Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Widikije ditabuja diabu

Wakalama dîku diende, wakakumbaja majinga adi ne wakananukila

Wakalama dîku diende, wakakumbaja majinga adi ne wakananukila

YOSEFE mmuteke bujitu pa mpunda. Fuanyikijabi ne: udi mumumone mudiye wenda ubandila musoko wa Beteleheme mu mîdima ne wenda ulenga mu lubese lua mpunda uvua muambule bujitu. Uvua bushuwa wela meji bua luendu lule ludi lubindile. Mmushindu kayi uvua dîku diende mua kuibidilangana ne nsombelu mupiamupia wa mu Ejipitu, ditunga dienyi muvuabu bakula muakulu muenyi ne bikale ne bilele bishilangane ne biabu?

Kabivua bipepele bua Yosefe kuambila Mariya, mukajende uvuaye munange lumu lubi to, kadi wakakola ku muoyo ne kumuambilaye. Wakamuambila mukenji wa kudi Nzambi uvua muanjelu mumuambile mu tshilota ne: Mukalenge Helode, udi ujinga kushipa muana. Bavua ne bua kumbuka diakamue. (Matayo 2:13, 14) Bivua bitonde Mariya bikole. Mmunyi muvua muntu mua kujinga bua kushipa muanende uvua kayi bualu ne muntu? Nansha Mariya anyi Yosefe kabavua mua kubiumvua to. Nanku bakeyemena Yehowa, kudilongololabu bua kuya.

Patshivua bantu ba mu Beteheme balale kabayi bamanye tshivua tshienzeka, Yosefe, Mariya ne Yezu bakapatuka mu musoko lukasa benda babembela mu mîdima. Pavua Yosefe uya nabu mutangile ku Sud, ne bu mukavua dîba dienda dipatuka, uvua pamuapa wela meji bua tshivua mua kubafikila kuvuabu baya. Mmunyi muvua muena mabaya wetu eu mua kusungila dîku diende kudi bantu bavua ne bukole bua bungi? Uvuaku mua kukumbana bua kuikala anu ukumbajila bena mu dîku diende majinga abu anyi? Uvuaku mua kutungunuka ne kukumbaja mudimu mukole uvua Yehowa Nzambi mumupeshe wa kulama ne kukolesha muana umue eu anyi? Yosefe uvua ne mudimu mukole. Patudi tuenda tumona muvua Yosefe mudienzeje bua kukumbaja midimu eyi, netumone kabidi bua tshinyi bidi bikengela bua batatu ne tuetu bonso kumuidikija.

Yosefe wakalama dîku diende

Tshidimu tshijima ne ndambu tshikavua tshipita, katshia nsombelu wa Yosefe washintuluka mu tshimenga tshiabu tshia Nazaleta pakabangilaye Mariya, muana wa Heli. Yosefe uvua mumanye ne: Mariya uvua nsongakaji uvuabu kabayi mua kubanda ne bualu, ne uvua ne ditabuja dikole. Kadi kuluaye kumanya ne: uvua ne difu. Kujingaye bua kumubenga mu musokoko bua bantu kabamuenzedi bibi. * Kadi muanjelu wakamumvuija mu tshilota ne: Mariya uvua mupete difu ku diambuluisha dia nyuma wa Yehowa. Muanjelu wakakumbaja ne: muana udi munda muende uvua ne bua ‘kusungila bantu bende ku mibi yabu.’ Kujadikilaye Yosefe ne: ‘Kutshinyi mua kuangata mukaji webe Mariya.’​—Matayo 1:18-21.

Bu muvua Yosefe muntu muakane ne utumikila Nzambi, wakenza anu muvuabu bamuambile. Wakitaba mudimu mukole wakamupeshabu wa kukolesha ne kulama muana uvua kayi wende kadi uvua ne mushinga wa bungi kudi Nzambi. Pashishe, bua kutumikila mukenji wa mbulamatadi, Yosefe kuya ne mukajende muikale ne difu ku Beteleheme bua kudifundisha ku mikanda. Koku aku ke kua kaledibua Yezu. *

Yosefe kakapingana ne dîku diende ku Nazaleta to. Kadi, wakasombela mu Beteleheme, musoko udi mu kilometre mikese ne Yelushalema. Nansha muvuabu bapele, kuenzaye muende muonso bua kukumbajila Mariya ne Yezu majinga abu ne kubalama ku ntatu. Panyima pa matuku makese, bakasombela mu kazubu kabu. Nunku, pakavua Yezu mubandile kayi kabidi muana wa mu maboko, muikale pamuapa ne tshidimu ne ngondo, nsombelu wabu wakashintuluka diakamue.

