Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 14

Ikala ne bululame mu malu onso

Ikala ne bululame mu malu onso

“Tudi basue kuenda mu bululame mu malu onso.”​—EBELU 13:18.

1, 2. Mmunyi mudi Yehowa umvua padiye utumona tudienzeja bua kuikala bena bululame?

DIMUE dituku padi muana kampanda ufuma mu kalasa mutangile kumbelu, udi wangula katshibuta ne makuta muomu tente. Ntshinyi tshienzaye? Si udi mua kukalama. Kadi yeye udi ukapingaja kudi muenaku. Padi mamuende umvua tshivuaye muenze atshi, udi usanka bikole.

2 Baledi ba bungi batu basanka padi bana babu ne bululame. Yehowa Tatuetu wa mu diulu udi “Nzambi wa bulelela,” ne bitu bimusankisha patudi bena bululame. (Misambu 31:5) Tudi basue kumusankisha ne “kuenda mu bululame mu malu onso.” (Ebelu 13:18) Tukonkononayi nsombelu inayi idi malu mua kutukolela bua kuikala bena bululame anyi kuamba bulelela. Pashishe netukonkonone amue masanka atudi tupeta patudi tushala anu ne bululame.

TUIKALE NE BULULAME KUTUDI TUETU BINE

3-5. (a) Mmunyi mutudi mua kuikala bena bululame kutudi tuetu bine? (b) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuikala bena bululame kutudi tuetu bine?

3 Bua kuikala bena bululame kudi bantu bakuabu, mbimpe tuanji tuikale bena bululame kutudi tuetu bine. Kabitu anu bipepele to. Mu bidimu lukama bia kumpala, bena Kristo ba mu tshisumbu tshia Laodikiya bavua badishima bela meji ne: bavua basankisha Nzambi, pabu mu bulelela kabayi bamusankisha to. (Buakabuluibua 3:17) Tuetu petu tudi mua kudishima bua tshitudi menemene.

4 Muyidi Yakobo wakamba ne: “Bikala muntu wela meji ne: mmutendeledi wa Nzambi, kadi kayi ulama ludimi luende bikole, udi udinga muoyo wende, ne ntendelelu wende udi patupu.” (Yakobo 1:26) Tudi mua kudishima tuetu tuela meji ne: bu mutudi tuenza malu mimpe, nansha tuetu ne ngakuilu mubi, tuambangana muinshimuinshi, anyi tushima kabiakuambila Nzambi bualu to. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kubenga kudidinga?

5 Patudi tuditangila mu lumuenu, tudi mua kumona mudi tshimuenekelu tshietu. Patudi tubala Bible, tudi mua kumona tshitudi munda muetu. Bible udi mua kutuambuluisha bua kumanya ngikadilu yetu mimpe ne bilema bietu. Tudi tumanya malu atudi ne bua kushintulula mu ngelelu wetu wa meji, mu malu atudi tuenza ne atudi tuakula. (Bala Yakobo 1:23-25.) Kadi tuetu tudiambila ne: katutu tuenza bilema, dîba adi katuena mua kuakaja miaba idi ikengela kuakaja to. Nunku bidi bikengela tubale Bible bua kumona tshitudi mu bulelela. (Muadi wa Yelemiya 3:40; Hagai 1:5) Disambila didi padi mua kutuambuluisha bua kumona tshitudi mu bulelela. Tudi mua kulomba Yehowa bua atukonkonone ne atuambuluishe tumone bilema bietu bua tuetu kubiakaja. (Misambu 139:23, 24) Tudi bamanye ne: “Yehowa udi ukina muntu muena malu a bibenda, kadi bulunda buende bushême budi kudi bena bululame.”—Nsumuinu 3:32.

TUIKALE NE BULULAME MU DÎKU

6. Bua tshinyi mulume ne mukajende badi ne bua kuikala benzelangana malu ne bululame?

6 Bululame budi ne mushinga wa bungi mu dîku. Padi mulume ne mukajende balejangana malu patoke, badi badiumvua mu bukubi ne badi beyemenangana. Dipanga bululame mu dibaka didi mua kumueneka mu mishindu ya bungi. Tshilejilu, muntu udi mua kuditua mu diambishangana anyi ditangila malu a busenji peshi udi mua kutuadija kusaka mananga ne muntu udi kayi muena dibaka nende mu musokoko. Mona tshidi mufundi wa Musambu wa 26:4 wamba: “Tshiena ndamatangana ne bena mashimi, ndi ngepuka badi basokoka tshidibu.” Wewe kuyi ne bululame kudi muena dibaka nebe nansha mu meji ebe, dibaka diebe didi mua kunyanguka.

