Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Muyuki mutambe kutumba wa katshia ne katshia

Muyuki mutambe kutumba wa katshia ne katshia

Nshapita wa 35

Muyuki mutambe kutumba wa katshia ne katshia

MUANDA eu ng’umue wa ku miyuki ya mu Bible idi bantu batamba kuvuluka: Yezu udi usomba pa mupulumuku wa mukuna, wenza Muyuki wende mutumbe wa pa Mukuna. Bidi pabuipi ne dijiba dia Ngalileya, imue misangu ku mpenge kua Kapernaume. Mumane kupitshisha butuku bujima pa kusambila, Yezu udi ufuma ku disungula 12 ba ku bayidi bende bua kuikalabu bapostolo. Pashishe, pamue nabu buonso, udi upueka nabu muaba eu mubatame pa mukuna.

Mpindieu, anu muudi pebe mua kutshinka, Yezu udi ne bua kuikala mupungile ne ujinga kulala ndambu. Kadi, bantu misumba minene mbavue, bamue bafumine ku Yudeya ne ku Yeruzaleme, mutantshi wa kilometre 100 too ne ku 110. Bakuabu bafumine ku Tire ne ku Sidone, bimenga bia ku muelelu wa mbuu ku nord. Mbavue kuteleja Yezu ne kuondopibua ku masama abu. Kudi too ne bantu badi batatshishibua kudi ba-demon, banjelu babi ba Satana.

Padi Yezu upueka, babedi badi basemena pabuipi bua kumulenga, ne udi ubuondopa buonso. Pashishe, Yezu udi ubanda, anu mudibi bimueneka, ne usomba pa muaba muzangame bikole wa mukuna. Udi usomba pine apa ne utuadija kulongesha misumba idi mimuangalake kumpala kuende pa muaba eu mubatame. Ela meji tung! Mpindieu, munkatshi mua aba buonso badi bateleja, kakuena muntu nansha umue mupungija kudi disama dikole!

Bantu badi bazukila bua kuteleja mulongeshi udi ne bukole bua kuenza bishima ebi bikemeshi. Tshidibi, Yezu udi wenza muyuki wende diambedi bua disanka dia bayidi bende, badi imue misangu bamuele munkatshi. Kadi, bua tuetu kupetelaku petu masanka, Matayo ne Luka mbawufunde.

Muyuki mulonda kudi Matayo mmule kupita wa Luka misangu bu inayi. Kabidi, bimue bitupa bia malu malonda kudi Matayo, Luka mmubifunde bienze bu se: Yezu uvua muambe mu tshikondo tshikuabu tshia mudimu wende, anu mutudi mua kubisunguluja pa kufuanyikija Matayo 6:9-13 ne Luka 11:1-4, kabidi Matayo 6:25-34 ne Luka 12:22-31. Ebi kabiena mene ne bua kutukemesha. Bidi bimueneka ne: Yezu uvua mulongeshe malu amue amue misangu kupita pa umue, ne Luka uvua musungule bua kufunda amue a ku malongesha aa mu nsombelu mushilangane.

Tshidi tshivuija muyuki wa Yezu wa mushinga mukole, ki ng’anu buondoke bua malu awu a mu nyuma, apo kabidi ngakuilu mupepele ne mutokesha udiye utumika nende bua kumvuija malelela aa. Udi ushindamena pa mianda idi yenzeka pa tshibidilu ne utumika ne bintu bidi bantu bibidilangane nabi, nunku, ebi bidi bivuija ngenyi yende mipepele mua kuyumvua kudi aba buonso badi bakeba kupeta nsombelu mulenga pa kulonda njila wa Nzambi.

Nnganyi udi bushuwa muena disanka?

Muntu yonso mmusue kuikala muena disanka. Bu mudiye mumanye bimpe muanda eu, Yezu udi utuadija Muyuki wende wa pa Mukuna pa kumvuija eu udi bushuwa muena disanka. Anu mutudi mua kutshinka, ebi bidi bikoka diakamue ntema ya bamuteleji bavulavulayi. Tshidibi, bua bavule mêyi ende a mbangilu adi ne bua kumueneka mabengangane.