Bamanyi ba malu a mitoto bakalua bafumina ku Est, muaba uvua pamuapa kule ne Babulona. Bavua balonde mutoto too ne ku nzubu wa Yosefe ne Mariya, benda bakeba muana uvua ne bua kulua mukalenge wa bena Yuda. Bantu abu bavua ne kanemu ka bungi.

Nansha bu bamanyi abu bamanye anyi kabayi bamanye, bakateka muoyo wa Yezu, muana mutekete au mu njiwu. Mutoto uvuabu bamone wakanji kubalombola ku Yelushalema, pashishe ku Beteleheme. Ku Yelushalema aku, bakambila Helode, mukalenge mubi ne: bavua bakeba muana uvua ne bua kulua mukalenge wa bena Yuda. Bualu abu kujulabu mukalenge au mukawu mukole.​—Bala tshiena-bualu tshia: “Nkonko ya babadi​—Uvua mutume ‘mutoto’ nnganyi?” mu dibeji dia 29.

Diakalenga, kuvua bukole buvua bupite bua Helode. Mushindu kayi? Benyi abu bakafila bintu bivuabu balue nabi kabayi balomba kantu. Bivua mua kuikala bikemeshe Yosefe ne Mariya pavuabu badimone diakamue ne bintu bia mushinga mukole bu mudi: ‘ngolo ne manananshi ne mula.’ Bamanyi abu bavua ne meji a kuya kuambila mukalenge Helode muaba uvuabu bapete muana uvuabu bakeba. Kadi Yehowa wakambuluisha, kubambilaye mu tshilota bua kupinganyina mu njila mukuabu.​—Matayo 2:1-12.

Mutantshi mukese kunyima kua bamanyi ba malu a mitoto bamane kumbuka, Yehowa wakadimuija Yosefe ku diambuluisha dia muanjelu ne: ‘Bika biebe, angata muana ne baba wende, unyemene mu Ejipitu, ushalaku too ne pangakuambila; bualu bua Helode neakebe muana bua kumushipa.’ (Matayo 2:13) Kadi anu mutukadi bamone ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi, Yosefe wakatumikila diakamue. Wakanji kukuba muanende kumpala kua bionso, yeye kuya ne dîku diende mu Ejipitu. Bu muvua bamanyi bavua kabayi bena Yuda abu babapeshe bintu bia mushinga mukole, bavua mpindieu ne mushindu wa kudiambuluisha ku luendu kuvuabu baya.

Miyuki ne mianu ya dishima yakalua kunekesha pavuayi yakula bua luendu lua ku Ejipitu yamba muvua Yezu, muana mutekete au muipidije njila mu tshishima, mupangishe benzavi bua kubenzela bibi ne muinamije kabidi dibue bua mamuende kutungulaye ngaji ivuaku. * Pabi mu bulelela, njila au uvua mule ne bavua batate bikole bua kufika muaba uvuabu kabayi bamanye au.

Baledi badi mua kulongela malu a bungi kudi Yosefe. Wakimanyika mudimu wende lukasa, kudipangisha amue malu anu bua kulama dîku diende. Bulelela, uvua wangata dîku diende bu bumpianyi bua kudi Yehowa. Lelu, baledi badi bakolesha bana babu mu buloba bubi budi buule tente ne malu mabi adi mua kukebela bana njiwu, kubanyanga anyi mene kubatutshisha diakabi. Tudi tuela batatu ne bamamu badi badienzeja ne muabu muonso anu bu Yosefe kalumbandi bua mudimu mukole udibu benza bua kukuba bana babu ku malu mabi aa.

