Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA MUISATU

‘Ubambile dîyi edi’

‘Ubambile dîyi edi’

1. (a) Yezu ne Yelemiya bavua bafuanangane ku tshinyi? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kuidikija Yelemiya patudi tuyisha?

 YEZU KRISTO udi tshilejilu tshietu tshinene tshitudi tulonda mu mudimu wa kuyisha lumu luimpe. Kadi bidi bikemesha bua kumona ne: bantu ba mu tshikondo tshiende bavua bamumona imue misangu bu muprofete Yelemiya. (Mat. 16:13, 14) Nzambi wakatumina Yelemiya dîyi dia kuyisha anu muvuaye muenze bua Yezu. Tshilejilu, musangu mukuabu Nzambi wakambila Yelemiya ne: ‘Ubambile dîyi edi ne: Yehowa Nzambi udi wamba ne:’ (Yel. 13:12, 13; Yone 12:49) Yelemiya wakaleja muvuaye ne ngikadilu bu ya Yezu pavuaye uyisha.

2. Bena lelu mbafuanangane ne bantu ba mu tshikondo tshia Yelemiya ku tshinyi?

2 Kadi bamue Bantemu badi mua kuamba ne: ‘Mudimu wetu wa kuyisha mmushilangane ne wa Yelemiya. Yeye uvua muleji mpala wa Nzambi kudi tshisamba tshikavua tshidilambule kudi Nzambi, kadi bantu ba bungi batudi tuyisha lelu ki mbamanye Yehowa to.’ Mbulelela. Kadi mu tshikondo tshia Yelemiya, bena Yuda ba bungi bavua balue ‘bapote’ ne balekele Nzambi mulelela. (Bala Yelemiya 5:20-22.) Bavua ne bua kushintuluka bua kutendelela Yehowa mu mushindu uvuaye musue. Bia muomumue lelu, bantu badi ne bua kulonga mua kutshina Yehowa ne kulonda ntendelelu mulelela nansha bobu badiamba mudibu bena Kristo anyi kabayi bena Kristo. Tumonayi mutudi mua kuidikija Yelemiya patudi tuenzela Nzambi mulelela mudimu ne tuambuluisha bantu.

‘YEHOWA WAKALENGA MUKANA MUANYI’

3. Mbualu kayi bua dikema buvua Nzambi muenzele Yelemiya ku ntuadijilu kua mudimu wende? Wakadiumvua bishi bua bualu ebu?

3 Tuvuluke ne: ku ntuadijilu kua mudimu wende wa buprofete, Yelemiya wakumvua mêyi aa ne: ‘Neuye kudi muntu yonso kundi nkutuma, newambe mêyi onso angakuambila. Yehowa wakamba ne: Kuikadi ne buôwa kudibu, bualu bua ndi nebe bua kukupandisha.’ (Yel. 1:7, 8) Pashishe Nzambi wakenza bualu bukuabu bua dikema. Yelemiya udi wamba ne: ‘Yehowa wakolola tshianza tshiende, wakalenga mukana muanyi. Yehowa wakangambila kabidi ne: Mona, ngakuteka mêyi anyi mukana muebe; mona, lelu eu ngakukuteka’ anyi kukutuma. (Yel. 1:9, 10) Kutuadijila anu pine apu, Yelemiya uvua mumanye ne: uvua wakula mu dîna dia Nzambi wa Bukole Buonso. a Yelemiya wakavudija tshisumi tshiende bualu uvua mumanye ne: Nzambi uvua umukuatshisha.​—Yesh. 6:5-8.