Pa kuludika mumvuija ende kudi bayidi bende, Yezu udi utuadija nunku: “Bena disanka nnuenu bapele, bualu bukalenge bua Nzambi mbuenu. Bena disanka nnuenu badi ne nzala mpindieu, bualu nenukutshishibue. Bena disanka nnuenu badi badila mpindieu, bualu nenuseke. Nudi bena disanka padi bantu banukina . . . Nusanke mu dituku adi ne nutumpike ne disanka, bualu, monayi! difutu dienu ndinene mu diulu.”

Bua Luka, aa ke mêyi a mbangilu a muyuki wa Yezu. Kadi, bilondeshile Matayo, Yezu udi wamba kabidi ne: bapole-malu, balekeledianganyi, bakezuke mu mitshima ne baleji-ditalala mbena disanka. Yezu udi ujadika se: mbena disanka bualu nebapiane buloba, nebabaleje luse, nebamone Nzambi, ne nebabikidibue bana ba Nzambi.

Kadi, padiye wakula bua kuikala muena disanka, Yezu kêna usua kumvuija kuikala patupu musangale ne muena mpala wa tuseku, bu padi muntu utshionkomoka nansha. Disanka dia bushuwa nditambe kuondoka, dipeteshi dia ngenyi ya mimuemue, mmuenenu wa disankishibua dijima ne nyanji ya dikumbaja bipatshila bia mpatshi mu nsombelu.

Nenku, Yezu udi uleja ne: aba badi bushuwa bena disanka mbantu badi bajingulula bidibo bakengela mu nyuma, badi babungamijibua bua bumuntu buabu bua mpekatu, ne bafika ku dimanya Nzambi ne ku dimusadila. Nunku, nansha bakinyibua peshi bakengeshibua bualu badi benza disua dia Nzambi, mbena disanka bualu mbamanye se: badi balengelela Nzambi ne nebapete difutu diende dia muoyo wa kashidi.

Kadi, bavule ba ku bateleji ba Yezu, anu bu bamue bantu lelu’eu, badi bitaba se: kuikala mubanji ne kulabula masanka a mubidi ke tshidi tshivuija muntu muena disanka. Yezu mmumanye bimpe ne: kabiena nanku to. Pa kufila ngenyi mibengangane ne bikadiye muambe, mine eyi idi ne bua kukemesha bavule ba ku bamuteleji, udi wamba ne:

“Diakabi dienu, nuenu babanji, bualu nudi nupeta kusambibua kuenu kujima. Diakabi dienu, nuenu badi buukute mpindieu, bualu nenufue nzala. Diakabi, nuenu badi baseka mpindieu, bualu nenuase madilu ne nenudile. Diakabi, padi bantu buonso bamba mêyi malenga pa bidi binutangila, bualu malu bu nunku ke avua bankambua babo benzele baprofete ba dishima.”

Yezu udi usua kuamba tshinyi? Bua tshinyi kuikala mubanji, muipatshidi wa masanka ne mêsu mabuikila, mupetshi wa matumbi a kudi bantu kudi kutuadilangana diakabi? Bualu, padi muntu ne bintu ebi ne mubinange bikole, mu nsombelu wende udi upua muoyo kashidi mudimu wa Nzambi udi, anu wowo nkayawu, upetesha diakalenga dia bushuwa. Ku lukuabu luseke, Yezu kêna umvuija ne: kuikala mupele patupu, muena nzala, ne muena kudila kudi kuvuija muntu muena disanka to. Kadi, pa tshibidilu, bantu badi mu nsombelu ya bupele badi mua kutumikila malongesha a Yezu, ne pashishe kubeneshibua ne disanka dia bushuwa.

Pashishe, ukudimuka kudi bayidi bende, Yezu udi wamba ne: “Nudi luepu lua buloba.” Bushuwa, kêna usua kumvuija se: badi luepu luena-dîna to. Kadi, luepu ludi ne bukole bua kukuba bintu. Luvua lulamibua ndambu mukumbane pabuipi ne tshilambuilu mu ntempelo wa Yehowa, ne bakuidi bàvuà benzamu mudimu bavua batumika nalu bua kusunsumisha milambu.

Bayidi ba Yezu badi “luepu lua buloba” mu ngumvuilu wa se: badi ne buenzeji bua dikuba pa bantu. Bushuwa, mukenji udibo bamanyisha newukube mioyo ya aba buonso badi bawitaba ne bawutumikila! Mu nsombelu wabu, newutuadile bantu bu nunku bikadilu bilenga bu mudi bunanukidi, bulamatshi ku mikenji, ne lulamatu, pa kubakuba ku dinyanguka dionso dia mu nyuma ne dia nsombelu wa tshitembu.

