa bulalu buende bua disama; mu disama diende, wewe neushintulule bulalu buende buonso bujima.’ (Musambu 41:3, NWT) Yehowa mmumanye bimpe ntatu idi nayi batendeledi bende ne kena ubapua muoyo to. Udi mua kubapesha dikima ne meji. Yehowa mmuenze mubidi wa muntu mu mushindu wa ne: udi mua kudiondopa nkayawu.

8. Bilondeshile Musambu wa 41:4, ntshinyi tshivua Davidi mulombe Yehowa bua amuenzele pavuaye usama bikole?

8 Mu Musambu wa 41, Davidi udi utuambila bua tshikondo tshivuaye usama bikole udiumvua mutekete ne muikale ne kanyinganyinga. Bidi bimueneka ne: tshikondo atshi muanende wa balume Abashaloma uvua ujinga kumunyenga bukalenge. Bu muvua Davidi usama bikole, kavua ne mushindu wa kumupangisha to. Uvua mumanye ne: mpekatu uvuaye muenze ne Beta-sheba ke uvua mukebele dîku diende ntatu yonso eyi. (2 Samuele 12:7-14) Kadi ntshinyi tshiakenzaye? Wakasambila wamba ne: ‘Yehowa, undejaku luse luebe. Ungondope, bualu ndi mukuenzele bubi.’ (Musambu 41:4, NWT) Davidi uvua mumanye ne: Yehowa uvua mumufuile luse bua mpekatu wende, ne uvua mueyemene Nzambi bua amuambuluishe bua umvue bimpe ku disama diende. Kadi Davidi uvuaku mutekemene bua Yehowa amuondope mu tshishima anyi?

9. a) Ntshinyi tshivua Yehowa muenzele mukalenge Hezikiya? b) Ntshinyi tshivua Davidi mutekemene bua Yehowa amuenzele?

9 Bushuwa, kuvua imue misangu ivua Nzambi muondope bantu. Tshilejilu, pavua mukalenge Hezikiya upunga ne lufu, Yehowa wakamuondopa. Hezikiya wakashala kabidi ne muoyo bidimu 15. (2 Bakelenge 20:1-6) Davidi kavua mutekemene bua bamuondope mu tshishima to. Kadi uvua mutekemene bua Nzambi amuambuluishe mu mushindu uvuaye wambuluisha ‘muntu yonso udi utabalela muntu mupuekele.’ Bu muvua Davidi mu malanda mimpe ne Yehowa, wakamulomba bua amukoleshe ne amutabalele mu tshikondo tshivuaye usama. Uvua mulombe kabidi bua mubidi wende upetulule bukole ne umvue bimpe. Tudi mua kulomba Yehowa bua atuambuluishe petu mu mushindu wa muomumue.​—Musambu 103:3.

10. Ntshinyi tshivua tshifikile Tofimo ne Epafodito? Bualu ebu budi butulongesha tshinyi?

10 Mu bidimu lukama bia kumpala, kabavua buondope bena Kristo bonso mu tshishima to, nansha muvua mupostolo Paulo ne bakuabu buondopa masama. (Bala Bienzedi 14:8-10.) Mupostolo Paulo wakuondopa tatuende wa Popoliyo uvua ne disama dia mubidi kapia ne wela munda mashi. Paulo ‘wakasambila, kumutentekela bianza, kumuondopaye.’ (Bienzedi 28:8) Kadi Paulo kavua muondope muntu yonso uvuaye mumanye to. Tofimo umue wa ku balunda ba Paulo wakenza nende luendu mu mudimu wa bumisionere. (Bienzedi 20:3-5, 22; 21:29) Pakasama Tofimo, Paulo kavua mumuondope to. Nunku, Tofimo wakimanyika luendu luende ne Paulo, kushalaye mu Mileto bua umvue bimpe. (2 Timote 4:20) Epafodito, mulunda wa Paulo mukuabu wakasama wamba kufua. Kadi Bible kena wamba ne: Paulo uvua mumuondope to.​—Filipoyi 2:25-27, 30.

MMIBELU KAYI ITUDI NE BUA KUITABA?

11, 12. Ntshinyi tshitudi bamanye bua Luka? Mmunyi muvuaye muambuluishe Paulo?

11 Luka uvua munganga, ne uvua muenze ngendu ne Paulo. (Bienzedi 16:10-12; 20:5, 6; Kolosayi 4:14) Uvua pamuapa muambuluishe Paulo ne bantu bakuabu pavuabu basama mu ngendu yabu ya bumisionere. (Galatiya 4:13) Anu muvua Yezu muambe, bantu “badi basama” ke badi dijinga ne munganga.​—Luka 5:31.