Yosefe wakakumbaja majinga a bena mu dîku diende

Bidi bimueneka ne: bena mu dîku edi kabakanenga mu Ejipitu to, bualu panyima pa matuku makese muanjelu wakalua kuambila Yosefe ne: Helode wafu. Yosefe wakapingana ne dîku diende kuabu kumulela. Mulayi kampanda wa buprofete wa kale ukavua muambe ne: Yehowa uvua ne bua kubikila muanende bua “umuke mu Ejipitu.” (Matayo 2:15) Mulayi eu wakakumbana ku diambuluisha dia Yosefe, kadi mpindieu uvua ne bua kuya ne dîku diende kuepi?

Yosefe uvua ne budimu. Wakatshina ne meji Âkelao, mukalenge uvua mupingana Helode uvua muena tshikisu ne mushipianganyi. Nzambi wakambila Yosefe bua kumbuka ne dîku diende ku Nord, kule ne Yelushalema ne malu onso avuamu ne kupingana ku Nazaleta wa mu Galela, tshimenga tshivuaye musombele. Koku aku, ke kuvuaye yeye ne Mariya bakoleshile bana babu.​—Matayo 2:19-23.

Bavua ne nsombelu mukumbayine kadi ki ngua bena kantu ku bianza to. Bible udi ubikila Yosefe ne: muena mabaya, dîna didi diumvuija kuenza mudimu ne mutshi mu mishindu ya bungi bu mudi kuwupula, kuwupulumuna ne kuwulongolola bua kuibaka nawu nzubu, matu, bilamba bia kusabukila, matempu, nkata, mitshi ya bikokedi ne bintu bishilashilangane bia kudima nabi. (Matayo 13:55) Uvua mudimu uvua ulomba makanda a bungi. Bena mabaya ba kale bavua batamba kuenzela mudimu wabu mu mushiku wa mbelu anyi mu kalutanda ka ku nzubu.

Yosefe uvua ne biamu bia mudimu bia bungi; pamuapa bimue mbivua tatuende mumushile. Uvua mua kuikala muenze mudimu ne bintu bu mudi: équerre, nshinga wa kuludika nende, lupemba, kasuyi, si, nsesu, marto manene ne makese, lushole, tshiamu tshivuabu bela misongolo bua kutubula masoso, budimbu bua mishindu ya bungi ne pamuapa misonso nansha muvuabi mushinga mukole.

Fuanyikijabi ne: udi umona Yezu patshivuaye muana utangila mudi tatuende mudishi wenza mudimu. Mmutangile bionso bivua Yosefe wenza ne ntema yonso; uvua bushuwa wanyisha makaya manene ne maboko bia Yosefe bivua bileja muvuaye ne bukole, bianza biende bivua bipepele bileja muvuaye ne dimanya ne mêsu ende avua aleja muvuaye ne lungenyi. Yosefe wakatuadija pamuapa kuleja muanende au mushindu wa kuenza midimu mipepele bu mudi kukona bizubu. Imue misangu uvua mulongeshe Yezu dishilangana didi pankatshi pa mitshi ivuaye wenza nayi mudimu bu mudi wa mfigi wa sycomore, telebinta ne olive.

Yezu wakalonga kabidi ne: bianza bia tatuende bivua ne bukole bua kupula mitshi, kuenza misaka ne kulamakaja bintu, bivua kabidi bianza bimpe bivuaye umulenga nabi yeye, mamuende ne bana babu bua kubaleja dinanga ne kubakankamija. Bushuwa, Yosefe ne Mariya bakavua ne dîku dinene divua ne bana basambombo ne Yezu anyi mene kupita apu. (Matayo 13:55, 56) Yosefe uvua ne bua kuenza mudimu bikole bua kulama bena dîku diende ne kubadisha.