“Nudi butoke bua bukua-bantu,” ke mudi Yezu wambila bayidi bende. Kabatu babuikila muendu mu tshisaka, kadi batu bawuteka pa tshitekelu tshia muendu, nunku Yezu udi wamba ne: “Bia muomumue, butoke buenu bukenke kumpala kua bantu.” Bayidi ba Yezu badi benza nunku pa kufila bumanyishi bua patoke, ne pa kuikala bilejilu bia mpatshi bia nsombelu udi mu diumvuangana ne mêyi-maludiki a mu Bible.

Mêyi-makulu matumbuke bua bamulondi

Bamfumu ba malu a Nzambi badi bangata Yezu bu musambuki wa Mikenji ya Nzambi ne matuku mashale bavua bele tshifufu bua kumushipa. Nunku, pa kutungunuka ne Muyuki wende wa pa Mukuna, Yezu udi umvuija ne: “Kanuedi meji ne: ndi mulue bua kushipa Mikenji peshi Baprofete. Ndi mulue, ki mbua kushipa, kadi bua kukumbaja.”

Yezu udi ne kanemu kuondoke bua Mikenji ya Nzambi ne udi ukankamija bakuabu bua kulonda dikasa diende. Ke padiye wamba ne: “Nunku, eu udi ushipa dimue dia ku mêyi-matuma aa matambe bukese ne ulongesha bantu bua benze nunku, neabikidibue ‘mutambe bukese’ pa bidi bitangila bukalenge bua mu muulu,” mmumue ne: muntu bu nunku kakubuela mu Bukalenge nansha kakese.

Kayi mua kupepeja Mikenji ya Nzambi, Yezu udi upiisha too ne dikuna ngenyi idi mua kusaka muntu ku diyisambuka. Mumane kuvuluija mudi Mikenji yamba ne: “Kuena ne bua kushipa,” Yezu udi usakidila ne: “Kadi meme ndi nnuambila ne: eu yonso udi utungunuka ne kukuatshila muanabo tshiji neandamune ku kabadi ka dikosa nsambu.”

Bu mudi kutungunuka ne kukuatshila muinende tshiji kuikale kubi menemene, ne pamu’apa mene kufikisha ku bumanji, pa kulonda muanda mufuanyikija, Yezu udi uleja tshidi muntu ne bua kuenza bua kubueja ditalala. Udi ufila lungenyi-luludiki elu: “Biwatuala dipa diebe [dia mulambu] ku tshilambuilu ne uvuluka kuineku ne: muanenu mmukulamine bualu munda, ushiye mulambu webe pinapu kumpala kua tshilambuilu ne uye; diambedi ubueje ditalala pankatshi pebe ne muanenu, pashishe, pawalukila, ulambule dipa diebe.”

Pa kutuma ntema ku dia muanda-mutekete dia ku Mêyi-matuma Dikumi, Yezu udi utungunuka ne: “Numvuile muakambabo ne: ‘Kuena ne bua kuenda masandi.’” Kadi, Yezu udi ukandika too ne lungenyi lububika munda lutangija ku masandi. “Meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utungunuka ne kutangila mukaji too ne pamualakenaye ne dijinga dikole ukadi muende nende masandi mu mutshima wende.”

Yezu kêna wakula apa anu bua lungenyi lua dienda masandi lua mu lupitapita to, kadi bua ‘kutungunuka ne kutangila.’ Ditungunuka ne kutangila dia mushindu’eu didi dijudija dijinga dikole dia dialakena, dine didi mua kufikisha ku dienda masandi biapeteka mushindu. Mmunyi mudi muntu mua kudikuba bua kabimuenzekedi? Yezu udi ulonda muanda mufuanyikija pa mushindu udi mapangadika makole mua kuambuluisha, wamba ne: “Nunku, pikala disu diebe dia balume dikulenduisha, uditonkone, udimanshe kule nebe . . . Kabidi, pikala tshianza tshiebe tshia balume tshikulenduisha, utshikose ne utshimanshe kule nebe.”