Ikala ne lukasa bua kulekela bualu buonso budi mua kunyanga dibaka diebe

7, 8. Mmunyi muudi mua kulongesha bana bebe ne Bible bua bamone mudi bululame ne mushinga?

7 Nansha bana pabu badi ne bua kumanya ne: bululame budi ne mushinga. Baledi badi mua kubalongesha bualu ebu ne Bible. Mu Bible mudi bilejilu bibi bia bantu bavua kabayi ne bululame, bu mudi: Akana wakalua muivi; Gehazi wakashima bua kupeta makuta; ne Yudasa uvua wiba makuta, pashishe kutungilaye Yezu tshitungu bua binjanja 30 bia arjan.—Yoshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Bakalenge 5:14-16, 20-27; Matayi 26:14, 15; Yone 12:6.

8 Mu Bible mudi kabidi bilejilu bimpe bia bungi bia bantu bavua ne bululame, bu mudi: Yakoba uvua musake bana bende bua kualuja makuta avuabu bapete; Yefeta ne muanende wa bakaji bavua bakumbaje bualu bulaya Nzambi; ne Yezu uvua ne bululame too ne mu nsombelu mikole. (Genese 43:12; Balumbuluishi 11:30-40; Yone 18:3-11) Bilejilu ebi bidi mua kuambuluisha bana bua kumvua mushinga udi nawu bululame.

9. Padi baledi ne bululame, nebiambuluishe bana mushindu kayi?

9 Dîyi dinene dia mu Bible edi didi mua kuambuluisha baledi: “Nunku, wewe udi ulongesha mukuabu, kuena udilongesha wewe muine anyi? Wewe udi uyisha ne: ‘Kuibi,’ udi wiba anyi?” (Lomo 2:21) Bana mbamanye padi baledi babu bamba bualu kadi benza tshikuabu. Tuetu tuambila bana betu bua bikale bena bululame kadi tuetu bine katuyi bena bululame, nebapete tshibuejakaji. Bana bobu bamone ne: baledi babu badi bashima nansha mu tumalu tukese, badi mua kubanga pabu kushima. (Bala Luka 16:10.) Kadi padi bana bamona ne: baledi babu mbena bululame, bidi mua kubambuluisha pabu bua kulua baledi ba kueyemena palelabu babu bana.—Nsumuinu 22:6; Efeso 6:4.

TUIKALE NE BULULAME MU TSHISUMBU

10. Mmunyi mutudi mua kuikala bena bululame patudi tuyukila ne bena Kristo netu?

10 Mbimpe kabidi tuikale bena bululame kudi bena Kristo netu. Bitu bipepele bua miyuki ya buatshia buila kuluayi bijanu, anyi nansha dishiminyinangana malu. Tuetu tuambulula bualu kampanda butudi katuyi bajadike bimpe, tudi mua kutangalaja bualu bua dishima. Mbitambe buimpe bua ‘kukanda mishiku yetu.’ (Nsumuinu 10:19) Kuikala bena bululame kakuena kumvuija ne: tudi ne bua kuamba malu onso adi atuluila mu meji, atudi bamanye, anyi bumvue to. Nansha biobi ne: malu atudi tusua kuakula mmalelela, bidi mua kuikala ne: kaena atutangila to, peshi bidi mua kuikala bibi anyi kabiyi ne mushinga bua kuambulula. (1 Tesalonike 4:11) Bamue bantu batu badibingisha bua ngakuilu wabu mubi bamba ne: “Tshindi muambe mbulelela.” Kadi tuetu batendeledi ba Yehowa tudi basue bua mêyi etu ikale mimpe mashême.—Bala Kolosayi 4:6.

