1, 2. (a) Mbulombodi bua nganyi butudi ne bua kulonda? (b) Mu nshapita eu netuandamune nkonko kayi?

Tudi bamanye ne: Tatuetu Yehowa mmutunange. Udi ututabalela ne wenza bua tupete tshionso tshitudi natshi dijinga bua tuikale bimpe. Udi utupesha bulombodi butudi nabu dijinga bua malu etu ende bimpe. Imue misangu utu utuma bantu bakuabu bua kutulombola. Tudi ne bua kunemeka bukokeshi bua Yehowa. (Nsumuinu 24:21) Kadi bua tshinyi imue misangu bitu bikole bua kuenza tshidibu batuambila bua kuenza? Bua tshinyi Yehowa udi utulomba bua kulonda bulombodi budibu batupesha? Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tunemeka bukokeshi buende?—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 9.

3, 4. Mmunyi muvua bantu balue bapange bupuangane? Bua tshinyi bidi mua kutukolela bua kuitaba bulombodi bua bantu bakuabu?

³ Tuetu bantu tutu anu ne lungenyi lua kubenga  kutumikila. Lungenyi elu ndutuadije katshia anu Adama ne Eva, mulume ne mukaji ba kumpala, benza mpekatu. Nansha muvuabu bafukibue bapuangane, bakatombokela bukokeshi bua Nzambi. Katshia anu dîba adi, bantu bonso badi baledibua bapange bupuangane. Dipanga dietu dia bupuangane mbumue bua ku malu adi enza bua bitukolele bua kuitaba bulombodi bua Yehowa ne bua bantu. Bualu bukuabu mbua ne: bantu badi Yehowa utuma bua kutupesha bulombodi mbapange pabu bupuangane.—Genese 2:15-17; 3:1-7; Misambu 51:5; Lomo 5:12.

⁴ Bu mutudi bapange bupuangane, tutu ne lungenyi lua kuditambisha. Lutambishi lutu luenza bua bitukolele bua kuitaba bulombodi. Tshilejilu, mu Isalele wa kale Yehowa uvua musungule Mose bua kulombola tshisamba tshiende. Muntu kampanda uvua muenzele Yehowa mudimu bidimu bia bungi, diende Kola, wakapeta lutambishi, kutuadijaye kupepeja Mose. Nansha muvua Mose ulombola tshisamba tshia Nzambi, kavua muena lutambishi to. Mu kuamba kuimpe, Bible udi wamba muvuaye muntu uvua ne budipuekeshi kupita bantu bonso ba tshikondo tshiende. Kadi Kola yeye kavua witaba bua Mose amuambile tshia kuenza to. Wakafika too ne ku ditabijija musumba munene wa bantu bua utue ku tshiende, batombokele Mose. Ntshinyi tshiakafikila Kola ne bantomboji abu? Bakabashipa. (Nomba 12:3; 16:1-3, 31-35) Mu Bible mudi bilejilu bia bungi bidi bitulongesha ne: lutambishi ndubi.—2 Kulondolola 26:16-21; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 10.

5. Mmunshindu kayi udi bamue bantu bele kalele ne bukokeshi buabu?

⁵ Udi mua kuikala ukadi mumvue bamba ne: “Padi muntu upeta bukokeshi utu wasa mêsu.” Katshia anu Nzambi wafuka bantu, bantu ba bungi mbele kalele ne bukokeshi buabu. (Bala Muambi 8:9.) Tshilejilu, Shaula uvua  muntu muimpe wa budipuekeshi pavua Yehowa mumusungule bua kuluaye mukalenge wa Isalele. Kadi wakalekela lutambishi ne mukawu biasa miji mu muoyo wende, kumufikishabi ku dikengesha Davidi uvua kayi ne bualu. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Pashishe Davidi wakalua mukalenge, ne uvua umue wa ku bakalenge bimpe ba mu Isalele. Kadi mu bungi bua matuku, nansha Davidi pende wakalua kuela kalele ne bukokeshi buende. Uvua mulale ne Beta-sheba, mukaji wa Uliya, pashishe kutetaye bua kusokoka mpekatu wende pa kutuma Uliya muaba uvua mvita itua ipela bua afuilaku.—2 Samuele 11:1-17.

6, 7. (a) Dinanga ditudi banange nadi Yehowa didi ditusaka bua kuenza tshinyi? (b) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kutumikila nansha padibi bitukolela?