4. Mbilejilu kayi bia bantu badi ne tshisumi tshia bungi biudi mua kufila?

4 Yehowa katu ulenga Bantemu bende ba lelu bu muvuaye mulenge Yelemiya to. Kadi ku diambuluisha dia nyuma wende, udi ubapesha dijinga dikole dia kuyisha lumu luimpe. Ba bungi ba kudibu badi ne tshisumi tshia bungi. Tuangate tshilejilu tshia Maruja wa mu ditunga dia Espagne. Mmutekete maboko ne mikolo kukadi bidimu bipite pa 40. Kena ne mushindu wa kuyisha ku nzubu ne ku nzubu to, ke bualu kayi utu uyisha mu mishindu mikuabu bu mudi kufundilangana mikanda. Utu wambila muanende wa bakaji malu a kufundaye pa dibeji. Ngondo mukuabu uvua Maruja mudisuike bua kuyisha bikole, yeye ne muanende bakatumina bantu mikanda mipite pa 150 muvuabu bele kabidi trakte. Ku diambuluisha dia mudimu wabu eu, lumu luimpe luakalenga bantu ba bungi ba mu musoko uvua pabuipi nabu. Maruja wakambila muanende ne: “Umue wa ku mikanda itudi batume eyi wowu mufike mu bianza bia muntu udi musue bulelela, Yehowa neatubeneshe ne neatupeshe muntu wa kulongesha Bible.” Mukulu mukuabu wa mu tshisumbu tshiabu udi ufunda wamba ne: “Ndi ngela Yehowa tuasakidila bua bana betu ba bakaji bu mudi Maruja, badi balongesha bakuabu bua kumanya malu adi ne mushinga menemene.”

5. (a) Ntshinyi tshivua tshiambuluishe Yelemiya bua kuikala anu ne tshisumi nansha muvua bantu kabayi bamuteleja? (b) Ntshinyi tshidi mua kukuambuluisha bua kuikala anu ne tshisumi tshia kuyisha lumu luimpe?

5 Mu matuku a Yelemiya, bena mu Yelushalema ba bungi ‘kabavua ne disanka’ bua kumvua dîyi dia Nzambi. Yelemiya wakalekelaku kuyisha bualu bantu ba bungi kabavua bamuteleja anyi? Tòo. Kadi udi wamba ne: ‘Ngakuula tente ne tshiji tshidi Yehowa natshi; kutshikanda kudi kuntonda.’ (Yel. 6:10, 11) Mmushindu kayi uudi mua kuikala ne tshisumi bu tshiende? Udi mua kuela meji ku diakalenga dinene diudi nadi dia kuikala muleji mpala wa Nzambi. Udi mumanye ne: bantu banene ba pa buloba ebu badi bapendeshisha dîna dia Nzambi mulelela. Ela kabidi meji bua mudi bamfumu ba bitendelelu badinga bantu ba muaba unudi anu bu muvua bakuidi benza mu matuku a Yelemiya. (Bala Yelemiya 2:8, 26, 27.) Kadi lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi luudi uyisha ludi luleja mudi Nzambi munange bantu. (Muad. 3:31, 32) Kuela meji ku malu aa kudi mua kukuambuluisha bua kuikala ne tshisumi tshia kumanyisha lumu luimpe ne kuambuluisha bantu badi bafuane mikoko.

6. Ntatu kayi mikole ivua Yelemiya mupete?

6 Kakuyi mpata, udi mumanye ne: ki mbitekete bua kutungunuka ne kuyisha ne tshisumi to. Pavua Yelemiya wenzela Yehowa mudimu uvua pende mupete ntatu mikole, bu mudi ya kudi baprofete ba dishima. Udi mua kupeta tshilejilu tshimue mu Yelemiya nshapita wa 28. Bantu ba bungi kabavua bateleja tshivuaye wamba to, ne imue misangu uvua udiumvua nkaya. (Yel. 6:16, 17; 15:17) Misangu mikuabu uvua upetangana ne baluishi bavua bamukanyina bua kumushipa.​—Yel. 26:11.

Bua tshinyi udi mua kuikala mushindike ne: Yehowa neakuambuluishe bua kutantamena ntatu iudi upeta paudi uyisha lumu luimpe?

‘YEHOWA, WEWE WAKUNGENZEJA’

7, 8. Mmu mushindu kayi muimpe uvua Nzambi ‘muenzeje’ Yelemiya?

7 Musangu mukuabu pavua bantu baseka Yelemiya ne bamupenda ku dituku ne ku dituku, wakaleja Nzambi muvuaye udiumvua. Buebe wewe, mmunyi muvua Yehowa ‘muenzeje’ muprofete wende wa lulamatu bu mudibi bileja mu Yelemiya 20:7, 8?​—Bala.