Misangu mivule bantu batu banyisha bua kujimija tshidimba kampanda tshiena-dîna tshidi tshisama bua kusungila mioyo yabu. Kadi, bilondeshile miaku ya Yezu, bidi bia mushinga menemene bua ‘kuimansha kule’ tshintu tshionso, nansha tshia mushinga mukole bu mudi disu anyi tshianza, bua kuepuka ngenyi peshi bienzedi bibi. Tshianana, ke mudi Yezu umvuija, bantu ba mushindu’eu nebedibue mu Ngena (muaba mudi muoshibua bintu bia bukoya ku mpenge kua Yeruzaleme), udi tshimfuanyi tshia kabutu ka kashidi.

Yezu udi uleja kabidi mushindu wa kupita ne bantu badi batuenzela bibi anyi batulenduisha. “Kanutantamenyi muena muoyo mubi,” ke mubelu wende. “Kadi, eu yonso udi ukutapa dipi ku ditama dia balume, ufile kabidi dikuabu kudiye.” Yezu kêna usua kumvuija ne: muntu kêna ne bua kudisungila anyi kusungila dîku diende biamubundabo nansha. Kabatu bakuma dipi bua kutapa mputa, apo mbua kupenda. Nunku, tshidi Yezu wamba ntshia se: bikala muntu ukubueja mu bilumbu anyi ukubunda mvita, pa kukutapa dipi diena-dîna ne tshianza tshikangula peshi pa kuamba mêyi a bipendu, kumupingajila tshidiye muenze nekuikale tshilema.

Mumane kukoka ntema ku mukenji wa Nzambi wa kunanga muntu netu, Yezu udi wamba ne: “Kadi, ndi nnuambila ne: Tungunukayi ne kunanga bena lukuna benu ne kusambila bua badi banukengesha.” Pa kufila kabingila kakole kadi kasaka ku dienza nunku, udi usakidila ne: “[Nanku] nenudileje bana ba Tatuenu udi mu muulu, bualu utu ubandishila babi ne bimpe dîba diende.”

Yezu udi ukoma tshitupa etshi tshia muyuki wende pa kubela ne: “Nudi ne bua kuikala nunku bapuangana, bu mudi Tatuenu wa mu diulu mupuangane.” Yezu kêna usua kumvuija ne: bantu badi mua kuikala bapuangane tshishiki to. Kadi, pa kuidikija Nzambi, badi mua kualabaja dinanga diabu too ne kudi bena lukuna babu. Muyuki wa muomumue mufunda kudi Luka udi utela mêyi aa a Yezu: “Tungunukayi ne kuvua balekeledianganyi, anu bu mudi Tatuenu mulekeledianganyi.”

Disambila, ne dieyemena Nzambi

Yezu udi utungunuka ne muyuki wende pa kupiisha budingidiji bua bantu badi bakumangana ditshina diabu dia Nzambi ku mêsu. “Paudi uya kufila mapa,” ke mudiye wamba, “kuedi mpungi kumpala kuebe, anu bu mudibu benza kudi badingidiji.”

“Kabidi,” ke mudi Yezu utungunuka, “Panudi nusambila, kanuena ne bua kuikala bu badingidiji; bualu batu basue kusambila banangame mu nsunagoga ne mu masangu a misesu minene bua bantu babamone.” Kadi, ke mudiye ufila lungenyi-luludiki: “Paudi usambila, ubuele mu tshibambalu tshidi buebe nkayebe, mumane kuinjila tshiibi tshiebe, usambile Tatuebe udi mu musokoko.” Yezu yeye muine wakenza masambila a patoke, nunku, kêna ukandika masambila bu nunku to. Tshidiye utandula ne kadiwu mmasambila mamba bua kukemesha bateleji ne kubasaka ku diela tuasakidila tua dianyisha.

Yezu udi ufila mubelu mukuabu eu: “Paudi usambila, lekela kuambulula malu amue amue, bu mudibo benza kudi bantu ba matunga.” Yezu kêna usua kuamba ne: kuambulula kuine nkubi to. Musangu kampanda, yeye muine wakambulula “dîyi dimue dimue” pavuaye usambila. Kadi, tshidiye udiwula “ndiambulula” dia biambilu bikuata ku muoyo, anu mudibo benza kudi babadiki ba masanga a lunzadi badi bambulula masambila makuata ku muoyo bu nyunyu wa nkusu.