⁶ Tudi tunemeka bulombodi bua Yehowa bualu tudi bamunange. Bu mutudi banange Yehowa kupita tshintu kayi tshionso anyi muntu kayi yonso, tudi basue kumusankisha. (Bala Nsumuinu 27:11; Mâko 12:29, 30.) Katshia anu ku tshikondo tshivua mulume ne mukaji ba kumpala mu budimi bua Edene, Satana mmusue bua bantu bele bukokeshi bua Yehowa mpata. Diabolo mmusue tuele meji ne: Yehowa kena ne bukenji bua kutuambila tshitudi ne bua kuenza to. Kadi tudi bamanye ne: udi ushima. Tudi tuitaba petu mêyi aa: “Wewe, Yehowa Nzambi wetu, udi mukumbane bua kuangata butumbi ne bunême ne bukole, bualu wakafuka bintu bionso.”—Buakabuluibua 4:11.

⁷ Pautshivua muana, bavua pamuapa bakulongeshe bua kutumikila baledi bebe nansha wewe kuyi musue to. Bia muomumue, kudi misangu idibi bitukolela tuetu batendeledi ba Yehowa bua kumutumikila. Kadi tudi banange  Yehowa ne tudi tumunemeka, ke bualu kayi tudi tuenza muetu muonso bua kumutumikila. Yezu mmutushile tshilejilu. Uvua utumikila Yehowa too ne pavuabi bikole anyi bimueneka kabiyi bikumbana. Ke bualu kayi uvua muambile Tatuende ne: “Kabienzeki bu mundi musue, kadi bienzeke bu muudi wewe musue.”—Luka 22:42; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 11.

8. Yehowa udi utulombola mu mishindu kayi? (Tangila kazubu ka ne: “ Ikala uteleja mibelu.”)

⁸ Lelu eu Yehowa udi utulombola mu mishindu mishilashilangane. Tshilejilu, mmutupeshe Bible. Mmutupeshe kabidi bakulu mu tshisumbu. Tudi tuleja ne: tudi tunemeka bukokeshi bua Yehowa patudi tunemeka bantu badiye uteka bua kutulombola. Tuetu babenge diambuluisha diabu, mbienze anu bu ne: tudi tubenga Yehowa. Pavua bena Isalele babenge Mose, Yehowa kavua mumone bualu ebu bu bualu bua bilele to. Uvua mumone anu bu ne: bavua bamubenge yeye muine.—Nomba 14:26, 27; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 12.

9. Bua tshinyi dinanga didi ne mushinga bua kulonda bulombodi?

⁹ Patudi tunemeka bantu badi ne bukokeshi, tudi tuleja ne: tudi kabidi banange bena Kristo netu. Bua kumvua bualu ebu bimpe, tuangate tshilejilu etshi: Patu tshipupu tshienzeka, misangu ya bungi bena mu kasumbu ka bantu batu bambuluishangana batu benza mudimu pamue bua kupandisha mioyo ya bantu ba bungi padiku mushindu. Bua bena mu kasumbu aka kuenzabu mudimu bimpe, kudi ne bua kuikala muntu udi ukalombola ne muntu yonso wa mu kasumbu aku udi ne bua kulonda tshidi mulombodi wamba. Kadi ntshinyi tshidi mua kuenzeka muntu umue yeye mubenge kulonda tshidibu bamuambila ne wenza anu tshidiye yeye musue? Nansha yeye muikale ne lungenyi luimpe, dibenga diende dia kutumikila didi mua kutatshisha bena diende bakuabu, pamuapa  kubakebela njiwu mibi. Mu mushindu wa muomumue, tuetu katuyi tulonda bulombodi bua Yehowa ne bua bantu badiye mupeshe bukokeshi kampanda, bidi mua kutatshisha bantu bakuabu. Kadi tuetu tutumikila Yehowa, tudi tuleja ne: tudi banange bena Kristo netu ne tudi tunemeka mushindu udi Yehowa mulongolole malu.—1 Kolinto 12:14, 25, 26.

10, 11. Ntshinyi tshituakonkonona mpindieu?

¹⁰ Bualu buonso budi Yehowa utulomba bua kuenza budi anu bua diakalenga dietu. Patudi tuleja kanemu kudi bantu badi bakokesha mu dîku, mu tshisumbu, ne mu mushindu utudi tuenzela bena mbulamatadi malu, nebituambuluishe tuetu bonso.—Dutelonome 5:16; Lomo 13:4; Efeso 6:2, 3; Ebelu 13:17.

¹¹ Tuetu bumvue bua tshinyi Yehowa mmusue bua tunemeke bantu bakuabu, bidi mua kutuambuluisha bua  kubanemeka. Tumonayi mu bule ne mu butshiama mushindu utudi mua kuleja kanemu mu malu asatu.

