Nshapita wa 111

Tshimanyinu tshia matuku a ndekelu

TUDI mpindieu mu Dibidi mu mapingaja. Bu mudi Yezu musombe pa Mukuna wa Olive, mutangile ntempelo muinshi, Petelo, André, Yakobo ne Yone badi balua kudiye pa nkayabu. Badi badiela nkonko pa bidi bitangila ntempelo, bualu Yezu wafumi ku dimanyisha ne: kakuakushala dibue dimue pa dikuabu.

Kadi, anu mudibi bimueneka, badi ne malu makuabu mu lungenyi padibu basemena kudi Yezu. Kukadi mbingu mikese, uvua muakule bua “dikalaku” diende, tshikondo tshine tshidi “Muana wa muntu ne bua kusokolodibua.” Ne umue musangu kumpala, wakabambila bua “nkomenu wa ndongoluelu wa malu.” Nunku, bapostolo badi bushuwa bajinga kumanya pa bionso ebi.

“Utuambile,” ke mudibu bamba, “ndîba kayi dienzeka malu aa [afikisha ku dibutudibua dia Yeruzaleme ne ntempelo wende], ne ntshinyi tshikala tshimanyinu tshia dikalaku diebe ne tshia nkomenu wa ndongoluelu wa malu?” Bushuwa, lukonko luabu ludi ne bitupa bisatu. Tshia kumpala, badi bajinga kumanya malu adi atangila nshikidilu wa Yeruzaleme ne ntempelo wende, pashishe, pa bidi bitangila dikalaku dia Yezu mu bukole bua Bukalenge, ne ndekelu wa bionso, pa bidi bitangila nshikidilu wa ndongoluelu wa malu mujima.

Mu diumvuija diende diledile, Yezu udi wandamuna ku bitupa bionso bisatu bia lukonko. Udi ufila tshimanyinu tshiambuluisha bua kusunguluja dîba diatuishibua ndongoluelu wa malu wa bena Yuda ku ndekelu; kadi udi ufila bipitshidile. Udi ufila kabidi tshimanyinu tshiatabuluja bayidi bende ba mu matuku atshilualua bua kumanyabu se: badi mu tshikondo tshia dikalaku diende ne nshikidilu wa ndongoluelu wa malu mujima ukadi pabuipi.

Mu kupita kua bidimu, bapostolo bakamona dikumbana dia mulayi wa Yezu. Eyowa, malu mene akamanyishaye akatuadija kukumbana mu matuku abu. Nunku, bena nkristo bavua ne muoyo bidimu 37 pashishe, mu 70 B.B., kabavua bakemeshibue pakamonabu kubutudibua kua ndongoluelu wa bena Yuda ne ntempelo wende.

Tshidibi, dikalaku dia Yezu kadiakenzeka mu 70 B.B. nansha. Dikalaku diende mu bukole bua Bukalenge didi dienzeka ku shoo menemene. Kadi, ndîba kayi? Dikonkonona dia mulayi wa Yezu didi dibisokolola.

Yezu udi umanyisha ne: nekuikale “mvita ne ngumu ya mvita.” “Ditunga nediluishe dikuabu ditunga,” ke mudiye wamba, ne nekuikale biyole bia nzala, bikumina ne bipupu bia masama. Bayidi bende nebakinyibue ne nebashipibue. Baprofete ba dishima nebapatuke ne nebapambuishe ba bungi. Dipetula dia mikenji nedivulangane, ne dinanga dia ba bungi neditalale. Anu mu tshine tshikondo atshi, lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi nelumanyishibue bu tshimanyinu bua matunga wonso.

Nansha muvua mulayi wa Yezu mupete dikumbana dikese kumpala kua kabutu ka Yeruzaleme mu 70 B.B., dikumbana diawu dinene didi dienzeka mu tshikondo tshia dikalaku diende ne tshia nkomenu wa ndongoluelu wa malu. Dikonkonona ne ntema dia mianda mienzeke pa buloba bujima kutuadija mu 1914 didi disokolola se: mulayi wa mushinga mukole wa Yezu mmutuadije kupeta dikumbana diawu dinene kubangila ku tshidimu atshi.