Tudi ne bua kuikala ne budimu padi muntu utupesha mubelu bua makanda etu a mubidi

12 Luka kavua muntu wa tshianana uvua upeshangana mibelu bua makanda a mubidi to. Kadi uvua mulonge tulasa tua bumunganga. Bible kena uleja muaba anyi tshikondo tshivuaye mulonge tulasa etu to. Kadi udi wamba ne: Paulo uvua muele bena mu Kolosayi mioyo ya kudi Luka. Nanku bidi bimueneka ne: Luka uvua mua kuikala mulonge tulasa tua bumunganga mu Laodikiya, tshimenga tshivua pabuipi ne Kolosayi. Bualu bukuabu, pavua Luka mufunde Evanjeliyo wa Luka ne mukanda wa Bienzedi, uvua muenze mudimu ne miaku misunguluke ya malu a manga. Bu muvuaye munganga, uvua mufunde miyuki ya bungi ya muvua Yezu muondope bantu.

13. Ntshinyi tshitudi ne bua kumanya kumpala kua kupesha muntu mibelu bua makanda a mubidi anyi kumpala kua kuyitaba?

13 Lelu, kakuena muena Kristo nansha umue udi mua kutuondopa mu tshishima to. Kadi bu mudi bena Kristo netu basue kutuambuluisha, bamue badi mua kutupesha mibelu nansha tuetu katuyi babalombayi. Bulelela, imue mibelu kayitu mibi to. Tshilejilu, Paulo uvua mubele Timote bua kunua ndambu wa mvinyo. Timote uvua usama tshifu, pamuapa bualu uvua munue mâyi mabi. * (Tangila note.) (Bala 1 Timote 5:23.) Kadi mbimpe tuikale badimuke. Muena Kristo netu udi mua kuteta bua kutuitabijija bua tunue buanga kampanda anyi bua tudie bisosa kansanga peshi bua tudie biakudia kampanda ta kulekela biakudia kankenga. Udi mua kutuambila ne: bivua biambuluishe muena mu dîku diabu uvua ne disama dia muomumue. Kadi ebi kabiena bileja ne: nebituambuluishe petu to. Tudi ne bua kumanya ne: nansha bikala bantu ba bungi bakadi bangate buanga kampanda anyi babupeshe bantu bakuabu peshi bitabe ngondapilu kansanga, bidi anu mua kutukebela njiwu ya bungi.​—Bala Nsumuinu 27:12.

IKALA NE MEJI MIMPE

14, 15. a) Mbantu ba mushindu kayi batudi ne bua kudimukila? b) Nsumuinu 14:15 udi utulongesha tshinyi?

14 Tuetu bonso tutu basue kuikala ne makanda a mubidi mimpe bua muoyo kutusankisha ne bua kuenzela Yehowa mudimu bikole. Kadi bu mutudi bantu bapange bupuangane, katuena mua kuepuka masama onso to. Patudi tusama, kudi mua kuikala ngondapilu mishilashilangane, ne tudi ne bukenji bua kusungula ngondapilu utudi basue. Bia dibungama, bamue bantu ne amue malongolodi kampanda badi bamba ne: mbapete ngondapilu wikala mua kuondopa disama dietu. Badi bamba nunku bualu mbasue kupeta makuta a bungi. Badi mua kuamba ne: tukadi buondope bantu ba bungi ne ngondapilu eu bumvue bimpe. Patudi tusama, tudi mua kuitaba bua kunua buanga kayi buonso budi mua kutuambuluisha bua kumvua bimpe ne kulala matuku a bungi. Kadi tudi ne bua kuvuluka mubelu wa mu Dîyi dia Nzambi eu: ‘Mutshimbakanyi udi witabuja dîyi dionso, kadi muena budimu udi utangila kudiye uya.’​—Nsumuinu 14:15.

Tudi ne bua kuikala ne meji mimpe ne kuikala ne budimu bua malu atudi tuitaba

15 Tuetu badimuke anyi bikale ne meji, netuikale ne budimu bua malu atudi tuitaba nangananga bikala muntu udi utupesha mubelu kayi mulonge malu a manga. Netudiebeje ne: ‘Udi wamba ne: buanga ebu, tshisosa etshi anyi biakudia ebi mbiambuluishe bantu ba bungi, kadi ndiku mujadike ne: bivua bushuwa bibambuluishe anyi? Nansha bikalabi ne: bivua biambuluishe bantu bakuabu, ntshinyi tshidi tshinjadikila ne: nebingambuluishe? Tshienaku ne bua kuanji kuenza makebulula ne kuyukila ne bamue bantu badi bamanye malu a manga bimpe bua disama dianyi anyi?’​—Dutelonome 17:6.