12. Umvuija mudi mulume mua kuleja ne: udi unemeka bukokeshi.

¹² Yehowa wakafuka dîku ne kupeshaye muena mu dîku yonso wende muaba. Padi muena mu dîku yonso umvua tshidi Yehowa umulomba bua kuenza, dîku nediende bimpe ne nebiambuluishe benamu bonso. (1 Kolinto 14:33) Yehowa mmuteke mulume mfumu wa dîku. Ebi bidi bimvuija ne: Yehowa udi umulomba bua kutabalela mukajende ne bana bende ne kubalombola ne dinanga. Nunku mulume udi ne bua kubadila Yehowa malu bua mushindu udiye utabalela bena mu dîku diende. Mulume muena Kristo mmuena malu malenga, udi ne dinanga, ne udi wenzela bena mu dîku diende malu anu mudi Yezu wenzela tshisumbu malu. Padi mulume wenza malu aa,  udi uleja ne: udi unemeka Yehowa.—Efeso 5:23; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 13.

13. Umvuija mudi mukaji mua kuleja ne: udi unemeka bukokeshi.

¹³ Mukaji muena Kristo udi pende ne muaba munene wa mushinga mu dîku. Udi wambuluisha bayende padiye udienzeja bua kuikala mfumu muimpe wa dîku. Yeye ne bayende badi ne mudimu wa kulongesha bana babu. Umue wa ku mishindu idi mukaji ulongesha bana bende bua kuikala ne kanemu mpadiye yeye muine tshilejilu tshimpe. (Nsumuinu 1:8) Udi unemeka bayende ne weleshangana nende diboko mu mapangadika ende. Nansha yeye kayi muanyishe tshidi bayende mupangadije bua bualu kampanda, udi uleja mushindu udiye udiumvua bua bualu abu, kadi mu mushindu muimpe wa kanemu. Padi mukaji muena Kristo musedibue kudi muntu udi kayi Ntemu, udi ne ntatu ya pa buayi. Kadi yeye mutungunuke ne kuenzela bayende malu ne dinanga ne kanemu, pamuapa dimue dituku bayende neajinge pende kumanya Yehowa ne kumutendelela.—Bala 1 Petelo 3:1.

14. Umvuija mudi bana mua kuleja kanemu bua bukokeshi.

¹⁴ Bana badi ne mushinga wa bungi kudi Yehowa, ne badi nangananga dijinga ne bukubi ne bulombodi. Padi bana batumikila baledi babu, badi babasankisha. Kadi bualu bua mushinga menemene mbua ne: padibu batumikila badi baleja mudibu banemeka Yehowa ne badi bamusankisha. (Nsumuinu 10:1) Mu mêku a bungi, bana badi bakola mu bianza bia muledi umue. Bualu ebu budi mua kutatshisha muledi eu ne bana bikole. Kadi padi bana batumikila mamuabu anyi tatuabu ne bamuambuluisha, nsombelu wa mu dîku udi ulengela bikole. Nansha dîku diodi ne muledi umue anyi babidi, kakuena dîku didi dipuangane to. Kadi dîku dionso didi mua kuikala ne disanka dia bungi padi muntu yonso wa mu  dîku adi wenza tshidi Yehowa umulomba. Bualu ebu budi butumbishisha Yehowa, Mufuki wa mêku onso.—Efeso 3:14, 15.

15. Mmushindu kayi utudi mua kuleja ne: tudi tunemeka bantu badi ne bukokeshi mu tshisumbu?

¹⁵ Yehowa udi utulombola ku diambuluisha dia tshisumbu tshia bena Kristo, ne mmupeshe Yezu bukokeshi buonso ku mutu kuatshi. (Kolosayi 1:18) Yezu pende mmupeshe “mupika wa lulamatu udi mudimuke” mudimu wa kutabalela bantu ba Nzambi pa buloba. (Matayi 24:45-47) Lelu “mupika wa lulamatu udi mudimuke” ke Kasumbu Kaludiki. Kasumbu Kaludiki kadi katupesha bitudi nabi dijinga mu tshikondo tshiakanyine bua kutuambuluisha bua kukolesha ditabuja dietu. Bakulu, basadidi ba mudimu, ne batangidi ba bijengu badi bambuluisha bisumbu bia pa buloba bujima ne batu bapeta buludiki bua kudi Kasumbu Kaludiki. Bana betu ba balume bonso aba badi ne mudimu wa kututabalela. Badi babadila Yehowa malu bua mushindu udibu bakumbaja midimu yabu eyi. Ke bualu kayi tuetu tunemeka bana betu aba, tudi tunemeka Yehowa.—Bala 1 Tesalonike 5:12; Ebelu 13:17; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 14.