Tshitupa tshikuabu tshia tshimanyinu tshifila kudi Yezu ndimueneka dia “tshintu tshia muendi tshikebeshi tshia kabutu.” Mu 66 B.B., tshintu tshia muendi etshi tshiakamueneka tshikale “biluilu biunguija mu tshitudilu” bia bena Roma biakanyungulula Yeruzaleme ne kubumbula bibumba bia ntempelo. “Tshintu tshia muendi” tshiakimana muaba uvuatshi katshiyi ne bua kuikala.

Mu dikumbana dinene dia tshimanyinu, tshintu tshia muendi tshidi Nsangilu wa Matunga, ne mumupinganyi wende, Matunga Masanga. Bulongolodi ebu bua dikuba ditalala pa buloba bujima mbuangatshibue kudi Bukua-buena-nkristo bu tshipinganyi tshia Bukalenge bua Nzambi. Mmushindu kayipu udibi bia muendi! Kadi, pa dîba difunda, makole a tshididi madisuike ne O.N.U. neakudimukile Bukua-buena-nkristo (tshimfuanyi tshitentula tshia Yeruzaleme) ne neabubutule.

Nunku Yezu udi umanyisha ne: “Nekuikale dikenga dinene ditu kadiyi dianji kuenzeka katshia ku ntuadijilu wa bukua-bantu too ne mpindieu, tòo, kadiakuenzeka tshiakabidi.” Dibutudibua dia Yeruzaleme mu 70 divua bushuwa dikenga dinene, divua bantu bapite pa miliyo bashipibue anu mudi luapolo imanyisha. Dikumbana dinene dia tshitupa etshi tshia mulayi wa Yezu nedienzeke matuku atshilualua.

Dilama dieyemena mu matuku a ndekelu

Dibidi dia 11 Nizan didi disemena ku ndekelu, Yezu udi utungunuka ne kuyukidilangana ne bapostolo bende pa bidi bitangila tshimanyinu tshia dikalaku diende mu bukole bua Bukalenge ne tshia nshikidilu wa ndongoluelu wa malu. Udi ubadimuija bua njiwu ya dilonda ba-Kristo ba dishima mu nyima. Madikolela neenjibue bua “kupambuisha, pikalaku mushindu, nansha basungula bine.” Kadi, anu bu biminyi bia lumonu lutue, basungula aba nebadisangishe muaba wikala biakudia bia mu nyuma bilelela ne bua kusanganyibua, mmuomumue ne: pamue ne Kristo mulelela mu matuku a dikalaku diende dikena dimueka. Kabakupambuishibua anyi kusangishibua muaba udi Kristo kampanda wa dishima.

Ba-Kristo ba dishima badi anu mua kudileja patoke. Bishilangane, dikalaku dia Yezu kadiakumueneka ne mêsu. Yezu udi wamba ne: panyima pa dibudika dia dikenga dinene “Dîba nedifikuluke, ne ngondo kakufila butoke buende.” Eyowa, etshi netshikale tshikondo tshia mufitu mupite bukole katshia bukua-bantu buikalaku. Nebikale anu bu padi dîba difikuluka mu munya, ne bu padi ngondo kayi ufila butoke buende butuku.

“Makole a mu muulu neanyukuke,” ke mudi Yezu utungunuka. Nunku, udi uleja ne: mmuenekelu wa muulu mena-dîna neadianjile kumanyisha malu adi pabuipi ne kuenzeka. Buôwa ne tshinyangu nebivule kupita bikondo bionso bia kumpala.