11, 12. (a) Mmunyi mudi muntu udi muenze mpekatu mua kunyanga malu bikole padiye kayi wamba malu onso patoke? (b) Nkonko kayi itudi mua kudiela? (c) Mmunyi mutudi mua kuikala bena bululame kudi bulongolodi bua Yehowa?

11 Yehowa mmupeshe bakulu mudimu wa kuambuluisha tshisumbu. Mbipepele bua bakulu kutuambuluisha patudi tubambila malu patoke. Bua tshinyi? Wewe muye kudi munganga bua akuondope, udiku mua kumuambila biudi umvua bua disama diebe kumusokoka bikuabu anyi? Wewe mumusokoke, neakuambuluishe mushindu kayi? Mu mushindu wa muomumue, tuetu benze mpekatu, katuena ne bua kuamba malu kushiya makuabu to. Kadi tudi ne bua kuya kudi bakulu ne kubaleja malu onso patoke. (Misambu 12:2; Bienzedi 5:1-11) Mpindieu ela meji ku nsombelu mukuabu eu: Udi mua kuenza tshinyi wewe mumanye ne: mulunda webe mmuenze mpekatu? (Lewitiki 5:1) Newambe ne: “Bu mundi mulunda wende mulelela, ndi ndama bualu ebu” anyi? Peshi neuvuluke ne: bakulu badiku bua kumupesha diambuluisha didi dikengela bua akaje malanda ende ne Yehowa ne aakoleshe?—Ebelu 13:17; Yakobo 5:14, 15.

12 Tudi kabidi ne bua kuikala ne bululame kudi bulongolodi bua Yehowa patudi tuwuja luapolo, bu mudi lua mudimu wa buambi. Tudi kabidi ne bua kuikala bena bululame patudi tuwuja formilere ya bumpanda-njila anyi ya midimu mikuabu.—Bala Nsumuinu 6:16-19.

13. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi bena bululame patudi tuenza mudimu ne bena Kristo netu?

13 Bena Kristo kabena ne bua kubuejakaja malu abu a midimu ne ntendelelu wabu to. Tshilejilu, katuena mua kuendela mushinga ku Nzubu wa Bukalenge anyi mu mudimu wa buambi to. Katuena nansha mua kudia bana betu makuta mu midimu itudi tuenza nabu to. Wewe muangate Bantemu ku mudimu, futa bena mudimu bebe anu pa dîba, ubapeshe difutu diuvua mubalaye, ne ubenzele malu adi mikenji ilomba bua kuenzela bena mudimu. Mu malu aa mudi mua kuikala dibuondopeshisha anyi dibafuta nansha bobu mu dikisha. (1 Timote 5:18; Yakobo 5:1-4) Bobu bakuangate ku mudimu kudi Ntemu nebe, kutekemenyi bua akuenzele malu mu mushindu wa pa buawu to. (Efeso 6:5-8) Dienzeja bua kukumbaja mêba a mudimu anudi bumvuangane ne enza mudimu udibu bakufutshila.—2 Tesalonike 3:10.

14. Ntshinyi tshidi bena Kristo ne bua kuenza padibu bumvuangana bua kuenza mudimu pamue?

14 Kadi netuenze tshinyi tuetu bumvuangane bua kuenza mudimu ne muena Kristo netu? Tshilejilu, tudi mua kusangisha makuta bua mudimu kampanda anyi kuasombeshangana. Mu nsombelu ya buena eyi, kudi dîyi dinene dia mu Bible didi mua kuambuluisha bikole: Kufunda malu onso! Pavua muprofete Yelemiya musumbe budimi, wakafunda mikanda ibidi ya malu avuabu bumvuangane, yeye kutuishisha mukanda umue tshiala kudi bantemu, ne kulamaye yonso ibidi bua kutapamu dîsu matuku atshivua alua. (Yelemiya 32:9-12; tangila kabidi Genese 23:16-20.) Bantu bakuabu badi bela meji ne: kufunda malu adibu bumvuangane kudi mua kumueneka bu ne: kabena beyemena bena Kristo nabu to. Kadi mu bulelela, kuafunda kudi mua kubepula ku dibenga kumvuangana, ku diedibua mâyi ku makasa, ne ku dikokangana. Nansha mu malu a midimu, vuluka ne: ditalala dia tshisumbu didi ne mushinga wa bungi kupita diumvuangana kayi dionso dia kuenza mudimu pamue.—1 Kolinto 6:1-8; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 30.