16. Bua tshinyi tudi tuamba ne: bakulu ne basadidi ba mudimu mbatekibue ku nyuma muimpe?

¹⁶ Bakulu ne basadidi ba mudimu badi bambuluisha tshisumbu bua kushalatshi ne lulamatu ne kuikalatshi mu buobumue. Kadi tumanye ne: mbantu bapange bupuangane anu bu tuetu. Kadi mmunyi mutubu babateka? Bana betu ba balume aba badi ne bua kukumbaja malu malomba adi mu Bible. (1 Timote 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehowa uvua muambuluishe bafundi ba Bible ne nyuma wende bua kuleja malu malomba aa. Bakulu batu balomba Yehowa nyuma muimpe padibu bayukila bua kumanya  muntu udibu mua kuteka mukulu anyi musadidi wa mudimu. Bidi bimueneka patoke ne: Yezu ne Yehowa ke badi balombola bisumbu. (Bienzedi 20:28) Bantu badibu bateka bua kutuambuluisha ne kututabalela mmapa a kudi Nzambi.—Efeso 4:8.

17. Bua kuleja kanemu, bidi bikengela bua muanetu wa bakaji enze tshinyi imue misangu?

¹⁷ Imue misangu kudi mua kupangika bakulu anyi basadidi ba mudimu badi mua kuenza mudimu kampanda mu tshisumbu. Bana betu bakuabu ba balume bakadibu babatize badi mua kuambuluisha mu midimu eyi; kadi bobu kabayiku, bidi mua kukengela bua muanetu wa bakaji enze mudimu utu bana betu ba balume bakadibu babatize benza. Dîba adi, muanetu wa bakaji eu udi ne bua kubuikila mutu wende, pamuapa kuvuala tshitambala anyi tshifulu. (1 Kolinto 11:3-10) Padiye wenza nunku udi uleja ne: udi unemeka mushindu udi Yehowa mulongolole malu bua bumfumu mu dîku ne mu tshisumbu.—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 15.

18, 19. (a) Mbualu kayi butudi tulonga mu Lomo 13:1-7? (b) Mmunyi mutudi tuleja kanemu bua mbulamatadi?

¹⁸ Lelu Yehowa mmulekele mbulamatadi bua kuikala ne bukokeshi kampanda, ne tudi ne bua kuyinemeka. Idi ilongolola matunga ne miaba mikuabu itu bantu basombela bua malu ende bimpe, ne ikumbajila bantu malu kampanda a mushinga. Bena Kristo badi batumikila mibelu idi mu Lomo 13:1-7. (Bala.) Tudi tunemeka “bakokeshi badi ku mutu” ne tutumikila mikenji ya ditunga anyi ya muaba utudi basombele. Mikenji eyi idi mua kulenga dîku dietu, mudimu wetu, anyi bintu bitudi nabi. Tshilejilu, tudi tufuta bitadi ne tuwuja mikanda idi mbulamatadi utulomba katuyi tushima to. Kadi tudi mua kuenza tshinyi mbulamatadi yeye mutulombe bua  kuenza bualu budi mikenji ya Nzambi ibenga? Mupostolo Petelo wakamba ne: “Tudi ne bua kutumikila Nzambi bu mfumu pamutu pa kutumikila bantu.”—Bienzedi 5:28, 29.

¹⁹ Tuetu kumpala kua muena mbulamatadi kampanda bu mudi nzuji anyi mpulushi, tudi ne bua kuikala anu ne kanemu. Bansonga bena Kristo badi banemeka balongeshi babu ne bantu bakuabu badi benza mudimu mu tulasa tuabu. Muaba wetu wa mudimu, tudi tunemeka mfumu wetu wa mudimu, nansha bena mudimu netu bakuabu kabayi bamunemeka. Tuetu tuenza nunku, tudi tuidikija mupostolo Paulo uvua muleje kanemu kudi bena mbulamatadi nansha muvuabi bikole imue misangu. (Bienzedi 26:2, 25) Nansha bantu bakuabu kabayi batuenzela malu mimpe, tuetu tudi anu ne kanemu.—Bala Lomo 12:17, 18; 1 Petelo 3:15.

20, 21. Mmalu kayi mimpe adi mua kuenzeka patudi tunemeka bantu bakuabu?

²⁰ Pa buloba bujima, bantu badi benda bajimija kanemu. Kadi bantu ba Yehowa badi bobu wabu mushindu. Tudi badisuike bua kunemeka muntu yonso. Tudi tutumikila bualu buvua mupostolo Petelo muambe ebu: “Nunemeke bantu ba mishindu yonso.” (1 Petelo 2:17) Patudi tunemeka bantu bakuabu, badi bamona bualu ebu. Yezu wakatuambila ne: “Butoke buenu bukenkeshe kumpala kua bantu, bua bamone bienzedi bienu bimpe, batumbishe Tatu wenu.”—Matayi 5:16.

²¹ Patudi tuleja kanemu mu dîku, mu tshisumbu, ne mu malu makuabu, tshilejilu tshietu tshimpe tshidi mua kusaka bantu bakuabu bua kujinga bua kumanya malu makuabu a Yehowa. Patudi kabidi tunemeka bantu bakuabu, tudi tunemeka Yehowa muine. Bualu ebu budi busankisha Yehowa ne tudi tuleja mutudi bamunange.