Bua kuambuluisha bamuteleji mua kusambila, Yezu udi wamba disambila dia tshitembelu didi ne bia kulomba muanda-mutekete. Bisatu bia kumpala, anu mudibi bikumbanyine, bidi bizangika dianyisha bua bukokeshi bukena-mikalu bua Nzambi ne malongolola ende. Bidi malomba bua dîna dia Nzambi ditumbishibue, Bukalenge buende bulue ne disua diende dienjibue. Binayi bikuabu mmalomba adi atangila muntu pa nkayende: bua kupeta biakudia bia buatshia-buatshia, dibuikidibua dia mpekatu, kubenga kutetshibua ne malu makole mua kuakama ne kusungidibua ku tshianza tshia mubi.

Pa kutungunuka, Yezu udi wakula bua buteyi bua kupesha bintu bia ku mubidi mushinga mupitshidile. Udi udimuija ne: “Lekelayi kudibutshila biuma pa buloba, padi mbumbu ne dimoma bibutula, padi bivi batubula ne biiba.” Pa kumusha kubutuka kuabi, biuma bia mushindu’eu kabiena bipetesha muntu dianyishibua nansha kakese kudi Nzambi.

Nanku, Yezu udi wamba ne: “Kadi, dibutshilayi biuma mu diulu.” Neufike ku dienza nunku pa kuteka mudimu wa Nzambi pa muaba wa kumpala mu nsombelu webe. Muntu nansha umue kêna mua kutunyenga dianyishibua ditudi bapete kudi Nzambi anyi difutu dia mpatshi didi difuminaku. Pashishe, Yezu udi usakidila ne: “Kudi biuma biebe, ke kuikala mutshima webe kabidi.”

Pa kuakula kabidi bua buteyi bua dinanga dia bintu bia ku mubidi, Yezu udi ufila mufuanu eu: “Muendu wa mubidi ndisu. Nunku, pikala disu diebe dipepele, mubidi webe wonso newikale mutokeshibue; kadi pikala disu diebe dibi, mubidi webe mujima newikale mu mîdima.” Disu didi dimona bimpe didi, bua mubidi, bu muendu mutemesha mu muaba mufike. Kadi, bua kumona bimpe, disu didi ne bua kuikala dipepele, mbuena kuamba se: kujalama anu pa tshintu tshimue. Disu diodi dimona tshibuidibuidi, muntu kakuikala ne njinguluilu muimpe wa bintu to, neateke bipatshila bia bintu bia ku mubidi kumpala kua mudimu wa Nzambi, ne bu tshipeta, “mubidi mujima” udi uvua mufike.

Yezu udi ufila nkomenu wa tshiena-bualu etshi ne mufuanu muwule ne bukole: “Muntu kêna mua kusadila bamfumu babidi bu mupika; bualu, peshi neakine umue ne anange mukuabu, anyi nealamate kudi umue ne apepeje mukuabu. Kanuena mua kusadila Nzambi ne mabanji popamue bu bapika.”

Panyima pa difila mibelu eyi, Yezu udi ushindikila bamuteleji ne: kabena ne bua kusumpakana bua bintu bia ku mubidi bidibo bakengela bikalabo bateke mudimu wa Nzambi pa muaba wa kumpala. “Kenketayi ne ntema mikole nyunyu ya mu diulu,” ke mudiye wamba, “bualu kayena imiamina dimiinu peshi inowa anyi isangisha mu mayeba; pabi, Tatuenu wa mu diulu udi uyidiisha.” Kunyima udi webeja ne: “Kanuena bayitambe mushinga anyi?”

Pashishe, Yezu udi ufunkuna bilongo bia kapapankole mu madimi ne ujadika ne: “nansha Solomo mene mu butumbi buende buonso kakavuala bu tshimue tshia kudibio. Nunku bikala,” ke mudiye utungunuka, “Nzambi uvuadika bikunyibua bia mu budimi, . . . kakunuvuadikaku bipitshidile, nuenu bena ditabuja dikese?” Pashishe, Yezu udi ukoma ne: “Kanusumpakanyi nansha kakese ne kanuambi ne: ‘Netudie tshinyi?’ anyi, ‘Netunue tshinyi?’ peshi, ‘Netuvuale tshinyi?’ . . . Bualu Tatuenu wa mu diulu mmumanye ne: nudi nukengela bintu ebi bionso. Nunku, tungunukayi ne kukeba diambedi bukalenge ne buakane buende, ne bintu bikuabu ebi bionso nebanusakidilebi.”