TUIKALE NE BULULAME MU MALU MAKUABU

15. Mmunyi mutu Yehowa umvua bua bantu badi kabayi ne bululame mu mishinga yabu?

15 Tudi ne bua kuikala ne bululame kudi bantu bonso, nansha bobu kabayi Bantemu ba Yehowa. Kuikala bena bululame kudi ne mushinga ku mêsu kua Yehowa. “Bipiminu bia dishima mbintu bibi kumpala kua Yehowa, kadi bujitu bujalame budi bumusankisha.” (Nsumuinu 11:1; 20:10, 23) Mu bikondo bivuabu bafunda Bible, bavua batamba kuenza mudimu ne bipiminu mu malu a mishinga. Kadi kuvua bangenda bavua biba bantu, babapimina bintu bishadile ku bivuabu bumvuangane anyi babasumbisha bintu ku mushinga mukole. Anu bu mu bikondo bia kale, lelu eu bantu ba bungi kabatu ne bululame mu mishinga yabu to. Anu muvua Yehowa mukine dipanga bululame kale, ke mudiye mudikine kabidi lelu.

16, 17. Mmishindu kayi ya dipanga bululame idi mu bantu bikole itudi ne bua kuepuka?

16 Tuetu bonso tudi tutuilangana ne nsombelu idi mua kutusaka bua kupangila bululame, bu mudi: patudi tukeba mudimu, tuwuja mikanda ya mbulamatadi, anyi tuenza mateta mu tulasa. Bantu ba bungi badi bela meji ne: ki mbibi bua kushima, kunekesha bualu kampanda, anyi kufila mandamuna adi apambuisha. Malu aa kaena atukemesha to. Bible ukavua muambe ne: mu matuku a ku nshikidilu wa ndongoluelu eu, bantu bavua ne bua kulua “badinangi, banangi ba makuta, . . . kabayi banange malu mimpe.”—2 Timote 3:1-5.

17 Imue misangu bidi mua kumueneka bu ne: bantu badi kabayi ne bululame ke badi batanta pa buloba lelu. (Misambu 73:1-8) Muena Kristo udi mua kujimija nansha mudimu wende, badi mua kumudia makuta, anyi kumuenzela malu mabi ku mudimu anu bualu mmuena bululame. Kadi bululame budi bulomba kudipangisha amue malu. Bua tshinyi?

MASANKA A KUIKALA NE BULULAME

18. Bua tshinyi kumanyika bu muntu muena bululame kudi ne mushinga?

18 Kuikala mumanyike bu muntu muena bululame, wa kutekemena ne kueyemena kudi ne mushinga wa bungi, ne anu bantu bakese ke batu ne ngikadilu eyi lelu. Yonso wa kutudi udi ne mushindu wa kuenza bua amanyike pende nunku. (Mika 7:2) Bushuwa, bantu bakuabu badi mua kukuseka bua muudi muena bululame, bakuamba muudi mutatakane. Kadi bakuabu bobu nebanyishe bululame buebe ne nebakueyemene bua bualu ebu. Bantemu ba Yehowa mbamanyike pa buloba bujima bua bululame buabu. Kudi bamfumu ba midimu batu bajinga kuangata Bantemu ku mudimu bualu mbamanye ne: nebenze malu ne bululame. Patubu bipata bantu bakuabu ku mudimu bua dipanga bululame, misangu ya bungi batu balama Bantemu.

Mudimu wetu mukole udi mua kutumbisha Yehowa

19. Wewe muikale ne bululame, Yehowa udi umona bualu ebu bishi?

19 Kuikala muena bululame mu malu onso nekukupeteshe kondo ka muoyo kimpe ne ditalala dia mu muoyo. Netuikale anu bu Paulo wakafunda ne: “Tudi batuishibue ne: tudi ne kondo ka muoyo kalulame.” (Ebelu 13:18) Bualu bua mushinga mukole mbua ne: Yehowa Tatuebe wa dinanga neamone muudi uditatshisha bua kuikala ne bululame mu malu onso ne neanyishe bionso biudi wenza.—Bala Misambu 15:1, 2; Nsumuinu 22:1.