16. Ntshinyi tshitudi ne bua kukonkonona patudi tuangata mapangadika bua makanda etu a mubidi?

16 Patudi tuangata dipangadika bua mateta adibu ne bua kutuenza anyi bua ngondapilu utudi ne bua kuitaba, tudi ne bua “kuikala ne meji mimpe.” (Tito 2:12) Bualu ebu budi ne mushinga nangananga bikala mateta anyi ngondapilu umueneka kayi wa pa tshibidilu. Muntu utudi tutangila bua disama dietu, udiku mua kutumvuija mateta adiye utuenza ne ngondapilu udiye utupesha anyi? Malu adiye utumvuija adiku atupitshila anyi? Baminganga ba bungi badiku bitaba ne: mateta aa anyi ngondapilu eu udi mua kuambuluisha bantu anyi? (Nsumuinu 22:29) Pamuapa bamue bantu badi mua kutuambila ne: mbapatule buanga bupiabupia muaba kampanda wa kule, ne bamue baminganga ki mbanji kubumanya to. Kadi kudiku bijadiki bidi bileja ne: buanga abu budiku anyi? Bamue badi mene mua kupesha bantu buanga buenza ne bintu bidi bakuabu kabayi bamanye anyi kuondopa ne bukole kampanda budi kabuyi bumanyike. Ngondapilu wa mushindu eu udi ne njiwu ya bungi. Tuvuluke ne: Nzambi udi utudimuija bua kubenga kuenza mudimu ne makole a nyuma mibi anyi majimbu.​—Dutelonome 18:10-12; Yeshaya 1:13.

“IKALAYI NE BUKOLE BUA MUBIDI!”

17. Ndijinga kayi ditutu nadi?

17 Kasumbu kaludiki ka mu bidimu lukama bia kumpala kakatumina bena Kristo mukanda mu bisumbu bua kubambila amue malu avuabu ne bua kuepuka. Kasumbu kaludiki kakafunda ku ndekelu kua mukanda ne: “Nuenu badilame bimpe ku malu aa, nenuye kumpala. Ikalayi ne bukole bua mubidi!” (Bienzedi 15:29) Nansha muvua mêyi a ndekelu aa mikale mushindu mukuabu wa kuamba ne: nushale bimpe, adi atuvuluija ne: tutu dijinga ne kuikala ne makanda a mubidi mimpe.

Nansha mutudi basue kuikala ne makanda a mubidi, tudi tudifila bikole bua kuenzela Yehowa mudimu (Tangila tshikoso tshia 17)

18, 19. Ntshinyi tshitudi bindile ne muoyo kuulu kuulu mu bulongolodi bupiabupia?

18 Bu mutudi bapange bupuangane, katuena mua kuepuka masama onso to. Nanku patudi tusama, katutekemenyi bua Yehowa kutuondopaye mu tshishima to. Kadi tudi mua kuindila ne muoyo kuulu kuulu tshikondo tshikala Nzambi mua kutumbushila masama onso bua kashidi. Mu Buakabuluibua 21:1, 2, mupostolo Yone wakakula bua “mâyi a muoyo” ne “mitshi ya muoyo” bikala mua kuondopa muntu yonso. Bintu ebi kabiena bileja amue manga a mitshi atudi mua kudiondopa nawu lelu anyi mu bulongolodi bupiabupia to. Kadi bidi bileja malu onso enza Yehowa ne Yezu bua tuetu kushala ne muoyo kashidi.​—Yeshaya 35:5, 6.

19 Tudi bindile tshikondo tshimpe etshi ne muoyo kuulu kuulu. Kadi bua mpindieu, tudi bajadike ne: Yehowa mmunange yonso wa kutudi ne mmumanye mutudi tudiumvua patutu tusama. Anu bu Davidi, tudi bashindike ne: patudi tusama, Yehowa kakutulekela to. Misangu yonso neatabalele bantu badi ne lulamatu kudiye.​—Musambu 41:12.

^ tshik. 13 Mukanda kampanda udi wamba ne: bena malu a sianse mbafike ku dimona ne: mvinyo utu ushipa lukasa kishi ka tshifoyide ne tuishi tukuabu tudi tukebesha masama.​—The Origins and Ancient History of Wine.