Kadi Yosefe wakajingulula ne: kuambuluisha bena mu dîku diende bua kutendelela Nzambi ne kuikala nende mu malanda ke mudimu wa mushinga mukole uvuaye nawu. Ke bualu kayi uvua usomba ne bana bende bua kubalongesha malu a Yehowa Nzambi ne mikenji yende. Yeye ne Mariya bavua ne tshibidilu tshia kuya nabu mu nsunagoga, muaba uvuabu babala mikenji ya Nzambi ne dîyi dikole ne bayumvuija. Pamuapa Yezu uvua ne nkonko ya bungi ya kuela, ne Yosefe uvua uditatshisha bua kumukumbajila dijinga diende dia kumanya malu a Nzambi. Yosefe uvua kabidi uya ne dîku diende mu Yelushalema bua kubuela mu bibilu bia malu a Nzambi. Bua tshibilu tshia Pasaka tshia ku tshidimu, Yosefe uvua mua kuenza luendu lua kilometre mitue ku 112,65 mu mbingu ibidi bua kuya ne kualukila.

Lelu, bena Kristo badi bamfumu ba mêku badi balonda tshilejilu etshi. Badi badifila bikole bua bana babu, banji babalongesha malu a Nzambi kumpala kua malu onso bu mudi bintu bia ku mubidi. Badi baditatshisha ne muabu muonso bua kuya ne bana babu mu bisangilu binene ne bikese. Anu bu Yosefe, mbamanye ne: kakuena bualu bukuabu butambe buimpe budibu mua kupesha bana babu to.

‘Ne kanyinganyinga’

Pavua Yezu ne bidimu 12, Yosefe wakaya ne dîku diende ku Yelushalema bu pa tshibidilu. Tshivua tshikondo tshia Pasaka, mêku a bungi avua enza luendu mu tshisumbu, bavua bapitshila mu misoko ivua ne bintu bisampile bimpe. Pavuabu benda basemena pabuipi ne mikuna ne miaba mimpe ivua pabuipi ne Yelushalema, ba bungi ba kudibu bavua batuma misambu mimanyike bimpe ya kubuela nayi. (Musambu 120-134) Tshimenga tshivua mua kuikala tshiwule tente ne binunu bia bantu. Pakajika tshibilu, bantu bakatuadija kupingana ku mabu. Pamuapa, bu muvua Yosefe ne Mariya ne bia bungi bia kuenza, kuelabu meji ne: Yezu uvua wenda ulua pamue ne bantu bakuabu, imue misangu balela babu. Dituku dijima bamane kumbuka ku Yelushalema, kushishabu kumanya ne: Yezu uvua mujimine.​—Luka 2:41-44.

Bakatuadija kupingana ku Yelushalema ne dibungama, benda bakeba Yezu miaba yonso. Elabi meji muvua tshimenga tshikavua munda mutupu mua kuikala tshibabipile pavuabu bapitshila mu njila benda bela Yezu mbila. Muana uvua mua kuikala penyi? Pavuabu bakeba muana mu dituku disatu, Yosefe uvuaku mutuadije kudiebeja bikalaye uvua mupangile bua kulama bumpianyi bua tshijila buvua Yehowa mumupeshe anyi? Ndekelu wa bionso, kuyabu ku ntempelo. Kumukebabu too ne mu nzubu mukuabu muvua bayishi ba bungi, bavua bamanye mikenji bikole badisangishe; Yezu uvua musombe munkatshi muabu. Elabi meji muvua Yosefe ne Mariya mua kuikala bumvue.​—Luka 2:45, 46.

Yezu uvua uteleja bayishi abu ne ubela nkonko ne muoyo mujima. Bantu abu bavua bakema bua dimanya dia muana ne mushindu uvuaye wandamuna nkonko. Kadi Mariya ne Yosefe kukemabu bikole. Mu muyuki eu, Yosefe kavua muakule yeye to. Kadi Mariya wakakula ne muoyo mujima buende yeye ne bayende ne: “Muananyi, wakatuenzela nunku tshinyi? Tatu webe ne meme kabidi tuakukukeba tunyingalala.”​—Luka 2:47, 48.

Nunku, muyuki eu udi umvuija mu mêyi makese mudi Dîyi dia Nzambi dileja ntatu idi baledi bapeta. Dikolesha muana didi mua kutuadila baledi tunyinganyinga nansha muana yeye mupuangane. Kukolesha bana mu bulongolodi ebu kudi mua kutuadila baledi ‘tunyinganyinga’ tua bungi; kadi padibu bamanya ne: Bible udi wakula bua ntatu idibu nayi, bidi mua kubakolesha.

