MU MINE mukuabu muvuabu bumbula mabue mafike atubu batemesha bu makala wa mu Pennsylvanie mu États-Unis wakuula tente ne mâyi mu mubunyi wa dîsu. Tshina tshikuabu tshia mu mine amu kukuatatshi bantu 9, kushalabu muinshi mua buloba mu ntanta wa metre 73. Matuku asatu panyima, bakabapatula mu tshina amu ne muoyo, kabayi nansha kaputa. Bavua bapanduke bishi?

Ku diambuluisha dia karte ka mine au kavuabu bazole ne dia biamu bikuabu bitu bienze bu bia telefone, bakamanya muaba uvuabu, ke kumbula tshina tshivua ne bunene bua sentimetre 65 tshipueke too ne muaba uvuabu. Kubuejabu muonji musuikila kantu bu kambeketshi, kupatulabu muntu ku umue ku umue too ne muvuabu bajike bonso. Bonso bavua ne disanka dia bungi bua muvuabu bapanduke ku lufu ne kuelabu bantu bavua babapatule tuasakidila.

Ba bungi ba kutudi kabadia kufikila ku njiwu ya buena ya bantu 9 aba ya mu tshina anyi kupetangana ne njiwu idi mua kubafikisha ku lufu to. Kadi bidi bikengela bua batupandishe tuetu bonso bualu katuena mua kuepuka ntatu ya masama, bukulakaje ne lufu nansha. Yobo wakamba ne: ‘Muntu udi muledibue kudi mukaji udi ne matuku makese a muoyo wende ne udi muule tente ne ntatu. Udi umena bu tshilongo ne udi ufubidila, udi upita lubilu bu mundidimbi ne kena ushalaku.’ (Yobo 14:1, 2) Kukadi kupite bidimu bitue ku 3 500 kadi mêyi aa atshidi anu malelela, bualu nnganyi wa kutudi udi mua kunyema lufu? Nansha tuetu basombele penyi anyi badilame mushindu kayi, bidi bikengela anu batupandishe ku makenga, bukulakaje ne lufu.

Bena siyanse ne bakuabu bantu mbadienzeje bikole bua kuambuluisha bantu bua kulalaku bidimu bia bungi pa buloba kupita bidi bantu benza lelu. Tshisumbu tshikuabu tshiakamba ne: mudimu watshi ngua “kupangisha lufu bua kalukuatshi bantu dîba didibu kabayi basue” ne “kubambuluisha bua kufika ku tshipatshila tshia kuikala ne muoyo kashidi.” Nansha nanku, bionso bidi bantu benze ki mbisakidilaku nansha bidimu bikese ku bidimu 70 anyi 80 bia bule bua muoyo wa muntu bikavua Mose mudianjile kuamba kukadi mpindieu bidimu 3 500 to.​—Musambu 90:10.

Nansha wewe muitabe tshivua Yobo muambe bua muoyo wa muntu anyi kuyi utshitaba, umanye ne: nansha bia munyi, padi bidimu bipita, wewe pebe ‘neupite lubilu bu mundidimbi,’ kushiya balunda bebe, bena mu dîku dienu, nzubu webe pamue ne bionso biudi muenze pawafua. Solomo mukalenge wa meji wa kale wakafunda ne: ‘Badi ne muoyo badi bamanye ne: netufue; kadi bafue kabena bamanye bualu bumue, kabena ne difutu diabu kabidi, kabena babavuluka.’​—Muambi 9:5.

Bualu butudi katuyi mua kuela mpata mbudi Bible wamba bua ne: lufu ludi ‘lukokesha’ bantu bu mukalenge mubi wa tshikisu. Bulelela, lufu ke muluishi wa ndekelu wa bantu; badi ne bua kubapikula mu bianza biende. (Lomo 5:14; 1 Kolinto 15:26) Nansha bantu badibu balongeshe bimpe ne badi ne biamu bia mudimu bitambe buimpe kabena mua kukupandisha bua kashidi to. Kadi Yehowa Nzambi udi mufuke bantu mmulongolole bua kubapandisha bua kashidi.