Njila wa muoyo

Njila wa muoyo ng’eu wa kulamata malongesha a Yezu. Kadi ki mbipepele bua kuenza nunku. Tshilejilu, Bafarizeyi mbasue kulumbuluisha bantu nabu ne disu dikole, bia muomumue, bavule badi babidikija. Nunku, bu mudi Yezu utungunuka ne Muyuki wende wa pa Mukuna, udi ufila didimuija edi: “Lekelayi kulumbuluisha bua kabanulumbuluishi penu; bualu nenulumbuluishibue ne dilumbuluisha dinudi nulumbuluishangana nadi.”

Bidi njiwu bua kulonda tshilejilu tshia Bafarizeyi tshia dijanangana dinekesha. Bilondeshile muyuki wa Luka, Yezu udi ufila mufuanu pa njiwu eyi mu mêyi aa: “Mufofo udiku mua kulombola mufofo nende anyi? Bubidi buabu kabakupona mu tshiina anyi?”

Dijana dinekesha dia bakuabu, pa kudiundisha bilema biabu ne pa kubalondakaja mu bibi biabu ntshilema tshipite bunene. Nunku, Yezu udi webeja ne: “Mmunyi muudi mua kuambila muanenu ne: ‘Lekela nkupatule tshisonsa tshidi mu disu diebe’; padi, tangila! mukamba mu disu diebe wewe muine? Mudingidiji we! Anji kupatula mukamba udi mu diebe disu, nanku neumone bilenga bua kupatula tshisonsa tshidi mu disu dia muanenu.”

Ebi kabiena biumvuija se: bayidi ba Yezu badi ne bua kupanga busunguluji mu malanda abu ne bakuabu nansha, bualu udi wamba ne: “Kanupeshi mbua tshidi tshinsantu, ne kanuedi busànga buenu kumpala kua ngulube.” Malelela a mu Dîyi dia Nzambi mmansantu. Adi afuanyikijibua ne busànga. Kadi, bikala bantu badi bafuanangane ne mbua anyi ngulube, kabayi baleja dianyisha bua malelela aa a mushinga mukole, bayidi ba Yezu badi ne bua kulekela bantu aba ne kuya kukeba kukuabu aba badi babateleja bimpe.

Nansha mukadi Yezu muakule bua disambila mu Muyuki wende wa pa Mukuna, udi wela kashonyi mpindieu pa dikengedibua dia kunanukila mu masambila. “Tungunukayi ne kulomba,” ke mudiye ubela ne kufiatutuka, “ne nebanupeshe.” Bua kuleja mudi Nzambi mudiakaje bua kuandamuna ku masambila, Yezu udi webeja ne: “Mmuntu kayi munkatshi muenu udi muanende ulomba diampa​—kakumupesha dibue nansha, ku mmuomu’anyi? . . . Nunku, nuenu, nansha munudi babi, binuikala bamanye kupesha bana benu mapa malengele, mmushindu kayipu watamba Tatuenu udi mu muulu kupesha aba badi bamulomba bintu bilengele?”

Pashishe, Yezu udi wamba mêyi avuile kutumba bu dîyi-diludiki dia nsombelu mulenga, didi dibikidibua pa tshibidilu ne: Dîyi-diludiki dinene. Udi wamba ne: “Nenku, bionso binudi nujinga bua bantu banuenzele, nuenu penu nudi ne bua kubenzela bia muomumue.” Kuikala ne nsombelu bilondeshile dîyi-diludiki edi kudi kulomba kuenzela bakuabu malu mimpe patoke, kubenzela anu muudi ujinga bua bakuenzele pebe.

Ki mbipepele bua kulonda njila wa muoyo, ke tshidi lungenyi-luludiki elu lua Yezu lusokolola: “Nubuelele ku tshiibi tshibulakane; bualu njila munene ne mualabale udi ufikisha ku kabutu, ne bavule badi bayilamu; kadi tshiibi tshibulakane ne njila mubumbakane ke udi ufikisha ku muoyo, ne bakese mbadi bamupeta.”