Diakalenga, Yezu uvua mushale muaba muimpe uvuaye udiumvua pabuipi ne Yehowa, Tatuende wa mu diulu, udifila ne muoyo mujima bua kulonga tshionso tshivua tshikengela. Ke yeye kuandamuna baledi bende ne muoyo umue ne: ‘Nuakadi nunkebela tshinyi? Kanuena bamanye ne: bundi nabu mbua kuikala mu malu a Tatu wanyi anyi?’​—Luka 2:49.

Bulelela, Yosefe uvua mua kuikala mushale welangana meji bua mêyi au. Uvua mua kuikala musanke bikole bua mêyi au. Uvua muenze muende muonso bua kulongesha Yezu bua adifile mu malu a Yehowa Nzambi. Yezu wakaleja muvuaye udiumvua bua muaku “tatu” katshia anu ku buana buende, bualu ebu buakamuenekela mu mêyi avuaye muakule kumpala kua Yosefe.

Biwikale tatu, udiku umona ne: udi ne diakalenga dinene dia kuambuluisha bana bebe bua kumanya tshidi kuikala tatu wa dinanga udi ukuba bana bende kumvuija anyi? Wewe muikale ukolesha bana ba muntu mukuabu, uvuluke tshilejilu tshia Yosefe bua kuenzela muana yonso malu bilondeshile tshidiye ne umuangate ne mushinga. Ubambuluishe bua kudia bulunda ne Yehowa Nzambi, Tatu wabu wa mu diulu.

Yosefe wakananukila too ne ku ndekelu

Bible udi wakula anu malu makese adi atangila nsombelu wa Yosefe, kadi malu au adi ne mushinga wa bungi bua tuetu kuakonkonona. Bible udi uleja ne: Yezu “wakadi utumikila” baledi bende. Udi wamba kabidi ne: ‘Yezu wakadiunda mu lungenyi ne mu kulepa ne mu diakalengele kudi Nzambi ne kudi bantu.’ (Luka 2:51, 52) Mêyi aa adi aleja tshinyi bua Yosefe? Adi aleja malu a bungi. Tudi tumona ne: Yosefe uvua mutungunuke ne kulombola dîku diende bualu, muanende uvua mupuangane uvua unemeka bukokeshi bua tatuende ne uvua mutungunuke anu kumukokela.

Tudi tumona kabidi ne: Meji a Yezu avua enda avula. Bua bualu ebu, Yosefe uvua bushuwa mua kuikala ne bia bungi bia kuenza bua kukolesha muanende eu. Mu tshikondo atshi, kuvua lusumuinu luvua lumanyike kudi bena Yuda luvua luamba ne: anu bantu bavua benza midimu ivua kayiyi yangata dîba dia bungi ki bavua mua kulua bena meji; kadi bena midimu ya bianza bu mudi: bena mabaya, babidime ne basenda “kabavua mua kuakula bua buakane ne meji to, ne kabavua mua kubasangana muaba uvuabu bakula miyuki ya malu a ntendelelu to.” Kadi nsombelu wa Yezu wakaleja muvua lusumuinu alu luikale lua dishima. Patshivuaye muana, uvua uteleja misangu ne misangu muvua tatuende mudishi uvua muena mabaya umulongesha “buakane ne meji” a Yehowa. Tudi tuela meji ne: Yosefe wakenza nanku misangu ne misangu.

Mushindu uvua Yezu mukole ku mubidi uvua kabidi mua kuleja ne: Yosefe uvua mumulame bimpe. Bu muvua Yosefe mulame Yezu bimpe, wakakola ne kulua ne bukole ne makanda a mubidi. Uvua kabidi mulongeshe muanende bua kuenza bimpe midimu ya bianza. Bantu kabavua bamanya Yezu anu bu muana wa muena mabaya patupu to, kadi bu “muena mabaya.” (Mâko 6:3) Nanku, dilongesha dia Yosefe divua dipatule bipeta bimpe. Bamfumu ba mêku badi bidikija Yosefe ne meji padibu baditatshisha bua kukolesha bana babu mu mushindu wabambuluisha bua kuluabu bantu bakumbane bua kudiambuila majitu.