Bu tshipeta, Yezu udi wamba ne: nekuikale “dikengakana dia matunga, asumpakana bua tshiona tshia mbuu ne disaluka diende, eku bantu bûma ne buôwa ne bua dindila dia malu adi avua pa buloba buasa.” Bushuwa, padi tshikondo etshi tshia mufitu mupite bukole katshia bantu bikalaku tshitua ku nkomenu watshi, “tshimanyinu tshia Muana wa muntu netshimueneke mu diulu, ne pashishe bisa bionso bia pa buloba nebiditute pa tshiadi pa kusàmbana.”

Kadi buonso kabakusàmbana dîba didi ‘Muana wa muntu ulua ne bukole’ bua kubutula ndongoluelu eu mubi wa malu nansha. “Basungula,” bantu 144 000 bakokesha pamue ne Kristo mu Bukalenge buende bua mu diulu, kabakusàmbana, nansha bìnabù, aba bavua Yezu mubikile musangu kampanda ne: “mikoko mikuabu” yende. Nansha mudibu ne muoyo mu tshikondo tshia mufitu mupite bukole mu miyuki ya bantu, bine aba badi bandamuna ku dikankamija edi dia Yezu: “Patuadija malu aa kuenzeka, nubanduluke, nubandishe mitu yenu, bualu kusungidibua kuenu kudi kusemena pabuipi.”

Bua bayidi bende bikala ne muoyo mu matuku a ndekelu kusungulujabu disemena dia nshikidilu, Yezu udi ufila mufuanu eu: “Nubambishe mutshi wa mfigi ne mitshi mikuabu yonso: padiyi ituadija kupatula ntonga, pa kuyijoja nudi numanya ne: muvu wa disampila ukadi pabuipi. Bia muomumue nuenu penu, panudi numona malu aa enzeka, numanye se: bukalenge bua Nzambi bukadi pabuipi. Bushuwa ndi nnuambila ne: Tshipungu etshi katshiakupita nansha kakese malu wonso kaayi menzeke.”

Nunku, bayidi bende pamonabu malu masunguluke kabukabu a tshimanyinu akumbana, nebikale ne bua kujingulula ne: nshikidilu wa ndongoluelu wa malu ukadi pabuipi ne mu katupa kîpi emu Bukalenge bua Nzambi nebumushe bubi buonso. Kabidi, nshikidilu nealue bamonyi ba dikumbana dia malu wonso mamanyisha kudi Yezu batshikale ne muoyo! Pa kudimuija bayidi bende bikala ne muoyo mu matuku au a ndekelu makole, Yezu udi wamba ne:

“Nudimuke nuenu bine bua mitshima yenu kayinemi bujitu mu budiavi, mu bunuavi, mu tunyinganyinga tua mu nsombelu, ne dituku adi kadivu kunuluila mu tshita ne mu tshita, bu buteyi. Bualu nedivuile aba buonso badi basombe pa buloba bujima. Nunku, nushale batabale ne nusengelele mu tshikondo tshionso, ke bua nuenu kupanduka ku malu aa wonso mafundila kuenzeka, ne kuimana kumpala kua Muana wa muntu.”

Bansongakaji tumama bena meji ne bapote

Yezu wafumi ku dipesha bapostolo bende diandamuna ku dilomba diabu dia kumanya tshimanyinu tshia dikalaku diende mu bukole bua Bukalenge. Mpindieu, udi ufila makuabu malu masunguluke a tshimanyinu pa kulonda bimfuanyi bisatu, peshi mifuanu.

Aba bikala ne muoyo tshikondo tshia dikalaku diende nebikale mua kumona dikumbana dia wonso wa ku mifuanu eyi. Udi utuadija wa kumpala ne mêyi aa: “Ne bukalenge bua mu muulu nebuvue bu bansongakaji tumama dikumi bakangata miendu yabu ne kupatuka bua kusambakena ne musedi wa mukaji. Batanu ba kudibu bavua bapote, ne batanu bavua badimuke.”