8 Yehowa kavua mumuenzeje pa kumudingakaja ne mayele kampanda to, kadi ‘wakamuenzeja’ mu mushindu muimpe. Yelemiya wakamona ne: buluishi buvua bumutambe bukole ne kavua mua kuenza mudimu wa Nzambi ku bukole buende nkayende to. Kadi wakawenza ne diambuluisha dia wa Bukole Buonso. Nunku, udi mua kuamba ne: Yehowa wakamupesha bukole, kulejaye muvuaye mupite Yelemiya ne matekete ende kule ne kule. Pavua muntu wa Nzambi eu mumone ne: uvua mushikile kayi ne tshikuabu tshia kuenza, Yehowa wakamupesha bukole buende budi buenzeja. Ke bualu kayi Yelemiya wakamona anu bu ne: Nzambi uvua mumuenzeje. Nzambi wakaleja muvuaye mupite matekete a muprofete bukole. Yelemiya wakapeta bukole bua kutungunuka ne kuyisha nansha pavua bantu kabayi bamuteleja, bamuipata anyi bamuenzela malu ne tshikisu.

9. Bua tshinyi mêyi adi mu Yelemiya 20:11 adi ne bua kukukolesha ku muoyo?

9 Yehowa wakaleja muvuaye bu ‘muena bukitu mukole ne mukuatshishi wa buôwa,’ uvua ku luseke lua Yelemiya bua kumuambuluisha. (Yel. 20:11) Nzambi udi mua kukukolesha pebe bua utungunuke ne kuikala ne tshisumi bua ntendelelu mulelela nansha padi ntatu mikole ikukuata. Bidi mua kuenzeka anu bu mudibu bambe mu Bible mukuabu ne: Yehowa neikale ku luseke luetu bua ‘kutuluila mvita.’​—MMV.

10. Ntshinyi tshiudi mudisuike bua kuenza padibu bakuluisha?

10 Mupostolo Paulo wakashindika bualu abu pavuaye ukankamija bena Kristo bavuabu bakengesha. Wakamba ne: ‘Bikadilu bienu bikale biakanangane ne lumu luimpe lua Kristo bua ngumvue ne: Badi bajalama mu nyuma umue, ne badi batshinta popamue ne mutshima umue bua ditabuja dia lumu luimpe, ne kabena batshinyishibua nansha ku bualu bumue kudi bena lukuna.’ (Filip. 1:27, 28) Anu bu Yelemiya ne bena Kristo ba kumpala, udi ne bua kueyemena Nzambi wa Bukole Buonso paudi uyisha. Bantu bobu bakupepeja anyi bakuluisha, uvuluke ne: Yehowa udi ku luseke luebe ne udi mua kukupesha bukole. Ke tshiakenzelaye Yelemiya ne bana betu ba bungi ne udi mua kukuenzela pebe muomumue. Umulombe diambuluisha ne ikala mushindike ne: neakuenzele tshiudi umulomba. Wewe pebe udi mua kumona ne: Nzambi udi ‘ukuenzeja’ padiye ukupesha bukole bua kutantamena ntatu ne kuikala ne dikima pamutu pa kutshina. Dîba adi, newenze malu auvua kuyi muelele meji to.​—Bala Bienzedi 4:29-31.

11, 12. (a) Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kumona mua kuyisha bantu ba bungi? (b) Paudi utangila tshindidimbi tshidi mu dibeji dia 39, mmishindu kayi ya diyisha muaba unudi idi ikuluila mu lungenyi?

11 Malu a mudimu wa Yelemiya atudi tubala adi mua kutuambuluisha mu mishindu ya bungi bua kulua bamanyishi bapiluke ba lumu luimpe. Yeye mumane kuenzela Yehowa mudimu wa buprofete bidimu bipite pa 20 wakamba ne: ‘Ngakanuambila dîyi dia Nzambi, njuka bianyi dinda dionso bua kunuambiladi, kadi kanuakumvua.’ (Yel. 25:3) Uvua utuadija mudimu patshiatshia. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshilejilu etshi? Mu bisumbu bia bungi, kudi bamanyishi batu babika patshiatshia bua kuyisha bantu miaba itubu bangatshila mashinyi anyi tuwulu. Ku misoko, Bantemu ba bungi batu bajuka patshiatshia bua kuya kutangila babidime ne bantu bakuabu bakadi pabu babike dîba adi. Kuenaku mua kuela meji bua mishindu mikuabu iudi mua kuidikija tshilejilu tshia mushindu uvua Yelemiya wenza mudimu wende anyi? Kuenaku mua kujuka kumpala kua dîba bua kufika kumpala kua tshisangilu tshia mudimu wa buambi kutuadijatshi anyi?