Mu muyiki wa Yezu udi wakula muvuaye mutambule ne bidimu 30, tudi tumona ne: kabena batelamu kabidi Yosefe to. Bualu ebu budi buleja ne: Mariya ukavua mukamba dîba divua Yezu mutuadije mudimu wende. (Bala kazubu kadi kamba ne: “Ndîba kayi divua Yosefe mufue?” mu dibeji dia 27.) Nunku, Yosefe mmushiye tshilejilu tshimpe tshia tatu uvua ukuba dîku diende, udikumbanjila majinga adi ne wakananukila ne muende muonso too ne ku ndekelu. Tatu yonso, anyi mfumu wa dîku nansha muena Kristo yonso neenze bimpe bua kuidikija ditabuja dia Yosefe.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 7 Mu tshikondo atshi, bavua bangata dibangilangana anu bu dibaka.

^ tshik. 8 Bala tshiena-bualu tshia Imitez leur foi​—Elle tirait ‘des conclusions dans son coeur’mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1/10/2008, mu Mfualansa.

^ tshik. 14 Bible udi uleja patoke ne: Yezu wakenza tshishima tshia kumpala anu panyima pa yeye mumane kutambula, ki nkumpala nansha. (Yone 2:1-11) Bua kumanya malu makuabu adi atangila evanjeliyo ya dishima, bala tshiena-bualu tshia: “Evanjeliyo ya dishima​—Mbulelela busokoka budi butangila Yezu anyi?” mu dibeji dia 18.

[Kazubu mu dibeji 27]

Ndîba kayi divua Yosefe mufue?

Tudi bamanye ne: Yosefe utshivua ne muoyo pavua Yezu ne bidimu 12. Bana ba bungi ba bena Yuda ba bidimu 12 bavua batuadija kulonga midimu ya batatuabu, ne pavuabu bakumbaja bidimu 15 bavua batuadija kudibidija pabu. Bidi bimueneka ne: Yosefe uvua mushale ne muoyo ndambu wa bidimu ne kulongeshaye Yezu mudimu wa mabaya. Tshikondo tshivua Yezu mutuadije mudimu wa kuyisha ne bidimu bitue ku 30, Yosefe utshivua ne muoyo anyi? Katuena anu bajadike menemene to. Tshikondo atshi Bible udi wamba muvua mamuende wa Yezu, bana babu ba balume ne ba bakaji bikale ne muoyo, kadi kena utela Yosefe to. Musangu au, bakavua babikila Yezu ne: ‘muana wa Mariya,’ kadi ki nne: mmuana wa Yosefe to. (Mâko 6:3) Badi baleja kabidi ne: Mariya ukavua udienzela malu ne udiangatshila mapangadika kayi webeja mulume to. (Yone 2:1-5) Mu tshikondo atshi, muntu mukaji kavua mua kuenza nanku to, anu yeye mumane kufuisha mulume. Ndekelu wa bionso, pakavua Yezu pa kufua, wakashila mupostolo Yone mudimu wa kulama mamuende. (Yone 19:26, 27) Kabivua ne mushinga bua kuenza nunku bu Yosefe muikale utshivua ne muoyo to. Malu onso aa adi aleja ne: Yosefe wakafua pamuapa patshivua Yezu nsongalume. Kakuyi mpata, bu muvua Yezu muanabute, uvua mushale wenza mudimu wa mabaya bua kudisha ba mu dîku diabu too ne pavuaye mutambule.

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Yosefe wakadipangisha amue malu ne kuenza muende muonso bua kulama muanende

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Yosefe wakenza mudimu bikole bua kukumbaja majinga a bena mu dîku diende

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Yosefe uvua uya ne dîku diende ku ntempelo mu Yelushalema bua kutendelela Nzambi

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Yosefe wakalongesha muanende mudimu wa mabaya