Ku miaku “bukalenge bua mu muulu nebuvue bu bansongakaji tumama dikumi,” Yezu kêna usua kuamba ne: tshia-bibidi tshia aba badi bapiana Bukalenge bua mu diulu mbantu bapote ne tshia-bibidi tshikuabu mbadimuke! Tòo, kadi udi usua kuamba ne: pa bidi bitangila Bukalenge bua mu muulu, kudi difuanangana dia mushindu kampanda peshi dia mushindu kansanga mu ngenzelu wa malu, anyi ne: mianda idi itangila Bukalenge neyenzeke mushindu umue ne mukuabu.

Bansongakaji tumama dikumi badi baleja bena nkristo buonso badi mu njila wa dilua anyi badi bamba mudibu mu njila wa dilua bena mu Bukalenge bua mu diulu. Dia Pentekoste wa mu 33 B.B. ke divua tshisumbu tshia bena nkristo tshilayibue dibuela mu dibaka ne Musedi mubiishibue ne mutumbishibue, Yezu Kristo. Kadi, dibuela mu dibaka divua ne bua kuenzeka mu diulu tshikondo tshikena tshijadika mu matuku atshilualua.

Mu mufuanu eu, bansongakaji tumama dikumi badi bapatuka ne kipatshila ka kusekelela musedi ne ka kudisangisha ku musumba wa bashindikiji ba basedianganyi. Pafikaye, nebakenkeshe njila wa bashindikiji ne miendu yabu, nunku kumuambika lumu dîba didiye ulombola mukajende ku nzubu mumulongoluela. Pabi, Yezu udi umvuija ne: “Bapote kuangata miendu yabu, kadi nanshabu kuangata manyi, badimuke buobu kuangata manyi mu biâsu biabu. Bu muvua musedi ujingakana, buonso buabu bakabùnga ne tulu ne bakalala.”

Dijingakana dilunguluke dia musedi didi dileja ne: dikalaku dia Kristo bu Mukalenge udi ukokesha ditshidi kule mu matuku atshivuavua. Ndekelu wa bionso, mu tshidimu tshia 1914 ke mudiye usombeshibua mu muoba wende. Mu butuku bule bua kumpala kua muanda eu, bansongakaji tumama buonso badi balala. Kadi, ki mbapiishibue bua kulala eku to. Bansongakaji tumama bapote mbapiishibue bualu kabena ne manyi mu biâsu biabu. Yezu udi umvuija mushindu udi bansongakaji bajudibua ku tulu kumpala kua musedi kufika: “Munkatshi mene mua butuku, lubila e kuedibua ne: ‘Ke musedi eu! Patukayi bua kusambakena nende.’ Ke bansongakaji tumama buonso kujuka ne kulongololabu miendu yabu. Bapote kuambilabu badimuke ne: ‘Tupeshayiku ndambu wa manyi enu, bualu miendu yetu idi pa kujima.’ Badimuke kuandamuna mu mêyi aa: ‘Pamu’apa kaena mua kuikala bungi bukumbane buetu ne buenu. Pa nanku, ndayi kudi aba badi baapanyisha ne nudisumbile enu.’”

Manyi adi aleja tshintu kampanda tshidi tshifikisha bena nkristo balelela ku ditungunuka ne kukenka bu bimunyi bia butoke. Ke Dîyi dia Nzambi, didi bena nkristo balamate ndendende, pamue ne spiritu munsantu, udi ubambuluisha bua kupeta bujinguludi bua Dîyi edi. Manyi a mu nyuma adi apuijila bansongakaji tumama badimuke bukole bua kumuangalaja butoke bua buobu kusekelela musedi padi bashindikiji mu luendu lua mazengu batangile ku difesto dia dibaka. Kadi kasumbu ka bansongakaji tumama bapote nkabule munda muaku, mu biâsu biaku, manyi a mu nyuma adi akengedibua. Nunku Yezu udi umvuija tshidi tshienzeka:

“Padi [bansongakaji tumama bapote] baya bua kusumba [manyi], musedi e kufika, ne bansongakaji tumama bavua badiakaje kubuelabu nende mu difesto dia dibaka; ne kuinjilabu tshiibi. Pashishe, bashadile ba ku bansongakaji tumama kufikabu pabu, bamba ne: ‘Mukalenge, mukalenge, tunzuluile!’ Wandamuna e kuambaye ne: ‘Ndi nnuambila bulelela: Tshiena munumanye.’”