12 Kuyisha ku nzubu ne ku nzubu mu mapingaja anyi ku dilolo kutu paku kuambuluisha miaba ya bungi. Bamanyishi bakuabu batu bayisha too ne butuku bua kuya kutangila bantu badi benza mudimu miaba idibu bapanyishila kasolonyi, miaba itu bantu baya kudia ne mikuabu idi bantu benza mudimu munya ne butuku. Udiku mua kushintulula ndongamu webe bua kumona mua kuyisha mêba audi mumone ne: udi mua kupeta bantu ku mabu anyi miaba mikuabu anyi?

Bua tshinyi udi mushindike ne: Yehowa udi ukuambuluisha paudi uyisha?

13, 14. (a) Tshilejilu tshia Yelemiya tshidi tshipetangana ne dienza makumbula mapiamapia ku tshinyi? (b) Bua tshinyi udi ne bua kuenza muebe muonso bua kupinganyina bantu bu muuvua mulaye?

13 Misangu mikuabu Yehowa uvua utumina Yelemiya dîyi bua kuya kuambila bantu malu ende muimane ku biibi bia ku ntempelo anyi bia Yelushalema. (Yel. 7:2; 17:19, 20) Bantu ba bungi bavua bateleja dîyi dia Yehowa pavua Yelemiya wakula muimane ku biibi nunku. Bu muvua bantu ba bungi bu mudi banene ba mu tshimenga, bangenda mushinga ne bakuabu bapitshila ku biibi abi pa tshibidilu, uvua mua kuikala wakula ne bantu bamue bamue misangu ya bungi bua kubambuluisha bua kumvua kabidi malu akavuabu bateleje. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku bualu ebu bua mushindu ututu tupingana bua kutangila bantu bavua batuteleje?

14 Yelemiya uvua mumanye ne: mudimu wende wa buprofete uvua usungila mioyo ya bantu. Dimue dituku, pavuaye kayi ne mushindu wa kuenza mudimu wende wa kuambila bantu malu a Nzambi, wakatuma mulunda wende Baluka bua kuwenza pa muaba wende. (Bala Yelemiya 36:5-8.) Mmunyi mutudi mua kuidikija Yelemiya mu bualu ebu? Patudi tulaya muntu ne: netualukile, tutuku tualukila anyi? Tuetu katuyi ne mushindu wa kualukila, tutuku tutuma muntu mukuabu pa muaba wetu bua kuya kutangila muntu au anyi bua kulongaye nende Bible anyi? Yezu wakamba ne: ‘Diyi dienu pikaladi dia ne: “Eyo,” dikale anu “eyo.”’ (Mat. 5:37, MMM) Kukumbaja malu atudi balaye kudi ne mushinga bualu tudi baleji mpala ba Nzambi wa bulelela ne wa bulongame.​—1 Kol. 14:33, 40.

Udiku mushintulule ndongamu webe ne mishindu yebe ya kuyisha bua kufika ku diyisha bantu ba bungi anyi?

15, 16. (a) Ntshinyi tshidi bana betu ba bungi benze bua kuvudija mudimu wabu bu Yelemiya? (b) Ndilongesha kayi diudi upetela ku tshilejilu tshia Ntemu wa mu Chili tshidibu baleje mu dibeji dia 40?

15 Yelemiya wakakolesha bena Yuda bavua mu Babulona ku muoyo pakabafundilaye mukanda uvua wakula bua ‘dîyi dimpe’ dia Yehowa dia kubapingaja kuabu. (Yel. 29:1-4, 10) Lelu tudi kabidi mua kuambila bantu ‘dîyi dimpe’ dia malu ikala Yehowa ne bua kuenza mu katupa kîpi emu ku diambuluisha dia difundilangana mikanda ne dia telefone. Kuenaku mua kuyisha mu mishindu eyi bua kuambuluisha balela ne bantu bakuabu badi kule anyi badi miaba idibi bikole bua kufika anyi?

16 Bamanyishi ba Bukalenge ba bungi badi bambuluisha bantu padibu bidikija Yelemiya mu mushindu muimpe uvuaye wenza mudimu wende. Muanetu wa bakaji mukuabu wa mu ditunga dia Chili wakayukila ne mamu mukuabu uvua utuluka mu kawulu. Mamu au wakasanka bua kumvua malu adi Bible wamba ne wakitaba bua muanetu aye kumutangila kuende. Kadi muanetu wakapua muoyo bua kufunda muaba uvua mamu au musombele. Pakamonaye ne: bivua bikengela kuya kutangila mamu au bua kumuambuluisha, wakalomba Yehowa diambuluisha. Dituku diakalonda, wakapingana muaba udi bantu bangatshila kawulu au anu pa dîba divuabu bapetangane ne mamu au musangu wa kumpala. Wakapetangana nende kabidi. Musangu eu, wakafunda adrese wende, kuyaye kumutangila bua kumuambuluisha bua kumvua tshidi Bible wamba. Nzambi ukadi pa kubutula bulongolodi bua Satana. Kadi bantu badi banyingalala ne bitaba lumu luimpe badi mua kupanduka. (Bala Muadi 3:31-33.) Nunku, tulejayi mutudi tuangata bualu ebu ne mushinga patudi tuyisha ne muoyo umue mu teritware wetu.