Njiwu ya kupambuishibua mminene, nunku Yezu udi udimuija ne: “Nudimukile baprofete ba dishima badi balua kunudi badibuikile biseba bia mikoko, kadi munda bikale mibuabua midianganyi.” Anu mudi mitshi mimpe ne mibi mua kumanyika ku bimuma biayi, ke mudi Yezu wamba, baprofete ba dishima badi mua kumanyika ku bienzedi ne ku malongesha abu.

Pa kutungunuka, Yezu udi umvuija ne: Muntu kêna uvuijibua muyidi Wende anu ku bidiye wamba, apo ku bidiye wenza. Bamue badi bamba mudi Yezu Mukalenge wabu kadi pikalabu kabayi benza disua dia Tatuende, udi wamba ne: “Nembajadikile ne: tshiakanumanya nansha kakese! Umukayi kundi, nuenu bena midimu ya dipetula mikenji.”

Bua kujikija, Yezu udi ufila nkomenu ukena kupua muoyo wa muyuki wende. Udi wamba ne: “Muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne uatumikila neafuanyikijibue ne muntu mudimuke wakiibaka nzubu wende pa dibue. Mvula e kupumuka, mâyi kupasalala, bipepele kutuuta, ne kudinyakabi ku nzubu eu, kadi nansha kupukaye, bualu uvua muibaka pa dibue.”

Ku lukuabu luseke, Yezu udi wamba ne: “Muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne kayi uatumikila neafuanyikijibue ne mupote, wakiibaka nzubu wende pa lusenga. Mvula e kupumuka, mâyi kupasalala, bipepele kutuuta, ne kudinyakabi ku nzubu eu ne kupukaye, ne kushimbuka kuende kuvua kubiakubi.”

Padi Yezu ujikija muyuki wende, misumba idi ikatshila bua ndongeshilu wende, bualu udi ubalongesha bu muntu udi ne bukokeshi, kabiyi bu bamfumu babu ba malu a Nzambi. Luka 6:12-23; Matayo 5:1-12; Luka 6:24-26; Matayo 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Luka 6:27-49, NW.

Yezu udi penyi dîba didiye wenza muyuki wende wa kutamba kuvuluka, mbanganyi badi kuoku, ne ntshinyi tshidi tshienzeka lupolo luîpi bangabanga ne kuakulaye?

▪ Bua tshinyi kabiena bikemesha padi Luka ufunda amue malongesha a muyuki eu mu nsombelu mikuabu?

▪ Ntshinyi tshidi tshivuija muyuki wa Yezu wa mushinga mukole?

▪ Mbanganyi badi bushuwa bena disanka, ne mbua tshinyi?

▪ Mbanganyi badi batuta diakabi, ne mbua tshinyi?

▪ Mmu ngumvuilu kayi mudi bayidi ba Yezu “luepu lua buloba” ne “butoke bua bukua-bantu”?

▪ Mmunyi mudi Yezu uleja kanemu kuondoke bua Mikenji ya Nzambi?

▪ Nngenyi-miludiki kayi idi Yezu ufila pa mushindu wa kuimansha biledi bia bumanji ne masandi?

▪ Yezu udi usua kumvuija tshinyi padiye wamba bua kufila dikuabu ditama?

▪ Mmunyi mutudi mua kuikala bapuangane bu mudi Nzambi mupuangane?

▪ Nngenyi-miludiki kayi idi Yezu ufila pa mushindu wa kusambila?

▪ Bua tshinyi biuma bia mu diulu bidi ne mushinga mupitshidile, ne mmunyi mudibi bipetshibua?

▪ Mmifuanu kayi idi mifidibue bua kuambuluisha mua kuepuka dinanga dia bintu bia ku mubidi?

▪ Bua tshinyi Yezu udi wamba ne: kabiena bikengela kusumpakana?

▪ Yezu udi wamba tshinyi pa dilumbuluisha dia bakuabu; kadi mmun yi mudiye uleja ne: bayidi bende badi bakengela busunguluji mu malanda abo ne bakuabu?

▪ Ntshinyi tshidi Yezu wamba kabidi pa bidi bitangila kusambila, ne ndîyi-diludiki kayi dia nsombelu mulenga didiye ufila?

▪ Mmunyi mudi Yezu uleja se: ki mbipepele bua kulonda njila wa muoyo ne kudi njiwu ya kupambuishibua?

▪ Mmunyi mudi Yezu ukomesha muyuki wende, ne udi ne buenzeji kayi?