Kunyima kua difika dia Kristo mu Bukalenge buende bua mu diulu, kasumbu ka bansongakaji tumama badimuke ka bena nkristo balelela bela manyi kadi kajuka ku tulu ne kababidila muabi waku wa dimuangalaja butoke mu bulongolodi ebu budi mu mîdima, ne nunku kasamuna Musedi mu dipingana diende. Kadi, aba badibu baleje kudi bansongakaji tumama bapote ki mbadilongolole bua kufilabu disamuna edi dia disekelela. Nunku, padi dîba dikumbana, Kristo kêna ubunzuluila tshiibi tshia dibuela mu difesto dia dibaka mu diulu. Udi ubalekela pambelu, mu mîdima ya butuku bufike fitutuu bua bulongolodi ebu, bua kubutudibua pamue ne bakuabu bena midimu ya dipetula mikenji. “Nunku, nuikale nutuishila mêsu,” ke mudi Yezu ukomesha, “bualu kanuena bamanye dituku peshi dîba.”

Mufuanu wa ntalenta

Yezu udi utungunuka ne kuyukidilangana ne bapostolo bende pa Mukuna wa Olive pa kubalondela mufuanu mukuabu, muibidi wa ku isatu. Kukadi matuku makese, pavuaye ku Yeriko, wakafila mufuanu wa mpalata bua kuleja se: Bukalenge butshivua kule mu matuku atshivuavua. Mufuanu udiye ulonda mpindieu, nansha mudiwu ne amue malu mafuanangane ne muin’au, udi umanyisha mianda yenzeka mu tshikondo tshia dikalaku dia Kristo mu bukole bua Bukalenge. Udi ufila butoke pa muanda wa se: patshidibu pa buloba, bayidi bende badi ne bua kuenza mudimu bua kuvudija “biuma biende.”

Yezu udi utuadija nunku: “Bualu bidi [mbuena kuamba ne: nsombelu misuikakaja ku Bukalenge] anu bu padi muntu kampanda, mumane kudiakaja bua kuenza luendu ku ditunga dienyi, udi ubikidisha bapika bende ne ubapa bulami bua biuma biende.” Yezu ke muntu udi, kumpala kua kuya ku ditunga dienyi mu diulu, upesha bapika bende​—bayidi badi mu njila wa kulua bena mu Bukalenge bua mu diulu—​bulami bua biuma biende. Biuma ebi ki mbintu bia ku mubidi to, kadi bidi bileja budimi busekuna mudiye mumiamine mamiinu bua kupatula bayidi ba bungi.

Yezu udi upa bapika bende bulami bua biuma biende lupolo luîpi kumpala kua kubanda mu diulu. Mmunyi mudiye ubapabu? Pa kubashidimuna bua kutungunuka ne kuenza mudimu mu budimi ebu busekuna pa kumanyisha mukenji wa Bukalenge too ne ku bitupa bia kulekule bia buloba. Anu mudi Yezu wamba: “Wakafila kudi umue ntalenta itanu, kudi mukuabu ibidi, kudi munga pende umue, kudi muntu yonso bilondeshile makokeshi ende nkayende, ne kuyaye ku ditunga dienyi.”

Ntalenta muanda-mukulu​—biuma bia Kristo—​mmiabanya nunku bilondeshile makokeshi, anyi bukole bua dilubuluja bua mu nyuma, bua bapika. Bapika badi baleja tusumbu tushilangane tua bayidi. Mu siekele wa kumpala, kasumbu kakapeshibua ntalenta itanu, anu mudibi bimueneka, kavua kakongoloja bapostolo. Yezu udi utungunuka ne kulonda ne: mupika wakapeta ntalenta itanu ne eu wakapeta ibidi, bubidi buabu bakayivudija misangu ibidi pa kumanyisha Bukalenge ne pa kuenza bayidi. Kadi, mupika wakapeta ntalenta umue wakamusokoka mu buloba.