Udiku wenza muebe muonso bua kupinganyina bantu bavua bakuteleje anyi?

‘BUMUE NEBAKUMVUILE, BUA BUONSO BUABU MUNTU NE MUNTU BALUKILE’

17. Mmushindu kayi uudi mua kuidikija Yelemiya paudi uyisha mu teritware webe?

17 Yehowa kavua musue bua bantu bafue to. Bidimu bitue ku dikumi kumpala kua kubutulabu Yelushalema, wakaleja ku butuangaji bua Yelemiya tshivuaye mulongoluele bantu bavua ku bupika mu Babulona. Bible udi wamba ne: ‘Nenteke mêsu anyi kudibu bua kubenzela bimpe, nendue nabu mu buloba ebu kabidi. Nembase kabidi, tshiena mbasasula kabidi; nembakune, tshiena mbatula kabidi.’ Ke bualu kayi Yelemiya uvua mua kubambila ne: ‘Ditekemena didiku bua’ matuku enu adi kumpala. (Yel. 24:6; 26:3; 31:17) Yelemiya uvua umona bantu bu muvua Yehowa ubamona. Wakenza mudimu wende ne dinanga dionso, ubambila malu a kudi Yehowa ubasengelela ne: ‘Muntu yonso alekele kuenda mu njila wende mubi, alongolole bienzedi biende.’ (Yel. 35:15) Udiku mua kuela meji ku mishindu mikuabu iudi mua kuleja muudi munange bantu ba mu teritware webe anyi?

18, 19. (a) Ndungenyi kayi lubi lutudi katuyi ne bua kuikala nalu patudi tuyisha lumu luimpe? (b) Mmeji kayi avua nawu Yelemiya atudi ne bua kuikala petu nawu?

18 Dinanga divua Yelemiya munange bantu kadiakakepela to. Utshivua anu mubanange too ne pakaluabu kubutula Yelushalema. (Bala Muadi 2:11.) Bena Yuda ke bavua badikebele makenga abu. Nansha nanku, Yelemiya kakabambila ne: ‘Nuadimuki, mvua munuambile tshinyi’ to. Kadi wakanyingalala bikole bua makenga avua mabakuate. Bia muomumue, katuena ne bua kuyisha anu bualu badi batulomba bua kuyisha to. Tudi tuenza muetu muonso bua kuyisha bua kuleja mutudi banange Nzambi wetu wa luse ne bantu badiye mufuke mu tshimfuanyi tshiende.

Udiku uleja bantu ne: udi uditatshisha bikole bua diakalenga diabu anyi?

19 Kakuena diakalenga anyi muanzu pa buloba apa udi mupite kuyisha mu dîna dia Nzambi mulelela to. Ke muvua Yelemiya udiumvua, bualu wakafunda ne: ‘Ngakasangana mêyi ebe, ngakaadia; mêyi ebe akadi kundi bu disanka ne akasankisha mutshima wanyi; bualu bua badi bambikila ku dîna diebe wewe Yehowa.’ (Yel. 15:16) Patudi tuyisha lumu luimpe, bantu ba bungi badi mua kulua kumanya Nzambi udi mubafuke ne kumunanga. Tudi tubambuluisha bua kuenza nunku patudi tuyisha ne tshisumi ne dinanga anu bu Yelemiya.

Bilondeshile tshilejilu tshia Yelemiya, mmishindu kayi mikuabu ya kuyisha ‘dîyi dimpe’ dia Yehowa iudi mua kuteta mu matuku adi kumpala?

a Anu bu musangu eu, misangu ya bungi ivua Yehowa utuma banjelu, bavua badileja kudi bantu bienze bu ne: Yehowa nkayende ke uvua wakula.​—Bal. 13:15, 22; Gal. 3:19.