Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utu mumanye anyi?

Utu mumanye anyi?

Mmunyi muvua bena Yuda ba mu bidimu lukama bia kumpala balongolola bafue bua kubajika?

Bena Yuda kabavua bajingakana bua kujika muntu pavuaye ufua, misangu ya bungi bavua bamujika anu dituku adi. Bavua benza nunku bua tubingila tubidi. Tshia kumpala, mubidi wa mufue uvua ubola lukasa mu muvu wa luya wa ku Proche-Orient. Tshibidi, bilondeshile ngelelu wa meji wa tshikondo atshi, kulekela tshitalu matuku a bungi katshiyi tshijika kuvua kuleja dibenga kunemeka mufue ne bena mu dîku diende.

Mu Evanjeliyo ne mu mukanda wa Bienzedi badi bakulamu bua bitalu binayi bia bantu bavuabu bajike dituku dimue dimue divuabu bafue adi. (Matayi 27:57-60; Bienzedi 5:5-10; 7:60–8:2) Bidimu bia bungi kumpala, Lakele mukaji uvua Yakoba munange bikole wakafua mu njila pavua Yakoba mu luendu ne bena mu dîku diende. Pamutu pa Yakoba kupinganaye ne tshitalu kuabu bua kutshijiikabu, wakajika Lakele mu lukita lua ‘mu njila wa ku Beteleheme.’​—Genese 35:19, 20, 27-29.

Miyuki ya mu Bible idi yakula bua dilongolola dijika dia bafue idi ileja ne: bena Yuda bavua badifila bikole bua kulongolola bitalu kumpala kua kubijiika. Bena mu dîku ne balunda bavua buôwesha mubidi wa mufue mâyi, bawela bintu bia mupuya muimpe ne bawulaba manyi mimpe ne bawujingila mu bilamba. (Yone 19:39, 40; Bienzedi 9:36-41) Bena mutumba ne bantu bakuabu bavua mua kulua bua kuleja kanyinganyinga ne kusamba bena mu dîku dia mufue.​—Mâko 5:38, 39.

Bavuaku bajike tshitalu tshia Yezu bilondeshile mutu bena Yuda bajika bitalu biabu anyi?

Mêku a bungi a bena Yuda avua ajika bafue babu mu mbuebue ne nkita miumbula mu lubuebue ivua miaba ya bungi mu Isalele. Pavuabu benza nunku, bavua balonda tshilele tshia bankambua babu. Abalahama, Izaka, Yakoba ne bakuabu bavua babajike mu lubuebue lua Makepela pabuipi ne Efelona.​—Genese 23:19; 25:8, 9; 49:29-31; 50:13.

Bavua bajike Yezu pende mu lukita luvua lumbula mu lubuebue. (Mâko 15:46) Pa tshibidilu lukita lua mushindu eu luvua ne mushiku mukese. Munda mualu muvua masoso manene a bungi anyi miaba mienza munda mua lubuebue muvua bena mu dîku mua kuteka bitalu biabu. Pavua tshitalu tshibola, bavua bangata mifuba ya mufue ikavua miume bayela mu kashete ka dibua kenza bua kulamina mifuba, bu muvuabi bienzeka mu matuku a Yezu. Pavuabu benze nunku, bena mu dîku bavua mua kulama miaba bua bantu bakuabu bikala mua kufua.

Mikenji ya Mose ivua ikandika bantu bua kulongolola bitalu dituku dia dikisha dia Nsabatu. Kadi Yezu wakafua mêba asatu kumpala kua Nsabatu kutuadija, nunku Jozefe wa ku Alimateya ne bakuabu bakajika Yezu kabayi balongolole bimpe menemene tshitalu tshiende bua kutshijika. (Luka 23:50-56) Bua bualu ebu, bamue balunda ba Yezu bakaya ku lukita Nsabatu mumane kujika ne meji a kulongolola tshitalu tshiende bimpe.​—Mâko 16:1; Luka 24:1.