“Panyima pa lupolo lule,” ke mudi Yezu utungunuka, “mfumu wa bapika aba wakafika ne wakabadika nabu bintu biende.” Kabivua kumpala kua siekele wa 20, bidimu bitue ku 1 900 pashishe, kuakapingana Kristo bua kubadika biuma biende, nunku, bivua bushuwa “panyima pa lupolo lule.” Pashishe Yezu udi umvuija ne:

“Eu uvua mupete ntalenta itanu wakasemena ne wakatuala ntalenta ya pa mutu itanu, wamba ne: ‘Mfumu, uvua munshile bulami bua ntalenta itanu; mona, ndi mupatule ntalenta mikuabu itanu.’ Mfumuende kumuambila ne: ‘Wenji bimpe, mupika muimpe ne wa lulamatu! Uvua muena lulamatu pa bintu bikese. Nenkuteke pa bintu bia bungi. Buela mu disanka dia mfumuebe.’” Bia muomumue, mupika uvua mupete ntalenta ibidi wakavudija ntalenta yende misangu ibidi, ne wakedibua ka-lumbandi ne kupeshibua difutu bia muomumue.

Kadi, mmunyi mudi bapika aba ba lulamatu babuela mu disanka dia Mfumuabu? Ee, disanka dia Mfumuabu, Yezu Kristo, ndia kupeta Bukalenge mu bianza pakayaye ku ditunga dienyi kudi Tatuende mu diulu. Pa bidi bitangila bapika ba lulamatu ba bikondo bietu ebi, badi ne disanka dinene bu mudibu buomekela majitu a pa mutu masuikakaja ku Bukalenge, ne padibu bajikija lubilu luabu pa buloba, nebapeta disanka dia katshia ne katshia dia kubiishibua bua kuikala mu Bukalenge bua mu diulu. Kadi, mbishi bua mupika muisatu?

“Mfumu, mvua mumanye muutu muntu wa malu makole,” ke mudi mupika eu udiabakena. “Nunku, ngakumvua buôwa ne kuya kusokoka ntalenta webe mu buloba. Tshidi bu tshiebe ntshietshi.” Mupika eu wakabenga ku bukole bua kuenza mudimu mu budimi busekuna pa kufila bumanyishi ne pa kuenza bayidi. Nunku, mfumu udi umubikila ne: “muntu mubi ne muena lulengu,” ne umufundila tshibawu etshi: “Munyengayi ntalenta . . . Ne kupayi mupika wa tshianana eu mu mîdima ya pambelu. Muin’amu ke muikala muadi wende ne disumakaja diende dia menu.” Aba bena mu kasumbu ka mupika eu mubi, pa kuedibua pambelu, mbadibudishe disanka kayi dionso dia mu nyuma.

Edi ndilongesha dikole bua aba buonso badi bamba mudibu balondi ba Kristo. Biajingabu kuedibua ka-lumbandi kende ne kupeshibua difutu diende, ne kuepuka diedibua mu mîdima ya pambelu ne kabutu ka kashidi, badi ne bua kuenza mudimu bua kuvudija biuma bia Mfumuabu wa mu diulu pa kudifila ne muoyo mujima mu mudimu wa buambi. Udiku muena tshisumi mu mudimu eu anyi?

Padi Kristo ufika mu bukole bua Bukalenge

Yezu utshidi ne bapostolo bende pa Mukuna wa Olive. Pa kuandamuna ku dilomba diabu dia tshimanyinu tshia dikalaku diende ne tshia nkomenu wa ndongoluelu wa malu, udi ubalondela mpindieu wa ndekelu wa ku mifuanu isatu. “Palua Muana wa muntu mu butumbi buende, ne banjelu buonso pamue nende,” ke mudi Yezu utuadija, “neasombe mu muoba wende wa butumbi.”

Difika edi didi dienzeka padi nshikidilu wa ndongoluelu wa malu ukadi musemene pabuipi. Kadi, mbua kipatshila kayi? Yezu udi umvuija ne: “Matunga wonso neasangishibue kumpala kuende, ne yeye neatapulule bantu bamue ku bakuabu, anu bu mudi mulami utapulula mikoko ne mbuji. Ne neateke mikoko ku tshianza tshiende tshia balume, kadi mbuji ku dia bakaji diende.”

Umvuija tshienzekela batapuludibue badi ku luseke lua dilejibua bulenga, Yezu udi wamba ne: “Pashishe, mukalenge neambile aba bikala ku dia balume diende ne: ‘Luayi, nuenu bakabeneshibua kudi Tatuanyi, nupiane bukalenge bunulongoluela katshia ku diashibua dia bukua-bantu.’” Mikoko ya mu mufuanu eu kayakukokesha ne Kristo mu diulu, kadi neyipiane Bukalenge mu ngumvuilu wa se: neyikale mikokedi ya buin’ebu pa buloba. “Diashibua dia bukua-bantu” diakatuadija pakalela Adama ne Eva bana bavua [bakumbane] mua kubabidila ndongoluelu miangata kudi Nzambi bua kupikula bukua-bantu.

Kadi bua tshinyi mikoko mitapulula mmiteka ku tshianza tshia balume tshia bulenga tshia Mukalenge? “Bualu mvua ne nzala,” ke mudi mukalenge wandamuna, “ne nuakampesha tshiakudia; mvua ne nyota ne nuakampesha tshiakunua. Mvua muenyi ne nuakandeja diakidila benyi; mvua butaka ne nuakamvuadika. Mvua musame ne nuakankulupila. Mvua mu lukanu ne nuakalua kundi.”

Bu mudi mikoko pa buloba, mmisue kumanya mushindu uvuayi mua kuikala mienzele Mukalenge wayi wa mu diulu malu aa malenga. “Mukalenge, ndîba kayi ditukumuene ne nzala ne tuetu kukudiisha,” ke mudiyi yebeja, “anyi ne nyota, ne tuetu kukupesha tshiakunua? Ndîba kayi ditukumuene muenyi ne tuetu kukuakidila, anyi butaka, ne tuetu kukuvuadika? Ndîba kayi ditukumuene usama peshi mu lukanu ne tuetu kuya kuudi?”

Mukalenge udi wandamuna ne: “Bushuwa ndi nnuambila ne: Bu munuvua babienzele umue wa ku bapuekele ba ku bana betu aba, nuvua babingenzele meme.” Bana babu ne Kristo mbashadile ba ku bela manyi 144 000 bakokesha nende mu diulu. Ne kubenzela bimpe, ke mudi Yezu wamba, mbia muomumue ne kumuenzela yeye muine bimpe.

Pashishe, Mukalenge udi wambila mbuji dîyi. “Ndayi kule nanyi, nuenu bavua bedibue mulawu, mu kapia ka kashidi kalongoluela Diabolo ne banjelu bende. Bualu mvua ne nzala, kadi kanuakampesha tshiakudia, ne mvua ne nyota, kadi kanuakampesha tshiakunua. Mvua muenyi, kadi kanuakandeja diakidila benyi; mvua butaka, kadi kanuakamvuadika; mvua musame ne mubuele mu lukanu, kadi kanuakankulupila.”

Kadi, mbuji idi idiabakena ne: “Mukalenge, ndîba kayi dituvua bakumone muikale ne nzala, anyi ne nyota, anyi muenyi, anyi butaka, anyi usama, peshi mu lukanu ne tuetu nansha kukukuatshisha?” Mbuji mmipiishibue pa tshishimikidi tshia muomumue ne tshidi mikoko milejibue bulenga. “Bu munuvua kanuyi babienzele umue wa ku bapuekele aba [ba ku bana betu],” ke mudi Yezu wandamuna, “kanuvua babingenzele meme nansha.”

Nunku, dikalaku dia Kristo mu bukole bua Bukalenge, kumpala menemene kua ndongoluelu eu wa malu mubi kufikishibua ku ndekelu ku dikenga dinene, nedikongoloje tshikondo tshia dilumbuluisha. Mbuji “neyiye mu kabutu ka kashidi, kadi bakane [mikoko] mu muoyo wa kashidi.” Matayo 24:2–25:46; 13:40, 49; Mâko 13:3-37; Luka 21:7-36; 19:43, 44; 17:20-30; 2 Timote 3:1-5; Yone 10:16; Buakabuluibua 14:1-3, NW.

▪ Ntshinyi tshidi tshisake bapostolo ku diela lukonko, kadi, anu mudibi bimueneka, ntshinyi tshikuabu tshidibu natshi mu lungenyi?

▪ Ntshitupa kayi tshia mulayi wa Yezu tshiakakumbana mu 70 B.B., kadi ntshinyi tshivua katshiyi tshikumbane tshikondo atshi?

▪ Mulayi wa Yezu wakapeta dikumbana dia kumpala dîba kayi, kadi udi upeta dikumbana diawu dinene dîba kayi?

▪ Tshintu tshia muendi mu dikumbana dia kumpala ne mu dia ndekelu ntshinyi?

▪ Bua tshinyi dikenga dinene kadiakapeta dikumbana diadi dia ndekelu pakabutudibua Yeruzaleme?

▪ Nnsombelu kayi pa buloba bujima idi isunguluja dikalaku dia Kristo?

▪ Ndîba kayi ‘diadituta bisa bionso bia pa buloba ne kusàmbana,’ kadi ntshinyi tshikala balondi ba Kristo benza?

▪ Mmufuanu kayi udi Yezu ufila bua kuambuluisha bayidi bende ba mu matuku atshilualua bua kusungulujabu dîba didi nshikidilu usemena?

▪ Ndidimuija kayi didi Yezu ufila bua aba ba ku bayidi bende bikala ne muoyo mu matuku a ndekelu?

▪ Mbanganyi badibu bafuanyikije ne bansongakaji tumama dikumi?

▪ Ndîba kayi divua tshisumbu tshia bena nkristo tshilayibue dibuela mu dibaka ne musedi, kadi ndîba kayi didi musedi ufika bua kuyaye ne mukajende ku difesto dia dibaka?

▪ Manyi adi aleja tshinyi, ne kuikala nawu kudi kupuijila bansongakaji tumama badimuke bukole bua kuenza tshinyi?

▪ Difesto dia dibaka didi dienzekela penyi?

▪ Ndifutu kayi dia mpatshi didi bansongakaji tumama bapote badibudisha, ne ntshinyi tshidi tshibenzekela?

▪ Mufuanu wa ntalenta udi ufila dilongesha kayi?

▪ Bapika mbanganyi, ne biuma bidibu bapeshibua bulami ntshinyi?

▪ Ndîba kayi didi mfumu ufika bua dibadika dia bintu biende, ne nnsombelu kayi udiye usangana?

▪ Disanka didi bapika ba lulamatu babuelamu ntshinyi, ne ntshinyi tshidi tshienzekela mupika muisatu, mupika mubi?

▪ Tshikondo tshia dikalaku dia Kristo, mmudimu kayi wa dilumbuluisha udiye wenza?

▪ Mmu ngumvuilu kayi mudi mikoko ipiana Bukalenge?

▪ “Diashibua dia bukua-bantu” diakenzeka dîba kayi?

▪ Kulumbuluishibua ne kubadibua bu mikoko anyi bu mbuji kudi kuenjibua pa tshishimikidi kayi?